Bài giảng Xây dựng nền đường - Chương 2: Công tác chuẩn bị thi công nền đường

CÔNG TÁC CHUẨN BỊ THI CÔNG 
NỀN ĐƯỜNG
 Khôi phục cọc - Định phạm vi thi công -
Dời cọc
 Công tác dọn dẹp
 Công tác lên khuôn đường
 Đảm bảo thoát nước trong quá trình thi 
công 
KHÔI PHỤC CỌC
1.Nguyên nhân phải khôi phục cọc
- Do khâu khảo sát thiết kế thường được 
tiến hành trước khâu thi công một thời 
gian nhất định, một số cọc cố định trục 
đường & các mốc cao độ bị thất lạc, mất 
mát
- Do nhu cầu cần chính xác hoá các đoạn 
nền đường đặc biệt
KHÔI PHỤC CỌC
2.Nội dung công tác khôi phục cọc
- Khôi phục tại thực địa các cọc cố định vị trí
trục đường (tim đường)
- Kiểm tra các mốc cao độ, lập các mốc đo 
cao tạm thời
- Đo đạc, kiểm tra và đóng thêm các cọc chi 
tiết ở các đoạn cá biệt
- Kiểm tra cao độ tự nhiên ở các cọc
KHÔI PHỤC CỌC
3.Kỹ thuật khôi phục cọc
a)Khôi phục cọc cố định trục đường
- Dùng các thiết bị đo đạc (máy toàn đạc, máy 
kinh vĩ, toàn đạc điện tử) và các dụng cụ khác 
(mia, thước dây, sào tiêu,)
- Dựa vào hồ sơ thiết kế, các cọc trục đường đã 
có, đặc biệt là các cọc đỉnh để khôi phục các cọc 
mất mát
- Cọc to đóng ở vị trí: cọc Km, cọc 0,5km, cọc tiếp 
đầu, tiếp cuối của đường cong tròn, đường cong 
chuyển tiếp hoặc đoạn nối siêu cao
- Cọc nhỏ đóng ở các cọc 100m, cọc chi tiết
KHÔI PHỤC CỌC
+Cọc chi tiết trên đường thẳng: 20m/1 cọc
+Cọc chi tiết trong đường cong: tuỳ thuộc vào bán 
kính đường cong
R>500m: 20m/1 cọc
R=100500m: 10m/1 cọc
R<100m: 5m/1 cọc
Tuỳ theo điều kiện địa hình, địa vật, bán kính 
đường cong mà chọn phương pháp cắm cong 
chi tiết cho phù hợp
KHÔI PHỤC CỌC
Ngoài ra tại các vị trí địa hình, địa chất 
thay đổi đột ngột (qua khe sâu, gò, đồi, 
phân thuỷ, ao, hồ, sông, suối, đất đá
cứng, đất yếu, ) phải cắm thêm cọc chi 
tiết để tính toán khối lượng đào đắp chính 
xác hơn
KHÔI PHỤC CỌC
b)Kiểm tra mốc cao độ, lập mốc đo cao tạm thời
- Dùng máy thuỷ bình chính xác và các mốc cao đạc quốc 
gia để kiểm tra cao độ các mốc đo cao trong đồ án thiết 
kế
- Kiểm tra cao độ tự nhiên ở các cọc bằng máy thuỷ bình 
để so sánh với đồ án thiết kế
- Lập các mốc đo cao tạm thời tại các vị trí: các đoạn nền 
đường có khối lượng công tác tập trung, các công trình 
trên đường (cầu, cống, kè, ), các nút giao khác mức. 
Các mốc phải được chế tạo bằng bê tông chôn chặt vào 
đất hoặc lợi dụng các vật cố định nằm ngoài phạm vi thi 
công để gửi cao độ
KHÔI PHỤC CỌC
Các mốc đo cao tạm thời được sơ hoạ trong bình 
đồ kỹ thuật, có bản mô tả rõ quan hệ hình học 
với địa hình, địa vật, địa danh xung quanh cho 
dễ tìm. Đánh dấu, ghi rõ vị trí đặt mia & cao độ
mốc
Từ mốc đo cao tạm thời có thể thường xuyên 
kiểm tra cao độ đào, đắp nền đường hoặc cao 
độ thi công của các hạng mục công trình trên 
đường bằng các thiết bị đơn giản
ĐỊNH PHẠM VI THI CÔNG 
1.Khái niệm
Phạm vi thi công là dải đất mà đơn vị thi công 
được phép bố trí máy móc, thiết bị, lán trại, kho 
tàng, vật liệu,  phạm vi đào đất thùng đấu 
hoặc khai thác đất, phục vụ quá trình thi công; 
hoặc tiến hành đào, đắp & đổ đất trong quá
trình thi công nền đường 
Tuỳ theo cấp hạng đường, chỉ giới đường đỏ đã 
được phê duyệt và đồ án thiết kế đường mà
phạm vi thi công của đường có thể rộng hẹp 
khác nhau
ĐỊNH PHẠM VI THI CÔNG
2.Mục đích
- Xác định chính xác phạm vi thi công của đơn vị
thi công ngoài thực địa, xác định phạm vi để dời 
cọc (lập phạm vi cọc dấu)
- Tính toán chính xác khối lượng công tác đền bù, 
giải toả, công tác dọn dẹp trong phạm vi thi 
công 
- Làm cơ sở cho công tác lập dự toán đền bù, giải 
toả & dự toán công tác dọn dẹp
ĐỊNH PHẠM VI THI CÔNG
3.Kỹ thuật 
Dùng sào tiêu hoặc đóng cọc & căng dây 
để định phạm vi thi công 
ĐỊNH PHẠM VI THI CÔNG
 Sau khi định xong phạm vi thi công, vẽ
bình đồ chi tiết vẽ đầy đủ nhà cửa, ruộng 
vườn, hoa màu, cây cối & các công trình 
kiến trúc khác trong phạm vi thi công để
tiến hành công tác đền bù, giải toả & 
thống kê khối lượng công tác dọn dẹp
DỜI CỌC RA NGOÀI PHẠM VI THI 
CÔNG 
1.Mục đích
- Trong quá trình đào, đắp thi công nền đường 
các cọc cố định trục đường sẽ mất mát. Vì vậy 
trước khi thi công phải tiến hành làm một hệ
thống cọc dấu, nằm ngoài phạm vi thi công 
- Để có thể dễ dàng khôi phục hệ thống cọc cố 
định trục đường từ hệ thống cọc dấu, kiểm tra 
việc thi công nền đường và công trình đúng vị
trí, kích thước trong suốt quá trình thi công 
DỜI CỌC RA NGOÀI PHẠM VI THI 
CÔNG
2.Yêu cầu
- Hệ thống cọc dấu phải nằm ngoại phạm vi thi 
công để không bị mất mát, xê dịch trong suốt 
quá trình thi công
- Phải đảm bảo dễ tìm kiếm, nhận biết
- Phải có quan hệ hình học chặt chẽ với hệ thống 
cọc cố định trục đường, để có thể khôi phục 
chính xác & duy nhất 1 hệ thống cọc cố định 
trục đường
DỜI CỌC RA NGOÀI PHẠM VI THI 
CÔNG
3.Kỹ thuật
- Dựa vào bình đồ kỹ thuật & thực địa, thiết lập 
quan hệ hình học giữa hệ thống cọc cố định trục 
đường và hệ thống cọc dấu dự kiến
- Dùng máy kinh vĩ, máy toàn đạc và các dụng cụ
khác (thước thép, sào tiêu, cọc, ) để cố định vị
trí các cọc dấu ngoài thực địa (nên gửi cọc vào 
các vật cố định ngoài phạm vi thi công)
- Nêu dấu toàn bộ hệ thống cọc cố định trục 
đường; trường hợp khó khăn tối thiểu phải dấu 
các cọc chi tiết đến 100m
- Lập bình đồ dấu cọc, trình các cấp có thẩm 
quyền phê duyệt
CÔNG TÁC DỌN DẸP
1.Nội dung
 Trước khi tiến hành công tác làm đất, thi 
công nền đường và công trình phải tiến 
hành công tác dọn dẹp phạm vi thi công 
Bao gồm các công tác:
- Chặt cây
- Đánh gốc
- Dọn đá mồ côi
- Dãy cỏ
- Bóc đất hữu cơ
CÔNG TÁC DỌN DẸP
Tùy theo điều kiện thực tế và địa hình, địa 
chất, địa mạo, cấu tạo nền đường, chiều 
cao đào đắp mà công tác dọn dẹp ở các 
đoạn nền đường khác nhau có thể chỉ bao 
gồm một vài hoặc tất cả các công việc 
trên
CÔNG TÁC DỌN DẸP
2.Chặt cây
- Trong phạm vi thi công nếu có cây ảnh hưởng 
đến an toàn công trình và gây khó khăn cho 
khâu thi công đều phải chặt trước khi tiến hành 
công tác làm đất
- Chặt cây có thể dùng các dụng cụ thủ công 
(dao, rìu, rựa, ) máy cưa cây cầm tay, máy ủi, 
máy đào gắn thiết bị làm đổ cây, máy ủi có tời 
kéo hoặc thuốc nổ
- Chặt cây bằng thủ công hoặc máy cưa cây cầm 
tay phải lưu ý đến hướng cây đổ để đảm bảo an 
toàn lao động & không gây ảnh hưởng đến các 
kiến trúc công trình lân cận
CÔNG TÁC DỌN DẸP
3. Đánh gốc cây
- Nếu chiều cao nền đắp từ 1,52m có thể chặt 
cây sát mặt đất mà không cần đánh gốc
- Chiều cao đắp lớn hơn 2m có thể chặt cây cách 
mặt đất 10cm và không đánh gốc
- Các trường hợp nền đắp khác đều phải đánh 
gốc cây
- Nền đào có gốc cây nhỏ (D<30cm) có thể đánh 
gốc trong quá trình đào đất nếu đào bằng máy 
đào
CÔNG TÁC DỌN DẸP
- Đánh gốc cây có thể dùng thủ công, máy ủi cắt 
rễ, đẩy gốc hoặc máy đào gầu nghịch
- Trường hợp gốc cây có đường kính lớn hơn 
50cm và có nhiều rễ phụ có thể dùng phương 
pháp nổ phá lỗ nhỏ để đánh bật gốc
Trình tự:
 + Khoan đục tạo lỗ dưới gốc cây
+ Nạp thuốc vào lỗ mìn Q=(1020).D gam với D 
là đường kính gốc cây (cm) 
+ Lắp kíp mìn và dây cháy chậm
+ Gây nổ
CÔNG TÁC DỌN DẸP
4.Dọn đá mồ côi
- Các tảng đá to nằm trong phạm vi thi công nền 
đắp cao dưới 1,5m phải được đẩy ra ngoài
- Máy ủi có thể trực tiếp đẩy các tảng đá tới 
1,5m3
- Trường hợp các viên đá có thể tích lớn hơn 
1,5m3 phải dùng phương pháp nổ dán, nổ ốp 
hoặc nổ phá lỗ nhỏ để làm vỡ trước khi đẩy đá
ra khỏi phạm vi thi công 
CÔNG TÁC DỌN DẸP
5.Bóc đất hữu cơ
- Đất hữu cơ là loại đất có lẫn nhiều tạp chất hữu 
cơ, có cường độ thấp, tính nén lún lớn, co ngót 
mạnh khi khô hanh nên phải bóc bỏ trước khi 
đắp đất nền đường
- Mặt khác một số loại đất hữu cơ là đất canh tác, 
trong nhiều trường hợp phải bóc, dồn đống để
vận chuyển trả lại cho trồng trọt
- Trường hợp nền đào lấy đất để đắp hoặc khai 
thác đất để đắp ở mỏ đất, thùng đấu cũng phải 
bóc bỏ lớp đất hữu cơ
- Đất hữu cơ cũng cần để trồng cỏ trên các mái 
taluy nền đường 
CÔNG TÁC DỌN DẸP
- Bóc lớp đất hữu cơ có thể dùng thủ công, 
máy ủi, máy san, máy xúc chuyển, đào 
thành lớp mỏng, dồn đống ngoài phạm vi 
thi công; hoặc máy xúc lật đào đổ lên ô tô
- Máy ủi có thể đào vuông góc với trục 
đường hoặc dọc theo trục đường tuỳ
thuộc vào chiều rộng cần bóc và chiều dày 
lớp đất hữu cơ
CÔNG TÁC DỌN DẸP
- Máy san bóc lớp đất hữu cơ thường chạy 
dọc theo trục đường, đặt chéo lưỡi san để
vừa đào đất vừa vận chuyển đất sang 
ngang thành từng luống; sau đó dùng 
máy xúc lật đổ lên ô tô vận chuyển đến 
bãi thải
CÔNG TÁC DỌN DẸP
- Máy xúc chuyển bóc lớp đất hữu cơ 
thường chạy dọc theo trục đường, đào đất 
đầy thùng sau đó vận chuyển đến bãi thải
CÔNG TÁC DỌN DẸP
6.Dãy cỏ
- Để đảm bảo ổn định nền đường đắp trên sườn 
dốc, trước khi đắp đất phải tiến hành dãy cỏ
- TCVN 4447-87 quy định:
 + Độ dốc mặt đất nhỏ hơn 20%, nền đất chặt 
không có nước đọng, nền đắp cao dưới 1m phải 
dãy cỏ
 + Độ dốc mặt đất từ 1020%, nền đất chặt, 
không có nước đọng, nền đắp cao trên 1m phải 
đánh xờm bề mặt đất trước khi đắp
- Trường hợp nền đào lấy đất để đắp hoặc khai 
thác đất để đắp ở mỏ đất, thùng đấu cũng phải 
dãy cỏ
CÔNG TÁC DỌN DẸP
- Kỹ thuật dãy cỏ tương tự như khi bóc lớp 
đất hữu cơ: có thể dùng thủ công, máy ủi, 
máy san, máy xúc chuyển đào thành lớp 
mỏng cắt đứt rễ cỏ, dồn đống ra ngoài 
phạm vi thi công; hoặc máy xúc lật bóc bỏ 
& đổ trực tiếp lên ô tô vận chuyển
- Cỏ dãy xong, dồn đống và chỉ được đốt 
khi được phép để tránh hoả hoạn
- Trong một số trường hợp có thể vừa kết 
hợp dãy cỏ vừa bóc lớp đất hữu cơ
CÔNG TÁC LÊN KHUÔN ĐƯỜNG
1.Mục đích
 Lên khuôn đường còn gọi là lên gabarit hoặc lên 
ga
- Để người thi công hình dung được hình ảnh nền 
đường trước khi đào đắp
- Để cố định các vị trí chủ yếu của mặt cắt ngang 
tại thực địa nhằm đảm bảo thi công nền đường 
đúng thiết kế về vị trí, kích thước
- Đặt các giá đo độ dốc taluy để thường xuyên 
kiểm tra độ dốc taluy đào, đắp trong quá trình 
thi công 
CÔNG TÁC LÊN KHUÔN ĐƯỜNG
2.Các tài liệu cần thiết
- Bản thuyết minh tổng hợp
- Bản vẽ bình đồ kỹ thuật của tuyến đường
- Bản vẽ trắc dọc kỹ thuật 
- Bản vẽ trắc ngang chi tiết tại các cọc
- Các tài liệu về địa hình, địa chất
CÔNG TÁC LÊN KHUÔN ĐƯỜNG
3.Các tính toán trước khi lên khuôn đường
Từ trắc dọc kỹ thuật xác định các nền 
đường đào khuôn, đắp lề hoặc trung gian.
 Thông thường các đoạn nền đắp dùng 
hình thức đắp lề hoàn toàn, các đoạn nền 
đào dùng hình thức đào khuôn đường 
hoàn toàn
CÔNG TÁC LÊN KHUÔN ĐƯỜNG
- Tính toán vẽ mặt cắt dọc hoàn công nền đường: 
Từ khoảng cách và độ dốc dọc tính toán cao độ
hoàn công nền đường tại các cọc chi tiết
- Từ cao độ hoàn công nền đường tại tim đường 
ở các cọc, khoảng cách và các độ dốc ngang; 
tính toán cao độ, khoảng cách các cọc chủ yếu 
trên các mặt cắt ngang khuôn đường tại các cọc 
chi tiết
- Có thể vẽ trực tiếp trên trắc dọc và các trắc 
ngang chi tiết của đồ án thiết kế kỹ thuật
CÔNG TÁC LÊN KHUÔN ĐƯỜNG
4.Lên khuôn đường
a)Dụng cụ
- Máy kinh vĩ, máy thủy bình, mia
- Thước chữ T
- Thước đo taluy
- Thước thép
- Sào tiêu
- Dây ống nước, dây căng
ọpu
CÔNG TÁC LÊN KHUÔN ĐƯỜNG
b)Kỹ thuật
- Xác định vị trí cọc tim đường
- Đặt máy kinh vĩ tại cọc tim đường
- Trên đường thẳng mở các góc 90o phải & trái, trong 
đường cong mở các góc hướng tâm; đo khoảng cách 
ngang đóng các cọc chủ yếu
- Đóng sào tiêu tại các cọc chủ yếu
- Xác định cao độ trên sào tiêu bằng máy thuỷ bình, thước 
chữ T hoặc dây ống nước
- Dùng thước đo taluy đóng các giá đo taluy
- Căng dây, dời các cọc lên khuôn có khả năng mất mát 
trong quá trình thi công ra ngoài phạm vi thi công 
ĐẢM BẢO THOÁT NƯỚC TRONG 
QUÁ TRÌNH THI CÔNG 
1.Nguyên nhân: 
Trong quá trình thi công nước mưa, nước 
mặt có thể:
- Làm chậm quá trình thi công do nước 
đọng trên bề mặt nền đắp hoặc khoang 
đào, nước làm ẩm lớp đất mới san rải
- Gây xói lở bề mặt nền đường, làm hư 
hỏng các đoạn nền đường đào hoặc đắp, 
làm hư hỏng các hạng mục công trình 
đang thi công dở dang
ĐẢM BẢO THOÁT NƯỚC TRONG 
QUÁ TRÌNH THI CÔNG
2.Tác hại
- Phá vỡ tiến độ sản xuất
- Phát sinh các công tác phải sửa chữa hoặc 
làm lại 
- Tăng chi phí xây dựng đường
- Làm giảm chất lượng nền đường 
Vì vậy phải luôn đảm bảo thoát nước tốt 
trong suốt quá trình thi công nền đường 
ĐẢM BẢO THOÁT NƯỚC TRONG 
QUÁ TRÌNH THI CÔNG
3.Biện pháp
- Nghiên cứu kỹ hồ sơ thiết kế và thực địa, bố trí
thêm hệ thống thoát nước tạm thời trong quá
trình thi công (rãnh thu nước, rãnh tháo nước, 
đê ngăn nước, cống tạm, )
- Thi công ngay các công trình thoát nước có
trong hồ sơ thiết kế
- Thi công nền đường đến đâu hoàn thiện hệ
thống rãnh biên, rãnh đỉnh đến đấy
- Luôn đảm bảo độ dốc các lớp đất đắp, đào
- Đào đất nền đường, đào rãnh biên phải đào từ
thấp đến cao