Bài giảng Tin học ứng dụng - Chương 2: Máy tính điện tử - Lê Viết Mẫn

Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
v 2.3 - 09/2018
Máy tính điện tử
 1
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Nội dung
 2
1. Máy tính điện tử 
1.1. Khái niệm 
1.2. Phân loại 
2. Phần cứng máy tính 
3. Phần mềm máy tính
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Máy tính điện tử
 3
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Máy tính là gì ?
• Là thiết bị xử lý dữ liệu để có thông tin mong muốn 
• Nhận dữ liệu vào 
• Xử lý dữ liệu theo chương trình lập sẵn 
• Đưa thông tin ra 
• Máy tính tạo ra bởi : 
• Phần cứng (hardware) : các thiết bị vật lý của máy tính 
• Phần mềm (software) : chương trình lập sẵn
 4
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Phân loại
• Máy tính cá nhân (PC - 
Personal Computer) 
• Laptop Computer 
• Handheld Computer: Pocket 
PC, Palm, Mobile devices 
• Máy chủ chuyên dụng 
(server) 
• Máy tính lớn: mainframe, 
supercomputer 
• Các hệ vi điều khiển 
(microcontroller) : Personal 
Computer (PC)/
 5
NUCPCLaptop
Tablet Handheld
Mainframe, Supercomputer
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Phần cứng máy tính
 6
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Bên trong thùng máy
 7
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Kiến trúc cơ bản
 8
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Bo mạch chủ (mainboard)
 9
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Kiến trúc cơ bản
 10
Khối xử lý TT 
CPU
Bộ nhớ trong 
ROM + RAM
Bộ nhớ ngoài
Thiết bị nhập 
Input Devices
Thiết bị xuất 
Output Devices
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Thiết bị nhập, xuất
• Thiết bị ngoại vi (peripheral devices) hoặc thiết bị vào/ra (input/
output devices) 
• Trao đổi thông tin giữa máy tính và thế giới bên ngoài 
• Vào : nhập chương trình, dữ liệu 
• Ra : xuất thông tin, kết quả 
• Hệ thống vào/ra bao gồm 
• Thiết bị ngoại vi 
• Ghép nối vào/ra (các cổng vào/ra,)
 11
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Bàn phím (Keyboard)
 12
Thiết bị nhập chuẩn, dữ liệu được nhập thông qua gõ phím
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Các phím trên bàn phím
 13
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Chuột (Mouse)
 14
Thiết bị nhập dữ liệu thông qua việc di chuyển trực quan
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Máy quét (Scanner)
 15
Nhập dữ liệu bằng cách quét hình ảnh
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Màn hình (Monitor)
• Loại màn hình : CRT, LCD, 
LED, Plasma 
• Độ phân giải : kích thước (số 
điểm) được hiển thị 
(800x600,1024x800) 
• Chề độ màn hình : văn bản, đồ 
hoạ 
• Card màn hình (display 
adapter) là thiết bị kết nối màn 
hình và hệ thống
 16
Thiết bị xuất chuẩn, 
hiển thị thông tin/dữ liệu
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Máy in (Printer)
 17
Xuất thông tin, dữ liệu ra giấy
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Loa và headphone
 18
Xuất thông tin, dữ liệu dưới dạng âm thanh
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Computer bus
• Tập hợp các đường dây kết nối các thành phần của máy tính 
lại với nhau 
• Bao gồm : 
• Bus địa chỉ (address bus) : vận chuyển địa chỉ từ CPU đến modul nhớ (bộ 
nhớ trong được tạo bởi nhiều modul) 
• Bus dữ liệu (data bus) : vận chuyển lệnh từ bộ nhớ tới CPU hoặc dữ liệu 
giữa các thành phần 
• Bus điều khiển (control bus) : vận chuyển tín hiệu điều khiển (đọc, ghi, ngắt,
)
 19
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Bộ nhớ máy tính
• Bộ nhớ được sử dụng để lưu trữ chương trình, dữ liệu 
• Bao gồm 
• Bộ nhớ đệm (cache) 
• Bộ nhớ chính (main memory) - bộ nhớ trong 
• Bộ nhớ ngoài (auxiliary hay external memory) 
• Bộ nhớ nào càng gần CPU thì tốc độ và giá thành chế tạo càng 
cao
 20
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Bộ nhớ chính
• Chứa chương trình và dữ liệu đang xử lý 
• Được kết nối và có thể trao đổi dữ liệu trực tiếp với CPU 
• Được tổ chức thành các ngăn nhớ, đánh địa chỉ trực tiếp bởi 
CPU 
• Bao gồm 
• ROM (Read Only Memory) 
• CPU chỉ đọc bộ nhớ này 
• Chứa các chương trình, dữ liệu vào ra cơ bản của máy tính 
• RAM (Random Access Memory) 
• CPU có thể đọc và ghi bộ nhớ này 
• Chứa dữ liệu, chương trình được nạp, đang thực hiện
 21
ROM
RAM
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Bộ nhớ đệm
• Đặt giữa CPU và bộ nhớ chính 
• Tốc độ rất cao 
• Dung lượng nhỏ 
• Mục đích: Tăng tốc độ trao đổi thông tin giữa CPU và RAM 
• Được chia thành nhiều mức 
• Cache L1 (Level 1) 
• Cache L2 
• Càng gần CPU thì tốc độ càng cao
 22
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Bộ nhớ ngoài
• Lưu trữ tài nguyên 
• Chương trình : hệ điều hành, chương trình ứng dụng, 
• Dữ liệu : văn bản, âm thanh, hình ảnh, 
• Được kết nối với máy tính dưới dạng thiết bị vào ra 
• Các loại bộ nhớ ngoài 
• Băng từ (magnetic tape) 
• Đĩa từ (magnetic disk) : đĩa mềm, đĩa cứng 
• Đĩa quang (optical disk) : CD, DVD 
• Electronic disk : USB flash memory
 23
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Bộ nhớ ngoài - đĩa cứng
 24
20 GB - 2 TB
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Bộ nhớ ngoài - đĩa mềm
 25
1.44 MB
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Bộ nhớ ngoài - đĩa CD/DVD
 26
CD : 400 - 700 MB 
DVD : 4 GB - 16 GB
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Bộ nhớ ngoài - đĩa flash
 27
128 MB - 8 GB
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Ổ đĩa (Drive)
 28
Ổ đĩa cứng
Ổ đĩa mềm
Ổ đĩa CD, DVD
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Tổng kết bộ nhớ máy tính
 29
Cache
Main memory
Electronic disk
Magnetic disk
Optical disk
Magnetic tape
Dung 
lượng 
tăng 
dần
Tốc 
độ 
tăng 
dần
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Đơn vị xử lý trung tâm - CPU
• Chức năng 
• Điều khiển máy tính hoạt động 
theo chương trình 
• Xử lý dữ liệu 
• Nguyên tắc 
• Nhận lệnh từ chương trình nằm 
trong bộ nhớ chính 
• Giải mã lệnh 
• Thực hiện lệnh tuần tự 
• Bao gồm 
• Đơn vị điều khiển CU 
• Đơn vị tính toán ALU 
• Đơn vị giao diện Bus 
• Thanh ghi (Register)
 30
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Đơn vị điều khiển CU
• CU - Control Unit 
• Điều khiển hoạt động của CPU và các thành phần khác : 
• Đọc lệnh từ chương trình trong bộ nhớ chính 
• Giải mã lệnh 
• Thực thi lệnh đã giải mã một cách tuần tự
 31
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Đơn vị tính toán ALU
• ALU - Arithmetic and Logic Unit 
• Thực hiện các phép toán số học và logic 
• Các phép toán số học : +, -, *, / 
• Các phép toán logic: NOT, AND, OR, 
• Các phép toán so sánh 
•  
• Dữ liệu 
• Số nguyên (integer) 
• Số dấu chấm tĩnh (fixed point number) 
• Số dấu chẩm động (floating point number)
 32
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Tập thanh ghi (Registers)
• Lưu trữ toán hạng, kết quả và các thông số khác trong quá 
trình tính toán của CPU 
• Bao gồm : 
• Con trỏ chương trình 
• Các thanh ghi đa chức năng 
• Thanh ghi chỉ số (index register) 
• Thanh ghi cờ (flag register)
 33
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Một số thiết bị ngoại vi khác
• Thiết bị quay số (điện thoại): 
• Modem (Modulation-Demodulation) 
• Các thiết bị mạng: 
• Network Interface Card (NIC) 
• Wireless Adapter 
• Bút điện tử (light pen) 
• Máy ảnh số, quay phim số (digital camera) 
• Optical Character Reader (OCR): nhận dạng chữ viết 
• Barcode Reader: đọc mã vạch
 34
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Phần mềm
 35
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Định nghĩa
 36
• Phần mềm là các chương trình chạy trên máy vi tính, điều khiển 
sự hoạt động của máy tính
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Phân loại
• Phần mềm sụn (firmware) 
• Các dịch vụ cơ bản của máy tính 
• Được cài đặt sẵn trong bộ nhớ ROM 
• Phần mềm hệ thống (system application) 
• Hệ điều hành 
• Phần mềm tầng trung gian (middleware) 
• Các công cụ phát triển phần mềm 
• Hệ quản trị cơ sở dữ liệu, 
• Phần mềm ứng dụng (application software) 
• Các ứng dụng nghiệp vụ 
• Chương trình soạn thảo văn bản,
 37
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Hệ điều hành
• Là chiếc cầu nối giữa phần cứng với các phần mềm và người 
sử dụng 
• Máy tính không thể thiếu hệ điều hành
 38
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Phần mềm ứng dụng
• Các chương trình phục vụ cho các ứng dụng cụ thể 
• Một số loại phần mềm ứng dụng : 
• Phần mềm văn phòng 
• Phần mềm web 
• Phần mềm thiết kế bản vẽ 
• Phần mềm xem phim 
• Phần mềm công cụ 
• Phần mềm tiện ích
 39
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Máy tính điện tử
Phần cứng vs phần mềm
• Vật “cứng” 
• Vật liệu: kim loại, polyme, 
• Vật chất 
• Hữu hình 
• Sản xuất công nghiệp bởi 
máy móc là chính 
• Định lượng là chính 
• Chịu hỏng hóc, hao mòn 
theo thời gian
 40
• Vật “mềm” 
• Kỹ thuật sử dụng 
• Trừu tượng 
• Vô hình 
• Sản xuất bởi con người là 
chính (lập chình) 
• Định tính là chính 
• Hao mòn vô hình
Phần cứng Phần mềm
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn
Cảm ơn sự chú ý 
Câu hỏi ?
Máy tính điện tử 41