Một số vấn đề lí luận về đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực người học ở các trường đại học trong quân đội

VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2019, tr 180-184 
180 
Email: thanhtranhct@gmail.com 
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VỀ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC 
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC 
Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRONG QUÂN ĐỘI 
Trần Hữu Thanh - Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng 
Ngày nhận bài: 08/4/2019; ngày chỉnh sửa: 14/4/2019; ngày duyệt đăng: 22/5/2019. 
Abstract: Innovating teaching methods towards developing learners' competencies is a solution to 
improve the quality of training to meet practical requirements. This article focuses on addressing 
some theoretical issues about innovating teaching methods in military universities in the direction 
of developing learners' competencies. Research results are the basis for surveying and proposing 
innovative solutions in order to improve the quality of training officers to meet the requirements 
of military construction in the new situation. 
Keywords: Teaching methods; competency; competency development; teaching process; military 
universities. 
1. Mở đầu 
Phương pháp dạy học (PPDH) là một trong những 
nhân tố quan trọng hàng đầu, quyết định đến chất lượng 
GD-ĐT. Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD-
ĐT theo hướng “Chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ 
yếu từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng 
lực (NL) và phẩm chất người học” [1] hiện nay, đòi hỏi 
PPDH cũng cần phải được đổi mới đồng bộ, để góp phần 
nâng cao chất lượng GD-ĐT. Lịch sử vấn đề phương 
pháp dạy học và đổi mới PPDH đã được rất nhiều tác giả 
nghiên cứu, luận giải khá công phu với nhiều góc độ khác 
nhau. Tuy nhiên, dưới góc độ phát triển NL người học 
còn là vấn đề khá mới mẻ, cần phải được nghiên cứu làm 
rõ một cách có hệ thống, nhất là với giáo dục ở các trường 
đại học trong quân đội. 
2. Nội dung nghiên cứu 
2.1. Phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng 
lực người học 
2.1.1. Phương pháp dạy học đại học 
Thuật ngữ “phương pháp” có nguồn gốc từ tiếng Hy 
Lạp “Methodos” có nghĩa là con đường, cách thức, 
phương tiện để đạt tới mục đích nhất định. 
Dưới góc độ dạy học, “PPDH” được hiểu là cách thức 
tiến hành hoạt động dạy học mà nhà giáo thiết kế và thực 
hiện dựa trên cơ sở khoa học cũng như kinh nghiệm nghề 
nghiệp để tác động trực tiếp đến người học và các hoạt 
động nhận thức của người học trong quá trình dạy học 
(QTDH), nhằm thực hiện nội dung và mục đích dạy học 
đã xác định. Ở mỗi cấp học, bậc học khác nhau tùy thuộc 
vào nội dung, mục tiêu, đối tượng khác nhau, vì vậy, 
ngoài những điểm chung thì PPDH cũng có những điểm 
khác nhau. 
Tiếp cận dạy học ở đại học, các nghiên cứu cho rằng: 
PPDH ở đại học là tổng hợp các cách thức hoạt động của 
giảng viên và sinh viên nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ 
dạy học ở đại học góp phần đào tạo đội ngũ cán bộ khoa 
học, kĩ thuật, cán bộ quản lí, nghiệp vụ có trình độ đại 
học [2]. Các nghiên cứu của các tác giả trong quân đội 
cũng chỉ rõ: PPDH đại học quân sự là tổng hợp cách thức 
hoạt động của giảng viên và học viên nhằm thực hiện tốt 
mục tiêu, nhiệm vụ dạy học, góp phần đào tạo đội ngũ sĩ 
quan các chuyên ngành khác nhau có trình độ đại học [3]. 
Như vậy, quan niệm về PPDH đại học cho thấy, giáo 
dục đại học với mục tiêu đào tạo nguồn nhân lực bậc cao 
đáp ứng yêu cầu xã hội. Do vậy, khác với giáo dục phổ 
thông, giáo dục đại học không chỉ dừng lại ở việc cung 
cấp cho người học hệ thống kiến thức khoa học, kĩ năng 
hoạt động, mà còn có nhiệm vụ hình thành ở người học 
những phẩm chất và NL cho một nghề nghiệp nhất định 
phù hợp với chuyên ngành đào tạo. Ngày nay, trước tác 
động của Cách mạng công nghiệp 4.0 và xu thế học tập 
suốt đời, đang đặt ra những yêu cầu mới với giáo dục đại 
học, đòi hỏi việc dạy học không chỉ dừng lại ở dạy kiến 
thức, kĩ năng, dạy cách học và học cách học mà còn phải 
hướng tới bồi dưỡng cho người học có thói quen, niềm 
say mê và khả năng học suốt đời, để họ tự hoàn thiện bản 
thân đáp ứng yêu cầu phát triển của thực tiễn. 
Từ những quan niệm trên, có thể hiểu: PPDH đại học 
là tổng hợp cách thức phối hợp thống nhất giữa hoạt 
động chỉ đạo, định hướng của giảng viên với hoạt động 
tự chỉ đạo, tự tổ chức của sinh viên nhằm thực hiện mục 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2019, tr 180-184 
181 
tiêu dạy học ở bậc đại học, góp phần đào tạo đội ngũ cán 
bộ theo các chuyên ngành có trình độ đại học. 
2.1.2. Phát triển năng lực người học ở các trường đại 
học trong quân đội 
NL của người học ở các trường đại học trong quân 
đội là tổ hợp thuộc tính tâm lí cá nhân, là khả năng làm 
chủ, kết nối, vận hành có hiệu quả hệ thống kiến thức, kĩ 
năng, thái độ của người học vào thực hiện thành công 
hoạt động học tập và những tình huống trong thực tiễn 
hoạt động quân sự và cuộc sống sau khi ra trường. 
Theo quan điểm triết học Mác - Lênin, “phát triển” 
được hiểu là sự vận động, biến đổi theo chiều hướng đi 
lên của mọi sự vật, hiện tượng trong cả tự nhiên, xã hội 
và tư duy. Mặt khác, phát triển cũng có thể được hiểu là 
sự trải qua, tăng trưởng hay lớn lên tự nhiên, phân hoá 
hoặc tiến hoá tự nhiên với những thay đổi liên tục kế tiếp 
nhau [4]. Như vậy, phát triển là sự biến đổi hợp quy luật 
theo phương hướng không thể đảo ngược, được đặc 
trưng bởi sự chuyển biến chất lượng sang một trình độ 
mới. Phát triển là đặc trưng cơ bản, là phương thức tồn 
tại của mọi sự vật hiện tượng trong thế giới khách quan. 
Phát triển NL của người học trong QTDH là một hình 
thức đặc biệt trong sự phát triển của thế giới vật chất, là 
sự tiến bộ không ngừng về nhân cách của người học đáp 
ứng với sự vận động liên tục của thực tiễn nghề nghiệp. 
Sự phát triển này diễn ra trong chính bản thân người học, 
được biểu hiện thông qua hoạt động và kết quả hoạt động 
đó luôn phù hợp với thực tiễn và được xã hội thừa nhận. 
Phát triển NL người học không chỉ là kết quả tác động 
tích cực, đồng bộ của các nhân tố trong QTDH mà còn 
là kết quả của quá trình hoạt động tích cực, tự giác đầy 
sáng tạo của bản thân người học. Mặt khác cấu trúc NL 
người học bao gồm kiến thức, kĩ năng và thái độ. Vì vậy, 
phát triển NL người học trước hết là phát triển tất cả 
những yếu tố này. Tuy nhiên, những yếu tố trên chưa 
được gọi là NL, để chuyển hóa thành NL phải thông qua 
hoạt động của chủ thể trong việc kết nối, vận hành vào 
giải quyết các nhiệm vụ thực tiễn. Do đó, phát triển NL 
người học còn bao hàm cả phát triển khả năng vận dụng 
kiến thức, kĩ năng thái độ vào giải quyết các nhiệm vụ 
thực tiễn đặt ra theo mục tiêu đào tạo đã xác định. 
Với cách hiểu trên, có thể quan niệm: Phát triển NL 
người học ở các trường đại học trong quân đội là sự mở 
rộng và nâng cao hệ thống NL của người học trong 
QTDH, đáp ứng hiệu quả với yêu cầu đặt ra trong quá 
trình học tập và hoạt động thực tiễn. 
Khái niệm cho thấy, phát triển NL người học là phát 
triển hệ thống các NL (NL chuyên môn, NL phương 
pháp, NL xã hội và NL cá nhân) của người học, xét về 
bản chất và nguồn gốc đó là quá trình tác động làm tăng 
trưởng không ngừng các yếu tố kiến thức, kĩ năng, thái 
độ và những phẩm chất cá nhân cũng như khả năng vận 
dụng các yếu tố đó vào thực tiễn cuộc sống và hoạt động 
quân sự, đáp ứng kịp thời sự vận động, biến đổi không 
ngừng của thực tiễn. Mặt khác, cũng có thể hiểu là quá 
trình tác động làm gia tăng những nhân tố thích ứng với 
thực tiễn cuộc sống và hoạt động quân sự của người học 
viên sau khi ra trường. Sự phát triển này là quá trình liên 
tục dưới sự tác động tổng hợp của các nhân tố trong 
QTDH, trong đó có vai trò quan trọng của PPDH thể hiện 
thông qua các bước: (1) Cung cấp kiến thức để nâng cao 
nhận thức cho người học; (2) Rèn luyện hình thành và 
phát triển kĩ năng cho người học; (3) Đưa người học vào 
hoạt động thực tiễn để người học vận dụng kiến thức, kĩ 
năng vào giải quyết các tình huống trong thực tiễn và 
hình thành thái độ cho người học; (4) Kiểm tra đánh giá 
kết quả phát triển NL người học. 
2.1.3. Phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng 
lực người học ở các trường đại học trong quân đội 
Dạy học định hướng hình thành và phát triển NL 
người học về bản chất là việc mở rộng và phát triển mục 
tiêu dạy học hiện tại. Điều này có nghĩa, việc dạy học 
thay vì chỉ dừng lại ở mục tiêu hình thành kiến thức, kĩ 
năng và thái độ tích cực ở người học, mà mục tiêu xa hơn 
là phát triển khả năng thực hiện các hành động có ý nghĩa 
đối với người học. Nói cách khác, việc dạy học định 
hướng phát triển NL người học về bản chất không thay 
thế mà chỉ mở rộng, phát triển hoạt động dạy học định 
hướng nội dung bằng cách tạo ra môi trường, bối cảnh cụ 
thể và những điều kiện thuận lợi để người học vận dụng 
kiến thức, sử dụng kĩ năng và thể hiện thái độ của mình. 
Để thực hiện được mục tiêu đó, đòi hỏi phải có những 
PPDH phù hợp. 
Kết quả các công trình nghiên cứu về phát triển NL 
trong QTDH của các tác giả trong và ngoài quân đội đã 
chỉ ra: PPDH theo quan điểm phát triển NL không chỉ 
chú ý tích cực hoá người học về hoạt động trí tuệ mà còn 
chú ý rèn luyện NL giải quyết vấn đề gắn với những tình 
huống của cuộc sống và nghề nghiệp, đồng thời gắn hoạt 
động trí tuệ với hoạt động thực hành, thực tiễn. Tăng 
cường việc học tập trong nhóm, đổi mới quan hệ người 
dạy - người học theo hướng cộng tác có ý nghĩa quan 
trọng nhằm phát triển NL xã hội. Bên cạnh việc học tập 
những tri thức và kĩ năng riêng lẻ của các môn học 
chuyên môn cần bổ sung các chủ đề học tập phức hợp 
nhằm phát triển NL giải quyết các vấn đề phức hợp [5]. 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2019, tr 180-184 
182 
Từ những sự phân tích trên, có thể hiểu: PPDH theo 
hướng phát triển NL người học là tổng hợp cách thức 
phối hợp, thống nhất giữa cách thức dạy và cách thức 
học nhằm phát huy vai trò chủ thể của người học trong 
hình thành và phát triển hệ thống năng lực theo mục tiêu 
đào tạo đã xác định. 
2.2. Đổi mới phương pháp dạy học ở các trường đại 
học trong quân đội theo hướng phát triển năng lực 
người học 
2.2.1. Đổi mới phương pháp dạy học 
Đổi mới theo nghĩa thông thường là sự thay đổi 
những cái cũ, đã lạc hậu, lỗi thời bằng một cái mới hơn, 
tốt hơn để đáp ứng yêu cầu của sự phát triển [6]. Tuy 
nhiên, tiếp cận về mặt hoạt động đổi mới còn được hiểu 
theo nghĩa là thay đổi cách làm cũ bằng cách làm mới có 
hiệu quả hơn. Với cách hiểu này, đổi mới là khái niệm 
chỉ quá trình hoạt động tích cực, chủ động, sáng tạo của 
chủ thể nhằm tìm ra những cách thức, biện pháp mới tác 
động vào đối tượng, thúc đẩy đối tượng biến đổi theo 
chiều hướng tích cực để đáp ứng với sự vận động, phát 
triển không ngừng của thực tiễn. 
Vấn đề đổi mới PPDH cho đến nay đã được khá 
nhiều tác giả bàn đến, với nhiều khía cạnh khác nhau. 
Dựa trên những yếu tố tích cực mà PPDH đem lại, đổi 
mới PPDH chính là quá trình áp dụng PPDH hiện đại vào 
nhà trường trên cơ sở phát huy những yếu tố tích cực của 
các PPDH truyền thống nhằm thay đổi cách thức, 
phương pháp học tập của học sinh, chuyển từ học tập thụ 
động, ghi nhớ kiến thức là chính sang học tập tích cực, 
chủ động, sáng tạo, chú trọng bồi dưỡng phương pháp tự 
học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn 
[7]. Dựa trên cách thức làm việc của giáo viên và học 
sinh, đổi mới PPDH là cải tiến những hình thức và cách 
thức làm việc kém hiệu quả của giáo viên và học sinh, sử 
dụng những hình thức và cách thức thực hiện hiệu quả 
hơn nhằm nâng cao chất lượng dạy học, phát huy tính 
tích cực, tự lực và sáng tạo, phát triển NL của học sinh 
[5]. Dựa theo tính hiệu quả và tính khoa học trong từng 
PPDH thì đổi mới PPDH không phải là thay đổi từng 
cách giảng dạy này bằng cách giảng dạy khác mà là sử 
dụng những PPDH hiện tại như thế nào để tạo ra những 
giờ học hiệu quả, tự thân từng PPDH sẽ không có ý nghĩa 
gì nếu nó không được sử dụng một cách, đúng lúc, đúng 
chỗ và đúng cách [8]. Theo mối quan hệ giữa hoạt động 
dạy và hoạt động học của người dạy và người học thì đổi 
mới PPDH phải bắt đầu từ thay đổi cách dạy của người 
dạy và cách học của người học, muốn người học đổi mới 
cách học, phát huy được khả năng tư duy sáng tạo và NL 
thực hành, trước hết phải đổi mới cách dạy [9]. 
Như vậy, mặc dù nghiên cứu với nhiều góc độ khác 
nhau, nhưng nhìn chung các tác giả đều quan tâm đến 
mặt hành động của phương pháp, đặc biệt là hoạt động 
của người dạy và người học cũng như hiệu quả của nó 
mang lại để đưa ra quan điểm về đổi mới. Bên cạnh đó, 
các tác giả đều cho rằng đổi mới PPDH không phải là 
phủ định sạch trơn và loại bỏ những phương pháp truyền 
thống thay vào đó bằng những phương pháp mới, vấn đề 
cốt lõi là làm thế nào để các PPDH dù truyền thống hay 
hiện đại đều phải phát huy cao hiệu quả trong QTDH, đạt 
được mục đích dạy học đã đề ra. 
Bản chất của PPDH ở các trường đại học trong quân 
đội là hành động phối hợp tương tác giữa người dạy 
(giảng viên) và người học (học viên), trong đó người dạy 
là chủ thể của phương pháp dạy, người học vừa là đối 
tượng của phương pháp dạy, đồng thời là chủ thể của 
phương pháp học. Vì vậy, đổi mới PPDH thực chất là đổi 
mới hoạt động của người dạy và người học nhằm thực 
hiện tốt hơn mục tiêu dạy học. 
Từ sự phân tích trên, có thể quan niệm: Đổi mới 
PPDH ở các trường đại học trong quân đội là thay đổi 
cách thức phối hợp, tương tác giữa giảng viên với học 
viên nhằm giúp học viên chiếm lĩnh có hiệu quả hệ thống 
kiến thức, kĩ năng nghề nghiệp, hình thành phương pháp 
tự học sáng tạo và phát triển phẩm chất theo mục tiêu, 
yêu cầu đào tạo. 
2.2.2. Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát 
triển năng lực người học 
Các nghiên cứu về GD-ĐT theo tiếp cận NL trên thế 
giới và trong nước đã chỉ ra GD-ĐT theo tiếp cận NL là 
kiểu giáo dục có hai mặt: (1) Xem NL của người học là 
mục tiêu đào tạo, là kết quả giáo dục; (2) Xem NL là nền 
tảng, là chỗ dựa của giáo dục, tức là giáo dục phải dựa 
vào NL người học, đặc biệt là kinh nghiệm nền tảng và 
kinh nghiệm thường trực được huy động thuộc vùng cận 
phát triển. 
Vấn đề đổi mới PPDH theo định hướng phát triển NL 
đến nay đã được một số nghiên cứu bàn đến, với những 
góc độ khác nhau. Dưới góc độ phát triển NL sáng tạo 
người học các nghiên cứu cho rằng, muốn phát triển NL 
sáng tạo cho người học trong quá trình dạy học thì cần 
phải có một nền giáo dục sáng tạo, trong đó người học 
được dạy bằng các phương pháp sáng tạo, đòi hỏi ở họ 
những khả năng sáng tạo [10]. Một số nghiên cứu lại cho 
rằng, để đáp ứng yêu cầu xã hội về nguồn nhân lực, mục 
tiêu của nền giáo dục hiện đại phải tập trung vào phát 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2019, tr 180-184 
183 
triển tối đa NL của người lao động. Vì vậy, trong nhà 
trường PPGD cần được đổi mới theo định hướng nâng 
cao tính tích cực, tự chủ, độc lập, sáng tạo của cá nhân 
học sinh, tập trung khai thác tối đa tiềm năng trí tuệ tập 
thể học sinh. Đồng thời kết hợp chặt chẽ với việc tăng 
cường sử dụng các thiết bị kĩ thuật, đặc biệt là công nghệ 
thông tin vào QTDH và đổi mới kiểm tra đánh giá quá 
trình học tập của người học [11]. 
Có thể thấy, mặc dù với các cách tiếp cận để lí giải 
khác nhau nhưng điểm chung các tác giả cho thấy đổi 
mới PPDH theo định hướng phát triển NL không phải là 
phủ định sạch trơn và loại bỏ những phương pháp truyền 
thống, thay vào đó bằng những phương pháp mới. Vấn 
đề cốt lõi là ở chỗ phải làm thế nào để các PPDH được 
sử dụng đều phát huy cao hiệu quả vào phát triển trí tuệ, 
hình thành và phát triển NL giải quyết các vấn thực tiễn, 
NL xã hội, khả năng làm việc nhóm và hình thành 
phương pháp tự học sáng tạo. 
Các trường đại học trong quân đội có nhiệm vụ đào 
tạo đội ngũ cán bộ cho sự nghiệp xây dựng quân đội và 
bảo vệ Tổ quốc. Trước yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình 
mới, đặc biệt thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp 
4.0 đã tác động không nhỏ đến lĩnh vực quân sự luôn đặt 
ra yêu cầu rất cao với người cán bộ ở đơn vị cơ sở về 
phẩm chất và NL, mà trước hết là NL hành động thực 
tiễn, NL tư duy sáng tạo và phương pháp tác phong công 
tác Thực tiễn đó đang đặt ra yêu cầu cấp thiết phải đổi 
mới PPDH ở các trường đại học trong quân đội, từ truyền 
thụ kiến thức là chủ yếu sang phát triển toàn diện NL và 
phẩm chất người học. 
Từ kết quả các công trình nghiên cứu về đổi mới 
PPDH theo định hướng phát triển NL người học cho 
thấy, đổi mới PPDH theo hướng phát triển NL người học 
chính là quá trình thay đổi cách thức hoạt động phối hợp, 
tương tác giữa giảng viên và học viên từ thụ động một 
chiều sang tích cực, hiện đại nhằm phát triển NL tư duy 
và NL vận dụng kiến thức, kĩ năng nghề nghiệp của 
người học lên một trình độ mới, giúp người học có thể 
đáp ứng với những đòi hỏi của thực tiễn. Với cách hiểu 
này cho thấy: Đổi mới PPDH ở các trường đại học trong 
quân đội theo hướng phát triển NL người học là quá 
trình biến đổi cách thức hoạt động phối hợp, tương tác 
giữa người dạy và người học nhằm phát huy vai trò chủ 
thể của người học vào nâng cao nhận thức, rèn luyện kĩ 
năng, hình thành thái độ nghề nghiệp và định hướng vận 
dụng vào thực tiễn, tạo ra sự phát triển hệ thống các 
năng lực của người sĩ quan, đáp ứng kịp thời với chức 
trách, nhiệm vụ sau khi tốt nghiệp. 
Mục tiêu của đổi mới là làm thay đổi hoạt động của 
giảng viên và học viên, hướng vào phát triển hệ thống 
NL cần thiết cho việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ của 
người sĩ quan theo mục tiêu đào tạo. 
Chủ thể đổi mới: giảng viên và học viên thông qua 
các hoạt động giảng dạy và học tập. Hay nói cách khác, 
giảng viên và học viên là chủ thể trực tiếp thực hiện hoạt 
động đổi mới PPDH ở các trường đại học trong quân đội 
theo hướng PTNL người học 
Nội dung đổi mới: 
Một là, vận dụng các PPDH hiện đại trong dạy học. 
Mấu chốt của đổi mới PPDH là thay đổi cách thức hoạt 
động, cách thức tương tác của giảng viên và học viên, với 
việc vận dụng các PPDH hiện đại vào dạy học sẽ làm 
thay đổi cơ bản cách thức hoạt động, cách thức tương tác 
của giảng viên và học viên hiện nay từ thụ động một 
chiều sang hiện đại, tích cực hướng đến mục tiêu hình 
thành và phát triển NL người học. Theo đó QTDH hoạt 
động chủ đạo của giảng viên tập trung giúp học viên đi 
từ việc nhớ lại kiến thức cũ, khám phá kiến thức mới và 
vận dụng kiến thức đã biết vào thực tiễn. Hoạt động của 
học viên chủ yếu là học tập chủ động, sáng tạo, sử dụng 
đa dạng các phương pháp, hình thức học tập khác nhau 
phù hợp với khả năng của bản thân, trong đó cần lấy tự 
học làm cốt 
Hai là, tăng cường các PPDH thực hành theo chức 
trách nhiệm vụ. Muốn phát triển NL nhất thiết phải thông 
qua thực hành, thực hành vừa giúp người học vận dụng 
kiến thức vào thực tiễn đồng thời vừa giúp người học rút 
ra những kinh nghiệm để bổ sung cho lí thuyết. Lĩnh vực 
hoạt động quân sự là lĩnh vực đặc thù, luôn đặt ra yêu cầu 
rất cao đối với người sĩ quan về NL hành động thực tiễn. 
Cho nên đi cùng với việc giúp người học tiếp thu được 
hệ thống tri thức quân sự, QTDH cần phải tạo điều kiện 
để người học vận dụng tri thức đó vào thực tiễn, chỉ khi 
nào tri thức đó được người học vận dụng hiệu quả trên 
thực tiễn thì NL mới hình thành. 
Ba là, đổi mới trang thiết bị, PTDH và ứng dụng công 
nghệ thông tin trong QTDH. Sự phát triển mạnh mẽ của 
khoa học kĩ thuật và việc ứng dụng nó vào lĩnh vực giáo 
dục đã tạo ra bước phát triển mới trong GD-ĐT. Trong 
QTDH ở nhà trường quân đội, cùng với việc ứng dụng 
công nghệ thông tin, việc nghiên cứu, xây dựng các thiết 
bị mô phỏng đặc thù, thì việc trang bị các phương tiện kĩ 
thuật hiện đại sẽ tạo ra những cơ hội lớn trong việc trợ 
giúp tìm kiếm tri thức và đổi mới PPDH, đồng thời nó 
cũng cho phép tổ chức nhiều hình thức hoạt động dạy 
học phong phú, nâng cao hiệu quả hoạt động dạy và học. 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2019, tr 180-184 
184 
Vì vậy, việc đổi mới trang thiết bị, PTDH và ứng dụng 
công nghệ thông tin vào dạy học ngày càng được xem là 
một nội dung quan trọng trong đổi mới PPDH theo 
hướng phát triển NL người học ở các trường đại học 
trong quân đội hiện nay. 
Bốn là, đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá kết 
quả học tập. Thực tiễn QTDH ở các trường đại học trong 
quân đội hiện nay cho thấy, việc kiểm tra đánh giá kết 
quả học tập của học viên mới chủ yếu tập trung vào đánh 
giá việc tái hiện kiến thức, chưa quan tâm đến khả năng 
vận dụng kiến thức trong thực tế. Do vậy, muốn hình 
thành NL cho học viên trong QTDH cần phải đổi mới 
khâu kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học. 
Trong đó, cần tập trung thay đổi cách đánh giá truyền 
thống sang đánh theo NL, từ đánh giá dựa vào cuối kì 
sang đánh giá trong suốt tiến trình dạy học, từ đánh giá 
kiến thức sang đánh giá khả năng vận dụng kiến thức 
trong các tình huống thực tiễn. Đồng thời, chú trọng bồi 
dưỡng, phát triển kĩ năng tự đánh giá và đánh giá lẫn 
nhau của người học. 
Đổi mới PPDH ở các trường đại học trong quân đội 
theo hướng phát triển NL của người học, thực chất là 
xem việc phát triển NL của học viên là mục tiêu của đổi 
mới PPDH. Điều này cũng có nghĩa là mọi hoạt động đổi 
mới của giảng viên và học viên trong dạy và học cần phải 
hướng tới kích thích và phát triển những NL cần thiết cho 
người sĩ quan đáp ứng với đòi hỏi từ thực tiễn. Nói cách 
khác, đổi mới PPDH ở các trường đại học trong quân đội 
phải có tác dụng đến phát triển NL nhận thức, NL thực 
hành, tư duy sáng tạo, phương pháp tự học suốt đời cũng 
như tác động nhằm phát triển NL hành động trong thực 
tiễn nghề nghiệp của người học. 
Từ những phân tích lí luận trên, có thể nhận thấy, mối 
quan hệ chặt chẽ giữa đổi mới PPDH với phát triển NL 
của người học ở các trường đại học trong quân đội, chính 
là những tác động của đổi mới PPDH đến phát triển NL 
nhận thức, NL thực hành của người học, đến phát triển 
NL tư duy sáng tạo và phương pháp tự học suốt đời của 
người học, đích cuối cùng là phát triển NL hành động 
trong thực tiễn nghề nghiệp của người học sau khi tốt 
nghiệp, để họ trở thành những cán bộ lãnh đạo, chỉ huy, 
giáo viên và cán bộ khoa học thực sự có chất lượng, có 
NL và phẩm chất đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao. 
3. Kết luận 
Đổi mới PPDH theo hướng phát triển NL người học 
là giải pháp quan trọng nhằm tối ưu QTDH ở các trường 
đại học trong quân đội. Trước những yêu cầu về chất 
lượng của đội ngũ sĩ quan cho sự nghiệp xây dựng quân 
đội trong điều kiện sự tác động mạnh mẽ của Cách mạng 
công nghiệp 4.0, sự phát triển của khoa học quân sự và 
xu thế học suốt đời, việc đổi mới PPDH theo hướng phát 
triển NL người học càng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. 
Bởi vì, thông qua đổi mới PPDH không chỉ góp phần 
nâng cao chất lượng đào tạo, mà còn góp phần bồi dưỡng 
cho người học NL tự học, nâng cao khả năng tìm kiếm 
và vận dụng kiến thức, kĩ năng vào thực tiễn, tạo ra sự 
phát triển toàn diện bản thân đáp ứng kịp thời với sự thay 
đổi không ngừng của cuộc sống và nghề nghiệp. Vì vậy, 
việc nghiên cứu góp phần bổ sung và phát triển lí luận về 
đổi mới PPDH theo hướng phát triển NL người học là 
hết sức cần thiết, là cơ sở để đề ra các biện pháp đổi mới 
phù hợp, hiệu quả. 
Tài liệu tham khảo 
[1] Đảng Cộng sản Việt Nam (2016). Văn kiện Đại hội 
Đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng. NXB 
Chính trị Quốc gia - Sự thật. 
[2] Đặng Vũ Hoạt - Hà Thị Đức (2017). Lí luận dạy học 
đại học. NXB Đại học Sư phạm. 
[3] Trần Đình Tuấn (2013). Giáo trình Lí luận dạy học 
đại học quân sự. NXB Quân đội nhân dân. 
[4] F. E. Weinert (2001). Comparative performance 
measurement in schools. Weinheim and Basejl: 
Beltz Verlag, pp. 17-31. 
[5] Nguyễn Văn Cường - Bernd Meier (2010). Một số 
vấn đề chung về đổi mới phương pháp dạy học ở 
trường trung học phổ thông. Dự án Phát triển giáo 
dục trung học phổ thông (Loan No 1979 - VIE). 
[6] Hoàng Phê (chủ biên, 2003). Từ điển tiếng Việt. 
NXB Đà Nẵng. 
[7] Nguyễn Hữu Chí (2004). Định hướng và các giải 
pháp đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung 
học phổ thông. Đề tài cấp Bộ, mã số B2002-49-TĐ 
37. Viện Chiến lược và Chương trình giáo dục. 
[8] Minh Huệ (2012). Đổi mới phương pháp dạy học và 
tổ chức lớp học. NXB Đại học Quốc gia Hà Nội. 
[9] Nguyễn Văn Đệ - Lê Kim Oanh (2014). Vấn đề đổi 
mới phương pháp dạy học trong hoạt động đào tạo 
giáo viên. Tạp chí Giáo dục, số 332 (2), tr 1-2. 
[10] Trần Thị Bích Liễu (2013). Giáo dục phát triển năng 
lực sáng tạo. NXB Giáo dục Việt Nam. 
[11] Phạm Viết Vượng (2017). Giáo dục học. NXB Đại 
học Sư phạm.