Bài giảng Điện tử căn bản - Chương 15: Khối Casssette & Bộ cơ - Xuân Vinh

 Chương XV - Khối Casssette & Bộ cơ 
1. Tóm lược các nguyên tắc hoạt động của Cassette 
 a) Nguyên tắc ghi băng Cassette 
Bộ cơ và băng từ 
Bạn đưa trỏ chuột vào để xem chú thích. 
 Hệ cơ kéo băng trong hộp cassette di chuyển với tốc độ đều ngang 
qua hai đầu từ, hai đầu từ ép sát vào băng từ, băng từ di chuyển qua 
đầu xoá trước rồi mới qua đầu ghi. 
 Có hai loại đầu từ xoá là đầu xoá bằng nam châm vĩnh cửu và đầu 
xoá sử dụng dòng cao tần để xoá, sau khi xoá băng xong đầu ghi mới 
phóng từ thông lên mặt băng để từ hoá lớp oxyt sắt và ghi băng dưới 
dạng từ dư, đầu ghi trong quá trình ghi còn nhận thêm dòng cao tần 
để phân cực băng, mục đích làm cho tín hiệu ghi không bị méo dạng 
sinh ra sai giọng. 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
 Đưa trỏ chuột vào sơ đồ để xem chú thích 
 Mạch khuếch đại đầu từ ở chế độ ghi âm từ Micro, tín hiệu từ 
Micro đi qua chuyển mạch ghi và được khuếch đại qua tầng Head 
Amply sau đó đi qua chuyển mạch Function để tiếp nhận thêm tín 
hiệu từ Radio, sau đó vòng trở lại qua chuyển mạch ghi đưa về đầu từ 
Ghi/đọc để ghi lên băng từ. 
Minh hoạ quá trình ghi băng từ Micro 
 b) Nguyên tắc phát băng 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
 Đưa trỏ chuột vào sơ đồ để xem chú thích 
 Băng đã ghi, trên mặt băng bị từ hoá sẽ gồm những nam châm nhỏ 
li ti xếp nằm nối tiếp nhau, khi phát băng những nam châm phóng từ 
thông vào khe sắt của đầu đọc, từ thông tập trung vào lõi sắt non của 
đầu từ tạo ra trên cuộn dây sức điện động cảm ứng tức là tín hiệu âm 
tần, tín hiệu này đi qua chuyển mạch ghi vào tầng khuếch đại đầu từ 
và qua các tầng Equalizer, khuếch đại công xuất rồi đưa ra loa. 
 c) Nguyên tắc xoá băng. 
 Có thể xoá băng ( làm mất các vệt từ hoá trên mặt băng) theo ba cách 
z Dùng một nam châm vĩnh cửu làm đầu xoá . 
z Dùng điện một chiều đưa vào cuộn dây của đầu xoá. 
z Dùng dòng cao tần từ 30KHz đến 160KHz đưa vào đầu xoá. 
 2. Đầu từ và mạch khuếch đai đầu từ ( Head & Head Amply) 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
Cấu tạo của đầu từ 
 Có 3 loại đầu từ : Ghi - Phát và đầu từ xoá , nhưng cấu tạo thì 
giống nhau cũng gồm Cuộn dây, lõi sắt non và khe sắt để mở đường 
cho từ thông vào hoặc ra khỏi lõi sắt. 
 Đầu ghi và đầu phát thường chung nhau, riêng đầu xoá phân biệt 
với đầu ghi - phát do bể rộng khe sắt rộng hơn. 
Nguyên lý hoạt động của đầu từ Hình dangh thực tế 
 Mạch khuếch đại đầu từ : 
Mạch khuếch đại đầu từ 
 Tín hiệu đọc ra từ đầu từ thường rất yếu cần được khuếch đại nâng 
biên độ lên đủ lớn trước khi đưa sang tầng KĐ công xuất, mạch 
khuếch đại đầu từ có thể sử dụng hai đến 3 tầng KĐ bằng Transistor, 
hoặc sử dụng IC, mạch KĐ đầu từ làm hai nhiệm vụ : KĐại tín hiệu 
từ đầu từ trong quá trình phát băng và KĐại tín hiệu từ Micro trong 
quá trình ghi âm. 
 3. Hư hỏng thường gặp của đầu từ và mạch khuếch đại đầu từ . 
 Đầu từ mòn : 
 Sau một thời gian sử dụng khoảng 1000 giờ phát băng thì đầu từ hết 
tuổi tho do bị mài mòn bởi băng từ trong quá trình phát băng, biểu 
hiện ta thấy trên bề mặt đầu từ mòn thành một dãnh rộng bằng sợi 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
băng, khi phát băng âm thanh nhỏ và trầm, khi đó ta cần thay một đầu 
từ mới. 
 Thay đầu từ : 
 Hiện nay có rất nhiều loại đầu từ khác nhau, tốt nhất khi mua đầu từ 
bạn nên mang theo đầu từ cũ để so sánh, hoặc bạn nhớ chủng loại 
máy . 
 Khi thay đầu từ, bạn cần chỉnh lại ốc chỉnh phương vị, là ốc bắt đầu 
từ có đệm lò so, sau khi thay bạn mở cho băng chạy và chỉnh lại ốc 
phương vị để thu được tiếng nghe thanh nhất. 
 Hỏng tầng khuếch đại đầu từ : 
 Khi kiểm tra tầng khuếch đại đầu từ, bạn cần kiểm tra các tầng phía 
sau trước và chắc chắn rằng từ tầng Equalizer đã hoạt động tốt. 
 Bật Play và gõ vào chân đầu từ, nếu có tiếng ù to ở loa là tầng 
khuếch đại đầu từ vẫn bình thường, nếu không có tiếng là hỏng tầng 
khuếch đại đầu từ. 
 Sửa tầng khuếch đại đầu từ : 
 - Dùng xăng hoặc dầu RP7 lau chuyển mạch ghi 
 - Kiểm tra nguồn Vcc cho tầng KĐ đầu từ ( đo trên tụ lọc ) 
 - Thay IC KĐ đầu từ ( nếu có ) 
 4. Bộ cơ và mô tơ. 
 a) Các chi tiết trên bộ cơ 
Đưa trỏ chuột vào các chi tiết để xem chú thích. 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
Phía trước bộ cơ 
Đưa trỏ chuột vào các chi tiết để xem chú thích 
Phía sau bộ cơ . 
 b) Các hư hỏng thường gặp của bộ cơ . 
 Bệnh 1 : Máy có điện vào, Radio vẫn hoạt động, mở băng không 
quay 
 Nguyên nhân : 
z Hỏng Mô tơ 
z Đứt dây culoa 
z Công tắc trên bộ cơ không tiếp xúc 
 Khắc phục : 
z Kiểm tra và thay dây culoa nếu bị trùng 
z Đo điện áp cấp cho Mô tơ, nếu có điện mà mô tơ không quay 
thì thay mô tơ. 
z Kiểm tra và làm vệ sinh công tắc trên bộ cơ nếu không có 
nguồn cấp vào Môtơ 
 Bệnh 2 : Băng thường xuyên bị rối, hoặc trục thu băng không quay 
 Nguyên nhân : 
z Đứt hoặc bị trùng dây culoa phụ kéo bánh trung gian 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
z Bánh răng trong gian bị mòn, bị sứt một số răng hoặc bị dơ 
 Khắc phục : 
z Kiểm tra và thay dây culoa phụ kéo trục quấn băng 
z Kiểm tra và thay các bánh răng trung gian 
 Bệnh 3 : Tiếng bị méo nghe dề rà lúc nhanh lúc chậm 
 Nguyên nhân: 
z Môtơ bị hỏng mạch ổn tốc 
z Dây culoa bị trùng 
z Bánh tỳ ép băng bị kẹt 
 Khắc phục : 
z Kiểm tra và thay các dây culoa 
z Kiểm tra và thay bánh tỳ cao su 
z Thay Mô tơ nếy dây culoa và bánh tỳ đã tốt. 
 Bệnh 4 : Băng bị nhá quăn mép 
 Nguyên nhân : 
z Bánh tỳ cao su bị trai không còn sự đàn hồi 
 Khắc phục : 
z Lau sạch bề mặt bánh tỳ cao su bằng cồn 
z Thay bánh tỳ cao su mới 
 Bệnh 5 : Âm thanh nghe trầm và nhỏ 
 Nguyên nhân : 
z Đầu từ đọc bị bẩn , hoặc đầu từ đọc bị mòn. 
z Đầu từ chỉnh sai ốc phương vị. 
 Khắc phục : 
z Lau sạch đầu từ bằng cồn nếu bẩn 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
z Chỉnh lại ốc phương vị ( ốc bắt đầu từ có lò so ) 
z Thay đầu từ mới. 
 5) Mô tơ và mạch ổn tốc. 
 - Mô tơ là động cơ kéo băng trong quá trình Play và tua đi tua lại 
 - Hiện nay có nhiều loại 6V, 9V , 12V , Mô tơ quay ngược ký hiệu 
trên thân chữ L, mô tơ quay thuận ký hiệu chữ R. 
 - Khi thay mô tơ bạn cần thay đúng điện áp và đúng chiều quay. 
 - Chỉnh lại ốc chỉnh tốc độ phía sau Mô tơ nếu tốc độ quay chưa 
đúng. 
 Mạch ổn tốc 
 Mạch ổn tốc có nhiệm vụ giữ cho tốc độ quay băng không đổi trong 
quá trình Play, mạch ổn tốc được gắn ở sau mô tơ, tốc độ mô tơ phụ 
thuộc vào điện áp cung cấp cho môtơ, vì vậy mạch ổn tốc chính là 
mạch ổn áp tuyến tính. 
Mạch ổn tốc cho mô tơ. 
z Q1 là đèn công xuất 
z Q2 là đèn sử sai 
z R1 và Dz tạo ra áp chuẩn đưa vào chân E 
z R2 và VR1 tạo ra áp lấy mẫu 
z VR1 là biến trở chỉnh tốc độ 
z Hỏng Môtơ chủ yếu là do hỏng mạch ổn tốc, biểu hiện là băng 
quay nhanh như tua và chỉnh tốc độ không tác dụng hoặc băng 
không quay mặc dù nguồn cung cấp đã có. 
z Nguyên lý hoạt động của mạch ổn tốc tương tự nguyên lý hoạt 
động của mạch ổn áp tuyến tính.( Xem lại phần mạch ổn áp ) 
 6. Tụ lắp Cassette 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
 Bạn đọc hãy tự lắp một chiếc Cassette theo sơ đồ mạch dưới đây, 
sau khi lắp thành công bạn sẽ tự rút ra cho mình được nhiều kinh 
nghiệm bổ ích. 
 Sơ đồ mạch dưới đây tác giả đã lắp và chạy thử nghe rất hay, nếu 
bạn lắp mà âm thanh nhỏ hoặc bị dè thì cần đối chiếu lại với sơ đồ 
cho chính xác giá trị các linh kiện, tổng giá thành của mạch hết 
khoảng 50.000VNĐ (chưa kể loa và băng để thử) 
 Sau khi lắp xong , nếu bạn thay đầu từ bằng một chiếc Micro thì bạn 
sẽ có một chiếc tăng âm nho nhỏ, và bạn cũng hiểu rằng Amply công 
xuất lớn cũng có nguyên lý tương tự, chỉ khác là nguồn cung cấp cao 
hơn, tầng công xuất lắp các đèn có công xuất lớn hơn mà thôi. 
Sơ đồ Cassette đơn giản - Nguồn 12V DC 
Bạn đưa trỏ chuột vào sơ đồ để bíêt thêm thông tin 
 Bảng thông số và giá thành các linh kiện của sơ đồ mạch trên 
Ký hiệu Tên linh kiện / Trị số Giá tiền VNĐ
Q1 Transistor C828 300
Q2 Transistor C828 300
Q3 Transistor C828 300
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
Q4 Transistor B562 1.000
Q5 Transistor D468 1.000
R1 Điện trở 1,5 KΩ 30
R2 Điện trở 3,3 KΩ 30
R3 Điện trở 100 KΩ 30
R4 Điện trở 470 KΩ 30
R5 Điện trở 4,7 KΩ 30
R6 Điện trở 100 KΩ 30
R7 Điện trở 470 KΩ 30
R8 Điện trở 4,7 KΩ 30
R9 Điện trở 470 Ω 30
R10 Điện trở 100 Ω 30
R11 Điện trở 100 KΩ 30
VR1 Triết áp 50 KΩ 1.000
D1 Cầu Diode dẹt 1.000
D2 Diode tách sóng 200
D3 Diode tách sóng 200
C1 Tụ hoá 2200µF/25V 1.500
C2 Tụ hoá 100µF/16V 500
C3 Tụ hoá 4,7 µF 200
C4 Tụ hoá 4,7 µF 200
C5 Tụ hoá 4,7 µF 200
C6 Tụ hoá 4,7 µF 200
C7 Tụ hoá ra loa 470 µF/16V 800
Biến áp Biến áp nguồn 1A 14.000
Bộ cơ Bộ cơ có sẵn đầu từ và môtơ 21.000
Mạch in Mạch in để hàn linh kiện 2.000
Khác Thiếc hàn + dây nối 3.000
 Tổng cộng 50.000 VNĐ
Tổng cộng hết năm mươi ngàn đồng 
Tính theo giá linh kiện của Cửa hàng Lịnh kiện điện tử IC số Giang 
Loan : số 21 Trần cao vân - Chợ Hoà Bình ( Chợ rời ) - Hà Nội 
ĐTCH : (04)8.218.098 ; ĐTNR (04)9.439.657 ; 
DĐ : 0903.478.737
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959