Xác định hàm lượng methanol trong rượu trắng lưu thông trên địa bàn thành phố Nam Định

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
14 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43
1. Ñaët vaán ñeà
Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em 
laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng 
nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu 
chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 
5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc 
tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5]. 
Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 
laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so 
vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa 
hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá 
baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh 
vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, 
ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng 
phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû 
lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong. 
Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: 
“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà 
phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp 
tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi 
muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån 
hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam 
naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò 
phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng 
caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn 
hieän nay.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 
tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 
3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.
2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu
Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû 
lôøi phoûng vaán.
Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn 
hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian 
nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù 
mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers 
recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of 
mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’ 
knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and 
mountain regions.
Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.
Taùc giaû:
1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: thangtcyt@gmail.com
2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá
Email: longmoh@yahoo.com
3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com
4. Boä Y teá
Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com
6 ạ ế ô ộ , Số 45 tháng 6/2018
Xác định hàm lượng methanol trong rượu trắng lưu 
thông trên địa bàn thành phố Nam Định
Trần Thị Bích Hồng1, Đỗ Minh Sinh2, Nguyễn Ngọc Thành1
Tóm tắt: Những tháng đầu năm 2017 nhiều vụ ngộ độc rượu chứa methanol (MeOH) gây hậu quả 
nghiêm trọng được xem là hồi chuông báo động cho vấn đề sản xuất và kinh doanh rượu tại nước 
ta. Nghiên cứu của chúng tôi xác định hàm lượng MeOH trong rượu trắng lưu thông trên địa bàn 
thành phố Nam Định. Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 05 - 10/2017 trên 245 mẫu rượu trắng 
được lựa chọn ngẫu nhiên. Kết quả cho thấy có 36/245 mẫu rượu chứa MeOH chiếm (14,69%). 
Có 7/36 mẫu hàm lượng MeOH tương đối cao. Đã có 2 mẫu MS - 05 (hàm lượng MeOH 1,0183) 
và MS - 17 (hàm lượng MeOH 1,0025) vượt quá TCVN 9637 - 7 : 2013 ISO 1388 - 7 (hàm lượng 
MeOH 1,000). Nguyên nhân rượu trắng có lẫn MeOH là do trong quá trình lên men và chưng cất 
mật mía cặn có lẫn bã gỗ, nguyên liệu bị phân hủy tạo ra MeOH, và do một số cơ sở sản xuất kinh 
doanh chạy theo lợi nhuận pha rượu từ cồn. Nghiên cứu của chúng tôi giúp các nhà quản lý có 
thêm thông tin để tăng cường các biện pháp đảm bảo an toàn thực phẩm, phòng chống ngộ độc 
rượu chứa MeOH. 
Từ khóa: Methanol (MeOH), rượu trắng, cồn.
Determination of methanol content in w ite wine 
circulated in Nam Dinh city
Tran Thi Bich Hong1, Do Minh Sinh2, Nguyen Ngoc Thanh1
Abstract: In the first months of 2017, there were many cases of spirit poisoning with methanol 
which caused serious consequences, which has given the alert to the manufacture and supply of 
spirit in our country. In our study, we identified the content of methanol in white wine being sold in 
Nam Dinh city. The study was conducted from May to October of 2017 and 245 white wine samples 
were selected at random. The results showed that 36 in 245 white wine samples contained methanol 
(about 14.69 percent). There were 7 in 36 samples whose contents of methanol are relatively high. 
There are two samples (MS-05: methanol content is 1.0183; MS-17: methanol content is 1.0025) 
which exceeded TCVN 9637 - 7: 2013 ISO 1388 - 7 (methanol content is 1.000). The reason why 
white wine contained met anol w s that the process of ferme tation and distillation of molasses 
residue mixing wood residue made the meterial be broken up, which produced MeOH, and some 
manufacturers w wanted to run after profits produced wine fr m lcohol. Our study will provide 
the administrators with more information to enhance the method of ensuring food safety and 
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 15
trình phoûng vaán.
2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang
2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu
2.4.1. Côõ maãu
Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå 
xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi: 
Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3],  = 0,14 
tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø 
choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con 
döôùi 5 tuoåi.
2.4.2. Caùch choïn maãu: 
Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn
Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh: 
Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân 
Giang- Mieàm Nam; 
Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao 
goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù 
khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ; 
Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù 
con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu 
tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo 
phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.
2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu
Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø 
chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.
Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân 
phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung 
caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn 
cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh 
nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, 
ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû 
soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát 
thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.
2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng 
sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø 
nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ 
baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä 
%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2. 
2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc 
tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa 
phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân 
cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn 
toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc 
ñích nghieân cöùu.
3. Keát quaû
3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy 
Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö 
(n=409)
Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà 
caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû 
mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi 
bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù 
ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%. 
Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò 
tieâu chaûy (n=409)
Noäi dung
Thaønh 
thò
Noâng 
thoân
Mieàn nuùi Toång
p
n % n % n % n %
Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7
0,006Sôï treû beänh naëng 
theâm
5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1
Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình 
thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng 
vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù 
bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám 
tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh 
thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng 
do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa 
2
21 2
1p P
N x
px
Z D H§ ·¨ ¸© ¹

 
7Tạp chí Y tế Công cộng, Số 45 tháng 6/2018
Tác giả:
1. Khoa Khoa Học Cơ Bản - Trường Đại học Điều dưỡng Nam Định
2. Khoa Y tế công cộng - Trường Đại học Điều dưỡng Nam Định 
hôn mê sâu, chảy máu não [2]. Hầu hết rượu sử 
dụng trong các vụ ngộ độc đều là rượu trắng, được 
người tiêu dùng mua tại các cửa hàng, chợ, các cơ 
sở chưng cất thủ công  hoặc tự pha chế. Vụ 
ngộ độc rượu tập thể nghiêm trọng ở bản Tà Chải, 
xã Ma Ly Chải, huyện Phong Thổ, Lai Châu làm 
8 người chết, trên 30 người phải nhập viện cấp 
cứu. Kết quả xét nghiệm từ cục an toàn thực phẩm 
(Bộ Y Tế) viện kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực 
phẩm (ATVSTP) quốc gia xác định 3 mẫu rượu 
cho biết hàm lượng methanol là 970 mg/l; 556,000 
mg/l và 475,000 mg/l (trong khi TCVN cho phép 
methanol ở mức 100 mg/l) [6]. Cuộc tổng kiểm 
tra đột xuất tạ 225 cơ sở kinh doanh dịch và sản
xuất rượu trên địa bàn thành phố Hà Nội trong 3 
tháng đầu năm 2017 cho thấy: 14/25 mẫu có hàm 
lượng methanol vượt ngưỡng cho phép nhiều lần 
(900 - 2.000 lần), 1/3 mẫu xét nghiệm cho kết quả 
dương tính với methanol [3, 5].
Hiện tượng các cơ sở sản xuất, kinh doanh 
rượu, các quán ăn, nhà hàng chạy theo lợi 
nhuận sử dụng rượu có methanol ... gây ảnh 
hưở nghiêm trọng đế sức khỏe người tiêu 
dùng, gây bức xúc trong dư luận. Chính vì vậy 
chúng tôi thực hiện nghiên cứu: “Xác định hàm 
lượng methanol trong rượu ắng lưu thông trên
địa bàn thành phố Nam Định”. Giúp các nhà 
1. Đặt vấn đề
Rượu được sử dụng như một thức uống quen 
thuộc với mỗi người và gắn liền với văn hóa 
ẩm thực ở mỗi quốc gia. Đặc biệt thời gian gần 
đây tình trạng ngộ độc rượu có xu hướng tăng 
nhanh và diễn biến phức tạp. Theo bộ y tế Nga, 
từ ngày 18/12 đến ngày 23/12/2016 có 117 
người dân ở Irkutsk, Siberia của Nga bị ngộ độc 
methanol trong đó có 71 người tử vong. Đây là 
vụ ngộ độc rượu nghiêm trọng nhất ở Nga. Vụ 
tai tiếng lớn nhất liên quan ngộ độc rượu chứa 
methanol diễn ra vào năm 1986 tại Ý- nước sản 
xuất rượu nổi tiếng nhất thế giới. Sau hàng loạt
vụ uống rượu làm hơn 90 người nhập viện, 23 
người chết, nhiều người bị ảnh hưởng bởi độc tố 
(dẫn tới mù mắt, tổn hại hệ thần kinh...), ngành 
công nghiệp rượu của Ý rơi vào cảnh lao đao. 
Chính phủ Ý ngay lập tức ngừng bán và thu hồi 
các chai rượu có chứa methanol [7]. 
T eo thống kê của Bộ Y tế, từ đầu năm 2017 
đến hết tháng 3/2017, toàn quốc ghi nhận 58 
vụ ngộ độc rượu làm 382 người nhập viện, 98 
người chết. Hầu hết các bệnh nhân nhập viện 
trong tình trạng đau đầu, buồn nôn, nôn, giảm 
thị lựcthậm chí có bệnh nhân lên cơn co giật,
giãn đồng tử, suy sụp tuần hoàn, suy hô hấp, 
prevent spirit poisoning containing methanol.
Key words: M thanol (MeOH), white spirit, alcohol.
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
14 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43
1. Ñaët vaán ñeà
Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em 
laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng 
nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu 
chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 
5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc 
tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5]. 
Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 
laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so 
vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa 
hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá 
baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh 
vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, 
ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng 
phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû 
lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong. 
Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: 
“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà 
phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp 
tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi 
muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån 
hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam 
naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò 
phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng 
caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn 
hieän nay.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 
tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 
3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.
2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu
Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû 
lôøi phoûng vaán.
Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn 
hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian 
nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù 
mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers 
recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of 
mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’ 
knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and 
mountain regions.
Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.
Taùc giaû:
1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: thangtcyt@gmail.com
2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá
Email: longmoh@yahoo.com
3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coân ... ôïng 
sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø 
nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ 
baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä 
%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2. 
2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc 
tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa 
phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân 
cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn 
toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc 
ñích nghieân cöùu.
3. Keát quaû
3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy 
Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö 
(n=409)
Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà 
caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû 
mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi 
bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù 
ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%. 
Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò 
tieâu chaûy (n=409)
Noäi dung
Thaønh 
thò
Noâng 
thoân
Mieàn nuùi Toång
p
n % n % n % n %
Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7
0,006Sôï treû beänh naëng 
theâm
5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1
Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình 
thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng 
vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù 
bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám 
tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh 
thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng 
do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa 
2
21 2
1p P
N x
px
Z D H§ ·¨ ¸© ¹

 
21Tạp chí Y tế Công cộng, Số 45 tháng 6/2018
Nhận xét: Độ cồn giữa các mẫu chênh lệch 
nhau tương đối lớn (17,324 - 35,324). Xác định 
độ cồn bằng cồn kế chưa đạt được kết quả bốn 
số lẻ sau dấu phẩy như phương pháp đo bằng 
máy tỷ trọng. Kết quả này là do vạch chia cồn 
kế, nhiệt kế chia 0,5 nên phải làm tròn số. Tuy 
nhiên kết quả trên hoàn toàn đảm bảo tính chính 
xác của thực nghiệm.
Bảng 3.4. Kết quả nghiên cứu hàm lượng 
MeOH của 36 mẫu rượu trắng
Mẫu
Độ cồn 
biểu kiến
Nhiệt độ 
đo độ 
cồn
Độ cồn ở 
20°C
MS - 01 27.624 0.732 0.6625
MS - 02 35.324 0.339 0.2399
MS - 03 17.324 0.58 0.8370
MS - 04 23.724 0.458 0.4826
MS - 05 23.224 0.946 1.0183
MS - 06 27.724 0.823 0.7421
MS - 07 27.824 0.965 0.8671
MS - 08 24.724 0.645 0.6522
MS - 09 26.424 0.595 0.5629
MS - 10 24.024 0.357 0.3715
MS - 11 22.924 0.351 0.3828
MS - 12 25.224 0.395 0.3915
MS - 13 26.324 0.311 0.2954
MS - 14 25.424 0.612 0.6018
MS - 15 28.124 0.767 0.6818
MS - 16 28.824 0.797 0.6913
MS - 17 20.524 0.823 1.0025
MS - 18 26.924 0.592 0.5497
MS - 19 25.124 0.316 0.3144
MS - 20 23.324 0.362 0.3880
MS - 21 27.424 0.785 0.7156
MS - 22 17.824 0.303 0.4250
MS - 23 21.624 0.424 0.4902
MS - 24 23.024 0.361 0.3920
MS - 25 29.224 0.503 0.4303
MS - 26 27.824 0.826 0.7422
MS - 27 30.624 0.853 0.6963
MS - 28 21.024 0.397 0.4721
MS - 29 24.824 0.401 0.4038
MS - 30 27.324 0.399 0.3651
MS - 31 30.624 0.777 0.6343
MS - 32 25.724 0.413 0.4014
MS - 33 25.924 0.454 0.4378
MS - 34 28.224 0.675 0.5979
MS - 35 17.424 0.351 0.5036
MS - 36 26.824 0.473 0.4408
Nhận xét: Dựa vào kết quả phân tích bảng 3.4 
hàm lượng MeOH trong 36 mẫu dao động từ 
0,2399 - 1,0183(‰). Đã có 2 mẫu MS - 05 
(hàm lượng MeOH 1,0183 (‰)) và MS - 17 
(hàm lượng MeOH 1,0025 (‰)) vượt giới 
hạn cho phép TCVN 9637 - 7 : 2013 ISO 
1388 - 7 (hàm lượng MeOH 1,000 (‰))
4. Bàn luận
Theo TCVN 8008:2009, độ cồn được xác định 
bằ g phương pháp cồn kế. Kết quả ủa chúng 
tôi chưa thu được 4 số sau dấu phẩy như nghiên 
cứu của tác giả Nguyễn Việt Khang (2013), 
phương p áp má đo tỷ trọng [3] [5]. Tuy nhiên
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
14 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43
1. Ñaët vaán ñeà
Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em 
laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng 
nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu 
chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 
5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc 
tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5]. 
Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 
laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so 
vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa 
hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá 
baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh 
vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, 
ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng 
phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû 
lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong. 
Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: 
“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà 
phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp 
tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi 
muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån 
hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam 
naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò 
phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng 
caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn 
hieän nay.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 
tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 
3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.
2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu
Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû 
lôøi phoûng vaán.
Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn 
hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian 
nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù 
mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers 
recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of 
mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’ 
knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and 
mountain regions.
Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.
Taùc giaû:
1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: thangtcyt@gmail.com
2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá
Email: longmoh@yahoo.com
3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com
4. Boä Y teá
Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com
22 ạ ế ô ộ , Số 45 tháng 6/2018
sai số của phép đo không ảnh hưởng đến kết 
quả thực nghiệm. Mặt khác phương pháp cồn 
kế có ưu điểm nhanh, đơn giản, dễ t ực hiện. 
Với 36 mẫu rượu trắng xác định độ cồn thì có 
đến 10 mẫu có sự chênh lệch lớn so với độ cồn 
ghi trên nhãn (MS-03, MS-05, MS-06, MS-07, 
MS-17, MS-21, MS-22, MS-23, MS-2, MS-
35). Có những mẫu chênh lệch hơn 11 độ như 
mẫu MS-03, MS-05, MS-07, MS – 17, MS-22, 
MS-35. Nguyên nhân độ cồn chênh lệch lớn có 
thể được lý giải: (i) do khoảng thời gian lấy 
mẫu, phương pháp bảo quản, thực nghiệm cồn 
đã bay hơi một phần, (ii) để kích thích thị yếu 
sử dụng nhưng trên thực tế những mẫu này 
chưa đạt được độ cồn ghi trên nhãn.
Hàm lượng MeOH xác định theo TCVN 9637 
- 7: 2013 ISO 1388 - 7 bằng phương pháp đo 
quang, nghiên cứu của chúng tôi đã có 36/245 
mẫu (chiếm 14,69%) có MeOH. Nguyên nhân 
dẫn đến thực trạng rượu trắng có MeOH là do: 
(i) Dùng nguyên liệu có lẫn bã dạng cenlulose, 
có khi dùng mật mí không sạch bã. Trong quá
trình lên men chưng cất, bã sẽ phân hủy cho 
ra methanol, (ii) nhiều cơ sở sản xuất, pha chế 
chạy theo lợi nhuận pha rượu từ loại cồn kém 
chất lượng dẫn đến hàm lượng methanol trong 
rượu sẽ rất cao. 
Khi vào cơ thể methanol được chuyển hóa 
thành formaldehytde (độc gấp 33 lần methanol)
gây ra các triệu chứng nhức đầu, chóng mặt, 
buồn nôn, nôn. Formaldehytde nhanh chóng 
được chuyển hóa thành acid formic (độc gấp 
6 lần methanol) ảnh hưởng đến thị giác, toan 
chuyển hóa [3, 4].
Tóm lại ngộ độc rượu do methanol gây hậu quả 
nghiêm trọng cho bản hân người sử dụng: đau
đớn, mất kiểm soát, tổn thất năng suất lao động 
có thể bị di chứng vĩnh viễn, chi phí chữa bệnh 
tốn kém gây lo lắng cho gia đì h và bạn bè, 
do đó:
- Ủy ban nhân dân tỉnh Nam Định cần tăng 
cường công tác quản lý an toàn thực phẩm đối 
với sản phẩm rượu, tăng cường các biện pháp 
đảm bảo an toàn thực phẩm, phòng chống ngộ 
độc thực phẩm do rượu. Thường xuyên kiểm 
tra, kiểm soát các cơ sở sản xuất và kinh doanh 
rượu trên địa bàn thành phố.
- Tuyên truyền phát thông điệp phòng ngừa ngộ 
độc rượu, bảo đảm sức khỏe cộng đồng trên 
Đài phát thanh truyền hình.
5. Kết luận
Từ kết quả thực nghiệm nghiên cứu đã đạt được 
mục tiêu đề ra. Đã tiến hành phân tích trên 245 
mẫu rượu trắng được lựa chọn ngẫu nhiên. Kết 
quả cho thấy có 36/245 mẫu rượu chứa MeOH 
chiếm (14,69%). Hàm lượng MeOH chênh lệch 
lớn giữa các mẫu 0,2399 - 1,0183(‰). Có 7/36 
mẫu hàm lượng MeOH tương đối cao. Đã có 
2 mẫu MS - 05 (hàm lượng MeOH 1,0183) và 
MS - 17 (hàm lượng MeOH 1,0025) vượt giới 
hạn cho phép TCVN 9637 - 7: 2013 ISO 1388 
- 7 (hàm lượng MeOH 1,000). 
Do điều kiện cơ sở vật chất còn thiếu nên 
nghiên cứu chỉ mới phân tích được hai chỉ số 
là độ cồn và hàm lượng MeOH chưa đủ đánh 
giá một cách toàn diện về rượu trắng lưu thông 
trên địa bàn thành phố Nam Định. Cần đá h giá 
được nhiều chỉ số hơn ở các nghiên cứu sau.
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 15
trình phoûng vaán.
2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang
2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu
2.4.1. Côõ maãu
Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå 
xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi: 
Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3],  = 0,14 
tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø 
choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con 
döôùi 5 tuoåi.
2.4.2. Caùch choïn maãu: 
Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn
Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh: 
Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân 
Giang- Mieàm Nam; 
Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao 
goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù 
khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ; 
Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù 
con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu 
tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo 
phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.
2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu
Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø 
chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.
Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân 
phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung 
caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn 
cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh 
nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, 
ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû 
soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát 
thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.
2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng 
sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø 
nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ 
baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä 
%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2. 
2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc 
tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa 
phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân 
cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn 
toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc 
ñích nghieân cöùu.
3. Keát quaû
3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy 
Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö 
(n=409)
Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà 
caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû 
mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi 
bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù 
ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%. 
Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò 
tieâu chaûy (n=409)
Noäi dung
Thaønh 
thò
Noâng 
thoân
Mieàn nuùi Toång
p
n % n % n % n %
Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7
0,006Sôï treû beänh naëng 
theâm
5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1
Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình 
thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng 
vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù 
bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám 
tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh 
thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng 
do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa 
2
21 2
1p P
N x
px
Z D H§ ·¨ ¸© ¹

 
23Tạp chí Y tế Công cộng, Số 45 tháng 6/2018
Tài liệu tham khảo
Tiếng Việt
1. Nguyễn Kim Đông, Phan Văn Thơm và 
Lý Nguyễn Bình, “Nghiên cứu quá trình sản 
xuất rượu đế qui mô hộ trên địa bàn tỉnh Vĩnh 
Long”, Tạp chí k oa học 2012: 24a 153 -166.
2. TS - BS Đỗ Quốc Huy (2017), “Hướng dẫn 
chẩn đoán và điều trị cấp cứu ngộ độc rượu có 
chứa Methanol”, Tạp chí Y Khoa, trường ĐH 
Y Khoa Phạm Ngọc Thạch, TP Hồ Chí Minh.
3. Nguyễn Việt Khang (2013), “ Xác định hàm 
lượng một số tạp chất độc hại trong rượu chưng 
cất ”, khóa luận tốt nghiệp chuyên ngành hóa 
dược, ĐH Cần Thơ.
4. Phạm Thị Thùy Phương (2016), “ Nghiên 
cứu chế tạo xúc tác trên cơ sở Molybden (VI) 
oxide cho phản ứng oxi hóa chọn lọc methanol 
thành formaldehyde”, luận án tiến sĩ, ĐH Sư 
Phạm Hồ Chí Minh.
5. Nhân Thanh Thúy (2010), “Ứng dụng quy 
trình cô nghệ cải tiến sản xuất rượu đế lên men
ở một số nông hộ ”, luận văn thạc sĩ khoa học 
Công nghệ Sinh học, Viện nghiên cứu và phát 
triển Công nghệ Sinh học, trường ĐH Cần Thơ.
6. TCVN 9637 - 7 : 2013 (ISO 1388 - 7), “ Xác 
định hàm lượng m thanol tr ethanol ” -
Phương pháp đo quang.
Tiếng Anh
7. Peinado R.A, J.C. Mauricio and M. Juan 
(2006), “Aromatic series in sherry wines with 
gluconic acid subjected to different biological 
”, Food Chem, 945: 232 - 239
8. Sivilotti LA, Winchester JF. (2013), 
“Methanol and ethylene glycol poisoning”, 
UpToDate, Inc. Release: 21.8 - C21.154.