Bài giảng Nghiệp vụ ngân hàng thương mại - Chương 6: Nghiệp vụ thanh toán qua ngân hàng - Lê Thị Khánh Phương

CHƢƠNG 6
NGHIỆP VỤ THANH TOÁN
QUA NGÂN HÀNG 
GV: Lê Thị Khánh Phƣơng
NGHIỆP VỤ THANH TOÁN
QUA NGÂN HÀNG
3.
1.
II.
I.
THANH TOÁN TRONG NƢỚC
THANH TOÁN QUỐC TẾ
I. THANH TOÁN TRONG NƢỚC
3.
1.
2.
1.
THANH TOÁN GIỮA CÁC KHÁCH HÀNG
THANH TOÁN GIỮA CÁC NGÂN HÀNG
1. Thanh toán giữa các khách hàng
 Thanh toán bằng ủy nhiệm chi
 Thanh toán bằng ủy nhiệm thu.
 Thanh toán bằng thẻ ngân hàng.
 Thanh toán bằng séc.
Thanh toán bằng ủy nhiệm chi
 Khái niệm
 Ủy nhiệm chi là lệnh chi do chủ tài khoản lập trên mẫu in
sẵn để yêu cầu ngân hàng nơi mình mở tài khoản, trích một
số tiền nhất định từ tài khoản của mình để trả cho người thụ
hưởng tiền hàng hóa dịch vụ hoặc chuyển vào một tài
khoản khác của chính mình
 Ủy nhiệm chi dùng để thanh toán các khoản hàng hóa, dịch
vụ hoặc chuyển tiền một cách rộng rãi, phổ biến trong cả
nước
Thanh toán bằng ủy nhiệm chi
(4)
(3)
(2)
(1)
Beân mua Beân baùn
Ngaân haøng
beân mua
Ngaân haøng
beân baùn
 Quy trình thực hiện
Thanh toán bằng ủy nhiệm chi
 (1)- Bên bán giao hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ cho bên
mua.
 (2)- Bên mua lập ủy nhiệm chi gửi đến ngân hàng phục vụ
mình
 (3)- Ngân hàng bên mua kiểm tra ủy nhiệm chi do bên mua
chuyển đến. Nếu tất cả đều hợp lệ thì tiến hành thanh toán
bằng cách trích tiền trên tài khoản của bên mua để trả cho bên
bán ngay trong ngày.
 (4)- Ngân hàng bên bán ghi Có vào tài khoản của bên bán
Thanh toán bằng ủy nhiệm thu
 Khái niệm
 UNT là một thể thức thanh toán được tiến hành trên cơ sở
giấy ủy nhiệm thu và các chứng từ hóa đơn do người bán
lập và chuyển đến ngân hàng để yêu cầu thu hộ tiền từ
người mua về hàng hóa đã giao, dịch vụ cung ứng phù hợp
với những điều kiện thanh toán đã ghi trong hợp đồng kinh
tế.
 UNT được áp dụng phổ biến trong mọi trường hợp với điều
kiện 2 bên mua và bán phải thống nhất với nhau và phải
thông báo bằng văn bản cho ngân hàng về việc áp dụng thể
thức ủy nhiệm thu để ngân hàng làm căn cứ thực hiện thanh
toán.
Thanh toán bằng ủy nhiệm thu
 Quy trình thực hiện
(3)
(4)
(6)
(1)
Beân mua
Ngaân haøng beân 
mua
(7) (2)
Beân baùn
Ngaân haøng beân baùn
(5)
Thanh toán bằng ủy nhiệm thu
 (1)- Bên bán giao hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ cho bên
mua.
 (2)- Bên bán lập giấy UNT kèm theo các hóa đơn, vận đơn có
liên quan gửi đến ngân hàng phục vụ mình để nhờ thu tiền hộ.
 (3)- Ngân hàng bên bán kiểm tra bộ giấy tờ UNT nếu hợp lệ
và khớp đúng gửi UNT sang cho ngân hàng bên mua.
 (4)- Ngân hàng bên mua chuyển UNT đòi tiền bên mua
 (5)- Bên mua thông báo đồng ý trả tiền
 (6)- Ngân hàng bên mua chuyển tiền cho ngân hàng bên bán
 (7)- Ngân hàng bên bán ghi có vào tk của bên bán
Thanh toán bằng thẻ ngân hàng
 Khái niệm
Thẻ NH là một loại công cụ thanh toán hiện đại do NH phát
hành và bán cho khách hàng là các đơn vị và cá nhân, để họ
sử dụng trong thanh toán tiền mua hàng hóa, dịch vụ... hoặc
rút tiền mặt tại các NH đại lý hay tại các quầy trả tiền tự động
Thanh toán bằng thẻ ngân hàng
 Các loại thẻ ngân hàng
 Thẻ ghi nợ
Áp dụng rộng rãi cho mọi KH trong và ngoài nước với điều
kiện là KH phải lưu ký tiền vào một tài khoản riêng tại
ngân hàng và được sử dụng thẻ có giá trị bằng số tiền ký
quỹ đó để thanh toán
Thanh toán bằng thẻ ngân hàng
 Các loại thẻ ngân hàng
 Thẻ tín dụng
 Áp dụng cho những KH có đủ điều kiện được NH phát hành
thẻ cho vay vốn để thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ.
 Đối với những KH này, sau khi ký hợp đồng tín dụng với NH
sẽ được NH cấp cho một thẻ tín dụng với một hạn mức tín
dụng theo thỏa thuận được ghi vào bộ nhớ của thẻ để thanh
toán với người bán.
 Sau khi sử dụng thẻ KH phải trả nợ gốc cho NH phát hành thẻ
trong thời gian quy định. Nhưng trễ hạn thì phải trả lãi cho
NH.
Thanh toán bằng thẻ ngân hàng
 Những đối tƣợng liên quan đến thẻ ngân hàng
 Ngân hàng phát hành thẻ
 Chủ thẻ
 Ngân hàng thanh toán thẻ
 Đơn vị chấp nhận thẻ
Thanh toán bằng thẻ ngân hàng
 Quy trình thực hiện
(3)
(6)
(1b)
(3)
(7)
(1a)
Ngaân haøng
phaùt haønh theû
Chủ thẻ
(2)
(5) (4)
Ngaân haøng 
thanh toaùn theû
Đơn vị chấp nhận theû
ATM
Thanh toán bằng thẻ ngân hàng
 (1a) Các đơn vị, cá nhân có nhu cầu sử dụng thẻ thanh toán
liên hệ với ngân hàng phát hành thẻ yêu cầu cung cấp thẻ
 (1b) Ngân hàng phát hành thẻ phát hành và cung cấp thẻ thanh
toán cho khách hàng theo từng loại cho phù hợp với đối tượng
và điều kiện đã quy định.
 (2) Người sử dụng thẻ mua hàng hóa dịch vụ của các công ty,
doanh nghiệp đồng ý tiếp nhận thanh toán bằng thẻ.
 (3) Người sử dụng thẻ cũng có thể đề nghị ngân hàng thanh
toán thẻ cho rút tiền mặt hoặc tự mình rút tiền tại máy ATM.
 (4) Trong phạm vi 10 ngày làm việc DVTNT cần nộp biên lai
vào ngân hàng đại lý để đòi tiền kèm theo các hóa đơn chứng
từ hàng hóa có liên quan.
Thanh toán bằng thẻ ngân hàng
 (5) Trong phạm vi 1 ngày làm việc kể từ khi nhận được biên
lai và chứng từ hóa đơn của người tiếp nhận nộp vào, Ngân
hàng thanh toán thẻ tiến hành trả tiền cho người tiếp nhận theo
số tiền đã phản ánh ở biên lai bằng cách ghi Có vào tài khoản
của người tiếp nhận thẻ hoặc cho lĩnh tiền mặt...
 (6) Ngân hàng thanh toán thẻ lập bảng kê và chuyển biên lai
đã thanh toán cho ngân hàng phát hành thẻ.
 (7) Ngân hàng phát hành thẻ hoàn lại số tiền mà ngân hàng
thanh toán thẻ đã thanh toán trên cơ sở các biên lai hợp lệ.
Thanh toán bằng thẻ ngân hàng
 (5) Trong phạm vi 1 ngày làm việc kể từ khi nhận được biên
lai và chứng từ hóa đơn của người tiếp nhận nộp vào, Ngân
hàng thanh toán thẻ tiến hành trả tiền cho người tiếp nhận theo
số tiền đã phản ánh ở biên lai bằng cách ghi Có vào tài khoản
của người tiếp nhận thẻ hoặc cho lĩnh tiền mặt...
 (6) Ngân hàng thanh toán thẻ lập bảng kê và chuyển biên lai
đã thanh toán cho ngân hàng phát hành thẻ.
 (7) Ngân hàng phát hành thẻ hoàn lại số tiền mà ngân hàng
thanh toán thẻ đã thanh toán trên cơ sở các biên lai hợp lệ.
Thanh toán bằng Sec
 Khái niệm
Seùc laø giaáy tôø coù giaù do ngöôøi kyù phaùt laäp, ra leänh cho
ngöôøi bò kyù phaùt laø ngaân haøng (hoaëc toå chöùc tín duïng) trích
moät soá tieàn nhaát ñònh töø taøi khoaûn cuûa mình ñeå thanh toaùn
cho ngöôøi thuï höôûng.
Thanh toán bằng Sec
 Nguyên tắc
 Tất cả các tờ séc do Ngân hàng Nhà nước thiết kế thống nhất,
được in và ghi bằng tiếng Việt (séc phục vụ khách hàng nước
ngoài có thể in thêm bằng tiếng Anh dưới tiếng Việt Nam với cỡ
chữ nhỏ hơn)
 Ngân hàng, kho bạc nhà nước... ban séc trắng cho khách hàng sử
dụng, theo đúng mẫu séc đã được duyệt và chỉ bán séc cho khách
hàng nào có mở tài khoản tại đơn vị mình.
Thanh toán bằng Sec
 Nguyên tắc
 Người phát hành séc là chủ tài khoản hoặc được chủ tài khoản ủy
quyền.
 Chỉ được phát hành séc trong phạm vi số dư tài khoản ủy quyền.
 Chỉ được phát hành trong phạm vi số dư tài khoản tiền gửi hoặc
bảo chi, nếu vi phạm sẽ bị phạt tiền, bị đình chỉ sử dụng séc hoặc
bị truy tố theo pháp luật
 Séc phải được viết bằng thứ mực khó tẩy xóa, không dùng bút
chì, không dùng mực đỏ. Các yếu tố trong séc phải ghi đầy đủ rõ
ràng. Cấm sửa chữa, tẩy xóa trên tờ séc, séc viết hỏng cần gạch
chéo, để nguyên không xé rời khỏi cuốn séc
Thanh toán bằng Sec
 Nguyên tắc
 Khi phát hành séc cần ghi số tiền bằng chữ và bằng số phải khớp
nhau. Một tờ séc hợp lệ là séc ghi đầy đủ các yếu tố và nội dung
quy định, có đủ chữ ký và con dấu (nếu có).
 Tờ séc đủ điều kiện thanh toán phải là:
 Tờ séc hợp lệ.
 Được nộp trong thời gian hiệu lực thanh toán.
 Không có lệnh đình chỉ thanh toán
 Chữ ký và con dấu phải khớp đúng với mẫu đã đăng ký.
 Số dư tài khoản của chủ tài khoản đủ tiền để thanh toán.
Thanh toán bằng Sec
 Nguyên tắc
 Người phát hành séc và người thụ hưởng phải thông báo ngay
cho các bên liên quan, khi bị mất séc. Căn cứ vào thông báo mất
séc, cá nhân, đơn vị thanh toán ra lệnh đình chỉ thanh toán đối
với tờ séc được thông báo, phải chịu bồi hoàn nếu để tờ séc bị lợi
dụng lấy tiền ra sau khi đã nhận thông báo.
 Trường hợp có nhiều séc được phát hành bởi một chủ tài khoản
được nộp vào cùng mỗt thời điểm thì đơn vị thanh toán xác định
thứ tự thanh toán theo số séc phát hành từ nhỏ đến lớn
Thanh toán bằng Sec
 Các đối tƣợng có liên quan đến séc:
 Chủ tài khoản: là người đứng tên mở tài khoản và là chủ sở hữu
hoặc đại diện chủ sở hữu số tiền trên tài khoản đó. Chủ tài khoản
có thể là đại diện một pháp nhân hoặc một thể nhân.
 Người phát hành séc: là người ký phát hành séc để thanh toán
cho người hưởng séc. Người phát hành có thể là chủ tài khoản
hoặc người được chủ tài khoản ủy quyền.
 Người thụ hưởng séc: là người sở hữu số tiền ghi trên séc,
người thụ hưởng sẽ được ghi rõ họ tên trên tờ séc (nếu séc ký
danh) hoặc là người cầm séc (nếu là séc vô danh).
 Người chuyển nhượng séc: là người chuyển nhượng quyền thụ
hưởng séc của mình cho người khác theo luật định.
Thanh toán bằng Sec
 Các loại séc sử dụng trong thanh toán
 Căn cứ vào tính chất chuyển nhượng
 Séc ký danh
 Séc vô danh
 Căn cứ vào tính chất sử dụng:
 Séc tiền mặt
 Séc chuyển khoản
Thanh toán bằng Sec
 Thủ tục phát hành và thanh toán séc
Bước 1: Các đơn vị, cá nhân sau khi sau khi mở hay đã có tài
khoản tiền gửi ngân hàng có nhu cầu sử dụng séc sẽ lập giấy đề
nghị bán séc nộp vào đơn vị thanh toán kèm theo chứng minh thư
hoặc hộ chiếu. Đơn vị thanh toán sau khi kiểm tra giấy tờ hợp lệ sẽ
mở sổ theo dõi tên, địa chỉ, số hiệu tài khoản của khách hàng.
Bước 2: Sau khi đã có séc, khách hàng phát hành séc và giao trực
tiếp cho người bán (người thụ hưởng séc) để thanh toán tiền mua
hàng hóa, dịch vụ.
Khi phát hành séc cần chú ý:
 Phát hành séc theo đúng quy định.
 Chủ tài khoản có thể ủy quyền phát hành séc (ủy quyền bằng văn
bản)
Thanh toán bằng Sec
 Thủ tục phát hành và thanh toán séc
Bước 3: Khi nhận được tờ séc do người phát hành trao cho mình,
người thụ hưởng cần kiểm tra tính hợp lệ của tờ séc. Nếu tờ séc hợp
lệ thì người thụ hưởng séc có thể xử lý bằng một trong hai cách:
 Nộp séc để được thanh toán.
 Chuyển nhượng séc: Nếu người thụ hưởng séc muốn chuyển
nhượng tờ séc cho người khác để trừ nợ hoặc trả tiền hàng
hóa, dịch vụ thì tiến hành các thủ tục chuyển nhượng séc theo
quy định.
Thanh toán bằng Sec
 Thủ tục phát hành và thanh toán séc
Bước 4:
 Khi nhận tờ séc của khách hàng nộp vào đơn vị tiếp nhận séc cần
kiểm tra tính hợp lệ của tờ séc, thời hạn thanh toán.
 Nếu tờ séc không hợp lệ hoặc quá hạn thì từ chối vào trao tờ
séc lại cho khách hàng.
 Nếu tờ séc hợp lệ và còn thời hạn thanh toán thì đơn vị thu hộ
ký nhận tờ séc đồng thời chuyển ngay tờ séc cho đơn vị thanh
toán.
 Trường hợp tờ séc nộp trực tiếp vào đơn vị thanh toán thì đơn vị
thanh toán sẽ tiến hành thanh toán ngay cho người thụ hưởng.
Thanh toán bằng Sec
 Thủ tục phát hành và thanh toán séc
Bước 5:
Đơn vị thanh toán khi nhận được tờ séc do đơn vị thu hộ chuyển
đến (hoặc do người thụ hưởng nộp trực tiếp) cần kiểm tra lại:
 Tính hợp lệ của tờ séc.
 Thời hạn hiệu lực.
 Tính liên tục của dãy chữ ký chuyển nhượng (nếu có).
 Nếu hoàn toàn hợp lệ và khớp đúng đơn vị thanh toán sẽ thực
hiện thanh toán như sau:
Thanh toán bằng Sec
 Thủ tục phát hành và thanh toán séc
Bước 5:
 Nếu tờ séc dùng để thanh toán chuyển khoản: đơn vị thanh toán
sẽ trích tiền trên tài khoản của chủ tài khoản thanh toán cho
người thụ hưởng bằng cách ghi có vào tài khoản tiền gửi của
người thụ hưởng rồi báo cho họ hoặc chuyển tiền qua đơn vị thu
hộ nếu người thụ hưởng có tài khoản ở ngân hàng khác.
 Nếu tờ séc được thanh toán bằng tiền mặt thì đơn vị thanh toán
cho người thụ hưởng bằng tiền mặt sau khi đã kiểm tra kỹ các
giấy tờ liên quan.
Thanh toán bằng Sec
 Thủ tục phát hành và thanh toán séc
Bước 6:
Đơn vị thu hộ khi nhận được tiền do đơn vị thanh toán gửi đến qua
hệ thống liên ngân hàng hay qua bù trừ thì tiến hành ghi có ngay
vào tài khoản của người thụ hưởng rồi gửi giấy báo Có cho họ biết.
Thanh toán bằng Sec
 Quy trình thực hiện
 Trường hợp người phát hành và người thụ hưởng có TK tại hai
đơn vị khác nhau
(4)
(5) (6) (3)
(3)
(2b)
(2a)
(1)
Người phát hành
(người mua)
Người thụ hưởng
(người bán)
Đơn vị thu hộ
(NH bên bán)
Đơn vị thanh toán
(NH bên mua)
Thanh toán bằng Sec
(1) Người mua, chủ tài khoản làm thủ tục xin mua séc trắng tại đơn vị mình
mở tài khoản
(2a) Người bán, bán hàng hoặc cung cấp dịch vụ
(2b) Người mua phát hành séc giao cho người bán để thanh toán tiền hàng
hóa, dịch vụ.
(3) Người thụ hưởng nộp séc vào đơn vị thu hộ hoặc nộp trực tiếp cho đơn vị
thanh toán, hoặc chuyển nhượng séc theo quy định.
(4) Đơn vị thu hộ sau khi kiểm tra hợp lệ, sẽ nhận thu hộ rồi gửi tờ séc và bản
kê sang đơn vị thanh toán.
(5) Đơn vị thanh toán trích tiền từ tài khoản của người phát hành (báo nợ) để
thanh toán cho người thụ hưởng thông qua đơn vị thu hộ.
(6) Đơn vị thu hộ ghi Có vào tài khoản của người thụ hưởng theo số tiền nhận
được sau khi đã trừ phí thanh toán rồi gửi giấy báo Có cho người thụ
hưởng.
1
(4a)
(3)
(2b)
(2a)
(1)
Người phát hành
(người mua)
Người thụ hưởng
(người bán)
ĐV thu hộ đồng thời 
là đơn vị thanh toán
(4b)
• Quy trình thực hiện
• Trường hợp người phát hành và người thụ hưởng có TK tại cùng 
một đơn vị
Thanh toán bằng Sec
Thanh toán bằng Sec
(1) Người mua - Chủ tài khoản làm thủ tục xin mua séc trắng tại đơn vị nơi
mình mở tài khoản
(2a) Người bán giao hàng cho người mua
(2b) Người mua phát hành séc trực tiếp cho người bán
(3) Người thụ hưởng nộp séc vào đơn vị thu hộ hoặc chuyển nhượng séc theo
đúng quy định.
(4a) Đơn vị thanh toán ghi Nợ tài khoản của người phát hành rồi gửi giấy báo
Nợ.
(4b) Đơn vị thanh toán ghi Có vào tài khoản của người thụ hưởng rồi gửi giấy
báo Có cho người thụ hưởng hoặc cho người thụ hưởng rút tiền mặt.
2. Thanh toán giữa các ngân hàng
 Thanh toán qua ngân hàng nhà nước
 Thanh toán bù trừ giữa các ngân hàng
 Thanh toán thu hộ, chi hộ giữa các ngân hàng
Thanh toán qua ngân hàng nhà nƣớc
 Khái niệm
Thanh toán qua ngân hàng nhà nước là việc thực hiện thanh tóan
giữa các ngân hàng TM thông qua tài khỏan của các NHTM mở ở
NHNN
 Trƣờng hợp giao dịch chứng từ bằng giấy
 Đối tượng tham gia:
 Ngân hàng bên trả tiền,
 Chi nhánh NHNN giữ TK tiền gửi của NH bên trả tiền,
 Chi nhánh NHNN giữ tài khỏan tiền gửi của NH bên thụ
hưởng
 Ngân hàng bên thụ hưởng
Thanh toán qua ngân hàng nhà nƣớc
 Trƣờng hợp giao dịch chứng từ bằng giấy
 Công việc tại NH bên trả tiền
 Đối với khỏan thanh tóan của chính ngân hàng: lập và nộp
chứng từ thanh toán vào NHNN nơi mở TK, thanh tóan
như giữa các khách hàng của NHNN
 Đối với khoản thanh toán của khách hàng: lập bảng kê các
chứng từ thanh tóan qua TK tiền gửi tại NHNN và nộp
kèm theo các chứng từ thanh toán của khách hàng. Bảng
kê các chứng từ thanh tóan được lập riêng cho từng ngân
hàng thụ hưởng
Thanh toán qua ngân hàng nhà nƣớc
 Trƣờng hợp giao dịch chứng từ bằng giấy
 Công việc tại chi nhánh NHNN giữ TK tiền gửi của ngân
hàng bên chi trả
 Nhận được bảng kê các chứng từ thanh tóan kèm các
chứng từ thanh tóan của ngân hàng bên chi trả, NHNN
kiểm tra tính hợp lệ của bảng kê, đối chiếu bảng kê và
chứng từ, kiểm tra khả năng thanh tóan của ngân hàng chi
trả, tiến hành thanh tóan theo các trường hợp :
Thanh toán qua ngân hàng nhà nƣớc
 Trƣờng hợp giao dịch chứng từ bằng giấy
 Công việc tại chi nhánh NHNN giữ TK tiền gửi của ngân
hàng bên chi trả
 Ngân hàng bên chi trả và ngân hàng bên thụ hưởng mở TK
tại cùng NHNN: sử dụng
 1 liên bảng kê: ghi Nợ TK tiền gửi NH bên chi trả và
ghi Có TK tiền gửi NH bên thụ hưởng;
 1 liên bảng kê làm giấy báo Nợ gửi NH bên chi trả,
 1 liên làm giấy báo Có gửi NH bên thụ hưởng, kèm
theo chứng từ thanh tóan của khách hàng gửi NH bên
thụ hưởng
Thanh toán qua ngân hàng nhà nƣớc
 Trƣờng hợp giao dịch chứng từ bằng giấy
 Công việc tại chi nhánh NHNN giữ TK tiền gửi của ngân
hàng bên chi trả
 NH bên thụ hưởng mở TK tại NHNN khác:
 NHNN bên chi trả căn cứ chứng từ của NH bên chi trả
lập lệnh chuyển Có chuyển tiền đến NHNN bên thụ
hưởng
 Hạch tóan Nợ TK tiền gửi NH bên chi trả và gửi giấy
báo Nợ cho NH bên trả tiền
Thanh toán qua ngân hàng nhà nƣớc
 Trƣờng hợp giao dịch chứng từ bằng giấy
 Tại chi nhánh NHNN giữ TK tiền gửi của NH bên thụ
hưởng
Khi nhận được lệnh chuyển tiền đến → ghi Có TK tiền gửi của
NH bên thụ hưởng và gửi giấy báo Có cho NH bên thụ hưởng
 Tại NH bên thụ hưởng
Căn cứ giấy báo Có của NHNN, NH phục vụ người thụ hưởng
kiểm sóat và ghi Nợ TK tiền gửi NHNN, Ghi Có TK người thụ
hưởng và gửi giấy báo Có cho bên thụ hưởng
Thanh toán qua ngân hàng nhà nƣớc
 Trƣờng hợp giao dịch chứng từ điện tử
 Các NH phải đăng ký, thỏa thuận với NHNN về việc sử dụng
chứng từ và chữ ký điện tử do NHNN cấp
 Các lệnh thanh tóan (chuyển nợ - có ) và các bảng kê sử
dụng đúng mẫu do NHNN qui định
 Chứng từ điện tử phải lập đúng, chính xác các yếu tố và
phải đầy đủ chữ ký điện tử của người phê duyệt sử dụng
tiền trên TK và chữ ký điện tử của người kiểm sóat
 Chứng từ điện tử phải được in ra giấy và có tên, ký hiệu riêng
của người đã ký chịu trách nhiệm trên chứng từ và thực hiện
việc trả tiền và qui trình giống giao dịch chứng tư bằng giấy
Thanh toán bù trừ giữa các ngân hàng
 Thanh tóan bù trừ giữa các NH trong (ngòai) phạm vi tỉnh, TP do
NHNN chủ trì được thực hiện theo văn bản qui định hiện hành
 Thanh tóan bù trừ trực tiếp giữa 2 hay nhiều NH trên một địa bàn
huyện, thị xã không có chi nhánh NHNN do các NH trên địa bàn
chọn một đơn vị NH làm chủ trì và các NH khác là NH thành
viên và phải mở TK tiền gửi tại NH chủ trì để thực hiện thanh
tóan bù trừ
Thanh toán thu hộ, chi hộ giữa các NH
 Thực hiện 1 trong 2 cách:
 Mở TK tiền gửi ở NH khác để giao dịch: việc thanh tóan được
thực hiện như trường hợp các NH mở TK tiền gửi tại NHNN
 Ủy nhiệm thu hộ, chi hộ giữa các NH có quan hệ thanh tóanvới
nhau theo hợp đồng ủy thác và chỉ tiến hành trong phạm vi
những khỏan thanh tóan đã thỏa thuận, NH nơi phát sinh gửi các
chứng từ thanh tóan cho NH có liên quan để hạch tóan sổ sách.
Kết thúc định kỳ thanh tóan các NH đối chiếu số liệu và quyết
tóan số tiền đã thu hộ, chi hộ và thanh tóan số chênh lệch phải
thu, phải trả
II. THANH TOÁN QUỐC TẾ
3.
1. Hối phiếu
2. Phöông thöùc tín duïng chöùng töø
3. Phöông thöùc nhôø thu
4. Phöông thöùc chuyeån tieàn
1. Hối phiếu
Khái niệm
Hoái phieáu laø tôø leänh voâ ñieàu kieän do moät ngöôøi kyù phaùt ñeå ñoøi
tieàn ngöôøi khaùc, yeâu caàu:
khi nhìn thaáy hoái phieáu hoaëc ñeán moät ngaøy nhaát ñònh phaûi traû
moät soá tieàn nhaát ñònh cho ngöôøi höôûng lôïi qui ñònh treân hoái
phieáu; hoaëc cho một ngöôøi khaùc.
Caùc beân lieân quan ñeán hoái phieáu:
 Ngöôøi kyù phaùt: nhaø xuaát khaåu
 Ngöôøi nhaän kyù phaùt: ngöôøi nhaäp khaåu, ngaân haøng
 Ngöôøi thuï höôûng: laø ngöôøi ñöôïc thuï höôûng soá tieàn ghi treân
hoái phieáu, coù theå laø ngöôøi kyù phaùt hay ngöôøi naøo khaùc do
ngöôøi kyù phaùt chæ ñònh.
1. Hối phiếu
Cơ sở phaùp lyù:
 Thöù nhaát laø Luaät thoáng nhaát veà Hoái phieáu (Uniform Law for Bill
of Exchange) goïi taét laø ULB 1930 do caùc nöôùc tham gia coâng öôùc
Geneva (Geneva Convention of 1930 – 1931) ñöa ra naêm 1930 –
1931.
 Thöù hai laø Luaät hoái phieáu cuûa Anh naêm 1882 (Bill of Exchange
Act of 1882) goïi taét laø BEA 1882, vaø Luaät thöông maïi thoáng nhaát
naêm 1962 cuûa Myõ (Uniform Commercial Code of 1962), goïi taét laø
UCC 1962.
(Vieät Nam söû duïng hoái phieáu ULB 1930)
1. Hối phiếu
Noäi dung cuûa HP: Maãu Hoái phieáu duøng trong phöông thöùc nhôø
thu
No BILL OF EXCHANGE
For  ../../ 200.
At  sight of this FIRST bill of exchange (SECOND of
the same tenor and date being unpaid) pay to the order of
 the sum of 
Drawn under  No  dated ..../ .../ 200
TO:  Authorized Signature
1. Hối phiếu
Maãu Hoái phieáu trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø
No BILL OF EXCHANGE
For  ../../ 200.
At  sight of this FIRST bill of exchange (SECOND of
the same tenor and date being unpaid) pay to the order of
 the sum of 
Drawn under Irrevocable L/C No  dated ..../ .../ 200
issued by ..D
TO:  Authorized Signature
1. Hối phiếu
Hoái phieáu bao goàm caùc noäi dung chuû yeáu sau ñaây
 Tieâu ñeà cuûa hoái phieáu: “BILL OF EXCHANGE” hoaëc “EXCHANGE
FOR”.
 Ñòa ñieåm vaø ngaøy kyù phaùt hoái phieáu:
 Soá lieäu cuûa hoái phieáu: do ngöôøi kyù phaùt ñaët ra, ñöôïc ghi sau chöõ “No”.
 Soá tieàn baèng soá: Sau chöõ “For” ghi roõ ñôn vò tieàn teä: dollar Myõ, dollar
Singapore
 Thôøi haïn traû tieàn cuûa hoái phieáu: Ghi sau chöõ “At”.
 Neáu traû ngay, sau chöõ “At” seõ ñeå troáng hoaëc ghi chöõ “sight”
 Neáu traû chaäm thì sau chöõ “At” ghi thôøi haïn
1. Hối phiếu
Hoái phieáu bao goàm caùc noäi dung chuû yeáu sau ñaây
 Thöù töï soá baûn cuûa hoái phieáu: Thoâng thöôøng hoái phieáu ñöôïc phaùt haønh 2
baûn vaø coù ñaùnh thöù töï “FIRST” hoaëc “SECOND” -> phaân bieät baûn naøy vôùi
baûn kia, coù giaù trò thanh toaùn nhö nhau. Ngöôøi traû tieàn nhaän ñöôïc baûn naøo
thì traû tieàn baûn aáy vaø ñaõ traû tieàn baûn naøy thì khoûi traû tieàn baûn kia.
 Meänh leänh ñoøi tieàn voâ ñieàu kieän: Baèng caâu leänh “Pay to” hoaëc “Pay to the
order of”.
 Neáu hoái phieáu duøng ñeå traû cho ngöôøi coù teân treân hoái phieáu thì söû duïng
caâu leänh “Pay to Mr/Mrs X”
 Neáu hoái phieáu duøng ñeå traû cho ngöôøi caàm phieáu thì söû duïng caâu leänh
“Pay to the bearer”.
 Neáu hoái phieáu duøng traû theo leänh cuûa ngaân haøng thì ghi caâu leänh “Pay
to the order of ABC Bank”.
1. Hối phiếu
Hoái phieáu bao goàm caùc noäi dung chuû yeáu sau ñaây
 Teân ngöôøi thuï höôûng: Tieáp theo sau caâu leänh laø teân ngöôøi thuï
höôûng.
 Soá tieàn baèng chöõ: Sau chöõ the “sum of”, ghi roõ teân cuûa ñôn vò
tieàn teä vaø khôùp vôùi soá tieàn baèng soá.
 Tham chieáu chöùng töø keøm theo:
 Neáu söû duïng trong phöông thöùc nhôø thu: keøm theo hoùa ñôn
hoaëc hôïp ñoàng thöông maïi baèng caùch ghi caâu “Drawn under
our invoice No dated hoaëc Drawn under contract No
signed between”.
 Neáu söû duïng trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø: tham
chieáu vôùi tín duïng thö baèng caùch ghi caâu: “Drawn under L/C
No dated issued by”
1. Hối phiếu
Hoái phieáu bao goàm caùc noäi dung chuû yeáu sau ñaây
 Teân ngöôøi nhaän kyù phaùt: Sau chöõ “To”
 Trong phöông thöùc nhôø thu: laø teân doanh nghieäp NK
 Trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø: laø teân NH phaùt haønh tín
duïng chöùng töø.
 Ñaëc bieät trong tröôøng hôïp hoái phieáu NH, teân ngöôøi nhaän kyù
phaùt laø moät NH khaùc do NH phaùt haønh chæ ra.
 Teân vaø chöõ kyù ngöôøi kyù phaùt: Laø ngöôøi ñoøi tieàn, laø ngöôøi ñaïi
dieän cho DN (hoái phieáu thöông maïi), laø ngöôøi ñaïi dieän cho NH
(hoái phieáu NH). Chöõ kyù cuûa ngöôøi kyù phaùt phaûi ñöôïc theå hieän roõ
raøng vaø khoâng caàn coù con daáu beân caïnh chöõ kyù.
2. Phöông thöùc chuyeån tieàn
 Khái niệm
Laø phöông thöùc maø ngöôøi thanh toaùn (ngöôøi nhaäp khaåu) chuû
ñoäng yeâu caàu NH phuïc vuï mình (NH chuyeån tieàn – remitting
bank) chuyeån moät soá tieàn nhaát ñònh ñeå traû cho ngöôøi baùn ôû nöôùc
ngoaøi.
2. Phöông thöùc chuyeån tieàn
 Caùc beân tham gia
 Ngöôøi chuyeån tieàn: beân nhaäp khaåu.
 NH chuyeån tieàn: NH phuïc vuï ngöôøi chuyeån tieàn.
 NH ñaïi lyù: NH phuïc vuï ngöôøi thuï höôûng, coù quan heä ñaïi lyù vôùi
NH chuyeån tieàn.
 Ngöôøi thuï höôûng: beân xuaát khaåu, beân chuû nôï.
 NH chæ laøm nhieäm vuï trung gian chuyeån ngaân vaø thu phí maø
khoâng bò raøng buoäc traùch nhieäm trong thanh toaùn.
2. Phöông thöùc chuyeån tieàn
 Phöông thöùc chuyeån tieàn
 Baèng ñieän (Telegraphic Transfer): T/T.
 Baèng thö (Mail Transfer): M/T ø
 Qua maïng SWIFT (Society for Worldwide Interbank
Financial Telecommunications).
 SWIFT: nhanh, tieän vaø chi phí hôïp lyù => aùp duïng roäng raõi
2. Phöông thöùc chuyeån tieàn
 Hình thöùc chuyeån tieàn
 Chuyeån tieàn traû tröôùc:
 Ngöôøi NK traû tieàn tröôùc cho ngöôøi XK roài nhaän haøng sau
 Gaây baát lôïi cho ngöôøi NK
 Chuyeån tieàn traû sau:
 Ngöôøi NK sau khi nhaän ñöôïc haøng môùi traû tieàn
 Gaây baát lôïi cho ngöôøi XK
2. Phöông thöùc chuyeån tieàn
 Qui trình thöïc hieän phöông thöùc chuyeån tieàn traû tröôùc
NK XK
NH chuyển 
tiền
NH trả tiền
(4)
(1)
(2)
(3)
2. Phöông thöùc chuyeån tieàn
 Qui trình thöïc hieän phöông thöùc chuyeån tieàn traû sau
NK XK
NH chuyển 
tiền 
NH trả tiền
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
2. Phöông thöùc chuyeån tieàn
 Öu ñieåm:
 Thuû tuïc thanh toaùn ñôn giaûn.
 Thôøi gian thanh toaùn nhanh.
 AÙp duïng caû trong thanh toaùn maäu dòch vaø phi maäu dòch.
 Nhöôïc ñieåm: 
 Chuyeån tieàn traû tröôùc: Gaây baát lôïi cho ngöôøi NK
 Chuyeån tieàn traû sau: Gaây baát lôïi cho ngöôøi XK
=> aùp duïng khi hai beân mua baùn coù quan heä laâu ñôøi, tín nhieäm
nhau, hoaëc khi trò giaù hôïp ñoàng khoâng lôùn.
=> söû duïng phöông thöùc thanh toaùn khaùc thích hôïp hôn
3. Phöông thöùc nhôø thu
 Khaùi nieäm
Ngöôøi XK sau khi hoaøn thaønh nghóa vuï giao haøng hoùa, dòch vuï
tieán haønh uûy thaùc cho NH phuïc vuï mình thu hoä tieàn töø ngöôøi NK
döïa treân cô sôû hoái phieáu vaø chöùng töø do ngöôøi XK laäp ra.
 Phöông thöùc nhôø thu goàm caùc beân sau:
 Ngöôøi XK : beân uûy nhieäm thu cho NH.
 Ngaân haøng phuïc vuï ngöôøi XK: NH thu hoä
 Ngaân haøng phuïc vuï ngöôøi NK: NH xuaát trình, NH ñaïi lyù cho
NH thu hoä.
 Ngöôøi NK: laø ngöôøi traû tieàn, ngöôøi ñöôïc xuaát trình chöùng töø
theo ñuùng chæ thò nhôø thu.
3. Phöông thöùc nhôø thu
 Phöông thöùc nhôø thu trôn
 Ngöôøi XK uûy thaùc cho NH thu hoä tieàn ôû ngöôøi NK caên cöù vaøo
hoái phieáu do mình laäp ra, coøn chöùng töø haøng hoùa thì göûi thaúng
cho ngöôøi NK, khoâng göûi cho NH.
 Chöùng töø thöông maïi (hoùa ñôn thöông maïi, vaän taûi ñôn, vaø caùc
giaáy coù lieân quan ñeán haøng hoùa): Ngöôøi XK göûi thaúng cho
ngöôøi NK.
 Chöùng töø taøi chính (hoái phieáu): Ngöôøi XK göûi cho NH thu hoä
tieàn.
 NH chæ ñoùng vai troø trung gian, NH khoâng coù cam keát hay
ñaûm baûo gì ñoái vôùi ngöôøi XK vaø ngöôøi NK, chæ thöïc hieän theo
chæ thò nhôø thu vaø hoái phieáu.
3. Phöông thöùc nhôø thu
 Qui trình thanh toaùn theo phöông thöùc nhôø thu trôn
NK XK
NH bên NK NH bên XK
(1)
(2)
(3)
(4)(5)
(6)
(7)
3. Phöông thöùc nhôø thu
 Öu ñieåm:
Ngöôøi XK chuû ñoäng ñoøi tieàn nhaø NK sau khi giao haøng.
 Nhöôïc ñieåm:
 Ngöôøi NK coù traû hay khoâng coøn tuøy thuoäc vaøo thieän chí vaø
khaû naêng cuûa hoï.
=> aùp duïng khi hai beân mua baùn coù quan heä laâu ñôøi, tín nhieäm
nhau, hoaëc khi trò giaù hôïp ñoàng khoâng lôùn.
=> söû duïng phöông thöùc thanh toaùn khaùc thích hôïp hôn (nhôø thu
keøm chöùng töø)
3. Phöông thöùc nhôø thu
 Phöông thöùc nhôø thu keøm chöùng töø:
Ngöôøi XK sau khi ñaõ hoaøn thaønh nghóa vuï giao haøng hoùa, dòch
vuï → uûy thaùc cho NH phuïc vuï mình thu hoä tieàn ôû ngöôøi NK, caên
cöù vaøo hoái phieáu vaø boä chöùng töø haøng hoùa gôûi keøm theo.
Ngöôøi NK muoán nhaän ñöôïc boä chöùng töø ñeå nhaän haøng phaûi thöïc
hieän thanh toaùn hoaëc chaáp nhaän hoái phieáu -> NH trao boä chöùng
töø.
3. Phöông thöùc nhôø thu
 Qui trình thanh toaùn nhôø thu keøm chöùng töø
NK XK
NH bên NK NH bên XK
(2)
(1)
(3)
(4) (5)
(6)
(7)
3. Phöông thöùc nhôø thu
 Öu ñieåm:
 Ngöôøi XK uûy thaùc cho NH thu tieàn vaø khoáng cheá boä chöùng töø
haøng hoùa -> buoäc ngöôøi NK phaûi traû tieàn hoaëc chaáp nhaän traû
tieàn.
 Khaû naêng thu tieàn ñöôïc ñaûm baûo hôn phöông thöùc chuyeån tieàn
traû sau hoaëc nhôø thu hoái phieáu trôn.
 Nhöôïc ñieåm:
 Ngöôøi NK khoâng muoán thöïc hieän hôïp ñoàng NK nöõa -> thì
thieät haïi cho nhaø XK.
=> söû duïng phöông thöùc tín duïng chöùng töø.
4. Phƣơng thức tín dụng chứng từ
 Khaùi nieäm phöông thöùc tín duïng chöùng töø
NH môû thö tín duïng theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng (ngöôøi xin môû
thö tín duïng), cam keát seõ traû moät soá tieàn nhaát ñònh cho ngöôøi thöù
ba (ngöôøi höôûng lôïi soá tieàn töø thö tín duïng), hoaëc chaáp nhaän hoái
phieáu do ngöôøi thöù ba kyù phaùt trong phaïm vi soá tieàn ñoù, khi
ngöôøi thöù ba xuaát trình cho NH moät boä chöùng töø thanh toaùn phuø
hôïp vôùi quy ñònh ñeà ra trong thö tín duïng.
4. Phƣơng thức tín dụng chứng từ
 Thö tín duïng (Letter of Credit) goïi taét laø L/C laø vaên baûn phaùp
lyù, trong ñoù NH môû tín duïng thö cam keát traû tieàn cho ngöôøi XK
(xuaát trình ñaày ñuû boä chöùng töø phuø hôïp vôùi thö tín duïng ñaõ môû).
 L/C ñöôïc hình thaønh treân cô sôû hôïp ñoàng thöông maïi -> caên cöù
vaøo noäi dung, yeâu caàu cuûa hôïp ñoàng -> ngöôøi NK laøm thuû tuïc
yeâu caàu NH môû thö tín duïng.
=> Khi thanh toaùn, NH chæ caên cöù vaøo noäi dung thö tín duïng maø
khoâng caàn hôïp ñoàng.
4. Phƣơng thức tín dụng chứng từ
 Phöông thöùc tín duïng chöùng töø goàm caùc beân sau ñaây :
 Ngöôøi NK: ngöôøi xin môû thö tín duïng (Applicant).
 NH môû thö tín duïng (Issuing bank): NH phuïc vuï ngöôøi NK,
cam keát traû tieàn cho ngöôøi XK.
 NH thoâng baùo thö tín duïng (Advising bank): NH ñaïi lyù cho NH
môû L/C vaø phuïc vuï cho ngöôøi thuï höôûng.
 Ngöôøi XK: ngöôøi thuï höôûng (Beneficiary) hoaëc ngöôøi naøo
khaùc do ngöôøi XK chæ ñònh.
 Ngoaøi ra trong vaøi tröôøng hôïp ñaëc bieät coù:NH xaùc nhaän
(Confirming bank) vaø NH traû tieàn (Paying bank).
4. Phƣơng thức tín dụng chứng từ
Cô sôû phaùp lyù ñieàu chænh phöông thöùc tín duïng chöùng töø
Theo “Ñieàu leä vaø caùch thöùc thöïc haønh thoáng nhaát veà tín duïng
chöùng töø” (Uniform Custom and Practice for Documentary
Credits) do vaên phoøng Thöông Maïi Quoác Teá (International
Chamber for Com-merce – ICC) phaùt haønh (söûa ñoåi, boå sung)
ngaøy 25/10/2006, coù hieäu löïc töø ngaøy 01/07/2007, goïi taét laø UCP
600.
4. Phƣơng thức tín dụng chứng từ
 Qui trình thanh toaùn thö tín duïng
(6)
(5)
(4)
(1)
Ngöôøi nhaäp 
khaåu
Ngöôøi xuaát 
khaåu
NH phaùt haønh NH Thoâng baùo
(7)
(8)(9) (3)
(2)