Giáo trình Tổ chức thi công (Mới)

TR¦êNG §¹I HäC B¸CH KHOA 
KHOA X¢Y DùNG D¢N DôNG Vµ C¤NG NGHIÖP 
Bé M¤N THI C¤NG 
GI¸O TR×NH M¤N HäC 
tæ chøc THI C¤NG 
(Gi¸o tr×nh dµnh cho chuyªn ngµnh X©y dùng DD & CN) 
L­u hµnh néi bé 
GT TCTC_THIẾT KẾ TỔ CHỨC XÂY DỰNG 1/100
PHẦN I 
LẬP KẾ HOẠCH, TỔ CHỨC & ĐIỀU KHIỂN 
THI CÔNG XÂY DỰNG 
CHƯƠNG I. KHÁI NIỆM CHUNG VỀ THIẾT KẾ TỔ CHỨC XÂY DỰNG 
1.1. KHÁI NIỆM CHUNG 
Ở nước ta, thiết kế tổ chức thi công chưa được chú ý đúng mức. Những công trình 
có chuẩn bị cũng có tiến độ thi công và một số bản vẽ trình bày một vài biện pháp thi 
công nhưng rất sơ sài và chỉ có tác dụng tượng trưng, trong quá trình thi công hầu như 
không sử dụng đến. Các quyết định về công nghệ hầu như phó mặt cho cán bộ thi công 
phụ trách công trình, cán bộ thi công này cùng lúc làm hai nhiệm vụ vừa là người thiết kế 
công nghệ, vừa là người tổ chức sản xuất. Đối với những công trình quy mô lớn và phức 
tạp thì ngay cả những cán bộ giàu kinh nghiệm và năng lực cũng không thể làm tròn cả 
hai nhiệm vụ đó, công việc xây dựng sẽ tiến hành một cách tự phát không có ý đồ toàn 
cục, do đó dễ xảy ra những lãng phí lớn về sức lao động, về hiệu suất sử dụng thiết bị, 
kéo dài thời gian thi công, tăng chi phí một cách vô lý. 
Việc thiết kế tổ chức thi công mà điều quan trọng là thiết kế phương thức, cách thức 
tiến hành từng công trình, hạng mục hay tổ hợp công trình, có một vai trò rất lớn trong 
việc đưa ra công trình thực từ hồ sơ thiết kế kỹ thuật ban đầu và các điều kiện về các 
nguồn tài nguyên. Nó là tài liệu chủ yếu chuẩn bị về mặt tổ chức và công nghệ, là công 
cụ để người chỉ huy điều hành sản xuất, trong đó người thiết kế đưa vào các giải pháp 
hợp lý hóa sản xuất để tiết kiệm vật liệu, lao động, công suất thiết bị, giảm thời gian xây 
dựng và hợp lý về mặt giá thành. 
Để đáp ứng các yêu cầu đó, nội dung môn học tổ chức thi công bao gồm các vấn đề 
sau: 
 Những vấn đề lý luận cơ bản về thiết kế và tổ chức thi công xây dựng. 
 Các phương pháp lập mô hình kế hoạch tiến độ và tổ chức thi công xây dựng. 
 Thiết kế và tổ chức các cơ sở vật chất kỹ thuật công trường. 
 Tổ chức và điều khiển tiến độ thi công xây dựng. 
Để nắm vững và vận dụng tốt những kiến thức mà môn học tổ chức thi công trang bị 
vào thực tiễn, người cán bộ chỉ đạo thi công còn cần phải trang bị cho mình các hiểu biết 
nhất định về kỹ thuật, kinh tế, xã hội có liên quan nhằm giúp cho việc tổ chức và chỉ đạo 
thi công công trình một cách đúng đắn, sáng tạo và có hiệu quả cao. Một khó khăn đặt ra 
là công tác quản lý xây dựng của đất nước ta hiện nay đang trong quá trình đổi m ới và 
hoàn thiện nên các quy định, thể lệ, quy chuẩn, quy phạmhoặc là chưa ổn định, hoặc là 
chưa có nên khi áp dụng vào thực tế cần theo sát những quy định, tiêu chuẩnđã và sẽ 
ban hành. 
1.2. CÁC BƯỚC THIẾT KẾ, PHÂN LOẠI THIẾT KẾ TRONG XÂY DỰNG 
CƠ BẢN 
GT TCTC_THIẾT KẾ TỔ CHỨC XÂY DỰNG 2/100
Theo quan điểm vĩ mô của người quản lý đầu tư, công trình xây dựng luôn gắn liền 
với một dự án, nó thường trải qua ba giai đoạn chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư và đưa 
công trình vào hoạt động (hình 1-1). 
Hình 1-1. Quá trình hình thành công trình theo quan điểm vĩ mô. 
Như vậy muốn hình thành một dự án phải là kết quả của nguyên nhân chủ quan 
(khả năng đầu tư) và nguyên nhân khách quan (nhu cầu của thị tr ường). Theo quan điểm 
vi mô của người quản lý xây dựng, một công trình được hình thành thường qua sáu bước 
như sau. Trên hình 1-2 trình bày đầy đủ các bước tiến hành thực hiện một dự án xây dựng 
thuộc nhà nước quản lý. Nhưng nó cũng bao hàm cả với các công trình chủ đầu tư là tư 
nhân. Tuy nhiên tùy theo quy mô công trình các bước có thể đơn giản hoá hoặc sát nhập 
lại chỉ giữ những bước cơ bản. 
Hình 1-2. Quá trình hình thành công trình theo quan điểm vi mô. 
Ý tưởng của dự án là ý kiến đề xuất đầu tiên để dự án hình thành. Ý tưởng thường 
được chủ đầu tư đề xuất do tác động của các nguyên nhân chủ quan và khách quan, cũng 
có khi chỉ là sự nhạy cảm nghề nghiệp của chủ đầu tư trong một tình huống cụ thể. Ý 
tưởng hình thành từ từ, từ lúc sơ khai đến giai đoạn chín muồi sẽ được đưa ra bàn luận 
nghiêm túc và được cấp có chủ quyền ghi vào chương trình nghị sự. Đây là tiền đề cho 
các bước tiếp theo. 
Nhu cầu của thị trường 
nhà nước, xã hội 
Hình thành dự án 
đầu tư 
Khả năng đầu tư của 
doanh nghiệp nhà 
nước, xã hội 
Chuẩn bị đầu tư 
Thực hiện đầu tư 
(Xây dựng công trình) 
Khai thác 
(Sử dụng công trình) 
Ý 
tưởng 
Dự án tiền khả thi 
Thẩm định 
Thiết kế 
Khảo sát 
sơ bộ 
Báo cáo 
dự án 
TKT 
Khảo 
sát kỹ 
thuật 
Báo cáo 
dự án 
khả thi 
Khảo sát 
bổ sung 
Dự án khả thi 
Đấu 
thầu 
Thi 
công 
Khai 
thác 
Thẩm định Thẩm kế 
CHỦ ĐẦU 
TƯ THỰC 
HIỆN 
NHÀ 
THẦU CHỦ ĐẦU 
TƯ 
CƠ QUAN TƯ VẤN THỰC HIỆN 
GT TCTC_THIẾT KẾ TỔ CHỨC XÂY DỰNG 3/100
1.2.1. Thăm dò và lập dự án tiền khả thi. 
Là bước tiếp theo của ý tưởng được chủ đầu tư thuê cơ quan tư vấn làm, cũng có 
thể là chủ đầu tư trực tiếp thực hiện. Nội dung của bước này là thăm dò các số liệu ban 
đầu để chủ đầu tư khẳng định ý tưởng đó có cơ sở không, nếu có triển vọng tiếp tục 
nghiên cứu tiếp bằng không thì dừng lại. Trong bước này công tác thăm dò là chủ yếu, 
dựa trên những số liệu sẵn có thu thập được, người ta làm dự án tiền khả thi. Sau đó làm 
những bài toán chủ yếu là phân tích kinh tế sơ bộ để kết luận. 
Lập dự án tiền khả thi cần làm những việc sau: 
 Tìm hiểu nhu cầu của xã hội trong khu vực dự án hoạt động. 
 Tìm hiểu chủ trương đường lối phát triển kinh tế của quốc gia trong thời gian 
khá dài (10 - 50 năm). 
 Đánh giá tình hình hiện trạng ngành và chuyên ngành kinh tế của dự án, trong đó 
chú trọng đến trình độ công nghệ, năng suất hiện có và khả năng phát triển của các cơ sở 
hiện diện trong thời gian tới (cải tạo, mở rộng, nâng cấp công nghệ, hiện đại hoá công 
nghệ). 
 Trình độ công nghệ sản xuất của khu vực và thế giới. 
 Mức sống của xã hội, khả năng tiêu thụ sản phẩm tại địa phương và khu vực 
xuất khẩu. 
 Khả năng của chủ đầu tư, các ngu ồn vốn có thể huy động, mô hình đầu tư. 
 Nguồn cung cấp nguyên vật liệu, công nghệ sản xuất. 
 Địa bàn xây dựng công trình sẽ triển khai dự án với số liệu về địa hình, khí hậu, 
dân cư, môi trường trước và sau khi xây dựng công trình. 
 Cơ sở hạ tầng sẵn có và triển vọng trong tương lai. 
Trên cơ sở các số liệu đã phân tích tính toán để rút ra kết luận có đầu tư không và 
quy mô đầu tư là bao nhiêu (nhóm công trình). Trong thời gian lập dự án tiền khả thi có 
thể thực hiện khảo sát sơ bộ bổ sung để có đủ số liệu viết báo cáo. Dự án tiền khả thi viết 
dưới dạng báo cáo phải được thẩm định và phê duyệt, theo quy định hiện hành tuỳ thuộc 
quy mô và nguồn vốn của dự án. 
1.2.2. Lập dự án khả thi. 
Đây là bước quan trọng trong quá trình hình thành dự án, nó khẳng định tính hiện 
thực của dự án. Trong bước này gồm có hai phần khảo sát và viết báo cáo kinh tế kỹ 
thuật. Lập dự án khả thi thường được cơ quan tư vấn thiết kế thực hiện. Trong dự án khả 
thi phải chứng minh được tính khả thi kỹ thuật và tính hiệu quả kinh tế của công trình 
(sửa chữa, mở rộng, hiện đại hóa, xây mới). 
Công trình càng lớn, càng phức tạp, địa bàn xây dựng càng rộng thì việc khảo sát 
càng phải toàn diện và đầy đủ. Đối với những khu vực đã có công trình xây dựng thì số 
liệu có thể tận dụng những kết quả của lần khảo sát trước. 
Trong khảo sát chia ra làm hai loại kinh tế và kỹ thuật. Khảo sát về kinh tế thường 
được thực hiện trước, nó cung cấp số liệu làm cơ sở xác định vị trí cùng với nguồn 
nguyên liệu, mạng lưới kỹ thuật hạ tầng cơ sở (giao thông, năng lượng) nguồn nước, dân 
cư, phong tục, văn hóa, môi trường thiên nhiên, nhân lực... 
Đối tượng của khảo sát kỹ thuật là điều kiện thiên nhiên trong khu vực triển khai 
dự án, mục đích để triển khai dự án có lợi nhất. Kết quả khảo sát kỹ thuật giúp lựa chọn 
GT TCTC_THIẾT KẾ TỔ CHỨC XÂY DỰNG 4/100
mặt bằng xây dựng, quy hoạch nhà cửa, công trình, những giải pháp kỹ thuật cần triển 
khai. 
Kết luận cuối cùng của dự án dựa trên sự đánh giá toàn diện kinh tế - kỹ thuật các 
phương án đặt ra. 
Đối với công trình dân dụng và công nghiệp khảo sát bao gồm những vấn đề. 
 Làm rõ điều kiện kinh tế khu vực xây dựng với sự quan tâm cho hoạt động của 
công trình bao gồm: nguyên vật liệu, khả n ăng cung cấp điện, nước, mạng lưới giao 
thông, lao động cũng như các tài nguyên khác, những khảo sát giúp việc xác định vị trí 
xây dựng công trình. 
 Khảo sát những công trình đang hoạt động trong khu vực sẽ xây dựng công trình, 
làm rõ công suất, trình độ công nghệ, khả năng liên kết giữa chúng và với công trình sẽ 
xây. Đây là cơ sở để xác định quy mô và lợi ích của công trình sẽ xây dựng. 
 Khảo sát toàn diện địa hình, địa vật khu vực triển khai dự án để thiết kế và quy 
hoạch các nhà, công trình cũng như các mạng kỹ thuật, hạ tầng cơ sở. Việc này được thực 
hiện trên bản đồ địa hình (có sẵn hoặc phải tự đo vẽ). 
 Khảo sát địa chất công trình, địa chất thủy văn của mặt bằng xây dựng để xác định 
tính cơ lý của địa tầng, nước ngầm, mưa gió, hồ ao, sông suốiSố liệu khảo sát phải đủ 
để xác định được giải pháp kết cấu, móng, hệ thống mạng lưới nước ngầm... 
 Khảo sát điều kiện thời tiết (mưa nắng, nhiệt độ, sấm sét...) khu vực xây dựng 
công trình. Đối với các công trình đặc biệt cần khảo sát thêm những yếu tố của khí quyển 
(độ ẩm, độ trong sạch của không khí, phóng xạ , ion...). 
 Khảo sát điều kiện liên quan đến xây dựng để vận dụng khả năng tại chỗ giảm giá 
thành công trình, bao gồm nguồn vật liệu xây dựng tại chỗ (máy móc, thiết bị, giao 
thông, khả năng khai thác các xí nghiệp phụ trợ) nguồn nhân công địa phương; mạng lưới 
điện, nước sẵn có. 
 Khảo sát nhưng yếu tố ảnh hưởng đến giá thành công trình, thời hạn có thể hoàn 
thành xây dựng từng phần và toàn bộ cũng như kế hoạch đưa công trình vào khai thác. 
 Khảo sát quang cảnh kiến trúc, quy hoạch khu vực để công trình có giải pháp thiết 
kế hòa nhập với cảnh quan kiến trúc sẵn có. 
Tất cả các số hiệu có liên quan đến thiết kế, xây dựng và khai thác công trình đều 
phải thu thập đầy đủ và viết thành báo cáo kinh tế kỹ thuật để khẳng định vị trí xây dựng 
công trình. Báo cáo phải đưa ra ít nhất là hai phương án để so sánh lựa chọn. 
Báo cáo kinh tế kỹ thuật của dự án khả thi được thực hiện bởi cơ quan tư vấn thiết 
kế dựa trên những báo cáo khảo sát kinh tế - kỹ thuật. Báo cáo phải đưa ra lời giải của bài 
toán đặt ra ít nhất có hai phương án. Trong đó chứng minh tính hiệu quả kinh tế của lời 
giải bao gồm những phần chính sau: 
1. Công suất của công trình. 
2. Giá trị, hiệu quả kinh tế, thời hạn thu hồi vốn đầu tư cơ bản của công trình. 
3. Thời gian đạt công suất thiết kế và các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật thiết kế. 
4. Mức độ cơ giới hoá, tự động hóa các quá trình sản xuất, trình độ công nghệ so với 
trong nước và thế giới. Trình độ tiêu chuẩn hoá, thống nhất hóa các chi tiết trong sản 
phẩm làm ra. Hệ thống quản lý chất lượng áp dụng. 
5. Hệ số xây dựng (sử dụng mặt bằng) so với tiêu chuẩn quy định. 
GT TCTC_THIẾT KẾ TỔ CHỨC XÂY DỰNG 5/100
6. Sự thay đổi môi trường sinh thái (cây cối, dòng chảy, giá đất đai) do công trình 
mang lại. 
7. Ảnh hưởng đến đời sống xã hội của nhân viên và gia đình công nhân, cán bộ 
trong quá trình xây dựng và khai thác công trình. 
Hồ sơ của báo cáo dự án khả thi bao gồm: 
 Thuyết minh trình bày tóm tắt nội dung các phương án đưa ra để lựa chọn, so sánh 
các phương án đó, tính toán khái quát những quyết định trong phương án, trình bày biện 
pháp an toàn lao động và tính toán các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật, trong đó giải thích và 
cách xác định các chỉ tiêu đó. 
 Tổng mặt bằng thể hiện đầy đủ mối liên hệ giữa các toà nhà, các công trình xây 
dựng. 
 Các bản vẽ công nghệ, giao thông nội bộ, giải pháp kiến trúc, kết cấu, hệ thống 
thiết bị và các giải pháp thiết kế khác có liên quan. 
 Danh mục các loại máy móc, thiết bị của các hạng mục công trình. 
 Ước tính mức đầu tư xây dựng công trình (khái toán). 
 Ước tính giá mua sắm thiết bị, máy móc theo giá khảo sát. 
 Tổng mức đầu tư của dự án (tổng khái toán) 
 Bảng thống kê các loại công tác xây lắp chính. 
 Thiết kế tổ chức (hoặc thi công) xây dựng với tổng tiến độ (thể hiện bằng biểu đồ 
ngang hoặc mạng). 
 Các giải pháp kỹ thuật chống ô nhiễm môi trường hay thay đổi cảnh quan... 
Dự án khả thi phải được thẩm định và cơ quan chủ đầu tư ở cấp tương đương phê 
duyệt tuỳ theo nguồn vốn và công trình thuộc nhóm nào ? 
1.3. THIẾT KẾ CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG DÂN DỤNG & CÔNG NGHIỆP 
Bao gồm hai phần chính là thiết kế và tính dự toán. Tùy theo quy mô, độ phức tạp, 
tính quan trọng của công trình thiết kế có thể thực hiện theo hai gia i đoạn (công trình 
nhóm A và những công trình quan trọng của nhóm B) hay thiết kế một giai đoạn. Mỗi 
thiết kế biểu hiện một giai đoạn hoàn chỉnh thiết kế với chất lượng và độ chính xác nhất 
định. Thiết kế giai đoạn sau dựa trên kết quả của giai đoạn trước để hoàn thiện và cụ thể 
hoá các giải pháp lựa chọn. 
Nếu thiết kế một giai đoạn là thiết kế thi công. Khi thiết kế hai giai đoạn thì giai 
đoạn đầu là thiết kế kỹ thuật còn giai đoạn sau là thiết kế thi công (hình 1-2). Thiết kế do 
cơ quan tư vấn thực hiện theo hợp đồng ký kết với chủ đầu tư. Thiết kế một hay hai giai 
đoạn tuỳ quy mô và tính chất quan trọng do cơ quan có chủ quyền quyết định. 
Nhiệm vụ chính của cơ quan thiết kế là không ngừng nâng cao chất l ượng của dự án, 
giảm giá thành công trình, rút ngắn thời gian tăng năng suất công tác thiết kế. 
1.3.1. Nguyên tắc thiết kế công trình xây dựng. 
Để đạt được mục đích trên khi thiết kế cần thoả mãn những yêu cầu sau: 
 Thiết kế đồng bộ công trình xây dựng, nghĩa là song song với thiết kế công nghệ 
cần tiến hành thiết kế kiến trúc, kết cấu xây dựng công trình. Như vậy sẽ bảo đảm sự ăn 
khớp giữa các phần thiết kế để có thể đặt mua sắm thiết bị máy móc kịp thời. để đảm bảo 
GT TCTC_THIẾT KẾ TỔ CHỨC XÂY DỰNG 6/100
tính khả thi khi thiết kế đã phải hình thành các biện pháp xây dựng công trình (thứ tự, 
phương tiện, thời gian thi công). Vì mục đích đó trong thiết kế phải có thiết kế tổ chức 
(hoặc thi công) xây dựng đi kèm với thiết kế công nghệ, kiến trúc và kết cấu để đảm bảo 
tính khả thi của nó. 
 Hiệu quả kinh tế và hoàn thiện kỹ thuật trong các giải pháp thiết kế phải phù hợp 
với quy hoạch, tuân thủ các quy định trong quy chuẩn xây dựng của nhà nước Việt Nam 
(TCVN) hay những tiêu chuẩn đã được quy định trong hợp đồng thiết kế. 
 Áp dụng rộng rãi những thiết kế mẫu có chất lượng; những chi tiết kết cấu phổ 
biến trong công trình. Đây là biện pháp giảm chi phí thiết kế, nâng cao công nghiệp hóa, 
rút ngắn thời gian xây dựng công trình. 
 Sử dụng tối đa vật liệu địa phương giảm tới mức thấp nhất vật liệu nhập 
 Áp dụng công nghệ tiên tiến trong công tác xây lắp làm cơ sở cơ giới hoá đồng 
bộ, vận dụng hình thức tổ chức và quản lý xây dựng tiên tiến. 
 Tiến hành khảo sát bổ sung đối với những giải pháp kỹ thuật mà những khảo sát 
giai đoạn dự án cung cấp chưa đầy đủ, hoặc phát hiện, phát sinh những số liệu mới. 
1.3.2. Thiết kế kỹ thuật (TKKT). 
 ... 
kiện thi công, thời gian hoàn thành từng công việc và toàn bộ công trìnhtính 
toán các tổ hợp máy và điều kiện bố trí chúng trên mặt bằng 
• Chọn chính thức: tất cả các tổ hợp máy thỏa mãn yêu cầu trên được chọn 
chính thức bằng cách so sánh các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật mà quan trọng nhất 
GT TCTC_LẬP KHTĐ & TCTC CÔNG TRÌNH ĐƠN VỊ 54/100
là giá thành thực hiện công việc. Ngoài ra còn tính các chỉ tiêu khác như chi 
phí một lần để mua sắm, thời gian thực hiện công việc, hiệu quả kinh tế tổng 
hợpSong song với việc chọn tổ hợp máy chính còn phải chọn các thiết bị 
phụ trợ, các loại công cụ thực hiện các thao tác thủ công. 
Cần lưu ý khi chọn phương án thi công, trước hết phải đảm bảo tính khả thi của 
phương án, sau đó mới xét đến các chỉ tiêu khác: an toàn lao động, chất lượng 
công việc, giá thành 
 b.) Tính hao phí lao động và ca máy. 
• Đối với các công việc trong bảng danh mục, căn cứ vào định mức lao động 
mà tính hao phí lao động (giờ, ngày công) hay định mức máy mà tính hao phí 
ca máy (giờ, ca máy). 
• Đối với công việc chưa có trong định mức, dựa vào các công việc tương tự để 
xây dựng định mức cho nó, việc này đòi hỏi khả năng trực giác nhạy bén và 
kinh nghiệm của người thực hiện. 
Ngoài các công việc trong bảng danh mục, trong thi công còn có một số công việc 
khác có khối lượng nhỏ, chỉ xuất hiện trong quá trình thi công, ít ảnh hưởng đến 
thời gian xây dựng công trình mà ta không thể xác định hết được. Để dự trù hao 
phí lao động thực hiện công việc này có thể lầy từ (3-5)% tổng hao phí lao động 
của các công việc trong bảng danh mục. 
4.2.4 Xác định sơ đồ tổ chức công nghệ.. 
Sơ đồ tổ chức công nghệ là sự di chuyển tổ thợ, máy móc thiết bị trong không gian 
công trình để thực hiện để thực hiện các quá trình xây lắp. Nó phụ thuộc cách phân 
chia về không gian và đặc tính công nghệ của các quá trình xây lắp. Hình 4-1. 
Hình 4-1. Sơ đồ tổ chức công nghệ (hướng phát triển của dây chuyền). 
• Sơ đồ ngang: các công việc được thực hiện trên tất cả các phân đoạn công tác 
trong phạm vi một tầng nhà hoặc một đợt công tác. Sơ đồ này thích hợp với 
các công tác phần ngầm, công tác mái, lắp các kết cấu chịu lực, bao che 
• Sơ đồ thẳng đứng: công việc được thực hiện trong phạm vi một đoạn hay 
phân đoạn công tác trên suốt chiều cao của nó. Có hai loại thẳng đứng từ dưới 
đi lên hoặc từ trên đi xuống. Sơ đồ này thích hợp cho công tác mạng kỹ thuật, 
GT TCTC_LẬP KHTĐ & TCTC CÔNG TRÌNH ĐƠN VỊ 55/100
công tác hoàn thiện nhà cao tầng (có thể là thẳng đứng đi xuống dưới sự che 
chắn của mái hoặc thẳng đứng từ dưới lên dưới sự bảo vệ của một số sàn tầng 
đã thi công xong-hình 4-2), nhà cao tầng lắp ghép kết hợp sử dụng cần trục 
tháp 
• Sơ đồ kết hợp: kết hợp cả ngang và đứng khi mặt bằng công tác không đủ 
theo một phương. 
Hình 4-2. Công tác hoàn thiện công trình nhiều tầng. 
4.2.5 Lựa chọn chế độ ca làm việc và ấn định thời gian thực hiện công việc. 
 a.) Lựa chọn chế độ ca. 
Việc phân chia nhiều ca công tác có tác dụng rút ngắn thời gian xây dựng công 
trình (thường việc chia 1-2 ca công tác/ngày có thể rút ngắn được 35-40% thời gian 
thời gian xây dựng), tiết kiệm một phần chi phí gián tiếp do rút ngắn thời gian thi 
công (khoảng 4-5% giá thành). Việc lựa chọn chế độ ca phải hợp lý về mặt kỹ 
thuật. 
• Với chế độ 3 ca: chỉ áp dụng cho một số ít công việc, thường là công việc 
găng hoặc các công việc không cho phép gián đoạn (ví dụ công tác thi công 
bêtông dưới nước, ván khuôn trượt, cọc khoan nhồi) 
GT TCTC_LẬP KHTĐ & TCTC CÔNG TRÌNH ĐƠN VỊ 56/100
• Với chế độ 2 ca: thường áp dụng cho các công việc cơ giới để nâng cao hiệu 
quả sử dụng máy móc (giảm thời gian bàn giao máy giữa ca..), áp dụng cho 
những công việc găng mà nếu thực hiện 3 ca thì giảm chất lượng công việc. 
• Các công việc còn lại nên thực hiện chế độ 1 ca/ngày. 
b.) Ấn định thời gian thực hiện công việc. 
Thời gian thực hiện công việc trên từng phân đoạn và toàn bộ : 
i
ij
j N
aP
t
×
×
=
α
 và ∑=
m
jtt
1
Như vậy thời gian thực hiện công việc t phụ thuộc tài nguyên sử dụng Ni, với Nimin 
là một tổ thợ hay một tổ máy theo cơ cấu định mức xác đinh tmin, Nimax phụ thuộc 
vào kích thước của mặt bằng công tác F và diện công tác cần thiết cho 1 người 
hoặc 1 máy thực hiện f (Rmax=F/f) xác đinh tmax
• Gây mất ổn định các bộ phận kết cấu, ảnh hưởng đến độ an toàn, bền vững cả 
công trình. 
. Trị số f quy định từ điều kiện kỹ 
thuật, an toàn đồng thời thúc đẩy việc tăng năng suất. 
4.2.6 Quy định trình tự công nghệ và phối hợp công tác theo thời gian. 
a.) Quy định trình tự công nghệ. 
Là quy định một trình tự thực hiện các công việc hợp lý nhất theo bản chất công 
nghệ của mỗi quá trình. Nó là một trong những nội dung quan trọng nhất và là một 
điều kiện bắt buộc, đảm bảo thành công việc xây dựng công trình. Một trình tự 
công nghệ không hợp lý có những hậu quả: 
• Chất lượng công trình không đảm bảo do đó phải tốn chi phí phải sửa chữa. 
• Tổ chức thi công chồng chéo, điều động nhân lực, thiết bị không hợp lý gây 
lãng phí, mất an toàn và kéo dài thời gian. 
Vì vậy để thiết lập trình tự công nghệ hợp lý, phải xét đến các yếu tố ảnh hưởng 
đến nó. 
1. Mối liên hệ kỹ thuật của các bộ phận kết cấu với nhau, các công việc tiến 
hành theo thứ tự phù hợp với sơ đồ chịu lực. 
2. Đảm bảo tính ổn định cho kết cấu công trình, các công việc được thi công 
sao cho toàn công trình là bất biến hình ở mọi thời điểm. 
3. Đảm bảo an toàn cho người và thiết bị trong các quá trình thi công. 
4. Đặc điểm và tính chất vật liệu, chi tiết bán thành phẩm cũng liên quan đến 
trình tự thi công do cần khoảng không gian di chuyển, thực hiện công việc.. 
5. Điều kiện khí hậu thời tiết cũng ảnh hưởng đến trình tự thi công. 
6. Đảm bảo chất lượng thi công chung, thực hiện công việc sau không ảnh 
hưởng đến chất lượng công việc trước. 
7. Trình tự công nghệ phục vụ thuận tiện cho việc thi công, sử dụng tối đa 
phương án thi công cơ giới. 
8. Nhu cầu sử dụng kết quả của công việc trước để thực hiện công việc sau 
nhằm giảm chi phí sản xuất. 
9. Tận dụng mặt bằng công tác tối đa để thực hiện nhiều công việc song song, 
kết hợp nhằm giảm thời gian thực hiện nhóm công việc và cả công trình. 
10. Đảm bảo công việc liên tục cho các tổ thợ, tổ máy. 
Trên cơ sở nghiên cứu các ảnh hưởng này, người ta đề ra các nguyên tắc chung 
sau: 
GT TCTC_LẬP KHTĐ & TCTC CÔNG TRÌNH ĐƠN VỊ 57/100
• Ngoài công trình thi công trước, trong công trình thi công sau. Các công tác 
chuẩn bị (mặt bằng, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ xây lắp..) nên thực hiện 
trước khi khởi công xây dựng công trình chính. 
• Các công việc dưới mặt đất làm trước, trên mặt đất làm sau. Các công việc ở 
cao trình thấp làm trước, cao trình cao hơn làm sau. 
• Cuối nguồn thi công trước, đầu nguồn thi công sau để có thể tận dụng phần 
công trình đã thi công xong. 
• Thi công các kết cấu chịu lực trước, các kết cấu trang trí và bao che thi công 
sau. Kết cấu chịu lực thi công từ móng đến mái, công tác hoàn thiện từ trên 
xuống dưới và trong phạm vi từng tầng. 
• Đối với nhà thấp tầng phải thi công mái xong mới hoàn thiện, với nhà cao 
tầng để rút ngắn thời gian cho phép thi công kết cấu chịu lực và công tác hoàn 
thiện cách nhau 2-3 sàn toàn khối đã xong. 
b.) Phối hợp công tác theo thời gian. 
Là thiết lập mối liên hệ về thời gian giữa các công việc có liên quan nhằm mục 
đích đạt được thời gian yêu cầu đối với từng nhóm công việc, từng bộ phận và toàn 
bộ công trình. Đồng thời sử dụng hợp lý các tổ đội 
chuyên nghiệp ổn định và lâu dài trên công trình. Có 
4 loại liên hệ về thời gian, ký hiệu F_finish, S_start, 
biểu diễn như hình vẽ. Tùy theo tính chất của từng 
công việc mà chọn mối liên hệ cho phù hợp. Có 2 
nguyên tắc phối hợp các công việc theo thời gian: 
• Phối hợp tối đa các quá trình thành phần thể hiện ở việc thực hiện song song 
trên các phân đoạn công tác. 
• Áp dụng thi công dây chuyền đối với quá trình chủ yếu để rút ngắn thời gian 
xây dựng công trình. 
4.2.7 Lập biểu kế hoạch tiến độ. 
Tùy theo đặc điểm, quy mô công trình mà biểu kế hoạch tiến độ có thể được lập 
dưới dạng các sơ đồ ngang, xiên, mạng, yêu cầu chung là mô hình kế hoạch tiến 
độ rõ ràng dễ phân tích. 
4.3 LẬP BIỂU ĐỒ TÀI NGUYÊN. 
Kế hoạch tiến độ ban đầu tuân thủ yêu cầu công nghệ thường không tương xứng 
với năng lực sản xuất, khả năng cung ứng vật tư, thiết bị dẫn đến việc phải điều 
chỉnh KHTĐ. Biểu đồ tài nguyên ngoài việc đánh giá mức độ hợp lý của KHTĐ 
còn để xác định chính xác số lượng, chủng loại, cường độ và thứ tự sử dụng các 
loại vật tư chủ yếu dùng trong quá trình thi công. Các số liệu này còn là cơ sở đảm 
bảo cho công tác cung ứng vật tư kỹ thuật, công tác chuẩn bị phục vụ sản xuất. 
Biểu đồ thường lập cho các loại tài nguyên: nhân lực (biểu đồ nhân lực chung, cho 
từng nghề), vật liệu, máy móc thiết bị thi công, vốn đầu tư 
4.3.1 Biểu đồ nhân lực. có hai loại. 
 a.) Biểu đồ nhân lực chung. 
Là cơ sở để đánh giá KHTĐ qua chỉ tiêu mức độ sử dụng nhân lực vì nó liên quan 
đến chi phí phục vụ sản xuất như lán trại, y tế...Xác định bằng cách cộng dồn nhân 
lực trên biểu kế hoạch theo tiến độ thời gian. Căn cứ vào hình dạng biểu đồ nhân 
SF 
SS 
FS 
FF 
A 
B 
GT TCTC_LẬP KHTĐ & TCTC CÔNG TRÌNH ĐƠN VỊ 58/100
lực để đánh giá mức độ hợp lý (đánh giá định tính) của KHTĐ: yêu cầu biểu đồ 
tương đối phẳng, không có những đỉnh cao trong thời gian ngắn và lõm sâu trong 
thời gian dài, cho phép các khoảng lõm sâu trong thời gian ngắn. Về mặt định 
lượng, người ta sử dụng 2 hệ số để đánh giá: 
• Hệ số sử dụng nhân lực không điều hòa k1
. 
R
Rk max1 = với T
QR = 
Với RR ,max _ chỉ số nhân lực lớn nhất và trung 
 bình. 
 Q_tổng chi phí lao động toàn công trình. 
 (bằng diện tích biểu đồ nhân lực). 
 T_thời gian xây dựng công trình. 
 Giới hạn 5,111 ÷=k , biến động theo từng phương án, yêu cầu 11 →k là hợp lý. 
• Hệ số phân bổ lao động k2 Q
Qk d=2. yêu cầu 02 →k là hợp lý nhất. 
 Với Qd
• Đảm bảo cung ứng đầy đủ và kịp thời nhu cầu vật tư cho quá trình thi công, 
về số lượng, chủng loại cũng như thời hạn cung cấp 
_tổng số hao phí lao động vượt mức trung bình (phần gạch chéo). 
 b.) Biểu đồ nhân lực riêng. 
Thường lập cho một số loại thợ chính: thợ bêtông, thự lắp ghép, thợ nềvà phải 
lập cho tất cả các công việc cần sử dụng loại thợ đó trên toàn công trường. Tác 
dụng loại biểu đồ này là xác định nhu cầu, thời gian sử dụng một số loại thợ làm 
công tác chuyên môn, không dùng đánh giá việc sử dụng điều hòa nhân lực trên 
toàn công trường và thường lập dạng bảng. 
4.3.2 Biểu đồ vật tư. 
Được lập cho các loại vật tư chủ yếu có khối lượng sử dụng lớn theo thời gian 
(ngày) như cát, đá, ximăng, gạchriêng đối với công tác lắp ghép có thể lập chi 
tiết đến từng giờ trong ca hay cho từng đoạn, khu vực lắp ghép hay từng vị trí đứng 
máy. Trên biểu đồ vật tư thường thể hiện đồng thời biểu đồ sử dụng, vận chuyển 
và dự trữ vật tưYêu cầu khi lập biểu đồ vật tư: 
• Ngoài việc xác định nhu cầu và thời gian sử dụng vật tư, biểu đồ còn có tác 
dụng để lập kế hoạch vận chuyển và điều động phương tiện sao cho có hiệu 
quả nhất trong việc cung ứng, sử dụng và dự trữ vật tư trong quá trình thi 
công. 
• Căn cứ vào biểu đồ sử dụng và định mức dự trữ sử dụng vật tư, xác định 
lượng tồn kho để tính toán kho bãi công trường sao cho khối lượng vật tư dự 
trữ là nhỏ nhất nhưng vẫn đảm bảo cho sản xuất cường độ cao. 
Cấu tạo của biểu đồ vật tư gồm: 
• Biểu đồ sử dụng hàng ngày: có dạng hình cột, được lập dựa trên định mức tiêu 
hao vật tư của các công việc trong kê hoạch tiến độ thi công có liên quan đến 
việc sử dụng loại vật tư đó. Nó cho biết và thể hiện cường độ sử dụng vật tư 
và lượng vận chuyển bình quân ngày TQq = . 
• Biểu đồ sử dụng cộng dồn: có dạng đường gấp khúc, được lập trên cơ sở biểu 
đồ sử dụng hàng ngày bằng cách cộng dồn khối lượng sử dụng từ đầu kỳ đến 
cuối kỳ, và do đó cho biết tổng số lượng vật tư sử dụng từ đầu kỳ. Khi có xét 
R 
Rmax 
R 
T 
GT TCTC_LẬP KHTĐ & TCTC CÔNG TRÌNH ĐƠN VỊ 59/100
đến vấn đề dự trữ để đảm bảo cho việc cung ứng, cho vấn đề chất lượng, số 
lượng vật tưta có thêm biểu đồ sử dụng vật tư cộng dồn có dự trữ. 
• Biểu đồ cường độ vận chuyển: có dạng chùm tia, trục tung cho biết khối lượng 
vận chuyển trong 1 đơn vị thời gian ứng với một số lượng xe vận chuyển nhất 
định. 
• Biểu đồ vận chuyển đều liên tục: (số lượng xe không đổi) có dạng đường 
thẳng xiên, có ưu điểm dễ điều động phương tiện nhưng lượng vật tư dự trữ 
cao nên phải tốn kém diện tích kho bãi và công bảo quản, ít sử dụng. 
• Biểu đồ vận chuyển không đều (số lượng xe thay đổi, không liên tục): có dạng 
đường gấp khúc liên tục hoặc cách quãng, khối lượng vận chuyển tùy thuộc 
cường độ sử dụng. Có ưu điểm là lượng vật tư dự trữ luôn ở mức thấp nhất do 
đó ít tốn kém diện tích kho bãi và công bảo quản, nhược điểm là việc điều 
động phương tiện vận chuyển khó. 
• Biểu đồ dự trữ vật tư: cho biết lượng vật tư dự trữ theo thời gian. 
100
100
250300
300Q(m )3
370400
200 150
6
1
1200
3x400
4x2x4
100
0
1x
2x4x 5'
3x200
5800
600
1000
90
x
3
2
30100 20
1600
1400
Q(m )3
20
605040 t70
x'
2x
3Q(m )
40
6'
20
40
25
 Hình 4-3. Biểu đồ vật tư. 
Phương pháp lập biểu đồ vật tư. 
• Trường hợp vận chuyển cung ứng vật tư đều liên tục với số lượng xe không 
đổi, thứ tự và phương pháp lập như sau: 
1. Lập biểu đồ sử dụng hàng ngày (1) suy từ kế hoạch tiến độ. 
2. Lập biểu đồ sử dụng cộng dồn (2) suy từ (1) bằng cách cộng dồn khối lượng 
sử dụng vật tư theo thời gian. 
3. Căn cứ định mức dự trữ vật tư theo thời gian, lập biểu đồ sử dụng vật tư cộng 
dồn có dự trữ (3) bằng cách tịnh tiến về phía bên trái biểu đồ (2) đi 1 khoảng 
GT TCTC_LẬP KHTĐ & TCTC CÔNG TRÌNH ĐƠN VỊ 60/100
bằng khoảng thời gian dự trữ. 
4. Vẽ biểu đồ cường độ vận chuyển (4) dạng chùm tia ứng với số lượng xe vận 
chuyển bằng cách căn cứ vào loại phương tiện vận chuyển, khả năng, cự ly 
vận chuyển. 
5. Chọn trong biểu đồ cường độ vận chuyển (4) tia có góc nghiêng lớn hơn và 
gần nhất với góc nghiêng của (3) làm đường vận chuyển chính thức (5). 
Giao của (5) với trục x’ song song với trục hoành và đi qua tung độ lớn nhất 
của đường (2) là thời điểm kết thúc vận chuyển. 
6. Vẽ biểu đồ dự trữ vật tư (6) về phía dưới của trục hoành ngược lai với các 
biểu đồ trên. Trị số của nó ở mỗi thời điểm là hiệu số tung độ giữa đường 
vận chuyển chính thức (5) với đường sử dụng cộng dồn (2). 
Ví dụ: Lập biểu đồ vật tư cát với cường độ tiêu thụ như sau, xem hình vẽ 4-3. 
10 ngày đầu 20m3cát/ngày. 
20 ngày tiếp theo 40m3cát/ngày. 
20 ngày cuối 25m3cát/ngày. 
 Thời gian dự trữ tdtrCat=5ngày. 
 Vận chuyển bằng xe ben có Qvch=15m3
• Trường hợp vận chuyển không đều với số lượng xe thay đổi, để vẽ được 
đường vận chuyển thay đổi (5’) ở bước thứ 5. người ta vẽ đường gấp khúc tạo 
bởi các tia ở (4) và bám sát đường cộng dồn có dự trữ (3). Mỗi đoạn của nó 
ứng với thời gian vận chuyển với số lượng xe xác định. Tương ứng ta được 
đường dự trữ (6’). Trong trường hợp vừa vận chuyển không đều, không liên 
tục thì đường số (5) sẽ vừa gấp khúc vừa cách quãng. 
/ngày.