Cải tiến thuật toán INC trong điều khiển bám điểm công suất cực đại hệ thống pin mặt trời cấp điện độc lập
Năng lượng mặt trời là nguồn năng lượng sạch, vô tận và không gây ô nhiễm môi trường. Việc nghiên cứu hệ thống điện mặt trời có ý nghĩa rất quan trọng, góp phần khai thác triệt để nguồn năng lượng tự nhiên trong khi các nguồn năng lượng truyền thống đang ngày càng cạn kiệt. Điều khiển bám điểm công suất cực đại hệ thống pin điện mặt trời (Maximum Power Point Tracking, MPPT) được coi là một phần không thể thiếu trong hệ thống điện mặt trời, được áp dụng để nâng cao hiệu suất của dàn pin điện mặt trời. Bài báo giới thiệu và đưa ra một phương pháp cải tiến thuật toán điện dẫn gia tăng (Incremental Conductance Algorithm, INC); đồng thời kết hợp với phương pháp Điện áp không đổi (Constant Voltage tracking, CVT) thực hiện điều khiển bám điểm công suất cực đại của dàn pin điện mặt trời. Kết quả mô phỏng cho thấy, phương pháp cải tiến thuật toán INC cho hiệu quả tốt hơn
Tóm tắt nội dung tài liệu: Cải tiến thuật toán INC trong điều khiển bám điểm công suất cực đại hệ thống pin mặt trời cấp điện độc lập
Vietnam J. Agri. Sci. 2016, Vol. 14, No. 5: 785-798 Tạp chí KH Nông nghiệp Việt Nam 2016, tập 14, số 5: 785-798 www.vnua.edu.vn 785 CẢI TIẾN THUẬT TOÁN INC TRONG ĐIỀU KHIỂN BÁM ĐIỂM CÔNG SUẤT CỰC ĐẠI HỆ THỐNG PIN MẶT TRỜI CẤP ĐIỆN ĐỘC LẬP Đỗ Vũ Lực*, Kang Jin-song Đại Học Đồng Tế (Tongji University), Thượng Hải, Trung Quốc Email * : dovuluc@gmail.com Ngày gửi bài: 08.03.2016 Ngày chấp nhận: 05.06.2016 TÓM TẮT Năng lượng mặt trời là nguồn năng lượng sạch, vô tận và không gây ô nhiễm môi trường. Việc nghiên cứu hệ thống điện mặt trời có ý nghĩa rất quan trọng, góp phần khai thác triệt để nguồn năng lượng tự nhiên trong khi các nguồn năng lượng truyền thống đang ngày càng cạn kiệt. Điều khiển bám điểm công suất cực đại hệ thống pin điện mặt trời (Maximum Power Point Tracking, MPPT) được coi là một phần không thể thiếu trong hệ thống điện mặt trời, được áp dụng để nâng cao hiệu suất của dàn pin điện mặt trời. Bài báo giới thiệu và đưa ra một phương pháp cải tiến thuật toán điện dẫn gia tăng (Incremental Conductance Algorithm, INC); đồng thời kết hợp với phương pháp Điện áp không đổi (Constant Voltage tracking, CVT) thực hiện điều khiển bám điểm công suất cực đại của dàn pin điện mặt trời. Kết quả mô phỏng cho thấy, phương pháp cải tiến thuật toán INC cho hiệu quả tốt hơn. Từ khóa: Bám điểm công suất cực đại (MPPT), pin điện mặt trời (PV), thuật toán điện dẫn gia tăng (INC), thuật toán điện áp không đổi (CVT). Maximum Power Point Tracking Control Based on Improved Incremental Conductance Method ABSTRACT Solar energy is clean, endless and does not pollute the environment. Solar energy system research plays a very important role to fully exploit the natural energy resources while traditional energy sources become scare. Maximum Power Point Tracker (MPPT) control for Solar panels considered as an indispensable part of the solar power system is applied in order to improve the efficiency of solar panels. This paper described and proposed a modifier of Incremental Conductance (INC) algorithms with Constant Voltage tracking (CVT) that were used to implement for Maximum Power Point control of Solar panels. Simulation results showed that modifier of INC algorithm had a better effect. Keywords: Constant voltage tracking (CVT), incremental conductance algorithm (INC), maximum power point tracking (MPPT), photovoltaic (PV). 1. ĐẶT VẤN ĐỀ MPPT (Maximum Power Point Tracking) là phþĄng pháp dò tìm điểm làm việc có c÷ng suçt căc đäi cûa hệ thùng pin điện mðt trąi th÷ng qua việc đóng mć khóa điện tā cûa bộ biến đúi DC/DC (Wu Libo, 2006). PhþĄng pháp MPPT đþợc sā dýng rçt phú biến trong hệ thùng pin quang điện làm việc độc lêp cüng nhþ trong hệ thùng điện mðt trąi có nùi vĆi lþĆi điện. Khi một tçm PV đþợc míc trăc tiếp vào một tâi, điểm làm việc cûa tçm PV đó sẽ là giao điểm giĂa đþąng đðc tính làm việc I - V cûa tçm pin và đþąng đðc tính I - V cûa tâi. Giâ sā nếu tâi là thuæn trć thì đþąng đðc tính tâi là một đþąng thîng vĆi độ dùc là 1/Rtâi. Cải tiến thuật toán INC trong điều khiển bám điểm công suất cực đại hệ thống pin mặt trời cấp điện độc lập 786 Hình 1. Đặc tính làm việc I-V của PV và tâi Tÿ đðc tính I - V cho thçy có một điểm göi là điểm c÷ng suçt căc đäi (MPP - Maximum Power Point), là điểm mà khi hệ thùng hoät động täi điểm đó thì c÷ng suçt ra cûa PV là lĆn nhçt. Các yếu tù về thąi tiết ânh hþćng rçt lĆn tĆi hoät động cûa PV. Trong đó, nhiệt độ và cþąng độ bĀc xä mðt trąi là nhĂng yếu tù tiêu biểu ânh hþćng mänh nhçt tĆi đðc tính I - V dén tĆi să thay đúi vị trí MPP cûa PV. Th÷ng thþąng, điểm làm việc hiếm khi ć đúng täi vị trí có c÷ng suçt lĆn nhçt, vì vêy nó sẽ kh÷ng sinh ra c÷ng suçt lĆn nhçt. Mäng nguøn pin mðt trąi thþąng bị quá tâi khi phâi bù cho một lþợng c÷ng suçt thçp vào thąi gian ánh sáng yếu kéo dài nhþ trong mùa đ÷ng. Să kh÷ng thích Āng giĂa tâi và các tçm pin mðt trąi thþąng làm cho nguøn pin mðt trąi bị quá tâi và gåy ra tún hao trong toàn hệ thùng. Để giâi quyết vçn đề này, phþĄng pháp MPPT đþợc sā dýng để duy trì điểm làm việc cûa nguøn điện pin täi đúng điểm có c÷ng suçt phát ra lĆn nhçt. Có nhiều thuêt toán đþợc nghiên cĀu và Āng dýng trong thăc tế. Bài báo này giĆi thiệu hai thuêt toán Điện dén gia tëng (INC) và Điện áp kh÷ng đúi (CVT). Đøng thąi đþa ra phþĄng pháp câi tiến thuêt toán INC, kết hợp vĆi thuêt toán CVT để xåy dăng hệ thùng m÷ phông điều khiển bám điểm c÷ng suçt căc đäi cho hệ PV. 2. XÂY DỰNG MÔ HÌNH TOÁN HỌC HỆ PV Pin quang điện PV có mäch điện tþĄng đþĄng nhþ một Diode míc song song vĆi một nguøn điện quang sinh. Ở cþąng độ ánh sáng ún định, PV có träng thái làm việc nhçt định, dòng điện quang sinh kh÷ng thay đúi theo träng thái làm việc. Do đó, trong mäch điện tþĄng đþĄng có thể xem nhþ là nguøn dòng ún định Iph. Trên thăc tế, trong quá trình chế täo pin, do tiếp xúc điện căc mðt trþĆc và sau, cüng có thể do bân thån vêt liệu có một điện trć suçt nhçt định, vì vêy trong mäch điện tþĄng đþĄng cæn phâi míc thêm vào một điện trć nùi tiếp RS và một điện trć song song Rsh vĆi tâi RL. Nhþ vêy, mäch điện tþĄng đþĄng cûa PV đþợc thể hiện trên hình 2. Hình 2. Sơ đồ mạch điện tương đương của PV 5 10 15 20 25 30 35 40 45 500 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0 D o n g d ie n ( A ) Dien ap (V) D o do c 1/ R ta i Rtai 1 Rtai 2 Rtai 3 MPP Gia tang Rtai Đỗ Vũ Lực, Kang Jin-song 787 Dòng điện qua Diod: 1 D q U nkT D s I I e (1) Theo định luêt Kirchhoff về cþąng độ dòng 0 ph D sh PV I I I I (2) Theo định luêt Kirchhoff về điện thế: PV D S PV U U R I (3) Trong đó: ID - dòng điện qua Diode (A); IS - dòng điện bão hòa cûa Diode (A); q - điện tích cûa electron (1,602.10-19 C); k - hìng sù Boltzman (1,381.10-23 J/K); T - nhiệt độ lĆp tiếp xúc (K); n - hệ sù lý tþćng cûa diode; UD - điện áp Diode (V); IPV - dòng điện ra cûa PV(A). Tÿ các phþĄng trình (1), (2), (3) suy ra phþĄng trình đðc tính I - V cûa một tế bào PV (Nguyen Viet Ngu, 2015): ( ) 1 PV PV S PV ph D sh q U I R nkT ph s PV PV S sh I I I I I I e U I R R (4) Tÿ các phþĄng trình (1), (2), (3), (4) và tÿ sĄ đø tþĄng đþĄng cûa PV ta có thể xåy dăng đþợc m÷ hình m÷ phông cûa PV khi nhiệt độ và cþąng độ bĀc xä thay đúi nhþ hình 3. Dùng phæn mềm MATLAB - SIMULINK để thiết lêp sĄ đø m÷ phông, sā dýng loäi PV STP230-20W do hãng KYOCERA sân xuçt có nhĂng th÷ng sù cĄ bân đo ć điều kiện tiêu chuèn (1000W/m2, 25°C) nhþ sau: Pmax = 230 W; UMPP = 29,8 V; IMPP = 7,72 A; Uoc= 36,8 V; Isc = 8,25 A. Kết quâ m÷ phông thu đþợc đþąng cong quan hệ I - U, P - U cûa PV nhþ hình 4 và hình 5. Nhþ vêy, điểm làm việc có c÷ng suçt lĆn nhçt MPP cûa PV trên đþąng đðc tính I - V luôn thay đúi khi điều kiện nhiệt độ m÷i trþąng và cþąng độ bĀc xä thay đúi. Do đó, cæn có thuêt toán để theo dõi điểm MPP. Thuêt toán MPPT đþợc coi là một phæn kh÷ng thể thiếu trong hệ PV, đþợc áp dýng vĆi mong muùn nång cao hiệu quâ sā dýng cûa dãy pin mðt trąi. Sau đåy bài báo sẽ đi såu trình bày các thuêt toán điểu kiển MPPT cho hệ PV. 3. CÁC THUẬT TOÁN ĐIỀU KHIỂN MPPT Các thuêt toán điều khiển MPPT cûa bộ biến đúi DC/DC sā dýng nhiều tham sù, thþąng là: Dòng PV, điện áp PV, dòng ra, điện áp ra cûa bộ DC/DC... Các thuêt toán này đþợc so sánh dăa theo các tiêu chí nhþ: Hiệu quâ xác định điểm làm việc có c÷ng suçt lĆn nhçt, sù lþợng câm biến sā dýng, độ phĀc täp cûa hệ thùng, tùc độ biến đúi Hình 3. Mô hình mô phỏng hệ PV khi nhiệt độ, cường độ bức xạ thay đổi Cải tiến thuật toán INC trong điều khiển bám điểm công suất cực đại hệ thống pin mặt trời cấp điện độc lập 788 (a) Đường cong quan hệ I - U của PV (b) Đường cong quan hệ P - U của PV Hình 4. Đặc tính tương quan của PV khi cường độ bức xạ mặt trời thay đổi (a) Đường cong quan hệ I - U của PV (b) Đường cong quan hệ P - U của PV Hình 5. Đặc tính tương quan của PV khi nhiệt độ thay đổi Có rçt nhiều thuêt toán đþợc sā dýng cho bài toán điều khiển MPPT. Nhþng phú biết nhçt là 3 thuêt toán: Thuêt đoán điện áp kh÷ng đúi (CVT) (Schoeman, 1982), thuêt toán nhiễu loän và quan sát (P&O) (Femia, 2005) và thuêt toán điện dén gia tëng (INC) (Wang, 2011). 3.1. Thuật toán điện áp không đổi Thuêt toán điện áp kh÷ng đúi (Constant Voltage tracking, CVT) là thuêt toán đĄn giân nhçt trong sù các thuêt toán cûa MPPT. Nguyên lý hoät động cûa thuêt toán là liên týc theo dõi điện áp cûa đæu ra mâng PV, so sánh vĆi một điện áp cù định Um đã đþợc định sïn. Giá trị Um chính là giá trị điện áp täi MPP, thþąng xçp xî bìng 0,78 læn giá trị Uoc (Tafticht, 2008). Lþu đø thuêt toán nhþ hình 6. Lþu đø cho thçy phþĄng pháp này liên týc đo và cêp nhêt điện áp cûa mâng PV, nếu giá trị điện áp cûa mâng U(k) nhô hĄn giá trị Um đã 0 5 10 15 20 25 30 35 40 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 U/V I/ A 400W/m2 600W/m2 800W/m2 1000W/m2 0 5 10 15 20 25 30 35 40 0 50 100 150 200 250 300 U/V P /W 400W/m2 600W/m2 800W/m2 1000W/m2 0 5 10 15 20 25 30 35 40 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 U/V I/ A 45°C 35°C 25°C 15°C 0 5 10 15 20 25 30 35 40 0 50 100 150 200 250 300 U/V P /W 15°C 25°C 35°C 45°C Đỗ Vũ Lực, Kang Jin-song 789 định trþĆc thì sẽ điều chînh tëng điện áp tham chiếu Uref và ngþợc läi. Khi U(k) = Um thì giĂ nguyên Uref. Khi đó, hệ PV đang làm việc täi gæn điểm MPP. Ưu điểm cûa phþĄng pháp là thăc hiện đĄn giân, ún định và có thể nhanh chóng đþa hệ PV đến gæn điểm MPP. Nhþng nhþợc điểm cûa phþĄng pháp là khi điều kiện m÷i trþąng thay đúi đột ngột thì tính chính xác kh÷ng cao, hiệu quâ điều khiển thçp. 3.2. Thuật toán điện dẫn gia tăng Nguyên lý hoät động cûa thuêt toán điện dén gia tëng (Incremental Conductance Algorithm, INC) sā dýng túng điện dén gia tëng cûa dãy pin mðt trąi để dò tìm điểm c÷ng suçt tùi þu. PhþĄng pháp này cĄ bân dăa trên đðc điểm: độ dùc cûa đþąng đðc tính hệ PV bìng 0 täi điểm MPP, độ dùc này là dþĄng khi ć bên trái điểm MPP, là åm khi ć bên phâi điểm MPP (Mei, 2011). Đðc tính P - U giâi thích nguyên lý thuêt toán nhþ hình 7. Ta có: ( ) 0 dP d UI dI I U dU dU dU (5) Suy ra: 0 I dI I I U dU U U (6) Vêy ta có thể viết läi c÷ng thĀc (6) nhþ sau: Hình 6. Lưu đồ thuật toán phương pháp điện áp không đổi CVT Hình 7. Đường đặc tính P-U của hệ PV Cải tiến thuật toán INC trong điều khiển bám điểm công suất cực đại hệ thống pin mặt trời cấp điện độc lập 790 Hình 8. Lưu đồ thuật toán INC I I U U I I U U I I U U ; täi MPP ; bên trái MPP ; bên phâi MPP Lþu đø thuêt toán cûa phþĄng pháp nhþ hình 8. Lþu đø thuêt toán hình 8 giâi thích să hoät động cûa thuêt toán INC điều khiển theo điện áp tham chiếu. Các giá trị dòng điện và điện áp cûa PV đþợc đo và sau đó sā dýng các giá trị tĀc thąi và giá trị trþĆc đó để tính toán các giá trị gia tëng cûa I và V. Bìng cách so sánh giá trị điện dén tĀc thąi (I/U) vĆi giá trị điện dén gia tëng( I/ U), thuêt toán này sẽ tìm đþợc điểm làm việc có c÷ng suçt lĆn nhçt. - Nếu điểm hoät động nìm bên trái điểm MPP thì phâi di chuyển nó sang bên phâi bìng cách tëng điện áp tham chiếu Uref. - Nếu điểm hoät động nìm bên phâi điểm MPP thì chúng ta läi phâi di chuyển nó sang bên trái tĀc là phâi giâm điện áp tham chiếu Uref. - Khi điều kiện I I U U đþợc thôa mãn (chính là điểm MPP) thì thuêt toán này sẽ bô qua việc điều chînh điện áp. - Nếu điểm hoät động vén ć điểm MPP (điều kiện U= 0) và điều kiện bĀc xä kh÷ng thay đúi ( I = 0) thì sẽ kh÷ng phâi điều chînh điện áp hoät động. Nếu nhþ bĀc xä tëng ( I> 0) thì điện áp MPP giâm nên thuêt toán INC phâi tëng điện áp hoät động để theo dõi điểm MPP. Nếu bĀc xä giâm ( I < 0) dén tĆi điện áp điểm MPP cao hĄn, phâi giâm điện áp hoät động để theo dõi điểm MPP. Vào chu kỳ cuùi, nó sẽ cêp nhêt lịch sā bìng cách lþu các giá trị điện áp và dòng điện hiện täi, sẽ sā dýng chúng nhþ là các giá trị trþĆc đó cho chu kỳ tiếp theo. Ưu điểm chính cûa phþĄng pháp này là cho kết quâ tùt ngay câ khi thąi tiết thay đúi nhanh. PhþĄng pháp này cüng cho dao động nhô nhçt quanh điểm MPP. Nhþợc điểm cûa phþĄng pháp này là mäch điều khiển phĀc täp. Nó sā dýng 2 câm biến để đo giá trị dòng điện và điện áp nên chi phí líp đðt cao. Đỗ Vũ Lực, Kang Jin-song 791 4. CẢI TIẾN THUẬT TOÁN INC 4.1. Phương pháp điều khiển MPPT Thuêt toán MPPT sẽ ra lệnh cho bộ điều khiển MPPT điều chînh điện áp làm việc. Sau đó nhiệm vý cûa bộ điều khiển MPPT là điều chînh tëng giâm điện áp làm việc và duy trì ún định mĀc điện áp làm việc cûa hệ nguøn pin mðt trąi. Để thăc hiện việc này, một phþĄng pháp điều khiển phú biến thþąng dùng đó là bộ điểu khiển PI. SĄ đø khùi nhþ hình 9. MPPT sẽ đo giá trị điện áp PV và dòng PV, sau đó dăa vào thuêt toán MPPT để tính toán giá trị điện áp quy chiếu Uref để điều chînh điện áp làm việc cûa PV theo Uref. Nhiệm vý cûa thuêt toán MPPT chî là định giá trị điện áp Uref và việc tính toán này sẽ đþợc lðp läi theo chu kỳ (thþąng khoâng tÿ 1 đến 10 læn lçy méu trên 1 giåy). Bộ điều khiển tî lệ - tích phån PI quy định điện áp đþa vào bộ biến đúi DC/DC. Bộ PI có nhiệm vý bù sai lệch giĂa Uref và điện áp đo đþợc bìng cách điều chînh hệ sù đóng cít D cûa bộ biến đúi c÷ng suçt DC/DC. Nếu coi D là một biến điều khiển thì lþu đø thuêt toán INC có thể đþợc viết läi nhþ hình 10. Hình 9. Sơ đồ khối phương pháp điều khiển MPPT sử dụng bộ bù PI Hình 10. Lưu đồ thuật toán INC với biến điều khiển D Cải tiến thuật toán INC trong điều khiển bám điểm công suất cực đại hệ thống pin mặt trời cấp điện độc lập 792 Khi đþa biến điều khiển D vào để điều khiển điện áp tham chiếu Uref th÷ng qua bộ biến đúi DC/DC, một vçn đề nây sinh đó là kích thþĆc bþĆc (step) cûa thuêt toán ânh hþćng đến hiệu quâ cûa MPPT. Trong lþu đø hình 10 thì kích thþĆc bþĆc này đþợc cù định, và đþợc khći täo bìng Dmax: x 1{ D }, =1: ma k kD max D k n (7) Să cù định về kích thþĆc bþĆc ânh hþćng đến hiệu quâ điều khiển MPPT. Nếu kích thþĆc bþĆc lĆn thì hệ thùng có thể nhanh đät đến träng thái MPP, nhþng độ dao động cûa hệ quanh điểm MPP läi lĆn, làm giâm hiệu suçt cûa MPPT. Và ngþợc läi nếu kích thþĆc bþĆc nhô, thì thąi gian để hệ PV đät đến điểm MPP läi lĆn. Să hän chế này đþợc khíc phýc bìng việc câi tiến thuêt toán INC vĆi kích thþĆc bþĆc tă điều chînh. 4.2. Câi tiến thuật toán INC với kích thước bước tự điều chînh Để khíc phýc nhþợc điểm cûa thuêt toán INC vĆi kích thþĆc bþĆc cù định nhþ đã trình bày ć trên, sau đåy bài báo sẽ trình bày một câi tiến cûa thuêt toán INC vĆi kích thþĆc bþĆc tă điều chînh. PhþĄng pháp xác địch kích thþĆc bþĆc sẽ đþợc trình bày cý thể nhþ sau: Tÿ đþąng đðc tính P - U hình 7 có thể thçy lþợng thay đúi dP/dU có liên hệ vĆi kích thþĆc bþĆc cûa thuêt toán INC. Giá trị D cûa bộ biến đúi DC/DC cûa chu kỳ này sẽ đþợc tëng hoðc giâm một lþợng dP/dU cûa chu kỳ trþĆc đó. Điều này đþợc thể hiện nhþ sau: ( ) ( 1) * dP D k D k n dU (8) Trong đó: n là tham sù. Tham sù này sẽ quyết định kích thþĆc bþĆc trong thuêt toán INC. Ta có thể viết läi (8): ( ) ( 1) ( ) ( 1) * ( ) ( 1) P k P k D k D k n U k U k (9) Khi hệ thùng trong quá trình khći động, vì điểm làm việc còn xa so vĆi MPP, nên kích thþĆc bþĆc lúc này cæn phâi lĆn để tëng tùc độ cûa hệ MPPT. Bći vêy, täi thąi điểm ban đæu, thuêt toán có thể să dýng kích thþĆc bþĆc step = Dmax. Khi hệ thùng đã gæn đến điểm MPP, kích thþĆc bþĆc phâi điều chînh nhô đi để giâm să dao động cûa hệ thùng quanh điểm MPP. Và để đâm bâo tính høi quy cûa hệ thùng, kích thþĆc bþĆc phâi đþợc giĆi hän nhþ sau: max ( ) ( 1) * max ( ) ( 1) step D P k P k n D U k U k (10) Trong đó: max ( ) ( 1) ( ) ( 1) step D P k P k U k U k là trị giá đþợc xác định täi thąi điểm khći động cûa phþĄng pháp INC vĆi kích thþĆc bþĆc cù định. Tÿ c÷ng thĀc (10) ta có thể xác định đþợc tham sù n theo c÷ng thĀc sau (Fangrui Liu, 2008): max max ( ) ( 1) : ( ) ( 1) step D P k P k n D U k U k (11) Xác định đþợc tham sù n chính là bþĆc then chùt trong việc câi tiến phþĄng pháp INC vĆi kích thþĆc bþĆc tă điều chînh. Täi thąi điểm khći động, tham sù n càng lĆn thì hệ thùng càng nhanh đät đến träng thái MPP. Khi gæn đến điểm MPP, hệ thùng sẽ tă điều chînh n để kích thþĆc bþĆc nhô đi nhìm giâm độ dao động cûa hệ thùng quanh điểm MPP, qua đó nång cao chçt lþợng cûa hệ MPPT. Đåy chính là điểm þu việt cûa să câi tiến trong phþĄng pháp INC vĆi kích thþĆc bþĆc tă điều chînh này. 5. THIẾT LẬP MÔ HÌNH MÔ PHỎNG VÀ PHÂN TÍCH KẾT QUẢ 5.1. Thiết lập mô phỏng Để kết hợp đþợc þu điểm cûa câ hai phþĄng pháp CVT và INC câi tiến vĆi kích thþĆc bþĆc tă điều chînh, th÷ng qua phæn mềm MATLAB - SIMULINK, bài báo tiến hành thiết lêp m÷ hình m÷ phông vĆi sĄ đø nguyên lý nhþ hình 9 và lþu đø thuêt toán kết hợp hai phþĄng pháp nhþ hình 11. M÷ phông sā dýng mäch tëng áp Boost vĆi các th÷ng sù nhþ bâng 1. Đỗ Vũ Lực, Kang Jin-song 793 Bâng 1. Giá trị thông số mạch tăng áp Boost Tham số Đơn vị Giá trị Điện áp vào Uin V 220 Điện áp ra Uout V 500 Điện áp khởi tạo Uoc V 311 Điện dung C F 980 Điện cảm L mH 12,8 Hình 11. Lưu đồ thuật toán CVT kết hợp INC câi tiến Trong giai đoän khći täo ban đæu, hệ thùng sā dýng thuêt toán CVT để tëng điện áp đến gæn điểm MPP. Sau đó hệ thùng sẽ tiếp týc việc điều khiển MPPT vĆi thuêt toán INC câi tiến để bám điểm MPP. Kích thþĆc bþĆc sẽ tă điều chînh th÷ng qua việc so sánh và lçy giá trị nhô hĄn giĂa giá trị Dmax và tích tham sù n vĆi giá trị P/ U cûa chu kỳ trþĆc. M÷ hình m÷ phông hệ thùng điều khiển MPPT cûa hệ PV nhþ hình 12. 5.2. Kết quâ mô phỏng và phân tích Kết quâ m÷ phông phþĄng pháp INC vĆi step cù định Dmax = 0.5 đþợc thể hiện trong hình 13 và kết quâ m÷ phông cûa phþĄng pháp câi tiến INC vĆi step tă điều chînh đþợc thể hiện trong hình 14. Cải tiến thuật toán INC trong điều khiển bám điểm công suất cực đại hệ thống pin mặt trời cấp điện độc lập 794 (a) Mô hình mô phỏng toàn hệ PV (b) Mô hình mô phỏng chi tiết bộ điều khiển MPPT Hình 12. Mô hình mô phỏng hệ thống điều khiển MPPT của hệ PV trên phần mềm Matlab - Simulink Đỗ Vũ Lực, Kang Jin-song 795 (a) Tín hiệu điện áp (b) Tín hiệu dòng điện (c) Tín hiệu công suất Hình 13. Kết quâ mô phỏng trường hợp CVT kết hợp INC step cố định Dmax = 0,5 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 100 200 300 400 500 600 t (s) D ie n A p U ( V ) 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 1 2 3 4 5 6 7 t (s) D o n g d ie n I ( A ) 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 t (s) C o n g S u a t P ( W ) Cải tiến thuật toán INC trong điều khiển bám điểm công suất cực đại hệ thống pin mặt trời cấp điện độc lập 796 (a) Tín hiệu điện áp (b) Tín hiệu dòng điện (c) Tín hiệu công suất Hình 14. Kết quâ mô phỏng trường hợp CVT kết hợp INC step tự điều chînh 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 100 200 300 400 500 600 t(s) D ie n a p U ( V ) 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 1 2 3 4 5 6 7 t(s) D o n g D ie n I ( A ) 0 100 200 300 400 500 600 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 0 100 200 300 400 500 600 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 t (s) C o n g S u a t P ( W ) Đỗ Vũ Lực, Kang Jin-song 797 Tÿ kết quâ m÷ phông ta có thể nhên thçy đþợc: - Trong câ hai trþąng hợp thí nghiệm m÷ phông, hệ thùng đều bít đæu làm việc vĆi thuêt toán CVT cho đến thąi điểm t = 0,3(s) thì hệ thùng đät tĆi träng thái ún định. Tuy nhiên, điểm làm việc chþa phâi là điểm MPP bći vêy hệ thùng tiếp týc khći täo quá trình dò tìm điểm MPP vĆi thuêt toán INC täi thąi điểm t = 0,5(s). - Việc kết hợp hai phþĄng pháp CVT và INC trong câ 2 thí nghiệm m÷ phông đều đã thu đþợc hiệu quâ tùt trong việc đþa hệ nhanh chóng đät đến träng thái MPP. - Đùi chiếu kết quâ m÷ phông thu đþợc tÿ hình 13 và hình 14, nhên thçy phþĄng pháp câi tiến thuêt toán INC vĆi kích thþĆc bþĆc tă điều chînh có hiệu quâ tùt hĄn. So sánh tín hiệu c÷ng suçt thu đþợc tÿ hình 14 và hình 13 cüng thçy đþợc phþĄng pháp câi tiến INC vĆi kích thþĆc bþĆc tă điệu chînh giúp hệ PV sĆm đät đến điểm MPP (t = 1,8s) hĄn so vĆi phþĄng pháp INC vĆi kích thþĆc bþĆc cù định (t = 2s). - Ngoài ra, quan sát tín hiệu điện áp và c÷ng suçt đþợc phóng to cûa 2 thí nghiệm m÷ phông trên hình 15 dþĆi đåy ta cüng thçy đþợc độ dao động cûa hệ thùng đùi vĆi trþąng hợp dùng thuêt toán INC câi tiến cüng đþợc giâm đi rõ rệt so vĆi khi dùng thuêt toán INC vĆi step cù định. Điều này chĀng minh đþợc tính þu việt cûa phþĄng pháp câi tiến thuêt toán INC vĆi kích thþĆc bþĆc tă điều chînh so vĆi thuêt toán INC vĆi kích thþĆc bþĆc cù định. (a) Tín hiệu điện áp và công suất đối với trường hợp dùng thuật toán INC có step cố định (b) Tín hiệu điện áp và công suất đối với trường hợp dùng thuật toán INC có step tự điều chỉnh Hình 15. Tín hiệu điện áp và công suất phóng to của 2 trường hợp thí nghiệm mô phỏng 495 500 505 510 515 Uo/V 0.1 0.11 0.12 0.13 0.14 0.15 0.16 0.17 0.18 0.19 0.2 3150 3170 3190 3210 3230 3250 t/s Po/W 490 500 510 520 Uo/V 0.1 0.11 0.12 0.13 0.14 0.15 0.16 0.17 0.18 0.19 0.2 3100 3150 3200 3250 3300 t/s Po/W Cải tiến thuật toán INC trong điều khiển bám điểm công suất cực đại hệ thống pin mặt trời cấp điện độc lập 798 6. KẾT LUẬN Bài báo đã xåy dăng đþợc m÷ hình m÷ phông cûa hệ PV, khâo sát đþợc să ânh hþćng cûa cþąng độ bĀc xä mðt trąi và nhiệt độ đến c÷ng suçt phát cûa hệ PV. Mýc tiêu cûa bài toán điều khiển MPPT đó là khi sā dýng hệ PV, cho dù ć bçt kỳ điều kiện thąi tiết nhþ thế nào, dòng c÷ng suçt phát tÿ hệ PV tĆi tâi lu÷n là căc đäi. Bài báo đã giĆi thiệu hai thuêt toán điều khiển bám điểm c÷ng suçt căc đäi đþợc sā dýng rộng rãi CVT và INC, đi såu nghiên cĀu để câi tiến thuêt toán INC và kết hợp hai thuêt toán läi täo thành một phþĄng pháp điểu khiển MPPT vĆi chçt lþợng điều khiển tùt hĄn. Th÷ng qua phæn mềm Matlab - Simulink thiết lêp đþợc hệ m÷ phông. Kết quâ m÷ phông chĀng minh đþợc tính þu việt khi sā dýng phþĄng pháp điều khiển dùng câ hai thuêt toán CVT kết hợp INC câi tiến có kích thþĆc bþĆc tă điều chînh. TÀI LIỆU THAM KHẢO Fangrui Liu, Shanxu Duan, Fei Liu, Bangyin Liu, Yong Kang (2008). A Variable Step-size INC MPPT Method for PV Systems [J]. IEEE Transactions on Industrial Electronics, 55(7): 2622-2628. Femia N., G. Petrone, G. Spagnuolo, and M. Vitelli (2005). “Optimization of perturb and observe maximum power point tracking method” IEEE Trans. Power Electron, 20(4): 963-973. Nguyen Viet Ngu, Le Thi Minh Tam, Tran Thi Thuong, Nguyen Xuan Truong (2015). Comparison of INC and P&O Algorithms in Maximum Power Point Tracking Control of Independently PV System. J. Sci. & Devel, 13. Mei Qiang, Mingwei Shan, Liying Liu, J.M. Guerrero (2011). A Novel Improved Variable Stepsize Incremental resistance MPPT Method for PV Systems [J]. IEEE Transactions on Industrial Electronics, 58(6): 2427-2434. Schoeman J. J. and J. D. Wyk (1982). A simplified maximal power controller for Terrestrial Photovoltaic panel arrays. in Proc. 13 th Annu. IEEE Power Electronic Spec. Conf., pp. 361-367. Tafticht T., K.Agbossou (2008). An improved maximum power point tracking method for photovoltaic systems. [J] Renewable Energy, 33: 1508-151. Wang Liping, ZHANG Jiancheng (2011). The comparative research and improvement of PV maximum power point tracking control methods [J]. Power System and Clean Energy, 27(2): 52-55. Wu Libo, ZHAO Zheng ming, LIU Jianzheng (2006). Research on the stability of MPPT strategy applied in single stage grid connected photovoltaic system [J]. Proceedings of the CSEE, 26(6): 73-77.
File đính kèm:
- cai_tien_thuat_toan_inc_trong_dieu_khien_bam_diem_cong_suat.pdf