Giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực bưu chính Việt Nam thời kỳ hội nhập

ECONOMICS-SOCIETY 
Số 51.2019 ● Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 123
GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC 
BƯU CHÍNH VIỆT NAM THỜI KỲ HỘI NHẬP 
SOLUTIONS TO IMPROVE THE QUALITY OF VIETNAM’S POSTAL HUMAN 
DURING THE INTEGRATION PERIOD 
Bùi Thị Quyên 
TÓM TẮT 
Hiện nay ở Việt Nam, bưu chính được đánh giá là lĩnh vực dịch vụ quan trọng 
và ngày càng có tiềm năng, việc nước ta gia nhập vào các tổ chức kinh tế thế giới 
tạo ra những cơ hội và thách thức đan xen cho doanh nghiệp bưu chính. Mục tiêu 
của nghiên cứu này là đưa ra những giải pháp để nâng cao chất lượng đội ngũ 
nhân lực bưu chính - nhân tố chủ chốt quyết định sự thành bại của doanh 
nghiệp. Bài báo sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp các tài liệu, các 
bài báo khoa học, báo cáo có liên quan tới lĩnh vực bưu chính và phương pháp 
tổng hợp, phân tích, thống kê. Dựa trên kết quả phân tích thực trạng đội ngũ 
nhân lực bưu chính Việt Nam hiện nay, nghiên cứu đã đưa ra một số giải pháp 
như: Mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực; Nâng cao chất 
lượng đội ngũ cán bộ nghiên cứu, giảng viên hay Hợp tác quốc tế phát 
triển nguồn nhân lực nhằm góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực bưu 
chính Việt Nam trong trong thời kỳ hội nhập. 
Từ khóa: Hội nhập quốc tế, nguồn nhân lực, nhân lực bưu chính, bưu chính 
Việt Nam. 
ABSTRACT 
Currently in Vietnam, postage is considered an important service area and 
increasingly potential, our country's entry into world economic organizations 
to create opportunities and challenges with postal businesses. The objective of 
this study is to provide solutions to improve the quality of postal human 
resources - a key factor determining the success or failure of businesses. The 
paper uses secondary data collection methods for documents, scientific papers 
and reports related to the postal sector and methods of statistical analysis. 
Based on the results of the current analysis of Vietnam's postal human 
resources, the study has introduced solutions such as: Scaling up and 
improving the quality of human resource training; Improving the quality of 
research staff, lecturers and international cooperation to develop human 
resources to contribute to improving the quality of Vietnam post human 
resources in the integration period. 
Keywords: International intergration, human resources, postal manpower, 
Vietnam postage. 
Khoa Quản lý kinh doanh, Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội 
Email: buiquyen161989@gmail.com 
Ngày nhận bài: 15/02/2019 
Ngày nhận bài sửa sau phản biện: 08/4/2019 
Ngày chấp nhận đăng: 25/4/2019 
CHỮ VIẾT TẮT 
VnPost Tổng công ty Bưu điện Việt Nam 
Viettel Post Tổng công ty Cổ phần bưu chính Viettel 
 EMS Tổng công ty Chuyển phát nhanh Bưu điện 
1. GIỚI THIỆU 
Toàn cầu hoá, hội nhập kinh tế quốc tế và tự do hoá 
thương mại đã và đang là xu thế nổi bật của kinh tế thế giới 
đương đại. Làn sóng hội nhập đang lan tỏa và ảnh hưởng 
mạnh mẽ tới tất cả các ngành, các thành phần kinh tế. Bưu 
chính Việt Nam cũng không nằm ngoài quy luật này. Trong 
tương quan chung của nền kinh tế, bưu chính được đánh 
giá là một trong những lĩnh vực dịch vụ quan trọng của đất 
nước, có tốc độ tăng trưởng nhanh, đóng góp đáng kể vào 
thu nhập quốc gia và giải quyết vấn đề việc làm cho nền 
kinh tế. Trong những năm gần đây, doanh thu của lĩnh vực 
này tăng lên nhanh chóng. 
(Nguồn: Tác giả thống kê theo số liệu của Sách Trắng 2014,2017, 
Bộ Thông tin và Truyền thông) 
Hình 1. Đồ thị biểu thị doanh thu lĩnh vực bưu chính qua các năm (2008-2017) 
Năm 2008 đánh dấu sự kiện bưu chính tách ra khỏi viễn 
thông và trở thành một đơn vị tự chủ kinh doanh, hạch 
toán độc lập. Theo số liệu của Bộ Thông tin và Truyền 
thông (2018), tính đến hết tháng 9 năm 2018 đã có 346 
doanh nghiệp được cấp giấy phép hoạt động trong lĩnh 
vực dịch vụ này. Ngày 11/01/2012, thị trường bưu chính 
Việt Nam đã chính thức mở cửa hoàn toàn, cho phép các 
 XÃ HỘI 
 Tạp chí KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ● Số 51.2018 124
KINH TẾ
doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài tham gia kinh doanh 
theo cam kết gia nhập của Tổ chức Thương mại Thế giới 
(WTO). Hội nhập quốc tế là một quá trình với cơ hội và 
thách thức đan xen đối với các doanh nghiệp bưu chính 
trong nước. Khi tham gia vào thị trường quốc tế, cạnh tranh 
gay gắt với nhiều đối thủ “nặng ký” hơn như FedEx, UPS 
(Mỹ), TNT (Hà Lan) và DHL (Đức) sẽ là bất lợi lớn. Ngoài ra, 
việc hội nhập quốc tế tức là chấp nhận các ràng buộc theo 
những quy tắc chuẩn về kinh tế, thương mại, đầu tư... chủ 
yếu do các nước phát triển áp đặt. Với quy mô kinh tế nhỏ, 
các doanh nghiệp bưu chính Việt Nam sẽ phải chịu sức ép 
lớn từ cạnh tranh bình đẳng và tham gia vào sân chơi mới 
với luật chơi của các nước lớn. Vì thế, yêu cầu cấp thiết đặt 
ra lúc này là nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh 
nghiệp bưu chính trong nước để thích ứng với yêu cầu hội 
nhập. Để giải quyết bài toán đó, trước tiên cần nâng cao 
chất lượng nguồn nhân lực bưu chính: đủ trình độ, đủ kỹ 
năng, đủ kiến thức để làm chủ được công nghệ hiện đại và 
góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ. Mục đích của 
nghiên cứu này là chỉ ra tầm quan trọng và thực trạng chất 
lượng nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp bưu chính 
hiện nay và đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất 
lượng đội ngũ nhân lực bưu chính - chìa khóa để các doanh 
nghiệp bưu chính bắt kịp xu hướng hội nhập quốc tế. 
2. CƠ SỞ LÝ LUẬN 
Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), nguồn nhân lực 
của một quốc gia là toàn bộ những người trong độ tuổi có 
khả năng tham gia lao động. Nguồn nhân lực được hiểu 
theo hai nghĩa: Theo nghĩa rộng, nguồn nhân lực là nguồn 
cung cấp sức lao động cho sản xuất xã hội, cung cấp nguồn 
lực con người cho sự phát triển. Theo nghĩa hẹp, nguồn 
nhân lực là khả năng lao động của xã hội, là nguồn lực cho 
sự phát triển kinh tế - xã hội, bao gồm các nhóm dân cư 
trong độ tuổi lao động, có khả năng tham gia vào các quá 
trình lao động, sản xuất xã hội, tức là toàn bộ các cá nhân 
có thể tham gia quá trình lao động. 
Theo Cơ quan phát triển của Liên hiệp quốc UNDP, 
nguồn nhân lực là tất cả những kiến thức, kỹ năng, kinh 
nghiệm, năng lực và tính sáng tạo của con người có quan 
hệ tới sự phát triển của mỗi cá nhân và của đất nước. 
Mai Quốc Chánh (2000), chất lượng nguồn nhân lực 
được xem xét trên các mặt: trình độ sức khỏe, trình độ văn 
hóa, trình độ chuyên môn, năng lực phẩm chất. 
Vũ Thị Ngọc Phùng (2006), chất lượng nguồn nhân lực 
được đánh giá qua trình độ học vấn, chuyên môn và kỹ 
năng của người lao động cũng như sức khỏe của họ. 
Nguyễn Tiệp (2011), chất lượng nguồn nhân lực là khái 
niệm tổng hợp được thể hiện ở các mặt sau đây: sức khỏe 
của người lao động, trình độ văn hóa, trình độ chuyên môn 
kỹ thuật, năng lực thực tế về tri thức, kỹ năng nghề nghiệp, 
tính năng động xã hội, phẩm chất đạo đức, tác phong, thái 
độ đối với công việc, môi trường làm việc, hiệu quả hoạt 
động lao động của nguồn nhân lực và thu nhập mức sống, 
mức độ thỏa mãn nhu cầu cá nhân (gồm nhu cầu vật chất 
và nhu cầu tinh thần của người lao động). 
Vai trò của yếu tố con người - lao động là điều kiện tiên 
quyết và sống còn đối với bất kỳ một doanh nghiệp hay 
một tổ chức nào. Trước sự thay đổi nhanh chóng của cơ chế 
thị trường cùng với xu thế tự do hoá thương mại, cạnh 
tranh ngày càng gay gắt thì vai trò của nguồn nhân lực 
trong các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp bưu 
chính nói riêng đang được quan tâm. Bưu chính là một lĩnh 
vực dịch vụ nên nhân lực của các doanh nghiệp này cũng 
mang những nét đặc trưng riêng và được thể hiện rõ qua 
từng loại loai động: Lao động công nghệ: Tức là những lao 
động tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất kinh doanh 
(truyền đưa tin tức) như lao động làm các công việc khai 
thác bưu chính, giao dịch, chuyển phát nhanh, điện hoa, 
công nhân vận chuyển bưu chính, phát thư, điện báo... Lao 
động công nghệ được coi như những mắt xích quan trọng, 
không thể thiếu trong mạng lưới bưu chính. Bất cứ hoạt 
động truyền đưa tin tức nào bị gián đoạn cũng sẽ làm ảnh 
hưởng nghiêm trọng tới chất lượng dịch vụ bưu chính. Hao 
phí lao động này nhập vào giá trị sản phẩm dịch vụ bưu 
chính. Bộ phận lao động này sáng tạo ra giá trị mới và tạo 
ra thu nhập quốc dân. Trong các doanh nghiệp bưu chính 
thì đây là loại lao động chiếm phần lớn trong tổng số lao 
động của doanh nghiệp. Lao động bổ trợ: Là những lao 
động làm các công việc tác động vào quá trình chuẩn bị, 
đảm bảo các điều kiện cho lao động công nghệ sản xuất, 
kiểm tra chất lượng sản phẩm ở các công ty, bưu điện quận, 
huyện đội trưởng, đội phó, phó bưu điện huyện, thị xã, 
trưởng bưu cục có doanh thu từ một tỷ đồng trở lên, nhân 
viên vệ sinh công nghiệp, kỹ sư điện tử, tin học lập trình 
cung cấp thông tin quản lý, tính cước, lái xe tải, nhân viên 
cung ứng vật tư, thủ kho phục vụ sản xuất, công nhân máy 
tính cập nhật, lưu trữ số liệu, tính cước. Mọi công việc 
chuẩn bị cho quá trình truyền đưa tin tức (kiểm tra chất 
lượng sản phẩm, lái xe, tính cước,) hay phục vụ công tác 
quản lý (lập trình cung cấp thông tin quản lý, lưu trữ số 
liệu,) đều không thể thiếu cho sự phát triển của lĩnh vực 
bưu chính. Lao động quản lý: Là những lao động làm các 
công việc tác động vào mối quan hệ giữa những người lao 
động và giữa các tập thể lao động của đơn vị nhằm thực 
hiện quá trình sản xuất kinh doanh. Lao động quản lý thực 
hiện các công việc theo chức năng: định hướng, điều hoà, 
phối hợp, duy trì các mối quan hệ về tổ chức quản lý sản 
xuất kinh doanh trong và ngoài ngành. Lao động quản lý 
không tham gia trực tiếp vào quá trình truyền đưa tin tức 
nhưng phải đảm bảo cho toàn bộ quá trình này vận hành 
đồng bộ và thông suốt. Lao động quản lý là hoạt động lao 
động chủ yếu bằng trí óc nên mang tính sáng tạo nhiều 
hơn so với lao động chân tay. 
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nói chung và chất 
lượng nhân lực bưu chính nói riêng là tăng cường giá trị 
con người cả về trí tuệ, tâm hồn cũng như kỹ năng nghề 
nghiệp, làm cho người lao động có năng lực và phẩm chất 
cao hơn đáp ứng yêu cầu phát triển công việc. Nâng cao 
chất lượng nguồn nhân lực lĩnh vực bưu chính là nâng cao: 
Trình độ văn hóa, trình độ chuyên môn (đây có thể nói là yếu 
tố quan trọng nhất giúp nâng cao chất lượng lao động bưu 
ECONOMICS-SOCIETY 
Số 51.2019 ● Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 125
chính. Trình độ văn hóa, chuyên môn có được chủ yếu 
thông qua quá trình học tập và được đào tạo hay qua kinh 
nghiệm, thâm niên làm việc); Sức khỏe người lao động (bao 
gồm sức khỏe cơ thể là năng lực lao động chân tay và sức 
khỏe tinh thần là khả năng vận dụng trí tuệ. Sức khỏe tốt 
thể hiện ở cơ thể dẻo dai, khỏe mạnh, nhanh nhẹn và bền 
bỉ); Môi trường làm việc (môi trường làm việc an toàn phù 
hợp, đầy đủ trang thiết bị cần thiết cho người lao động sẽ 
giúp họ phát huy được hết năng lực, công hiến hết mình vì 
mục tiêu chung của tổ chức); Phẩm chất đạo đức (phẩm 
chất đạo đức thể hiện qua lòng yêu nghề, say mê với công 
việc, ý thức tự giác, tính kỷ luật có trách nhiệm với công 
việc mà mình đảm nhận). 
3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
- Phương pháp thu thập số liệu tài liệu thông qua các tài 
liệu, báo cáo. Đây là các số liệu được thu thập thông qua 
Sách trắng về Công nghệ thông tin năm 2014 và 2017, 
Tổng cục Thống kê, Bộ Thông tin và Truyền thông, các báo 
cáo của Vụ Bưu chính, báo cáo của một số doanh nghiệp 
bưu chính tiêu biểu: VnPost, Viettel Post, EMS và các nghiên 
cứu liên quan. Ngoài ra, tác giả còn sử dụng nguồn tài liệu 
từ các văn bản, giáo trình, sách và các nghiên cứu trước đó. 
- Phương pháp xử lý, phân tích số liệu: Nguồn tài liệu 
này sau khi thu thập, tác giả xử lý, tổng hợp, phân tích để 
có cái nhìn tổng quan về thực trạng chất lượng nguồn 
nhân lực bưu chính hiện nay. Trên cơ sở đó, nghiên cứu đề 
xuất các giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực 
bưu chính thời kỳ hội nhập. 
- Phương pháp thống kê mô tả: Được sử dụng để sắp 
xếp, phân loại và xử lý tổng hợp số liệu thu thập, từ đó xây 
dựng các bảng biểu, đồ thị để phân tích dữ liệu đánh giá 
thực trạng chất lượng nguồn nhân lực bưu chính hiện nay. 
4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 
4.1. Tác động của hội nhập tới chất lượng nguồn nhân 
lực bưu chính 
Việt Nam đã mở cửa hoàn toàn đối với lĩnh vực bưu 
chính, xu thế hội nhập và ứng dụng khoa học kỹ thuật sẽ 
tác động đến thị trường lao động. Bưu chính cũng là thị 
trường luôn được xem là có khả năng mang lại lợi nhuận 
cao, sẽ tiếp tục phát triển theo hướng các nhà đầu tư nước 
ngoài đẩy mạnh hơn đầu tư vào lĩnh vực dịch vụ này. Điều 
này đồng nghĩa với việc người lao động có trình độ thấp, 
chỉ quen với công việc truyền thống/thủ công sẽ không 
còn phù hợp, thay vào đó là những lao động có khả năng 
sử dụng khoa học công nghệ, trang thiết bị thông minh. Vì 
vậy, chất lượng nguồn nhân lực bưu chính cũng cần phải 
cải thiện để thích ứng với bối cảnh hội nhập quốc tế. Lao 
động công nghệ là loại lao động chiếm đa số trong cơ cấu 
lao động bưu chính. Đây là lực lượng lao động trực tiếp 
khai thác và vận chuyển hàng hóa. Trong bối cảnh mới, loại 
lao động này cần nâng cao trình độ văn hóa, trình độ 
chuyên môn, rèn luyện kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tuân thủ 
quy trình lao động, có thái độ tích cực với công việc và đạo 
đức nghề nghiệp. Lao động bổ trợ đảm bảo các điều kiện 
cho lao động công nghệ hay phục vụ công tác quản lý cần 
tuân thủ quy trình lao động khả năng ngoại ngữ, kỹ năng 
giao tiếp, kỹ năng làm việc nhóm. Lao động quản lý có chức 
năng định hướng, điều hòa và duy trì các mối quan hệ 
trong và ngoài ngành do đó cần nâng cao trình độ chuyên 
môn, kỹ năng giao tiếp, đặc biệt là năng lực quản lý, năng 
lực ngoại ngữ, kiến thức pháp luật trong và ngoài nước. 
4.2. Thực trạng chất lượng nguồn nhân lực bưu chính 
hiện nay 
- Về số lượng lao động: 
Với doanh nghiệp bưu chính, sản phẩm là vô hình, vì 
thế nhân tố con người trong quá trình sản xuất, cung cấp 
dịch vụ sẽ làm tăng tính hữu hình của sản phẩm. Chính vì 
thế, lao động trong các doanh nghiệp bưu chính không chỉ 
quyết định đến số lượng mà còn quyết định đến cả chất 
lượng của sản phẩm dịch vụ. 
Bảng 1. Số lao động lĩnh vực bưu chính các năm 
Đơn vị tính: (Người) 
Năm Số lượng lao động 
2009 54.834 
2010 54.685 
2011 48.964 
2012 49.295 
2013 47.673 
2014 45.732 
2015 40.300 
2016 38.531 
2017 34.694 
2018 35.000 
(Nguồn: Vụ Bưu chính, Bộ Thông tin và Truyền thông) 
Số lượng doanh nghiệp bưu chính tăng qua từng năm, 
cụ thể: Giai đoạn 2010-2013, tốc độ tăng trưởng đạt 
khoảng 97% (từ 40 lên 79 doanh nghiệp); Giai đoạn 2013-
2015, tốc độ tăng trưởng đạt khoảng 134% (từ 79 lên 185 
doanh nghiệp); Giai đoạn 2016-2018, tốc độ tăng trưởng 
đạt khoảng 73% (từ 248 lên 428 doanh nghiệp). Tuy nhiên, 
lực lượng lao động trong lĩnh vực này lại giảm, nguyên 
nhân của tình trạng này là do các doanh nghiệp bưu chính 
ngày càng áp dụng công nghệ, thiết bị hiện đại vào sản 
xuất kinh doanh nên nhiều công việc do máy móc đảm 
nhận không cần tới sự xuất hiện của con người. 
- Về trình độ lao động: 
Vai trò của nhân lực bưu chính rất quan trọng nhưng 
thực trạng chất lượng nguồn lao động này vẫn còn là vấn 
đề đáng bàn. Tuy số lượng nhân lực lớn nhưng số người 
đáp ứng được công việc hiện nay còn rất thiếu, chủ yếu là 
lao động giản đơn, chưa qua đào tạo. 
Bảng 2. Trình độ lao động Tổng công ty cổ phần bưu chính Viettel năm 2018 
Đơn vị tính: (Người) 
Trình độ Số lượng Tỷ lệ (%) 
Thạc sỹ 42 0,4 
Đại học 4.836 48,1 
 XÃ HỘI 
 Tạp chí KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ● Số 51.2018 126
KINH TẾ
Cao đẳng 2.358 23,4 
Trung cấp 2.179 21,7 
Trung học phổ thông trở xuống 645 6,4 
Tổng 10.060 100 
(Nguồn: Tổng công ty Cổ phần bưu chính Viettel 2018) 
Bảng 3. Trình độ lao động Tổng công ty Chuyển phát nhanh Bưu điện EMS 
năm 2017 
Đơn vị tính: (Người) 
Trình độ Số lượng Tỷ lệ (%) 
Trên Đại học 12 0,9 
Đại học và Cao đẳng 554 42,6 
Trung cấp và sơ cấp 736 56,5 
Tổng 1.302 100 
(Nguồn: Tổng công ty Chuyển phát nhanh Bưu điện EMS 2017) 
Qua nghiên cứu điển hình tại hai doanh nghiệp (Viettel 
Post và EMS) có số lượng người lao động nhiều đứng thứ 
hai và thứ ba trong lĩnh vực bưu chính (đứng đầu là 
VnPost). Ở Viettel Post tỷ lệ lao động có trình độ thạc sỹ, đại 
học và cao đẳng chiếm 71,9%, tỷ lệ lao động có trình độ 
trung cấp trở xuống chiếm 28,1%. Lao động có trình độ 
thấp vẫn chiếm khoảng 1/3 trong tổng số lao động toàn 
doanh nghiệp. Ở EMS, tỷ lệ lao động có trình độ thạc sỹ, đại 
học và cao đẳng chiếm 43,5%, tỷ lệ lao động có trình độ 
trung cấp trở xuống chiếm 56,5%. Nếu căn cứ theo mức dự 
báo tới năm 2020 lao động có trình độ cao đẳng đại học 
chiếm 18%, trung học, sơ cấp, công nhân chiếm 82% (Bộ 
Thông tin và truyền thông, 2015) thì trình độ lao động của 
hai doanh nghiệp này đang ở mức cao so với trình độ trung 
bình của lao động trong lĩnh vực bưu chính. 
Trình độ lao động thấp trong các doanh nghiệp bưu 
chính nói chung và hai doanh nghiệp Viettel Post và EMS 
nói riêng chủ yếu là loại lao động công nghệ và lao động 
bổ trợ không có trình độ chuyên môn (ngoại trừ các kỹ sư 
điện tử, tin học). Các doanh nghiệp tuyển dụng hai nguồn 
lao động này chỉ chú trọng tới sức khỏe và kinh nghiệm vì 
đặc thù của lao động bưu chính là vận chuyển hàng hóa. 
Hầu hết lực lượng tuyển vào của các doanh nghiệp chưa 
biết gì về bưu chính, chưa có hiểu biết về đường thư, bưu 
kiện, Lực lượng lao động này chủ yếu chưa qua đào tạo 
căn bản, họ làm việc theo kinh nghiệm bản thân, người vào 
trước chỉ dẫn cho người vào sau, nên công việc còn mang 
nặng tính thủ công, do đó gặp một số khó khăn trong việc 
nắm bắt, áp dụng các công nghệ tiên tiến, tính chuyên 
nghiệp và tinh thần kỷ luật trong lao động chưa cao. 
- Về công tác đào tạo trong doanh nghiệp: 
Những năm gần đây, công tác đào tạo nhân lực tại các 
doanh nghiệp bưu chính nhìn chung đã được cải thiện rõ 
rệt, đặc biệt là đội ngũ quản lý. Các cán bộ quản lý chức 
năng đã được tham gia các khóa bồi dưỡng, tập huấn 
chuyên sâu về các kỹ năng, nghiệp vụ như: tài chính, kế 
hoạch, đầu tư, tổ chức công việc, bộ máy nhằm giúp lực 
lượng này tiếp cận, làm quen với công việc nhanh hơn. 
(Nguồn: Bưu điện Việt Nam - 10 sự kiện nổi bật qua các năm) 
Hình 2. Đồ thị biểu thị số lượt đào tạo lao động qua các năm của VnPost 
VnPost là doanh nghiệp bưu chính lớn nhất Việt Nam về 
quy mô, thị phần, doanh thu và số lượng lao động. Đặc biệt 
số lao động năm 2018 của VnPost chiếm 63,2 % số lao 
động của toàn lĩnh vực (22.128 lao động). Trong những 
năm qua, VnPost đã trực tiếp đào tạo tập trung cho lao 
động từ cấp lãnh đạo đơn vị đến lãnh đạo phòng, huyện, 
nhân viên kinh doanh, nghiệp vụ, bưu tá, giao dịch viên và 
nhân viên bưu điện văn hóa xã trên toàn mạng lưới. Năm 
2018, 100% giám đốc bưu điện huyện đã được đào tạo về 
kỹ năng quản lý điều hành tại bưu điện huyện/trung tâm. 
Bên cạnh đó, VnPost cũng thực hiện tổng rà soát nguồn 
nhân lực và định kỳ đánh giá năng lực cán bộ quản lý trên 
toàn mạng lưới. Công tác luân chuyển cán bộ, công tác 
tuyển dụng được đẩy mạnh cả chiều rộng và chiều sâu, 
nhằm kiện toàn đội ngũ có đủ trình độ, năng lực đáp ứng 
được yêu cầu trong giai đoạn hiện nay. 
Còn theo báo cáo kết quả sản xuất kinh doanh năm 
2017, hoạt động đào tạo của Viettel Post đã tạo nên 5 khóa 
đào tạo cán bộ nguồn để chủ động cung cấp 197 trưởng 
bưu cục và phó giám đốc chi nhánh cho các thị trường còn 
thiếu và yếu về cán bộ chỉ huy. 
4.3. Một số vấn đề bất cập về nguồn nhân lực bưu chính 
Việt Nam 
Mặc dù ý thức được tầm quan trọng của đội ngũ nhân 
lực bưu chính - chìa khóa để hội nhập thành công nhưng 
không phải lúc nào nguồn lực này cũng được quan tâm và 
đầu tư thích đáng. Sự hạn chế về chất lượng của nguồn 
nhân lực cũng như thiếu các cơ sở đào tạo chuyên ngành 
bưu chính là bài toán khó mà các doanh nghiệp bưu chính 
đã phải đối mặt nhiều năm qua. Hiện nay cả nước có hai cơ 
sở đào tạo về lĩnh vực bưu chính đó là: Học viện Bưu chính 
Viễn thông và Trường Đại học Giao thông vận tải. Tuy 
nhiên trong chương trình đào tạo tại các trường này đều 
chưa có chuyên ngành bưu chính riêng. Khối lượng môn 
học về bưu chính chiếm tỷ trọng không nhiều. 
Thị trường đang mở ra nhiều cơ hội kinh doanh mới, các 
dịch vụ bưu chính đã áp dụng công nghệ mới, dần chuyển 
sang những dịch vụ giá trị gia tăng, ví dụ: dịch vụ thư trực 
tiếp (Direct mail), DataPost, các dịch vụ tài chính bưu chính, 
thương mại điện tử hay hàng loạt các dịch vụ công của 
Chính phủ cũng được bưu chính tiếp cận và tổ chức thực 
ECONOMICS-SOCIETY 
Số 51.2019 ● Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 127
hiện như: chi trả bảo hiểm xã hội; Chuyển phát hộ chiếu, 
chứng minh nhân dân... Ngoài ra, tại các bưu cục còn triển 
khai dịch vụ thanh toán các loại hóa đơn điện thoại, điện 
lực, Internet hay thanh toán phí bảo hiểm, ngân hàng 
Nhưng thực tế lại cho thấy lực lượng lao động trong lĩnh 
vực bưu chính của các doanh nghiệp chưa đủ chất lượng, 
lao động sơ cấp và công nhân vẫn chiếm một tỷ lệ cao 
(84%) và vẫn sử dụng lao động phổ thông đặc biệt nhân 
lực cấp cao còn rất thiếu, do đó gặp một số khó khăn 
trong việc nắm bắt, áp dụng các công nghệ tiên tiến. Vì thế, 
nếu nhân viên bưu chính chỉ được đào tạo theo giáo trình 
cơ bản về nghiệp vụ thì chưa đủ mà phải có kiến thức tổng 
hợp, hiểu về nhiều lĩnh vực. Mặt khác, thời kỳ hội nhập đòi 
hỏi các lao động bưu chính cần trang bị thêm cho mình 
nhiều kỹ năng khác ngoài kiến thức chuyên môn như khả 
năng giao tiếp, sử dụng vi tính, kỹ năng làm việc nhóm, 
ngoại ngữ và tác phong công nghiệp (kỷ luật và trách 
nhiệm). Muốn thành công trong môi trường cạnh tranh, 
những lao động này phải mở rộng kiến thức nghề nghiệp, 
nâng cao năng lực tư duy khoa học, độc lập, lao động sáng 
tạo, phát huy sáng kiến, áp dụng công nghệ mới đẻ đón 
nhận nhiều cơ hội việc làm trong tương lai. 
5. GIẢI PHÁP 
Một trong những mục tiêu của quy hoạch phát triển 
nhân lực ngành Thông tin và Truyền thông 2011-2020 do 
Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành là phát triển nguồn 
nhân lực ngành đảm bảo cả về số lượng và chất lượng để 
đưa bưu chính trở thành ngành kinh tế hoạt động độc lập, 
hiệu quả. Để thực hiện tốt những mục tiêu đề ra đồng thời 
tìm ra hướng đi đúng đắn để phát triển nhân lực bưu chính 
cần tập trung triển khai những giải pháp sau: 
- Giải pháp đổi mới cơ chế, chính sách về phát triển nhân 
lực: Xây dựng và ban hành chính sách ưu đãi về thu nhập và 
điều kiện làm việc cho các bộ chuyên trách, đội ngũ chuyên 
gia, thu hút các nhà khoa học đầu ngành trong và ngoài 
nước trong lĩnh vực bưu chính tham gia công tác đào tạo 
và nghiên cứu khoa học ở các trường cao đẳng, đại học đào 
tạo về bưu chính. Tạo điều kiện học tập, nâng cao trình độ 
quản lý, kỹ thuật nghiệp vụ ở trong và ngoài nước, tạo điều 
kiện cho người lao động được đào tạo về kỹ năng ứng 
dụng công nghệ thông tin trong xử lý công việc. 
- Giải pháp đổi mới chương trình, nội dung, mở rộng quy 
mô và nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực: Theo Thứ 
trưởng Bộ Thông tin và truyền thông Nguyễn Thành Hưng: 
“Theo kinh nghiệm của các nước trên thế giới, các doanh 
nghiệp bưu chính lớn đều có trung tâm đào tạo riêng. Bởi 
lẽ, bưu chính là ngành đặc thù, không thể dựa vào các 
chuyên ngành đào tạo của xã hội mà doanh nghiệp phải có 
trung tâm đào tạo riêng, tiến hành đào tạo trong một 
khoảng thời gian ngắn hạn, đồng thời đào tạo lại để đảm 
bảo tính gắn kết với thực tiễn công việc”. Do đó, các doanh 
nghiệp hay các cơ sở đào tạo cần phải có chính sách đào 
tạo, bồi dưỡng bám sát thực tế, đào tạo đón đầu phù hợp 
với nhu cầu nhân lực tương lai. Đặt hàng các trung tâm đào 
tạo, các trường đào tạo chuyên ngành bưu chính, các 
trường đào tạo kinh tế quản trị kinh doanh để đào tạo ra 
nguồn nhân lực chuyên ngành kinh tế bưu chính, phù hợp 
với nhu cầu nhân lực bưu chính trong thời kỳ mới. Lựa chọn 
các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp có 
chuyên ngành phù hợp gần với công tác bưu chính để phối 
hợp mở thêm chuyên ngành đào tạo về bưu chính. Đào tạo 
đón đầu thích hợp với các mục tiêu phát triển; đa dạng hóa 
các loại hình đào tạo, bồi dưỡng. Tăng cường đầu tư đào 
tạo công nghệ thông tin, nâng cao khả năng ứng dụng 
công nghệ thông tin trong công việc. Đẩy mạnh hình thức 
đào tạo bằng ngoại ngữ, thích ứng với quá trình hội nhập 
quốc tế. Đồng thời hiện đại hóa trang thiết bị kỹ thuật, đổi 
mới giáo trình, cập nhật kiến thức. Đáng chú ý là, quy 
hoạch phát triển nhân lực đã xác định sẽ đảm bảo có 
chương trình đào tạo chuyên ngành bưu chính ở cấp đại 
học. Bên cạnh đó, sẽ có chính sách ưu đãi, khuyến khích các 
nhà đầu tư thành lập cơ sở đào tạo nhân lực bưu chính, tạo 
điều kiện để các trường đại học quốc tế mở cơ sở đào tạo 
bưu chính ở Việt Nam. 
Một số doanh nghiệp bưu chính điển hình đã và đang có 
chiến lược đào tạo hiệu quả như VnPost, Viettel Post, Netco. 
VnPost đã triển khai phân loại đội ngũ lao động bưu chính 
thành các nhóm đối tượng để có cách thức, phương pháp và 
nội dung đào tạo, bồi dưỡng phù hợp. Ví dụ, cán bộ quản lý 
chức năng được tham gia các khóa bồi dưỡng, tập huấn 
chuyên sâu về các kỹ năng, nghiệp vụ về tài chính, kế hoạch, 
đầu tư, tổ chức công việc,... còn đối với đội ngũ lao động trực 
tiếp, công tác đào tạo, bồi dưỡng chủ yếu tập trung vào việc 
trang bị kỹ năng, kiến thức về tiếp thị, bán hàng, chăm sóc 
khách hàng. Còn cách đào tạo phổ biến ở Viettel Post là "cầm 
tay chỉ việc": người đi trước đào tạo người đến sau. Những 
người giàu kinh nghiệm, thạo nghề đúc rút từ quy trình thực 
tế của đơn vị mình, từ chính sách của nhà nước để xây dựng 
thành tài liệu, giáo trình phục vụ việc đào tạo, hướng dẫn 
nghiệp vụ cho các lớp nhân viên kế cận. Tại công ty Netco, 
đa phần nhân viên mới tuyển sẽ được đào tạo trong khoảng 
2 tháng rồi mới bố trí công việc. Công ty tự xây dựng giáo 
trình từ các tài liệu trong nước, nước ngoài liên quan đến 
nghiệp vụ, các quy định của pháp luật Việt Nam và quốc tế, 
các quy trình phục vụ khách hàng. 
- Giải pháp phát triển, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ 
nghiên cứu, giảng viên: Xây dựng đội ngũ, cán bộ nghiên 
cứu, giảng viên có phẩm chất chính trị tốt, trình độ chuyên 
môn cao, phương pháp nghiên cứu, giảng dạy đáp ứng yêu 
cầu của cơ sở nghiên cứu, đào tạo hiện đại; Gắn kết giữa 
đào tạo và thực tiễn, đảm bảo định kỳ các cán bộ nghiên 
cứu, giảng viên có thời gian làm việc thực tế tại các doanh 
nghiệp bưu chính; Tăng cường bồi dưỡng kiến thức ngoại 
ngữ, tin học cho cán bộ nghiên cứu, giảng viên để phục vụ 
công tác giảng dạy, nghiên cứu. 
- Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ quản lý: Thường 
xuyên tổ chức đào tạo về kiến thức, kỹ năng sử dụng công 
nghệ thông tin cho đội ngũ quản lý tại các doanh nghiệp. 
- Giải pháp hợp tác quốc tế phát triển nguồn nhân lực: 
Khuyến khích, thu hút nguồn lực ngoài nước để đào tạo 
 XÃ HỘI 
 Tạp chí KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ● Số 51.2018 128
KINH TẾ
nhân lực bưu chính đặc biệt là nhân lực chất lượng cao; 
Chủ động đẩy mạnh hợp tác quốc tế và hội nhập, cải thiện 
môi trường pháp lý, đưa nội dung hợp tác quốc tế về đào 
tạo phát triển nhân lực bưu chính trong các hiệp định hợp 
tác quốc tế song phương và đa phương để thu hút nguồn 
lực hỗ trợ chuyên môn, nghiệp vụ và khoa học công nghệ 
cho phát triển nhân lực. 
6. KẾT LUẬN 
Đứng trước sự tiến bộ như vũ bão của khoa học công 
nghệ hiện nay, các doanh nghiệp nói chung và doanh 
nghiệp bưu chính nói riêng nếu không đầu tư xây dựng, 
đổi mới trang thiết bị, công nghệ, phương thức quản lý và 
đặc biệt là có những giải pháp thiết thực đầu tư cho nhân 
lực bưu chính thì sẽ không bắt kịp làn sóng hội nhập mạnh 
mẽ. Đầu tư cho nguồn nhân lực bưu chính nhằm nâng cao 
chất lượng lao động, tìm ra hướng đi đúng đắn là một 
trọng tâm cần được giải quyết nếu muốn phát triển các 
doanh nghiệp bưu chính, tạo ra sức cạnh tranh trong lĩnh 
vực này. Đặt trong bối cảnh cuộc cách mạng 4.0, xã hội 
phát triển không ngừng thì nhiệm vụ này lại cần phải triển 
khai nhanh chóng hơn lúc nào hết. 
Các giải pháp về đổi mới chính sách phát triển nhân lực, 
đổi mới chương trình, nội dung, mở rộng quy mô và nâng 
cao chất lượng đào tạo nhân lực; Phát triển, nâng cao chất 
lượng đội ngũ cán bộ quản lý; Hợp tác quốc tế phát 
triển nguồn nhân lực cần được thực hiện một cách thường 
xuyên, linh hoạt và phối hợp cùng với nhau để đạt được 
hiệu quả cao nhất. Mặt khác, cần có sự tham gia hỗ trợ, 
triển khai của các cấp, các ngành, các doanh nghiệp và 
đông đảo người lao động. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1]. Bộ Thông tin và Truyền thông, 2014. Sách trắng về CNTT 2014. 
NXB Thông tin và Truyền thông, Hà Nội 77-78. 
[2]. Bộ Thông tin và Truyền thông, 2017. Sách trắng về CNTT 2017. 
NXB Thông tin và Truyền thông, Hà Nội, 51-52. 
[3]. Amanda E. Green, 2010. Managing Human Resources in a Decentralized 
Context, The International Bank for Reconstruction and Development. 
The World Bank. 
[4]. Mai Quốc Chánh, 2000. Giáo trình Kinh tế nguồn nhân lực. NXB Đại học 
Kinh tế quốc dân, Hà Nội. 
[5]. Vũ Thị Ngọc Phùng, 2006. Giáo trình Kinh tế phát triển. NXB Lao động - 
Xã hội, Hà Nội. 
[6]. Nguyễn Tiệp, 2011. Giáo trình nguồn nhân lực. NXB Lao động - Xã hội, 
Hà Nội. 
[7]. Tổng công ty Cổ phần bưu chính Viettel, 2018. Báo cáo kết quả sản xuất 
kinh doanh năm 2017. Hà Nội, 37-38 
[8]. Tổng công ty Cổ phần Chuyển phát nhanh Bưu điện, 2017. Bản thông tin 
tóm tắt về tổ chức năm 2017. Hà Nội, 17-18 
[9]. Tổng công ty Bưu điện Việt Nam, 2018. 10 sự kiện nổi bật năm 2018. 
Hà Nội, 
[10]. Bưu điện Việt Nam, 2016. Xây dựng bưu điện Việt Nam theo hướng hiện 
đại, chuyên nghiệp. (Truy cập ngày 14/5/2018), từ 
vn/bai-viet/chi-tiet/id/88372/key/xay-dung-buu-dien-viet-nam-theo-huong-
hien-dai-chuyen-nghiep. 
[11]. https://www.gso.gov.vn 
[12]. https://www.mic.gov.vn 
AUTHOR INFORMATION 
Bui Thi Quyen 
Faculty of Business Management, Hanoi University of Industry