Huấn luyện khả năng linh hoạt: Tầm quan trọng và ứng dụng cho Karatedo

TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 09 - 2018 ISSN 2354-1482 
149 
HUẤN LUYỆN KHẢ NĂNG LINH HOẠT: 
TẦM QUAN TRỌNG VÀ ỨNG DỤNG CHO KARATEDO 
 Hồ Hải Quang1 
Lê Anh Tú1 
Vũ Việt Bảo2 
TÓM TẮT 
Thi đấu Karatedo là thể loại giao đấu trực tiếp với tình huống luôn luôn biến 
đổi, vận động viên cần phải được trang bị nền tảng thể lực đầy đủ, một trong những 
yếu tố quan trọng của huấn luyện viên thể lực là huấn luyện khả năng nhanh nhẹn, 
linh hoạt (agility). Linh hoạt là sự phối hợp giữa tốc độ, khả năng phối hợp, mềm 
dẻo, sức mạnh tốc độ được thể hiện rõ trong bóng đá, bóng rổ, thể dục, vật, quyền 
anh, nhảy cầu Đây là nền tảng huấn luyện rất được chú trọng, thậm chí ngay trong 
công tác giáo dục thể chất, giáo dục khả năng linh hoạt đã được đưa vào chương 
trình học tập từ lứa tuổi tiểu học. Với tầm quan trọng như vậy, song rất ít tài liệu ở 
Việt Nam đề cập chuyên sâu, đặc biệt đối với huấn luyện Karatedo lại càng hiếm hoi. 
Từ khóa: Thích ứng, linh hoạt, giáo dục thể chất 
1. Khái niệm và nội hàm 
Hiện nay, có một số tài liệu nêu 
khái niệm về khả năng linh hoạt với 
cách đặt vấn đề khác nhau: 
Theo Lee. E. Brown và cộng sự 
(2005), linh hoạt là khả năng tăng tốc, 
giảm tốc và thay đổi phương hướng một 
cách nhanh chóng trong khi vẫn duy trì 
độ thăng bằng – độ ổn định cũng như 
đảm bảo những hiệu quả hoạt động của 
các hoạt động kỹ thuật [1]. 
Theo Hoffman và cộng sự (2002), 
linh hoạt được xem là khả năng chuyển 
hướng nhanh và chính xác [2]. 
Trong sách lý luận và huấn luyện 
thể thao (2000) có một khái niệm tương 
tự khả năng linh hoạt là khả năng phối 
hợp vận động: là năng lực hoàn thành 
các động tác nhanh, chính xác, linh hoạt 
và nhịp nhàng của vận động viên trong 
các điều kiện biến đổi phức tạp [3]. 
Brittenham và cộng sự (1996) cho 
rằng linh hoạt là khả năng lặp lại sự 
thích nghi, ổn định nhanh chóng, chính 
xác và duy trì tốc độ hoạt động cao khi 
chuyển hướng [4]. 
Tuy có cách diễn đạt khác nhau 
nhưng các tác giả đều có điểm chung là: 
khả năng linh hoạt là khả năng hoàn 
thành động tác chính xác ở tốc độ cao, 
ổn định, nhanh chóng khi thay đổi 
phương hướng nhưng vẫn đảm bảo tính 
hiệu quả của động tác kỹ thuật. Khả 
năng linh hoạt cũng gần giống khả năng 
thăng bằng bởi nó đòi hỏi vận động 
viên phải kiểm soát được sự thay đổi 
sức hút của trọng tâm cơ thể trong khi 
chúng có sự chênh lệch. 
1Trường Đại học Đồng Nai 
Email: hhquang1981@gmail.com 
2Trường Đại học Thể dục Thể thao TP. Hồ 
Chí Minh 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 09 - 2018 ISSN 2354-1482 
150 
2. Quan hệ giữa khả năng linh 
hoạt và các yếu tố thể lực 
Trong thể thao, khả năng linh hoạt 
có sự tương quan với khả năng thăng 
bằng, vì thể thao không phải là đường 
thẳng, nó đòi hỏi có tài năng thay đổi 
theo nhiều hướng khác nhau trong 
những khoảng cách ngắn. 
Đa số các môn thể thao không chỉ 
di chuyển theo một đường thẳng mà 
phải đồng thời thay đổi phương hướng 
liên tục với các tốc độ khác nhau, 
thường thì các vận động viên sẽ chạy 
những bước ngắn trước khi chạy 
chuyển hướng. Vì các vận động viên 
thường xuất phát từ các tư thế cơ thể 
khác nhau cho nên đòi hỏi phải có phản 
ứng với sức mạnh, khả năng bộc phát, 
sức nhanh từ các tư thế khác nhau. 
Khả năng linh hoạt không có 
khuynh hướng suy giảm nhanh chóng 
như huấn luyện sức nhanh, sức mạnh và 
sức bền. Huấn luyện khả năng linh hoạt 
gây ra sự lưu nhớ khá lâu trong cơ, do 
đó những môn thể thao đòi hỏi sự 
chuyển hướng nhiều thì huấn luyện khả 
năng linh hoạt là rất cần thiết. 
Vận động viên phát triển được sự 
nhanh nhẹn trong các phương hướng 
khác nhau thì sẽ đạt được thành tích cao 
nhất, muốn vậy càng phải nâng cao mức 
độ linh hoạt cho vận động viên. Sự 
tương quan giữa cải thiện khả năng linh 
hoạt với tính nhịp điệu, đúng lúc và 
bước di chuyển là rất quan trọng, cho 
nên cần phối hợp thật hài hòa. 
Hiệu quả đầu tiên của việc huấn 
luyện khả năng linh hoạt là tăng cường 
sự điều khiển cơ thể, kết quả của việc 
tăng cường sức khỏe. Vận động viên 
nào biết kết hợp chặt chẽ chương trình 
huấn luyện khả năng linh hoạt hiệu quả 
phù hợp trong khi tập luyện thường đạt 
được những lợi ích rõ rệt trong thi đấu 
bất kỳ môn thể thao nào. Huấn luyện 
khả năng linh hoạt là sự phức tạp trong 
điều khiển những thay đổi nhỏ ở cổ, 
vai, lưng, hông, đầu gối, mắt cá chân để 
tạo thành sự liên kết tư thế cơ thể tốt 
nhất, có thể nói huấn luyện khả năng 
linh hoạt là cung cấp khả năng điều 
khiển cơ thể. 
Mặc dù tập luyện khả năng linh 
hoạt không thể loại bỏ những chấn 
thương trong thể thao nhưng nó có thể 
làm giảm bớt các chấn thương trong quá 
trình tập luyện và thi đấu thể thao. Chấn 
thương không phải kết quả của sự thiếu 
may mắn, vận động viên có khả năng 
linh hoạt cao có thể điều khiển được 
những chấn thương tiềm ẩn có thể xảy 
ra. Bằng tài năng điều khiển cơ thể 
chính xác trong sự va chạm thì những 
chấn thương có thể được ngăn ngừa hay 
giảm bớt mức độ nghiêm trọng. Ngược 
lại, nếu sự di chuyển, động tác lúng 
túng, vụng về xảy ra trong thể thao đều 
có thể dẫn đến chấn thương. Bằng việc 
mô phỏng một động tác ở mức độ thấp 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 09 - 2018 ISSN 2354-1482 
151 
nhằm giảm bớt mức độ căng thẳng 
trong tập luyện dẫn đến cơ thể vận động 
viên sẽ phản ứng tốt hơn, làm ngăn 
ngừa hay giảm bớt các chấn thương. 
Khi vận động viên tập luyện để 
nâng cao khả năng linh hoạt, họ sẽ phát 
triển được những cảm nhận của cơ bắp, 
nắm vững hơn về khả năng di chuyển 
của cơ thể, mục đích là tăng khả năng 
phối hợp vận động cơ, ngoài ra, việc tập 
luyện này còn nhằm mục đích rèn luyện 
cơ thể và cơ để có thể thi đấu tốt hơn, di 
chuyển khéo léo ở tốc độ cao. Vận động 
viên cần có khả năng linh hoạt để tăng 
tốc độ di chuyển, ngăn ngừa chấn 
thương, cải thiện thể lực và trình diễn 
được một trận thi đấu dài với hiệu quả 
cao nhất. 
Mục đích của huấn luyện khả năng 
linh hoạt là: tăng sức mạnh, khả năng 
thăng bằng, tốc độ và tốc độ co cơ, tăng 
khả năng phối hợp vận động, sức mạnh 
bột phát và tăng sức mạnh cho các 
nhóm cơ chính, phát triển khả năng 
nhanh nhẹn thành một thói quen, tăng 
sức bền hay khả năng để lặp lại các bài 
tập có cường độ cao. 
3. Các bài tập ứng dụng huấn 
luyện khả năng linh hoạt cho Karatedo 
Mục đích quan trọng khi chọn lọc 
những bài tập linh hoạt nên dựa vào nền 
tảng sinh lý học, chuyển hóa sinh hóa 
của vận động viên, dựa vào điều kiện có 
sẵn và môi trường tập luyện để chắc 
chắn rằng việc tập luyện được an toàn 
và hiệu quả. Những cơ sở này sẽ đảm 
bảo cho sự phát triển một chương trình 
huấn luyện linh hoạt có hiệu quả cao. 
Quan điểm của Graem Lowe M. 
Phyed (1997-2001) cho thấy sự linh 
hoạt rất quan trọng trong thể thao và 
trong đời sống hằng ngày. Nó giúp nâng 
cao khả năng kiểm soát cơ thể, tăng tốc 
độ bước chân và ngăn ngừa chấn 
thương. Nguồn năng lực của linh hoạt 
sẽ giúp những người tập di chuyển, điều 
khiển cơ thể một cách nhanh nhẹn. Họ 
có thể di chuyển về trước - sang ngang 
và lùi về sau. Chương trình huấn luyện 
linh hoạt sẽ làm phát triển sự thăng 
bằng, sức mạnh và khả năng định vị 
phương hướng. Theo quan điểm của 
ông thì ông rất xem trọng việc phát triển 
sức nhanh và khả năng linh hoạt vì khi 
muốn phòng thủ tốt trong một trận đấu 
thì cần nhiều về khả năng nhanh nhẹn 
và linh hoạt, ông đã sử dụng nhiều bài 
tập để rèn luyện khả năng nhanh nhẹn 
và linh hoạt và hệ thống bài tập này đã 
được ổn định 6 năm. Nó cho ra những 
kết quả vô cùng tuyệt vời bằng sự luyện 
tập thường xuyên. Ông đã giới thiệu 
những bài tập này với những huấn 
luyện viên và vận động viên. Bài giảng 
của TS. Tom Brown và B. Phil (2001) 
đề cập việc sử dụng các hệ thống bài tập 
này vào trường học, vào các câu lạc bộ 
mới, những câu lạc bộ lâu năm và đã 
đạt được một số thành quả, bao gồm: 
sức mạnh, thể lực, sự cân đối, khả năng 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 09 - 2018 ISSN 2354-1482 
152 
thăng bằng khi chạy vòng bằng cạnh 
bước chân, khắc phục và kiểm soát, 
điều khiển toàn bộ cơ thể tốt. 
4. Kết luận 
Khả năng linh hoạt là một phần 
quan trọng trong sự phát triển tố chất 
thể lực, nâng cao sự hoàn thiện kỹ 
thuật, chiến thuật và thành tích thi đấu 
thể thao. 
Khi chọn lọc những bài tập linh 
hoạt nên dựa vào nhu cầu sinh lý học, 
sinh hóa học của người tập thể thao, 
dựa vào điều kiện có sẵn và môi trường, 
nhu cầu tập luyện để chắc chắn rằng 
việc tập luyện được an toàn và hiệu quả. 
Những cơ sở này sẽ đảm bảo cho việc 
phát triển sự linh hoạt khi tập luyện đạt 
kết quả cao nhất. 
Với phạm vi hạn hẹp của bài viết, 
chúng tôi xin giới thiệu 12 bài tập huấn 
luyện khả năng linh hoạt, đây là các bài 
tập đã được ứng dụng và kiểm nghiệm 
có hiệu quả đối với đội tuyển Karatedo 
Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí 
Minh. Sau 3 tháng ứng dụng, khả năng 
linh hoạt được nâng lên 8,86% ở T-test 
và khả năng thực hiện ở từng bài tập 
được cải thiện đáng kể. 
1. Chạy cắt kéo 
2. Chạy con thoi 
3. Chạy zích zắc 
4. Chạy chữ T 
5. Chạy tốc độ - dừng đột ngột - 
nhảy bật 3600 
6. Chống đẩy - xoay 1800 - chạy tốc 
độ 30 m 
7. Đánh chữ thập 4 hướng 
8. Đấm (đá) hai mục tiêu đối diện 
9. Đánh mục tiêu thay đổi liên tục 
trong 10 giây 
10. Tấn công và phản công 3 hướng 
theo hình nan quạt 
11. Thay đổi đòn đá liên tục với các 
mục tiêu trong 10 giây 
12. Phối hợp tấn công và phản công 
đòn tay sau. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Lee Brown, Vance Ferrigno, Diane Vive, Jim Roberts (2005), Training for 
Speed, Agility and Quickness, Human Kinetics 
2. Hoffman (2002), Norms for Fitness, Performance, and Health, Human Kinetics 
3. Nguyễn Toán, Nguyễn Sĩ Hà (2000), Lý luận và phương pháp thể dục thể 
thao, Nhà xuất bản Thể dục thể thao, Hà Nội 
4. Brittenham (1996), Complete conditionning for Batketball, Human 
Kinetics, American 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 09 - 2018 ISSN 2354-1482 
153 
FLEXIBILITY TRAINING: 
IMPORTANCE AND APPLICATION OF KARATEDO 
ABSTRACT 
Karatedo is a direct match to the ever-changing situation, so athletes need to be 
equipped with adequate physical fitness and one of the most important elements of 
fitness coaching is agility and flexibility. Flexibility is the combination of speed, 
coordination ability, pliability, speed power reflected in football, basketball, physical 
education, wrestling, boxing, and jumping It is the training basis that is greatly 
focused; for the physical education subject, flexibility education has been put into the 
teaching programme from the age of the elementary school students. Few materials 
have mentioned the flexibility training deeply although it is very important, 
especially for Karatedo training. 
Keywords: Flexibility, agility, physical education 
(Received: 1/5/2018, Revised: 11/5/2018, Accepted for publication: 28/5/2018)