Bài giảng Nhập môn mạch số - Chương 6: Mạch tuần tự. Phần tử nhớ: Mạch chốt, flipflop (Phần 1) - Trần Văn Cường

NHẬP MÔN MẠCH SỐ
CHƯƠNG 6: MẠCH TUẦN TỰ
- PHẦN TỬ NHỚ: MẠCH CHỐT, 
FLIPFLOP
Nội dung
 Tổng quan
 Chốt S-R
 Chốt D
 Flipflop S-R
 Flipflop D
 Flipflop T
 Flipflop J-K
 Thiết kế chuyển đổi giữa các loại FF
11/2/2017 2Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved.
Tổng quan
 Các hệ thống số ngày nay đều gồm có hai thành phần: 
mạch tổ hợp (chương 5) để thực hiện các chức năng
logic và các thành phần có tính chất nhớ (memory 
element) để lưu giữ các trạng thái trong mạch.
 Chương này sẽ học về:
 Các thành phần có tính chất nhớ (Chốt, Flip-flop, thanh
ghi,)
 Kết hợp các thành phần tổ hợp và thành phần tính chất nhớ
để tạo nên các mạch tuần tự.
11/2/2017 3Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved.
Nội dung
 Tổng quan
 Chốt S-R
 Chốt D
 Flipflop S-R
 Flipflop D
 Flipflop T
 Flipflop J-K
 Thiết kế chuyển đổi giữa các loại FF
11/2/2017 4Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved.
Chốt S-R
Mạch logic 
Bảng sự thật
Ký hiệu Ký hiệu
Ký hiệu sai
11/2/2017 Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved. 5
Cấm sử dụng
Ngõ vào thông thường
S và R chuyển từ mức 1 xuống mức 0 đồng thời không xác định ngõ ra
Chốt S-R
Bảng sự thật Mạch logic 
11/2/2017 Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved. 6
Chốt S-R với ngõ vào cho phép
Mạch logic Bảng sự thật
Ký hiệu
11/2/2017 Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved. 7
Cấm sử dụng
SR=11, C:1 0
Chốt S-R với ngõ vào cho phép (tt)
Hoạt động của chốt S-R với trường hợp ngõ ra không xác định
11/2/2017 Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved. 8
Nội dung
 Tổng quan
 Chốt S-R
 Chốt D
 Flipflop S-R
 Flipflop D
 Flipflop T
 Flipflop J-K
 Thiết kế chuyển đổi giữa các loại FF
11/2/2017 9Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved.
Chốt D
Mạch logicBảng sự thật
Ký hiệu
- Loại bỏ những hạn chế trong chốt S-R khi
S và R chuyển từ 1 xuống 0 đồng thời
- Ngõ vào điều khiển C giống với ngõ vào cho phép
(enable)
- Khi C tích cực, Q = D chốt mở/trong suốt
(transparent latch)
C không tích cực, Q giữ giá trị trước đó
 chốt đóng (close latch)
11/2/2017 Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved. 10
Chốt D 
Hoạt động của chốt D
Bảng sự thật
11/2/2017 Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved. 11
Nội dung
 Tổng quan
 Chốt S-R
 Chốt D
 Flipflop S-R
 Flipflop D
 Flipflop T
 Flipflop J-K
 Thiết kế chuyển đổi giữa các loại FF
11/2/2017 12Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved.
FF-S_R kích cạnh lên
(Positive-edge-triggered S_R flip-flop )
Ký hiệu
Hoạt động của FF-S_R kích cạnh lên
Bảng sự thật
FF-S_R kích cạnh lên được thiết
kế từ FF-D kích cạnh lên
11/2/2017 Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved. 13
Nội dung
 Tổng quan
 Chốt S-R
 Chốt D
 Flipflop S-R
 Flipflop D
 Flipflop T
 Flipflop J-K
 Thiết kế chuyển đổi giữa các loại FF
11/2/2017 14Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved.
Flip-flop D(FF-D) kích cạnh lên
(Positive-edge-triggered D flip-flop)
- Một FF-D kích cạnh lên bao gồm một cặp chốt D kết
nối sao cho dữ liệu truyền từ ngõ vào D đến ngõ ra Q 
mỗi khi có cạnh lên của xung Clock (CLK)
- Chốt D đầu tiên gọi là Chủ (master), hoạt động tại mức 0 
của ngõ vào xung CLK
- Chốt D thứ hai gọi là Tớ (slave), hoạt động tại mức 1 của 
ngõ vào xung CLK
Mạch logic 
Ký hiệu
Bảng sự thật
11/2/2017 Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved. 15
Hoạt động của FF-D kích cạnh lên
Bảng sự thật
FF-D kích cạnh lên
(Positive-edge-triggered D flip-flop)
11/2/2017 Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved. 16
FF-D kích cạnh xuống
(Negative-edge-triggered D flip-flop)
- Một FF-D kích cạnh xuống thiết kế giống với
FF-D kích cạnh lên, nhưng đảo ngõ vào xung
Clock của 2 chốt D
Mạch logic 
Ký hiệu
Bảng sự thật
11/2/2017 Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved. 17
FF-D với ngõ vào điều khiển
- Một chức năng quan trọng của FF-D là khả năng
lưu giữ (store) dữ liệu sau cùng hơn là nạp vào
(load) dữ liệu mới tại cạnh của xung Clock
- Để thực hiện được chức năng trên, ta thêm vào
ngõ vào cho phép (enable input) của mỗi FF, 
thường ký hiệu là EN hoặc CE (chip enable)
Mạch logic 
Ký hiệu
Bảng sự thật
11/2/2017 Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved. 18
FF-D với ngõ vào điều khiển bất đồng bộ
(D-FF with asynchronous inputs)
• Các ngõ vào bất đồng bộ (Asynchronous inputs) thường được sử
dụng để ép ngõ ra Q của FF-D đến một giá trị mong muốn mà
không phụ thuộc ngõ vào D và xung CLK
• Những ngõ vào này thường ký hiệu PR (preset) và CLR (clear)
• PR và CLR thường được dùng để khởi tạo giá trị ban đầu cho
các FF hoặc phục vụ cho mục đích kiểm tra hoạt động của
mạch.
Mạch logic 
Ký hiệu
Bảng sự thật
11/2/2017 Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved. 19
Nội dung
 Tổng quan
 Chốt S-R
 Chốt D
 Flipflop S-R
 Flipflop D
 Flipflop T
 Flipflop J-K
 Thiết kế chuyển đổi giữa các loại FF
11/2/2017 20Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved.
FF-T (Toggle FF)
Ký hiệu
Bảng sự thật
Hoạt động của FF-T tích cực
cạnh lên của xung Clock
- Flip-flop đảo trạng thái tại cạnh lên của xung
Clock (CLK) chỉ khi ngõ vào EN và T tích cực.
11/2/2017 Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved. 21
Nội dung
 Tổng quan
 Chốt S-R
 Chốt D
 Flipflop S-R
 Flipflop D
 Flipflop T
 Flipflop J-K
 Thiết kế chuyển đổi giữa các loại FF
11/2/2017 22Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved.
FF-J_K kích cạnh lên
(Edge-triggered J_K flip-flop)
Ký hiệu
FF-J_K kích cạnh lên được
thiết kế từ FF-D kích cạnh lên
Bảng sự thật
Hoạt động của FF-J_K kích cạnh lên
11/2/2017 Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved. 23
FF-JK với ngõ vào điều khiển bất đồng bộ
Ký hiệu Bảng sự thật
11/2/2017 Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved. 24
Nội dung
 Tổng quan
 Chốt S-R
 Chốt D
 Flipflop S-R
 Flipflop D
 Flipflop T
 Flipflop J-K
 Thiết kế chuyển đổi giữa các loại FF
11/2/2017 25Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved.
Nội dung
 Tổng quan
 Chốt S-R
 Chốt D
 Flipflop S-R
 Flipflop D
 Flipflop T
 Flipflop J-K
 Thiết kế chuyển đổi giữa các loại FF
11/2/2017 26Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved.
Thiết kế chuyển đổi giữa các loại FF
11/2/2017 27Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved.
Q(t) Q(t+1) J K T D R S
0 0 0 X 0 0 X 0
0 1 1 X 1 1 0 1
1 0 X 1 1 0 1 0
1 1 X 0 0 1 0 X
J = T
K = T
J = D
K = D’
R = KQ
S = JQ’
TK Flip flop sang T Flip-flop TK Flip flop sang D Flip-flop
RS Flip flop sang JK Flip-flop D Flip flop sang T Flip-flop
D = T’Q + TQ’
28
11/2/2017 Copyrights 2016 UIT-CE. All Rights Reserved.
Tóm tắt nội dung chương học
 Qua Phần 1 - Chương 6, sinh viên cần nắm những nội
dung chính sau:
Mạch tuần tự là gì? Kiến trúc tổng quát của mạch tuần tự? Khi
nào thì trong thiết kế cần sử dụng mạch tuần tự?
Chức năng, hoạt động và thiết kế các loại mạch latch, flipflop: 
SR, D, T, JK
Phương pháp chuyển đổi thiết kế qua lại giữa các loại flipflop
Thảo luận?