Bài giảng Lập trình tính toán khoa học kỹ thuật - Bài 3: Cấu trúc điều khiển - Lê Hoàng Sơn

Lập trình tính toán khoa học kỹ thuật 1 
Buổi 3: Cấu trúc điều khiển 
 Giảng viên: TS. Lê Hoàng Sơn 
 lehoangson@hus.edu.vn 
Lê Hoàng Sơn 2/18 
Nội dung chính 
Cấu trúc rẽ nhánh 1 
Cấu trúc lặp 2 
Bài tập 3 
Lê Hoàng Sơn 3/18 
1. Cấu trúc rẽ nhánh 
 Cú pháp If tổng quát: 
 If (biểu thức A) 
 { 
 Các lệnh; 
 } 
 else If (biểu thức B) 
 { 
 Các lệnh; 
 } 
 else { 
 Các lệnh; 
 } 
 Trong C cho phép sử dụng các cấu trúc if lồng nhau để giải quyết bài toán 
Lê Hoàng Sơn 4/18 
Ví dụ: So sánh hai số a và b 
# include 
# include 
int main() { 
 int a, b; 
 printf("Nhap vao so a: "); 
 scanf("%d", &a); 
 printf("Nhap vao so b: "); 
 scanf("%d", &b); 
 if (a>b) { 
 printf("a lon hon b.\n"); 
 } 
 else if (a<b) { 
 printf("a nho hon b.\n"); 
 } 
 else printf("a bang b.\n"); 
 getch(); 
 return 0; 
} 
Nếu a lớn hơn b 
Nếu a nhỏ hơn b 
Nếu a bằng b 
Nhập số nguyên a 
Lê Hoàng Sơn 5/18 
Cấu trúc switch 
 Cú pháp switch tổng quát: 
 switch (biểu thức) 
 { 
 case A: các lệnh; 
 break; 
 case B: các lệnh; 
 break; 
 case C: các lệnh; 
 break; 
 }; 
 Nếu biểu thúc (toán học, logic) nhận giá trị nào thì sẽ thực hiện các 
lệnh tương ứng 
Lê Hoàng Sơn 6/18 
Ví dụ: In ra dấu * 
# include 
# include 
int main() { 
 int i; 
 clrscr(); 
 printf("Nhap vao so 1, 2 hoặc 3: "); 
 scanf("%d", &i); 
 switch(i) 
 { 
 case 3: printf("***"); break; 
 case 2: printf("**"); break; 
 case 1: printf("*"); break; 
 }; 
 printf("An phim bat ky de ket thuc!\n"); 
 getch(); 
 return 0; 
} 
Xem xét các trường hợp của biến i 
Nếu i == 3 
Xóa màn hình 
Lê Hoàng Sơn 7/18 
Nội dung chính 
Cấu trúc rẽ nhánh 1 
Cấu trúc lặp 2 
Bài tập 3 
Lê Hoàng Sơn 8/18 
2. Cấu trúc lặp 
 Cú pháp for tổng quát: 
 for (đk khởi tạo; đk dừng; thay đổi giá trị biến) 
 { 
 Các lệnh; 
 } 
 Điều kiện khởi tạo chỉ được thực hiện đúng một lần duy nhất 
 Khi nào gặp điều kiện dừng thì mới thoát khỏi vòng for. Nếu không 
thì thay đổi giá trị biến 
 Có thể dùng cấu trúc các vòng for lồng nhau 
 Muốn thoát khỏi vòng lặp không qua điều kiện dừng, phải dùng lệnh 
break, goto hoặc return 
Lê Hoàng Sơn 9/18 
Ví dụ: In ma trận 2 x 3 
# include 
# include 
int main() { 
 int i, j; 
 clrscr(); 
 for(i = 1; i<=2; i++) 
 { 
 for(j = 1; j<=3; j++) 
 { 
 printf(“[%d,%d] ", i,j); 
 } 
 printf(“\n”); 
 } 
 getch(); 
 return 0; 
} 
Vòng for thứ hai theo j 
In phần tử ma trận 
Xuống dòng 
Vòng for thứ nhất theo i 
Lê Hoàng Sơn 10/18 
2. Cấu trúc lặp 
 Cú pháp while tổng quát: 
 while (biểu thức) 
 { 
 Các lệnh; 
 } 
 Dùng cú pháp này khi không biết trước số vòng lặp 
 Nếu biểu thức nhận giá trị true thì thực hiện lệnh; còn ngược lại thì 
thoát ra ngoài luôn. 
 Sau khi thực hiện lệnh lại kiểm tra lại giá trị của biểu thức. 
 Ta có thể dùng câu lệnh break để thoát khỏi vòng lặp theo ý muốn 
Lê Hoàng Sơn 11/18 
Ví dụ: Tính tổng số nguyên từ 1 đến n 
# include 
# include 
int main() { 
 int i = 0, n, tong = 0; 
 printf("Nhap vao so n: "); 
 scanf("%d", &n); 
 while (i++ < n) 
 { 
 tong += i; 
 } 
 printf("Tong: %d", tong); 
 getch(); 
 return 0; 
} 
Kiểm tra nếu i<n, i++ hay ++i? 
Tính tổng 
In kết quả 
Khởi tạo i 
Lê Hoàng Sơn 12/18 
2. Cấu trúc lặp 
 Cú pháp do .. while tổng quát: 
 do 
 { 
 Các lệnh; 
 } while (biểu thức); 
 Dùng cú pháp này khi không biết trước số vòng lặp 
 Thực hiện lệnh trước 
 Nếu biểu thức nhận giá trị true thì chạy tiếp các lệnh. Ngược lại, 
thoát ra ngoài luôn. 
 Ta có thể dùng câu lệnh break để thoát khỏi vòng lặp theo ý muốn 
Lê Hoàng Sơn 13/18 
Ví dụ: Kiểm tra password 
# include 
# include 
# define PASSWORD 123456 
int main() { 
 int in; 
 do 
 { 
 printf("Nhap vao password: "); 
 scanf("%d", &in); 
 } while (in != PASSWORD); 
 printf(“\nBan da nhap dung mat khau”); 
 getch(); 
 return 0; 
} 
Thực hiện nhập mật khẩu 
Kiểm tra mật khẩu vừa nhập 
Khởi tạo 
Lê Hoàng Sơn 14/18 
Tóm tắt bài học 
Cấu trúc rẽ nhánh: if và switch 
Cấu trúc lặp 
 for 
 while 
 do .. while 
Lê Hoàng Sơn 15/18 
Câu hỏi thảo luận 
Lê Hoàng Sơn 16/18 
Nội dung chính 
Cấu trúc rẽ nhánh 1 
Cấu trúc lặp 2 
Bài tập 3 
Lê Hoàng Sơn 17/18 
Bài tập 
1. Nhập 2 số thực a, b từ bàn phím. Tìm và in ra 
màn hình số lớn nhất và số bé nhất 
2. Viết chương trình nhập vào tháng, in ra tháng đó 
có bao nhiêu ngày 
3. Viết chương trình tính n!. Với n nhập từ bàn phím 
4. Viết chương trình nhập vào N số nguyên, đếm 
xem có bao nhiêu số âm, bao nhiêu số dương và 
bao nhiêu số không 
5. Viết chương trình tính tổng của n số đầu tiên của 
dãy số sau: 
 S = 1+1/2+1/3+1/4+...+1/n 
Lê Hoàng Sơn 18/18 
Thuật toán sắp xếp 
# include 
# include 
int main() 
{ 
 float max, min, tam; 
 printf("Nhap vao so max, min: "); 
 scanf("%f%f", &max, &min); 
 if (max < min) 
 { 
 tam = max; 
 max = min; 
 min = tam; 
 } 
 printf("Max = %5.3f Min = %5.3f", max, min); 
 getch(); 
 return 0; 
} 
Thực hiện đổi chỗ 
Khởi tạo 
Lê Hoàng Sơn 19/18 
SWITCH .. CASE (2) 
 switch (month) { 
 case 1: 
 case 3: 
 case 12: { 
 day = 30; 
 break; 
 } 
 case 4: 
 case 11: { 
 day = 31; 
 break; 
 } 
 default: { 
 day = 28; 
 } 
} 
Lập trình tính toán khoa học kỹ thuật 
C l i c k t o e d i t c o m p a n y s l o g a n . 
Lê Hoàng Sơn