Bài giảng Nhập môn Công nghệ phần mềm - Chương 4: Qui trình phát triển phần mềm RUP - Nguyễn Văn Hiệp

Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 1
4.1 Qui trình phát triển phần mềm RUP 
4.2 Các mô hình cần tạo trong mỗi workflow 
4.3 Các lược ₫ồ cần tạo trong mỗi mô hình
4.4 Xây dựng các lược ₫ồ như thế nào ? 
4.5 Kết chương
Chương 4
Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 2
4.1 Qui trình phát triển phần mềm RUP 
‰ Qui trình phát triển là gì ? Nói theo kiểu thực dụng thì qui trình
phát triển gồm tất cả tài liệu miêu tả những ai (who) tham gia, mỗi
người phải làm gì (what), mỗi công việc sẽ ₫ược làm khi nào
(when), khi làm thì làm theo cách nào (how) ₫ể ₫ạt mục tiêu ₫ề
ra.
Các yêu cầu
ban ₫ầu hay 
yêu cầu mới về
phần mềm
Hệ thống phần
mềm ban ₫ầu
hay hệ thống kế
tiếp
Software Engineering
Process
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 3
4.1 Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Cycle 1 Cycle 2 Cycle 3 Cycle 4 Cycle i Cycle n
time
Phase
Arch
Iteration
... Dev 
Iteration
Dev 
Iteration
... Trans
Iteration
...
Release Release Release Release Release Release Release Release
Prelim
Iteration
...
Inception Elaboration Construction Transition
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 4
4.1 Qui trình phát triển phần mềm RUP 
‰ Đời sống phần mềm (software life) : từ lúc xuất hiện lần ₫ầu ₫ến
khi tác giả không hỗ trợ nữa (có thể vẫn còn dùng bởi nhiều
người).
‰ Chu kỳ (Cycle) : ₫ơn vị ₫o lường ₫ời sống phần mềm, bắt ₫ầu khi
có các yêu cầu cần giải quyết (ban ₫ầu hay mới) ₫ến khi có
version mới giải quyết tốt các yêu cầu ₫ó.
‰ Công ₫oạn (Phase) : hoạt ₫ộng chức năng nhỏ cần thực hiện
trong từng chu kỳ, thí dụ như Inception (nắm bắt yêu cầu), 
Elaboration (phân tích và thiết kế), Construction (hiện thực và
kiểm thử), Transition (chuyển giao).
‰ Bước lặp (Iteration) : mỗi hoạt ₫ộng, dù ngắn hay dài, dù nhỏ hay 
lớn, ₫ều có thể phải lặp nhiều lần theo cơ chế tăng tiến ₫ể ₫ạt
₫ến mục tiêu ₫ề ra.
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 5
4.1 Qui trình phát triển phần mềm RUP 
‰ Artifacts : miêu tả mọi kết quả ₫ược tạo ra sau 1 hoạt ₫ộng chức
năng hay sau 1 bước lặp nào ₫ó. Ta phải duy trì artifacts theo
thời gian. Artifacts thường ₫ược miêu tả dưới nhiều ₫ịnh dạng hay 
ngôn ngữ khác nhau, trong ₫ó ngôn ngữ UML ₫ược dùng chủ yếu
nhất. Tùy theo mức ₫ộ ta có dạng artifacts như Vision, Baseline 
Architecture, initial capability, product release (version).
‰ Workers : tất cả phần tử tham gia phát triển phần mềm, cho dù
họ là ai. Ở ₫ây ta quan tâm chủ yếu ₫ến vai trò của worker, chứ
không quan tâm ₫ến người cụ thể và số lượng người cụ thể. Thí
dụ architects, analysts, designers, implementers, testers,
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 6
4.1 Qui trình phát triển phần mềm RUP 
‰ Như ₫ã nói trong chương 1, cho dù dùng qui trình phát triển phần
mềm nào thì ta cũng phải thực hiện các workflows sau : 
Nắm bắt yêu cầu
Requirements
Phân tích yêu cầu
Analysis
Thiết kế
Design
Hiện thực
Implementation
Kiểm thử
Test
Lập tài liệu cho từng kết quả
(dùng ngôn ngữ ₫ặc dụng)
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 7
4.1 Qui trình phát triển phần mềm RUP 
‰ Nếu chỉ 1 người thực hiện trên các ứng dụng nhỏ thí ta sẽ dùng
cách thực hiện tuần tự từng workflows : nắm bắt yêu cầu phân
tích từng yêu cầu, thiết kế, viết code, kiểm thử, chuyển giao.
‰ Tuy nhiên, nếu chỉ thực hiện tuần tự 1 lần các workflows trên thì
kết quả rất khó ₫úng và ₫ủ. Ta cần phải lặp các workflows trên
nhiều lần : 
ƒ Lặp từng workflow ₫ến khi kết quả của nó tốt nhất có thể có
trước khi dùng cho workflow sau.
ƒ Thực hiện tuần tự 5 workflow, nếu cần làm lại thì lặp lại
chúng
ƒ Kết hợp giữa 2 kỹ thuật trên theo yêu cầu cụ thể.
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 8
4.1 Qui trình phát triển phần mềm RUP 
‰ Qui trình phát triển phần mềm RUP sẽ thích hợp trong trường hợp
ta thực hiện ứng dụng lớn, phức tạp cần rất nhiều loại người tham
gia và tốn 1 thời gian dài ₫ể thực hiện. Qui trình RUP dựa trên ý 
tưởng lặp tăng tiến các hoạt ₫ộng như sau :
ƒ Lúc ₫ầu, các workers chịu trách nhiệm workflow nắm bắt yêu
cầu phần mềm sẽ tiến hành nắm bắt yêu cầu sơ khởi ₫ể có
₫ược kết quả ban ₫ầu (thường chỉ xác ₫ịnh ₫ược 1 ít yêu cầu
chính yếu). Kết quả sẽ ₫ược chuyển cho nhóm workers phân
tích. Lúc này workers nắm bắt yêu cầu sẽ lặp lại công việc
của mình ₫ể tạo ₫ược kết quả tốt hơn lần trước.
ƒ Khi nhận ₫ược các yêu cầu phần mềm cần thực hiện, workers 
phân tích yêu cầu sẽ thực hiện việc phân tích từng yêu cầu, 
phát họa sơ lược cách giải quyết nó. Khi có ₫ược kết quả nào
thì cuyển ngay cho ₫ội thiết kế rồi tiếp tục phân tích yêu cầu
k ác hay lặp lại việc phân tích yêu cầu cũ.
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 9
4.1 Qui trình phát triển phần mềm RUP 
ƒ Khi nhận ₫ược bản phân tích của 1 yêu cầu nào ₫ó, workers 
thiết kế sẽ thực hiện việc thiết kế chi tiết nó, khi thiết kế chi 
tiết ₫ược class chức năng nào thì gởi ngay kết quả cho
wrokers hiện thực rồi tiếp tục thiết kế các class còn lại hay lặp
lại việc thiết kế class ₫ã thiết kế rồi.
ƒ Khi nhận ₫ược bản thiết kế của 1 class chức năng nào ₫ó, 
workers hiện thực sẽ viết code cho class ₫ó, khi viết code 
xong tác vụ chức năng nào thì gởi ngay kết quả cho workers 
kiểm thử rồi tiếp tục viết code cho các tác vụ còn lại hay lặp
lại việc code cho tác vụ ₫ã viết rồi.
ƒ Khi nhận ₫ược code của 1 hàm hay 1 class nào ₫ó, workers 
kiểm thử sẽ kiểm thử ₫ơn vị nó, rồi kiểm thử tích hợp, kiểm
thử hệ thống...
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 10
4.1 Qui trình phát triển phần mềm RUP 
P re lim in a ry
Ite ra tio n (s )
ite r.
# 1
ite r.
# 2
ite r.
# n
ite r.
#n + 1
ite r.
# n +2
ite r.
# m
ite r.
#m +1
Inception Elaboration Construction Transition
Phases
Core Workflows
An iteration in the
elaboration phase
Requirements
Design
Implementation
Test
Analysis
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 11
4.2 Các mô hình cần tạo trong mỗi workflow 
‰ Mục tiêu của qui trình phát triển phần mềm RUP là phải xây dựng
₫ược ₫ặc tả ₫ầy ₫ủ và chính xác về phần mềm.
‰ Phần mềm lớn và phức tạp chỉ ₫ược ₫ặc tả ₫ầy ₫ủ thông qua 
nhiều góc nhìn. Trong toán học, ta có không gian 3 chiều ₫ể
miêu tả 1 vật thể. 
‰ Hiện nay, nhiều người ₫ồng ý các dạng góc nhìn sau :
ƒ Góc nhìn theo thời gian : lúc bắt ₫ầu, lúc ở phân nữa, lúc cuối
cùng...
ƒ Góc nhìn không gian : từ ngoài vào, nhìn nội bộ bên trong,
ƒ Góc nhìn theo ₫ộ trừu tượng : vĩ mô, vi mô...
ƒ Góc nhìn tĩnh ₫ộng : góc nhìn cấu trúc tĩnh, góc nhìn hành vi 
₫ộng
ƒ Kết hợp nhiều dạng góc nhìn theo cơ chế phân cấp.
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 12
4.2 Các mô hình cần tạo trong mỗi workflow 
‰ Để ₫ặc tả ₫ầy ₫ủ phần mềm theo 1 góc nhìn nào ₫ó, ta dùng
thuật ngữ mô hình (Model). Mỗi mô hình sẽ ₫ặc tả ₫ầy ₫ủ phần
mềm theo 1 góc nhìn mà mô hình muốn. Qui trình RUP cố gắng
xây dựng các mô hình chính yếu sau :
ƒ Mô hình use-case : thể hiện góc nhìn từ ngoài nhìn vào phân
mềm. Mô hình này ₫ược xây dựng và duy trì bởi workflow 
nắm bắt yêu cầu.
ƒ Mô hình phân tích : thể hiện góc nhìn bên trong, nó cho ta
thấy mức ₫ộ sơ lược ban ₫ầu về cấu trúc phần mềm (vĩ mô
nhất). Mô hình này ₫ược xây dựng và duy trì bởi workflow 
phân tích yêu cầu.
ƒ Mô hình thiết kế : thể hiện góc nhìn bên trong, nó cho ta thấy
mức ₫ộ chi tiết về cấu trúc phần mềm (vi mô). Mô hình này
₫ược xây dựng và duy trì bởi workflow thiết kế.
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 13
4.2 Các mô hình cần tạo trong mỗi workflow 
ƒ Mô hình triển khai : thể hiện góc nhìn bên trong, nó cho ta
thấy yêu cầu về các tài nguyên phần cứng và mối quan hệ
giao tiếp giữa chúng ₫ể vận hành phần mềm. Mô hình này
₫ược xây dựng và duy trì bởi workflow thiết kế, hiện thực.
ƒ Mô hình hiện thực : thể hiện góc nhìn bên trong, nó cho ta
thấy cụ thể về công nghệ, ngôn ngữ và mã nguồn của từng
phần tử tong bản thiết kế (class). Mô hình này ₫ược xây dựng
và duy trì bởi workflow hiện thực.
ƒ Mô hình kiểm thử : thể hiện góc nhìn bên trong, nó cho ta
thấy các thông tin về việc kiểm thử phần mềm. Mô hình này
₫ược xây dựng và duy trì bởi workflow kiểm thử.
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 14
4.2 Các mô hình cần tạo trong mỗi workflow 
Requirements
Design
Implementation
Test
Analysis
Use Case
Model
Design
Model
Depl.
Model
Impl.
Model
Analysis
Model
Test
Model
UML diagrams provide 
views into each model
Each workflow is 
associated with one or 
more models.
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 15
4.3 Các lược ₫ồ cần tạo trong mỗi mô hình
‰ Như chúng ta ₫ã nói, mỗi mô hình sẽ ₫ặc tả ₫ầy ₫ủ phần mềm
theo 1 góc nhìn mà mô hình muốn. Đối với phần mềm lớn và
phức tạp, mỗi mô hình miêu tả nó thường lớn và phức tạp, khó
lòng ₫ược miêu tả vật lý bởi 1 phần tử. 
‰ Ta phân ra mô hình thành nhiều phần tử nhỏ hơn ₫ể dễ xây
dựng, quản lý và duy trì theo thời gian. Lược ₫ồ (Diagram) là loại
phần tử nhỏ hơn, nó ₫ược dùng chủ yếu ₫ể xây dựng mô hình. 
‰ Mỗi lược ₫ồ cho ta ₫ặc tả ₫ược 1 bộ phận nhỏ của phần mềm
theo góc nhìn xác ₫ịnh : 
ƒ Góc nhìn cấu trúc tĩnh : lược ₫ồ class, lược ₫ồ ₫ối tượng, 
lượng ₫ồ thành phần, lược ₫ồ triển khai.
ƒ Góc nhìn hành vi ₫ộng : lược ₫ồ trình tự, lược ₫ồ cộng tác, 
lược ₫ồ chuyển trạng thái, lược ₫ồ hoạt ₫ộng.
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 16
4.3 Các lược ₫ồ cần tạo trong mỗi mô hình
Use Case
Diagrams
Collaboration
Diagrams
Component
Diagrams
Deployment
Diagrams
Object
Diagrams
Statechart
Diagrams
Sequence
Diagrams
Class
Diagrams
Activity
Diagrams
Use Case
Model
Design
Model
Depl.
Model
Impl.
Model
Analysis
Model
Test
Model
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 17
4.3 Các lược ₫ồ cần tạo trong mỗi mô hình
Use Case
Diagrams
Collaboration
Diagrams
Component
Diagrams
Deployment
Diagrams
Object
Diagrams
Statechart
Diagrams
Sequence
Diagrams
Class
Diagrams
Activity
Diagrams
Use Case
Model
Design
Model
Depl.
Model
Impl.
Model
Analysis
Model
Test
Model
Incl. subsystems 
and packages
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 18
4.3 Các lược ₫ồ cần tạo trong mỗi mô hình
Use Case
Diagrams
Collaboration
Diagrams
Component
Diagrams
Deployment
Diagrams
Object
Diagrams
Statechart
Diagrams
Sequence
Diagrams
Class
Diagrams
Activity
Diagrams
Use Case
Model
Design
Model
Depl.
Model
Impl.
Model
Analysis
Model
Test
Model
Incl. active classes 
and components
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 19
4.3 Các lược ₫ồ cần tạo trong mỗi mô hình
Use Case
Diagrams
Collaboration
Diagrams
Component
Diagrams
Deployment
Diagrams
Object
Diagrams
Statechart
Diagrams
Sequence
Diagrams
Class
Diagrams
Activity
Diagrams
Use Case
Model
Design
Model
Depl.
Model
Impl.
Model
Analysis
Model
Test
Model
Test model refers to 
all other models and 
uses corresponding 
diagrams 
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 20
4.4 Xây dựng các lược ₫ồ như thế nào ?
‰ Ta sẽ xây dựng các lược ₫ồ như thế nào ₫ể thỏa mãn các mục
tiêu sau : 
ƒ Nhanh chóng, dễ dàng trong việc xây dựng.
ƒ Kết quả phải thể hiện ₫úng, rõ ràng, ₫ơn nghĩa về thông tin 
cần ₫ặc tả.
ƒ Đọc, hiểu dễ dàng, ₫ơn nghĩa và nhanh chóng bởi nhiều
người, cho dù họ dùng ngôn ngữ tự nhiên nào.
‰ Ngôn ngữ mô hình UML mà ta sẽ trình bày trong chương 5 tiếp
theo có những tính chất giúp ta xây dựng các lược ₫ồ thỏa mãn
các mục tiêu trên. 
Khoa Khoa học & Kỹ thuật Máy tính
Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM
© 2010
Môn : Nhập môn Công nghệ phần mềm
Chương 4 : Qui trình phát triển phần mềm RUP 
Slide 21
4.4 Kết chương
‰ Chương này ₫ã giới thiệu cho chúng ta các thông tin cơ bản về
₫ời sống phần mềm, về qui trình phát triển phần mềm RUP, về
các workflows cần thực hiện, về các mô hình cũng như các lược
₫ồ cần xây dựng và duy trì.