Môđun Cách tiếp cận về các tương lai trong chương trình giáo dục

 1 
MÔ - ĐUN 3: CÁCH TIẾP CẬN VỀ CÁC TƯƠNG LAI TRONG 
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC 
GIỚI THIỆU 
Việc nghiên cứu về các tương lai (futures) sẽ kích thích trí tuệ và trao quyền cho học 
sinh. Nghiên cứu các tương lai dựa trên khả năng bẩm sinh của trí óc con người 
nhằm dự đoán hay tư duy về tương lai và được tăng cường với các khái niệm, công 
cụ và kĩ thuật. Khi năng lực dự đoán tương lai này được hoàn thiện và áp dụng ở 
nhiều lĩnh vực cụ thể, có thể đóng góp những lợi ich kinh tế và xã hội to lớn. Học 
sinh được khuyến khích thay đổi cách nhìn của họ về thế giới. Và khi học sinh có 
nhiều thông tin dự báo về thế kỉ 21, các em sẽ thay đổi các giá trị, trọng tâm và thái 
độ sống. Và các em sẽ khám phá được rằng hầu hết sự sợ hãi, thái độ tiêu cực và 
tưởng tượng về “Ngày tận thế” trong tương lai đều dựa trên những nhận thức sai 
lệch. Bằng việc học về các hành động hiện tại sẽ mang lại những hậu quả trong 
tương lai như thế nào, học sinh sẽ tiếp cận các nguồn lực mới về hiểu biết và hành 
động. 
Nguồn: Slaughter, R(2008) Giáo dục tương lai: Chất xúc tác cho thời đại của chúng ta, Tạp 
chí nghiên cứu tương lai, 12(3), trang 15-30 
Tuy vậy, tương lai vẫn là một phần vô cùng quan trọng trong cuộc sống hàng ngày và gắn 
liền với mọi hoạt động của con người. Thực tế là mỗi hoạt động chúng ta làm đều dự tính 
sẽ có sự tiếp nối tương lai tiếp theo. Bất cứ khi nào chúng ta có mục tiêu, hoài bão, kế 
hoạch, hay là có sự đề phòng, suy xét hoặc cam kết, chúng ta đều quan tâm đến tương lai. 
Nếu không có cảm nhận về tương lai, thì chúng ta không thể mô tả được hi vọng và ước 
mơ của mình, chưa nói đến việc hiện thực hoá chúng. Do đó, suy nghĩ và lên kế hoạch cho 
tương lai là một phần thiết thực và luôn gắn liền với nỗ lực vươn lên của con người. 
Mô - đun này sẽ giới thiệu khái niệm về “những tương lai” hay “tương lai thay thế” 
(alternative futures), đồng thời khuyến khích bạn khám phá mong đợi và hoài bão về tương 
lai của chính bản thân bạn, trong đất nước của bạn và trên toàn thế giới, sau đó sẽ phân 
tích xem các quan điểm về tương lai này cần được tích hợp vào các mục tiêu giáo dục như 
thế nào. 
MỤC TIÊU 
 Nhận thức được tầm quan trọng của cách tiếp cận về các tương lai (futures) trong 
giáo dục 
 Hiểu được các khái niệm chính của khoa học về tương lai và giáo dục tương lai 
 Phân tích các quan điểm cá nhân về tương lai có thể xảy ra và các tương lai mong 
muốn; và 
 Làm rõ cách tích hợp tầm nhìn về tương lai bền vững vào chương trình giáo dục 
 2 
HOẠT ĐỘNG 
1. Giáo dục tương lai: Cơ sở lí luận 
2. Phân tích các xu hướng tương lai 
3. Các viễn cảnh tương lai khác nhau: Tương lai có thể xảy ra và tương lai mong muốn 
4. Phân tích tương lai của bạn 
5. Xây dựng tầm nhìn về một tương lai bền vững 
6. Hoạt động tổng kết 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
Bussey, M. et al. (ed) (2008) Alternative Educational Futures, Sense Publishers, Rotterdam. 
Dator, J. (ed) (2002) Advancing Futures: Futures studies in higher education, Praeger, 
Westport CT. 
Ellyard, P. (2009) Designing 2050, TPN TXT, Melbourne 
Gidley, J. & Inayatullah, S. (eds) (2002) Youth Futures: Comparative research and 
transformative visions, Praeger, Westport CT. 
Gidley, J., Smith, C. and Bateman, D. (2004) Futures in Education: Principles, Practice and 
Potential, Australian Foresight Institute, Monograph 5, Melbourne. 
Hicks, D. (2001) Citizenship for the Future: A Practical Classroom Guide, Worldwide Fund 
for Nature UK, Godalming. 
Hicks, D. (2006) Lessons for the Future: The missing dimension in education, Trafford 
Publishing, Victoria BC. 
Hicks, D. (2009) Preparing for the future: an introduction for educators. 
Hicks, D. and Slaughter, R. (eds) (1998) Futures Education: The World Yearbook of 
Education, Kogan Page, London. 
Hutchinson, F. (1996) Educating Beyond Violent Futures, London, Routledge. 
Meadows, D. et al. (2005) Limits to Growth: The 30-year update, Earthscan, London. 
Milojevic, I. (2005) Educational Futures: Dominant and contesting visions, Routledge, 
London. 
Morgan, A. (2006) Teaching geography for a sustainable future, in D. Balderstone (ed) 
Secondary Geography Handbook, Sheffield, Geog. Association, Ch.23. 
Morin, E. (1999) Seven Complex Lessons in Education for the Future, UNESCO, Paris. 
 3 
Page, J. (2000) Reframing the Early Childhood Curriculum: Educational imperatives for the 
future, RoutledgeFalmer, London. 
Slaughter, R. (2004) Futures Beyond Dystopia: Creating Social Foresight, RoutledgeFalmer, 
London. 
Slaughter, R. (ed) (2005) Knowledge Base of Futures Studies, CD-Rom, Foresight 
International, Brisbane. 
Slaughter, R. and Bussey, M. (2006) Futures Thinking for Social Foresight, Tamkang 
University Press, Taipei. 
XÂY DỰNG MÔ - ĐUN 
Phần này do John Fien viết cho UNESCO từ những tài liệu được chuẩn bị lần đầu tiên bởi 
David Hicks cho chương trình Giảng dạy vì thế giới bền vững (UNESCO - chương trình 
giáo dục môi trường quốc tế UNEP) 
 4 
HOẠT ĐỘNG 1: GIÁO DỤC CHO TƯƠNG LAI: CƠ SỞ LÍ 
LUẬN 
GIÁO DỤC TƯƠNG LAI 
Khi chúng ta nghĩ về tốc độ thay đổi trong mười đến hai mươi năm qua thì chúng ta đều biết 
rằng thế kỉ 21 sẽ rất khác so với quá khứ. Thế nhưng, ngạc nhiên thay, tương lai lại là một 
chủ đề không thường được quan tâm trong giáo dục. 
Tại sao lại có tình hình này, khi chúng ta biết rằng: 
 Giới trẻ quan tâm đến các vấn đề toàn cầu nhưng lại thường thấy không được 
chuẩn bị cho những gì sẽ xảy ra trong tương lai; và 
 Hầu hết những nội dung trong giáo dục đều đúc kết từ quá khứ và đang áp dụng 
trong hiện tại, nhưng liệu có dự định dành cho tương lai? 
Nếu đúng là tất cả giáo dục đều dành cho tương lai thì tương lai cần trở thành một yếu tố rõ 
ràng hơn trong mọi cấp bậc giáo dục. Tuy nhiên, trong một thế giới mà thay đổi dường như 
diễn ra ngày càng nhanh, dù ở địa phương, quốc gia hay toàn cầu, việc đặt câu hỏi về 
tương lai là hết sức quan trọng 
 Chúng ta sẽ đi đâu và chúng ta muốn đi đâu? 
 Tôi có những hi vọng và ước mơ gì về tương lai cho bản thân tôi, cho người khác và 
cho cả hành tinh này? 
 Chúng ta có thể cùng nhau làm gì để tạo ra một tương lai bền vững và công bằng 
hơn? 
Trả lời các câu hỏi này chính là giải thích tại sao cần tích hợp quan điểm về tương lai vào 
giáo dục. 
Hãy phân tích 9 nguyên nhân tại sao đưa tiếp cận về tương lai vào giáo dục. 
Những giải thích về vai trò của giáo dục tương lai sẽ thuyết phục hơn khi bạn biết được 
rằng: 
Hiện nay, số trẻ em dưới 15 tuổi ở Châu Phi nhiều hơn số dân ở Mỹ! Ngày càng có 
nhiều người trẻ dưới 15 tuổi ở Trung Quốc nói tiếng Anh hơn là dân số Anh! Tương 
lai thuộc về giới trẻ trên thế giới này. Các em làm chủ tương lai. Có thể các em 
không sở hữu tài sản hay quân đội hay các công ti đa quốc gia. Thậm chí các em 
còn chưa được bỏ phiếu. Nhưng giới trẻ sở hữu 1 thứ, và đó chính là tương lai. 
Thế hệ trẻ trong thế giới này, với độ tuổi của các em, vẫn còn 3/4 đến 80% cuộc đời 
ở phía trước. Do đó, tương lai thuộc về các em. Chính vì vậy, cực kì quan trọng để 
những người trẻ trên hành tinh này bắt đầu quan tâm đến môi trường và tất cả 
 5 
những vấn đề khác thế giới đang đối mặt, vì giới trẻ chính là những người sẽ phải 
giải quyết chúng trong tương lai. 
Nguồn: Medard, Gabel, Giám đốc Viện Trò chơi thế giới 
DỰ CẢM TƯƠNG LAI 
Mọi người trên khắp thế giới có những hi vọng rất khác nhau về tương lai. Điều này phụ 
thuộc vào chính trị, thu nhập, giới tính, tuổi tác hay dân tộc. Ví dụ, hi vọng của người giàu 
và người nghèo, của người có thế lực và không có thế lực là rất khác nhau. Tương tự, nam 
giới và nữ giới, người trẻ và người già, hay hi vọng về tương lai của những người sống ở 
các nước giàu ở phương Bắc thường liên quan đến việc đáp ứng mong muốn, chứ không 
phải nhu cầu cơ bản. Còn các nước ở phương Nam thì người dân lại thường quan tâm đến 
các vấn đề về quyền con người và tiếp cận lương thực, giáo dục, nhà cửa và dịch vụ y tế 
trong hiện tại và cả tương lai. Đây là những vấn đề thuộc về phát triển con người bền vững. 
Nhiều quyết định về tương lai có thể nằm ngoài sự kiểm soát trực tiếp của chúng ta, nhưng 
những hình ảnh và những mong đợi về tương lai sẽ ảnh hưởng đến những gì chúng ta thấy 
đáng được thực hiện trong hiện tại. Nỗi sợ hãi về tương lai có thể sẽ làm nhụt chí nhưng nó 
có thể thúc đẩy chúng ta tham gia vào các hoạt động chính trị và xã hội nhằm mang đến sự 
thay đổi. Sự trỗi dậy của phong trào hoà bình và phong trào phụ nữ đầu những năm 80 và 
gần đây là phong trào môi trường là những ví dụ điển hình. Những hình ảnh tương lai 
chúng ta có là quan trọng và giúp chúng ta xác định xem cái gì đáng làm ngày hôm nay. 
Sự bắt đầu của một thế kỉ mới dường như tập trung suy nghĩ của chúng ta vào tương lai, 
nhất là với sự bắt đầu của một thiên niên kỉ. Một thiên niên kỉ mới mang lại cơ hội cho 
chúng ta để nhìn nhận lại bản thân, các giá trị và hệ thống thể chế và cách chúng ta cảm 
nhận về thế giới mà chúng ta đã được thừa kế và sẽ để lại cho con cháu và các thế hệ sau 
này. 
 6 
HOẠT ĐỘNG 2: PHÂN TÍCH CÁC XU HƯỚNG TƯƠNG LAI 
TÌM HIỂU VỀ QUÁ KHỨ 
Chẳng ai có thể dự đoán được tương lai một cách chính xác. Đúng vậy, nếu chúng ta biết 
được điều gì về tương lai, thì đó là: tương lai sẽ rất khác so với cuộc sống hiện tại. Vì vậy, 
phải rất cẩn thận để cố gắng hiểu được tương lai thông qua việc nghiên cứu quá khứ. Tuy 
nhiên, đây là việc rất quan trọng để nhìn nhận xem các ý tưởng PTBV đã hình thành như 
thế nào và đã có bao nhiêu người trên thế giới thúc đẩy sự bền vững về môi trường, xã hội, 
kinh tế và chính trị. 
Hãy theo dõi lịch sử của những nỗ lực về PTBV do tổ chức Worldwatch Institute thực hiện. 
CÁC XU HƯỚNG CHÍNH 
Khi hiểu rõ về quá khứ, chúng ta có thể thấy các xu hướng chính này sẽ ảnh hưởng như 
thế nào đến sự phát triển của xã hội loài người trong thập kỉ tới. 
Có 8 xu hướng chính sau đây: 
 Sự khác biệt văn hoá gia tăng 
 Toàn cầu hoá 
 Tiến bộ về bình đẳng giới 
 Những thành tựu trong công nghệ sinh học 
 Sự hồi sinh của tôn giáo 
 Ngày càng có nhiều quan ngại về môi trường 
 Đói nghèo gia tăng 
 Công nghệ 
Các xu hướng này có tác động như thế nào đến cuộc sống hiện tại của bạn? và chúng sẽ 
có ảnh hưởng như thế nào sau 10 năm tới? 
Hãy sử dụng thang điểm để trả lời. 
 7 
HOẠT ĐỘNG 3: CÁC VIẾN CẢNH TƯƠNG LAI KHÁC 
NHAU: TƯƠNG LAI CÓ THỂ XẢY RA VÀ TƯƠNG LAI 
MONG MUỐN 
Hãy bắt đầu bằng việc mở sổ tay học tập của bạn cho hoạt động này. 
Việc tìm hiểu các tương lai khác nhau và dựa trên các công cụ và kĩ thuật mà các nhà 
tương lai học sử dụng sẽ hỗ trợ hiệu quả cho việc điều tra các vấn đề hiện nay về kinh tế, 
xã hôi, chính trị, công nghệ. 
Phân biệt giữa Tương lai có thể xảy ra và Tương lai mong muốn là một trong những công 
cụ bổ ích nhất để khám phá các tương lai khác nhau 
BIỂU THỜI GIAN CÁC TƯƠNG LAI TOÀN CẦU 
Hoạt động này sẽ giúp bạn nghĩ xem các xu hướng trên đây sẽ ảnh hưởng như thế nào đến 
tương lai. Hoạt động có tên gọi “Cuộc sống của tôi trong thế giới: Thế giới trong cuộc sống 
của tôi”. Tuy nhiên, thay vì dự đoán duy nhất một tương lai, bạn sẽ dự đoán đồng thời: bạn 
mong muốn những gì xảy ra (Tương lai mong muốn) và bạn nghĩ những gì có khả năng xảy 
ra nhất (Tương lai có thể xảy ra). 
 In Biểu đồ 
 Bên tay trái của đường thời gian trên tài liệu, hãy đánh dấu 3-5 sự kiện quan trọng 
nhất từ quá khứ và các xu hướng trong hiện tại mà đã, đang và/hoặc sẽ ảnh hưởng 
đến bạn và thế giới. 
 Trên dòng “Tương lai có thể xảy ra”, hãy đánh dâu 3-5 sự kiện và xu hướng mà bạn 
cho là sẽ xảy ra trong vòng 100 năm tới. 
 Trên dòng “Tương lai mong muốn”, hãy đánh dấu 3-5 sự kiện và xu hướng mà bạn 
thực sự mong muốn nó xảy ra trong vòng 100 năm tới. 
Câu hỏi 1: Hãy phân tích biểu thời gian đã được hoàn thành bằng việc trả lời các câu 
hỏi sau: 
 Có điểm gì giống và khác giữa Tương lai có thể xảy ra và Tương lai mong 
muốn của bạn? 
 8 
 Tại sao lại có sự giống nhau đó? 
 Tại sao lại có sự khác nhau đó? 
 9 
HOẠT ĐỘNG 4: PHÂN TÍCH TƯƠNG LAI CỦA BẠN 
Hãy bắt đầu bằng việc mở sổ học tập của bạn cho hoạt động này. 
Quan điểm về tương lai của chúng ta rất khác nhau, phụ thuộc vào các giá trị và căn cứ giả 
định riêng của mỗi người. Hãy xem xét năm phác thảo thường gặp về viễn cảnh tương lai 
sau đây. Các đặc điểm nào của một hay nhiều phác thảo này nằm trong Tương lai có thể 
xảy ra và Tương lai mong muốn của bạn? 
 Bình thường như hiện nay 
 Bờ vực thảm hoạ 
 Chế độ chính trị độc tài 
 Phép lạ của khoa học công nghệ 
 Xã hội bền vững 
Tương lai mà chúng ta sẽ trải qua có lẽ là hỗn hợp bao gồm tất cả các đặc điểm này, và 
phụ thuộc một phần vào chúng ta là ai và chúng ta đang sống ở đâu trên hành tinh này 
Hãy nhìn vào các xu hướng mà bạn đánh dấu trên Biểu thời gian “Tương lai có thể xảy ra” 
và “Tương lai mong muốn”. Và bạn hãy xác định - phỏng đoán - để tính tỈ lệ phần trăm 
tương đối của mỗi loại viễn cảnh này trong ”Tương lai có thể xảy ra” và “Tương lai mong 
muốn” của bạn. 
PHÂN TÍCH TƯƠNG LAI CỦA BẠN 
Câu hỏi 2: Hãy xác định các đặc điểm của 5 viễn cảnh trên có thể giống Tương lai 
có thể xảy ra và Tương lai mong muốn của bạn. 
 “Tương lai có thể xảy ra” ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống cá nhân của 
bạn? 
 Loại hành động nào cần thực hiện để tạo ra “Tương lai mong muốn” của bạn? 
 Có những tổ chức nào đang hoạt động nhằm hướng tới tương lai như vậy? 
 10
HOẠT ĐỘNG 5: XÂY DỰNG TẦM NHÌN VỀ MỘT TƯƠNG 
LAI BỀN VỮNG 
Hãy bắt đầu bằng việc mở sổ tay học tập của bạn cho hoạt động này. 
Những viễn cảnh tương lai mà chúng ta có sẽ ảnh hưởng đến những gì mà chúng ta nghĩ 
đáng phải thực hiện ở hiện tại. Sợ hãi về tương lai có thế sẽ làm nhụt chí nhưng nó có thể 
thúc đẩy chúng ta tham gia vào các hoạt động chính trị và xã hội nhằm mang đến sự thay 
đổi. Phong trào hoà bình, phong trào môi trường và phong trào phụ nữ là những ví dụ điển 
hình. Viễn cảnh tương lai mà chúng ta có sẽ giúp chúng ta xác đỊnh xem những gì đáng 
nên ưu tiên làm ở hiện tại. 
Tầm nhìn về tương lai có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo ra sự thay đổi. Những viễn cảnh 
này thường xuyên được vận dụng và thúc đẩy trong kinh doanh, quảng cáo, bởi các nhà 
chính trị, giới truyền thông và khoa học viễn tưởng. Những viễn cảnh này tạo ra sự ảnh 
hưởng mạnh mẽ đến những gì con người thấy là đáng hoặc không đáng được thực hiện ở 
hiện tại. Chúng ta có thể dễ dàng thực hiện các hành động hướng tới tương lai chúng ta 
mong muốn nếu chúng ta có cái nhìn rõ ràng về nơi mà chúng ta muốn đến và cách thức 
chúng ta đến đó. Và việc chia sẻ quá trình xây dựng tầm nhìn tương lai với những người 
khác sẽ tăng cường sức sáng tạo ở cả cấp độ cá nhân và xã hội. Như Elise Boulding có 
viết: 
Ở bất kì giây phút nào, luôn có thể có hàng trăm hình ảnh về tương lai về mỗi xã hội 
đang được tạo ra và tương tự hàng nghìn hình ảnh tương lai về cả hành tinh. Trong 
bất kì thời đại văn hoá nào, tử hàng trăm, hàng nghìn đó, chỉ có một số viễn cảnh 
tương lai nhất định mới có thể cộng hưởng đủ để tác động đến hành động. Một số 
viễn cảnh được chọn lọc và tập trung sức mạnh, và giống như quả bom hẹn giờ, nó 
sẽ “bùng nổ” sau này để hiện thực hoá tương lai. 
Nguồn: Buolding, E.(1988), Chương trình xây dựng một nền văn hoá công dân toàn cầu, 
nhà xuất bản Đại học sư phạm, New York. (Building a Global Civic Culture, Teachers 
College Press, New York) 
HÌNH ẢNH VỀ MỘT TƯƠNG LAI BỀN VỮNG 
Một cuộc khủng hoảng về định hướng trong xã hội, trong quốc gia và trên toàn cầu có thể 
sẽ thúc đẩy sự xuất hiện của các định hưởng mới. Trong giai đoạn hiện nay, với sự thay 
đổi liên tục và sức ép xã hội, chúng ta nên tìm kiếm các hình ảnh có tầm định hướng mới. 
Sẽ rất bổ ích nếu khái niệm về sự bền vững cung cấp hình ảnh định hướng. 
Các nguyên tắc trong Hiến chương Trái đất cung cấp bốn tầm nhìn hay mục đích cơ bản 
cho một tương lai bền vững: 
 Tôn trọng và bảo vệ cộng đồng 
 11
 Hệ sinh thái toàn vẹn 
 Công bằng kinh tế xã hội 
 Dân chủ, không bạo lực và hoà bình. 
Câu hỏi 3-6: Hãy mở sổ tay học tập của bạn để trả lời lần lượt các câu hỏi sau đây 
cho từng mục tiêu trên: 
 Tại sao đây lại là mục đích quan trọng cho một tương lai bền vững? 
 Mục đích này sẽ thể hiện như thế nào trong thực tế? 
 Những gì đã và đang được thực hiện và do ai thực hiện để đạt được mục đích 
đó? 
 Những nhà giáo dục nên làm gì đối với mục đích này? 
 12
HOẠT ĐỘNG 6: TỔNG KẾT 
Hãy bắt đầu bằng việc mở sổ tay học tập của bạn cho hoạt động này. 
Hoạt động tổng kết mô - đun: Hãy nhìn lại các hoạt động và bài tập của mô - đun để kiểm 
tra xem bạn đã làm xong chưa. Bổ sung và hoàn tất các phần để kết thúc mô - đun. 
Tóm tắt lại những gì bạn cho là quan trọng trong mô - đun này bằng việc trả lời các câu hỏi 
sau trong sổ tay học tập của bạn: 
Câu hỏi 7: Tại sao các nhà giáo dục về tương lai luôn gọi là giáo dục các tương lai (ở 
dạng số nhiều) chứ không phải là giáo dục tương lai đơn thuần? 
Câu hỏi 8: Tại sao tiếp cận về tương lai trong chương trình giáo dục là quan trọng? 
Câu hỏi 9: Những khía cạnh nào của xu hướng toàn cầu: 
- Tạo ra cơ hội cho việc xây dựng tầm nhìn về tương lai bền vững? 
- Tạo ra rào cản cho việc xây dựng tầm nhìn về một tương lai bền vững? 
Câu hỏi 10: Hãy xác định các chủ đề hay hoạt động giảng dạy mà bạn có thể làm với 
học sinh để khuyến khích các em suy nghĩ tích cực và lạc quan về bốn viễn cảnh hay 
mục đích của một tương lai bền vững trong Hiến chương Trái đất. 
 13
Mong muốn 
Mong muốn là hàng hoá và dịch vụ mà con người tiêu dùng để thoả mãn những gì họ cần 
để: 
- Được người khác nhìn nhận: như thời trang, mĩ phẩm, xe ô tô thể thao hay ô tô to, 
nhạc thịnh hành,.. 
- Được thư giãn và thoải mái như: đồ nội thất mới, ngôi nhà to hơn, kì nghỉ ở nước 
ngoài, .. 
- Được thoát khỏi sự buồn chán như: đi xem phim, ăn nhà hàng, nghe nhạc, chơi điện 
tử,.. 
Quan niệm về “mong muốn” rất khác nhau giữa người dân sống trong các nền văn hoá và 
hệ thống kinh tế xã hội khác nhau. 
Không có gì là sai khi có “mong muốn” và thoả mãn các “mong muốn” này. Tuy nhiên, 
“mong muốn” trở thành vấn đề khi chúng ta nhầm lẫn nó với nhu cầu. Điều này thường xảy 
ra do quảng cáo và các áp lực thị trường khác. Nhiều khi “mong muốn” của chúng ta - thậm 
chí nhiều thứ được coi là “nhu cầu” ở các nước phát triển - là kết quả từ các hình ảnh về 
một “cuộc sống tốt đẹp” do các phương tiện truyền thông, quảng cáo tạo ra. 
Nhu cầu 
Nhu cầu là hàng hoá và dịch vụ mà con người tiêu dùng để: 
- Đáp ứng các nhu cầu vật chất cơ bản như: thức ăn, nước sạch, nhà ở và quần áo; 
và 
- Đảm bảo chất lượng cuộc sống như: y tế, giáo dục tốt, quan hệ với bạn bè và gia 
đình. 
Quan niệm về “nhu cầu” rất khác nhau giữa người dân sống trong các nền văn hoá và hệ 
thống kinh tế xã hội khác nhau. 
 14
10 năm sau - các xu hướng chính hình thành xã hội 
Sự khác biệt văn hoá gia tăng 
Sự khác nhau về dân tộc, văn hoá và lịch sử giữa người dân sẽ ngày càng gia tăng và ảnh 
hưởng đến tình hình quốc gia và thế giới trong tương lai. 
Toàn cầu hoá 
Các tập đoàn xuyên quốc gia giờ đây có thể mở rộng ra phạm vi toàn cầu và đang sát nhập 
tất cả các quốc gia lại với nhau tạo nên một hệ thống toàn cầu phụ thuộc lẫn nhau giữa các 
nền kinh tế và hội nhập văn hoá. 
Tiến bộ về bình đẳng giới 
Phụ nữ ngày càng được làm chủ cuộc sống của mình, cả trong công việc lẫn trong gia 
đình. Khi có sự bình đẳng giới, quyển ưu tiên trong xã hội sẽ thay đổi, và điều này sẽ ảnh 
hưởng lớn đến cách thức tổ chức và vận hành của xã hội. 
Các thành tựu trong công nghệ sinh học 
Thành tựu mới trong ngành công nghệ di truyền sẽ tạo ra nhiều chuyển biến trong cuộc 
sống cho dù chúng ta thích hay không. Điều này bao gồm cả việc tạo ra các giống thực vật 
và động vật mới cũng như việc sửa đổi gen người. 
Sự hồi sinh của tôn giáo 
Có nhiều dấu hiệu rõ ràng về sự phục hồi tín ngưỡng và tôn giáo trên toàn thế giới, bao 
gồm từ sự phát triển của chủ nghĩa chính thống và các nhóm tôn giáo đến sự mở rộng của 
niềm tin vào kỉ nguyên mới và sự phục hồi của các truyền thống cổ xưa. 
Ngày càng có nhiều quan ngại về môi trường 
Do các vấn đề như sự nóng lên toàn cầu và lỗ hổng tầng ozone nên hiện nay đang dấy lên 
một làn sóng quan tâm đến các vấn đề môi trường. Mọi người ngày càng nhận thức được 
việc cân phải bảo vệ và gìn giữ hành tinh Trái đất. 
Đói nghèo gia tăng 
 15
Bản chất của hệ thống kinh tế toàn cầu là tiếp tục làm gia tăng khoảng cách giữa các nước 
giàu ở phương Bắc và các nước nghèo ở phương Nam. Khoảng cách này sẽ tiếp tục tạo 
ra nhiều vấn đề nghiêm trọng trong tương lai. 
Công nghệ 
Sự lan tràn ngày càng rộng rãi của máy tính trong các văn phòng, nhà máy, cửa hàng, 
trường học, gia đình đang làm thay đổi cách sống, cách vui chơi cũng như cách làm việc 
của con người. 
 16
Biểu đồ thời gian các tương lai toàn cầu 
Năm phác họa về viễn cảnh tương lai 
Bình thường như hiện nay 
Viễn cảnh này là của những người cho rằng tương lai sẽ rất giống với hiện tại. Nói cách 
khác, cũng sẽ vẫn có những cảnh báo và những sự phát triển lệch hướng nhưng không có 
gì là không thể giải quyết ổn thoả. Các vấn đề chính trong tương lai sẽ giống như ở hiện tại 
và có thể được giải quyết theo cách tương tự; nói ngắn gọn, thế giới sẽ đi qua những gì mà 
nó đã từng trải qua trước đó. 
Bờ vực thảm hoạ 
Viễn cảnh này là của những người tin rằng chúng ta đang nằm trên bờ vực của một hay rất 
nhiều các thảm hoạ, với các dấu hiệu đang hiện ra rõ ràng. Các thảm họa bao gồm từ chiến 
tranh hạt nhân, đói nghèo, suy sụp nghiêm trọng về luật pháp, đến ô nhiễm môi trường và 
sự nóng lên toàn cầu. Cuộc sống mà chúng ta biết đang nằm bên bờ vực thảm họa và khi 
mọi yếu tố sụp đổ, cuộc sống này sẽ không bao giờ trở lại như cũ được nữa 
Chế độ chính trị độc tài 
Viễn cảnh này là của những người cho rằng nguy cơ của các thảm hoạ là vô cùng lớn đến 
mức giải pháp tốt nhất là áp dụng chế độ quản trị từ bên ngoài thật nghiêm ngặt. Chỉ bằng 
cách này mới có thể ngăn chặn được việc hỗn loạn, ví dụ kiểm soát gia tăng dân số hay 
cách sử dụng các nguồn lực khan hiếm. Với chế độ chuyên chế độc tài, thì sự hỗn loạn hay 
sự nổi dậy dù ở phạm vi quốc gia hay trên thế giới đều có thể được ngăn chặn. 
 17
Sự kì diệu của công nghệ 
Viễn cảnh này là của những người tin rằng câu trả lời cho hầu hết các vấn đề nằm ở sự 
phát triển vượt bậc của khoa học kĩ thuật. Thật vậy, năng lượng hạt nhân, tin học, công 
nghệ di truyền, cư trú trên mặt trăng, tất cả đều được nhìn thấy như là những thành tựu 
kì diệu, đặc biệt là cho lĩnh vực kinh doanh. 
Xã hội bền vững 
Viễn cảnh này là của những người tin rằng tương lai gắn liền với sự thay đổi lớn về chiều 
hướng, đi từ quan điểm máy móc và manh mún đến quan điểm sinh thái và toàn diện hơn. 
Nó đòi hỏi một sự chuyển biến lớn từ các mục tiêu mang tính kinh tế và kĩ thuật để hướng 
tới một xã hội bền vững và mang tính nhân văn hơn.