Nâng cao chất lượng dạy học cho giọng nữ cao hệ Trung cấp thanh nhạc ở trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa

VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2018, tr 206-210 
206 
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC 
CHO GIỌNG NỮ CAO HỆ TRUNG CẤP THANH NHẠC 
Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH THANH HÓA 
Lê Thị Tuyết - Trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa 
Ngày nhận bài: 25/05/2018; ngày sửa chữa: 27/05/2018; ngày duyệt đăng: 29/05/2018. 
Abstract: Vocal music is an artistry of combination between music and language. It requires a 
long practicing process with the efforts of both the teacher and students. This article raises the issue 
of vocal technique training for sopranoes at the Vocal Music School with aim to propose some 
solutions for students to seize the basic techniques and master their vocals. 
Keywords: Teaching, technique, sopranoes, the Vocal Music School. 
1. Đặt vấn đề 
Nói đến thanh nhạc không thể không nhắc đến một 
nội dung quan trọng đó là kĩ thuật thanh nhạc. Có giọng 
hát tự nhiên tốt chưa đủ mà cần phải rèn luyện kĩ thuật 
thanh nhạc một cách bài bản để giọng hát được vững 
vàng, mang tính chuyên nghiệp. 
HS hệ Trung cấp Thanh nhạc (hay còn gọi là Trung 
cấp năng khiếu) là những đối tượng học chuyển tiếp từ 
cấp trung học cơ sở. Cơ quan về thanh quản, sinh lí đang 
trong giai đoạn phát triển nên phần nào cũng ảnh hưởng 
đến giọng hát của các em. Vì vậy, việc rèn luyện kĩ thuật 
thanh nhạc, đặc biệt là giọng nữ cao (Soprano) cần có sự 
kiên trì luyện tập của cả người dạy và người học. 
Trong chương trình học, HS được trang bị những kĩ 
thuật chung về thanh nhạc như hơi thở, vị trí âm thanh, 
cộng minh, nhả chữ nhả lời, kĩ thuật hát liền giọng, hát 
nảy... để các em có được giọng hát tốt. Với những tiêu 
chí về giọng hát như: giọng hát vang, âm thanh sáng, hơi 
thở đầy đặn, cao độ chuẩn xác, có năng lực phô diễn được 
những câu hát với độ dài ngắn, mạnh nhẹ hay trầm bổng 
khác nhau một cách nhuần nhuyễn. Để từ đó hướng tới 
một giọng hát không chỉ tốt về kĩ thuật mà có một giọng 
hát đẹp, tự nhiên, thoải mái, không bị các cố tật làm giảm 
thiểu sức truyền cảm của bài hát. Giọng nữ cao là giọng 
hát khá phổ biến trên thế giới cũng như ở Việt Nam, do 
đó có rất nhiều tài liệu nghiên cứu, đề cập đến kĩ thuật và 
chất liệu của giọng này. Tuy nhiên trong quá trình giảng 
dạy, chúng tôi thấy rằng vấn đề giảng dạy cũng như rèn 
luyện được một giọng hát nữ cao hoàn thiện về kĩ thuật 
là một vấn đề khó khăn. Một số HS nữ khi thể hiện ca 
khúc thường mắc phải những vấn đề như: Hơi thở không 
ổn định, hát theo bản năng, khi hát những nốt cao thường 
dùng sức nên âm khu cao bị sâu, bóp nghẹt hay vỡ tiếng, 
hát những âm khu thấp bị xỉn, mờ, tạo cho người nghe 
cảm giác căng thẳng, mệt mỏi... Điều này dẫn tới những 
hạn chế trong việc thể hiện đúng sắc thái, tâm tư, tình 
cảm của tác giả gửi gắm vào ca khúc, cũng như làm giảm 
giá trị nghệ thuật của bài hát. 
2. Nội dung nghiên cứu 
2.1. Thực trạng dạy và học Thanh nhạc ở Trường Đại 
học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa 
HS hệ Trung cấp thanh nhạc đa số đều có năng khiếu 
và tố chất âm nhạc, luôn tìm tòi, sáng tạo trong học tập. 
Bên cạnh nhiều em chưa từng học qua thanh nhạc còn có 
một số em đã qua học tập rèn luyện từ nhỏ tại Nhà văn 
hóa thiếu nhi Thành phố. Những HS đã qua học tập về 
ca hát đều có những thuận lợi nhất định như: có phong 
cách biểu diễn, có kinh nghiệm biểu diễn trên sân khấu, 
giọng hát tốt. 
Đội ngũ giảng viên của khoa hiện nay đều có trình độ 
chuyên môn được tốt nghiệp chính quy từ Học viện Âm 
nhạc Quốc gia Việt Nam; luôn nhiệt tình, tâm huyết trong 
giảng dạy, trau dồi kiến thức chuyên môn cũng như cập 
nhật cái mới trong công tác giảng dạy. Mặt khác, Trường 
cũng đã đầu tư xây dựng cơ sở vật chất hiện đại, đầy đủ 
để có thể phục vụ tốt cho công tác đào tạo cũng như bồi 
dưỡng tài năng. Hàng năm, nhà trường đã tổ chức một số 
cuộc thi như: Sinh viên tài năng Âm nhạc, Sinh viên 
thanh lịch, Câu lạc bộ âm nhạc..., đây là những hoạt 
động để các em có thể trải nghiệm, thử thách bản thân. 
Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, nhà trường 
cũng còn gặp những khó khăn khi giảng dạy các kĩ thuật 
thanh nhạc cho HS như: Hàng năm, nhà trường tuyển 
sinh một đợt hệ Trung cấp Thanh nhạc vào khoảng cuối 
tháng 7, khi các em đã hoàn thành kì thi THCS, độ tuổi 
tuyển sinh là 15, 16 tuổi. Về mặt tâm - sinh lí, các em ở 
tuổi này đang trong quá trình hoàn thiện về thể chất nên 
việc học tập đang còn theo “cảm tính”, chưa thực sự ý 
thức về sự học tập cho bản thân, thanh đới chưa thực sự 
hoàn thiện nên khi học thanh nhạc sẽ gặp khó khăn, đặc 
biệt là giọng nữ cao. HS Thanh nhạc nói chung và giọng 
nữ cao nói riêng của Trường chưa đạt được sự đồng đều 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2018, tr 206-210 
207 
về trình độ chuyên môn, nhiều em năng khiếu còn hạn 
chế; mỗi HS lại có những đặc điểm khác nhau về giọng 
hát (có em phù hợp với những bài có tốc độ nhanh và linh 
hoạt, có em lại phù hợp với những bài nhịp độ chậm...); 
ngay trong mẫu luyện thanh, có em có em hợp với mẫu 
nguyên âm i, a nhưng cũng có nhiều em ô, ê, u... Phần 
đông HS giọng chuyển chưa tốt, còn hát theo bản năng 
tự nhiên. Một số HS còn chạy theo thị hiếu âm nhạc thị 
trường mà bỏ quên việc rèn luyện, dẫn tới chất lượng đạt 
được không cao. Về giáo trình, các tài liệu giảng dạy 
Thanh nhạc cho giọng nữ cao chưa tập trung, thiếu chi 
tiết, hệ thống bài tập chưa cụ thể... 
2.2. Nâng cao dạy học một số kĩ thuật thanh nhạc đặc 
trưng cho giọng nữ cao hệ Trung cấp thanh nhạc tại 
Trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa 
Để việc giảng dạy một số kĩ thuật thanh nhạc nói 
chung và một số kĩ thuật đặc trưng cho giọng nữ cao nói 
riêng tại Trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch 
Thanh Hóa đạt kết quả cao hơn, nhà trường không chỉ 
tập trung chú trọng việc rèn luyện kĩ thuật mà cần chú ý 
một số yêu cầu sau: 
2.2.1. Cần lựa chọn bài hát phù hợp với mục tiêu đào tạo 
của từng năm học 
Đây là một công việc đối với GV và quyết định đến kết 
quả học tập của mỗi HS. 3 năm học thanh nhạc tại trường 
là thời gian quý giá để HS trau dồi, rèn luyện kiến thức. 
Việc lựa chọn bài hát cần phù hợp với trình độ, khả năng 
tiếp thu của HS, điều này giúp ích rất tốt cho việc phát triển 
những kĩ thuật thanh nhạc và phát triển giọng hát; ngược 
lại, việc lựa chọn không phù hợp sẽ khó có thể phát triển 
giọng hát và kĩ thuật thanh nhạc một cách toàn diện. 
Hiện nay, Khoa Âm nhạc - Bộ môn Thanh nhạc có 
biên soạn các cuốn hệ thống bài tập theo các năm song 
lại dùng chung cho tất cả các loại giọng mà chưa có hệ 
thống bài tập dành riêng cho giọng nữ cao theo các năm. 
Theo chúng tôi, để phù hợp với giọng nữ cao, cần biên 
soạn bài tập thực hành như sau: 
- Đối với HS năm thứ nhất: Đây là năm đầu của HS, là 
năm “nền móng”, do vậy GV cần hướng dẫn thật kĩ ngay 
từ đầu, tùy theo khả năng tiếp thu của từng em để những 
“tật” về thanh nhạc không duy trì quá lâu, sẽ dẫn tới sai 
lệch về sau; trọng tâm là nâng cao kiến thức kĩ thuật thanh 
nhạc cơ bản cho HS. Không nên giao bài cho HS quá sớm 
(ít nhất là trong nửa học kì đầu) mà phải xây dựng cơ bản 
của giọng hát và thói quen áp dụng kĩ thuật bằng các bài 
tập luyện hơi (cách lấy hơi, nén hơi); luyện giọng (mở 
khẩu hình bật ngân thanh âm ); luyện các bài vocalise. Cần 
luyện tập cho HS về tư thế hát: luôn thả lỏng, kết hợp luyện 
thanh và trạng thái cơ thể luôn được buông lỏng thoải mái. 
Trong quá trình dạy học, nên lựa chọn các bài vocalise 
theo tiêu chí: không nên quá dài và phức tạp để giúp người 
học dễ nhớ, dễ áp dụng kĩ thuật mà không bị áp lực về tâm 
lí; nên chọn những bài có giai điệu ít có nhảy quãng; bài 
hát có giai điệu liền bậc, tiết tấu vừa phải, dễ nhớ, không 
nên nhanh quá hay chậm quá, không dùng tác phẩm 
chuyển qua nhiều giọng hoặc có nhiều dấu hóa bất thường, 
li điệu, chuyển điệu; đối với bài hát nước ngoài phải có lời 
dịch (bài hát nước ngoài phát âm tròn, mở, có thể nghe 
không rõ lời, không thêm nốt luyến láy; ca khúc dân tộc 
có thanh âm mở và có hơi thở để dễ nghe rõ lời); từ các bài 
tập volicase đến tác phẩm nước ngoài hay ca khúc Việt 
Nam đều cần có sự định hướng mục đích rõ ràng của GV 
đối với HS khi chọn và giao bài. 
Một số ca khúc Việt Nam dành cho giọng nữ cao năm 
thứ nhất: Cô giáo Tày cầm đàn lên đỉnh núi (Văn Ký), 
Áo mùa đông (Đỗ Nhuận), Mùa xuân làng lúa làng hoa 
(Ngọc Khuê), Biết ơn chị Võ Thị Sáu (Nguyễn Đức 
Toàn), Tự nguyện (Trương Quốc Khánh), Từ trên đỉnh 
núi (Nguyên Nhung), Làng tôi (Hồ Bắc). 
- Đối với HS năm thứ hai: Với đầu năm thứ hai, các 
thói quen kĩ thuật cơ bản của HS vẫn còn chưa ổn định; 
khi vào bài hát, các em sẽ còn gặp khó khăn về xử lí 
những nốt luyến láy cao có dấu, hay những nốt luyến láy 
cao. Vì thế, để hoàn thiện hơn về mặt kĩ thuật thanh nhạc 
cho HS, chúng ta cần chú ý đến tiêu chí chọn bài như sau: 
số lượng bài nước ngoài và Việt Nam cho sinh viên tăng 
dần theo mức độ khó; những bài hát có giai điệu uyển 
chuyển linh hoạt hơn, những tác phẩm có chuyển điệu, 
tác phẩm hát nhanh, hay tác phẩm có các nốt luyến láy 
hay hoa mĩ...; xử lí sắc thái, biểu cảm tác phẩm kết hợp 
kĩ thuật hơi thở, kĩ thuật hát liền tiếng, hát âm nẩy; ca 
khúc phải có nội dung ý nghĩa, giai điệu có tính thẫm mĩ 
âm nhạc cao; các bài hát nước ngoài được hát bằng tiếng 
nước ngoài để nâng cao việc phát âm... 
Một số ca khúc Việt Nam năm thứ 2: Lên ngàn 
(Hoàng Việt), Lời ru trên nuơng (Trần Hoàn), Khi thành 
phố lên đèn (Thái Cơ), Đêm nghe hát đò đưa nhớ Bác 
(An Thuyên), Làng quan họ quê tôi (Nguyễn Trọng tạo), 
Đất nước tình yêu (Lê Giang), Suối Mường Hum còn 
chảy mãi (Nguyễn Tài Tuệ), Tình em (Huy Du). 
- Đối với HS năm thứ ba: Thời điểm này giọng hát 
của HS đã được định hình và ổn định hơn về mặt kĩ thuật 
để có thể áp dụng xử lí những tác phẩm thanh nhạc ở mức 
độ cao hơn và khó hơn, vì thế ngoài việc lựa chọn những 
bài hát cần đáp ứng những yêu cầu cao hơn, cụ thể: 
Những bài kĩ thuật Legato, Staccato, Non legato, luyến 
láy, hát sắc thái to nhỏ, hát lướt, những bài nhằm phát 
triển giọng về âm sắc và âm vực cho HS. 
Những ca khúc Việt Nam cho giọng nữ cao năm thứ 3: 
Bài ca hi vọng (Văn Ký), Tiếng hát giữa rừng Pắc Bó 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2018, tr 206-210 
208 
(Nguyễn Tài Tuệ), Huyền thoại Hồ núi cốc (Phó Đức 
Phương), Mẹ yêu con (Nguyễn Văn Tý), Câu hò trên bờ 
Hiền Lương (Hoàng Hiệp), Đất nước lời ru (Văn Thành 
Nho), Xa khơi (Nguyễn Tài Tuệ). 
Ngoài ra, cần bổ sung một số ca khúc mang âm 
hưởng dân ca Thanh Hóa vào giáo trình giảng dạy cho 
giọng nữ cao năm thứ 3, vì khi đó kĩ thuật thanh nhạc của 
HS đã tương đối ổn định, các em đã có thể hát được 
những bài hát khó; bổ sung vào chương trình tốt nghiệp 
một bài hát mang âm hưởng dân ca Thanh Hóa. Những 
làn điệu dân ca là sự phản ánh chân thực những tâm tư, 
tình cảm của nhân dân ta, và cũng là nguồn nuôi dưỡng 
tâm hồn, tính cách con người Việt Nam từ thế hệ này 
sang thế hệ khác. Việc bổ sung nhằm tạo hiệu quả trong 
việc mở rộng và phát triển kĩ thuật (về âm vực, âm lượng, 
kĩ năng trình bày...). 
Một số ca khúc mang âm hưởng dân ca Thanh Hóa 
cho giọng nữ cao: Cây lúa Hàm Rồng (Đôn Truyền), Hát 
về quê Thanh (Tố Hải), Tiếng cồng gọi bạn, Mặc áo cho 
rừng (Hoàng Hải), Nhịp cầu sông Mã (Đinh Quang Hợp), 
Đừng nói xa em (Hoàng Hải), Quê ta Thanh Hóa anh hùng 
(Đức Nhuận), Tiếng trống trò mùa xuân (Đỗ Hoài Nam). 
2.2.2. Từ việc đã lựa chọn nội dung giảng dạy phù hợp 
với từng năm học thì việc dạy học Thanh nhạc nói chung 
cũng như một số kĩ thuật thanh nhạc nói riêng là một 
công việc thường xuyên, xuyên suốt trong quá trình dạy 
học. Ở bất kì giọng hát nào cũng cần sự luyện tập các kĩ 
thuật thanh nhạc khác nhau. Tuy nhiên, do chưa có sách 
hướng dẫn cụ thể về việc dạy và học các kĩ thuật thanh 
nhạc đặc trưng cho từng năm nên việc dạy học cũng như 
nghiên cứu của HS gặp nhiều khó khăn. 
Để nâng cao giọng hát, HS phải biết điều khiển giọng 
hát với những chức năng cộng minh, nắm vững cách vận 
dụng hơi thở phù hợp...; các kĩ thuật legato, staccato, 
passage, diminuendo, trillo luôn phải được luyện tập 
thường xuyên để phát triển kĩ thuật thanh nhạc. GV cần 
hướng dẫn cho HS luyện tập từ đơn giản đến phức tạp, 
tập các kiểu kĩ thuật khác nhau một cách khoa học, 
thường xuyên; sau đó, áp dụng các kĩ thuật đã học vào 
các tác phẩm như: ca khúc, romance, aria, dân ca, các tác 
phẩm tiền cổ điển, cổ điển, đương đại... theo phương 
pháp từ dễ đến khó, phù hợp với từng đặc điểm giọng 
hát. Bên cạnh một số kĩ thuật thanh nhạc cơ bản là một 
số kĩ thuật đặc trưng, phát triển chủ yếu cho giọng nữ cao 
như: cantilena, passage, staccato nhằm hỗ trợ phát triển 
âm khu cao của giọng hát. Cụ thể: 
- Kĩ thuật Cantilena (hát liền giọng) là kĩ thuật cơ bản 
nhất trong thanh nhạc của các trường phái ca hát trên thế 
giới. Không chỉ với giọng nữ cao mới cần học tập chuyên 
sâu kĩ thuật này, mà tất cả các giọng hát khác cũng cần 
luyện tập để phát triển toàn diện giọng hát. Các tác phẩm 
thanh nhạc của Việt Nam nhìn chung mang tính giai điệu 
phong phú, uyển chuyển, êm ái, duyên dáng, do đó cách 
hát liền giọng phải được đặc biệt quan tâm trong kĩ thuật 
thanh nhạc. Để đạt được những tiêu chuẩn âm thanh của 
kĩ thuật này như vang, sáng, tròn, đầy. Để hát tốt kĩ thuật 
cantilena, khi luyện tập, HS cần có tư thế đứng thẳng, hít 
hơi nhẹ nhàng, nén hết hơi thở xuống sâu rồi đẩy ra phía 
sau sao cho hai bên sườn nâng lên; giữ hơi trong vài giây 
rồi đẩy âm thanh ra liên tục đều đặn; âm thanh khi đưa ra 
phải được vang, sáng, tròn, đầy đặn; những chỗ có nốt 
luyến từ hai âm trở lên thì nên hát bằng các nguyên âm. 
Với kĩ thuật này, việc nén hơi và đẩy hơi rất quan trọng, 
không đưa hơi ra hết một lúc và không để bụng xẹp 
xuống đột ngột - vì nếu không, âm thanh sẽ bị ngắt 
quãng, không vang, tròn. Khi luyện tập như vậy, vị trí âm 
thanh luôn được ổn định, không bập bõm. 
Để đạt được những điều này cần phải có một quá trình 
luyện tập lâu dài. Lúc bắt đầu tập, nên tập những bài có 
quãng hẹp, đơn giản, sau đó tăng độ khó dần. Đầu tiên, GV 
hướng dẫn cho HS thực hành qua các mẫu luyện thanh: 
Ví dụ 1: Hát với tốc độ chậm 
Tư thế cơ thể đúng, trạng thái chuẩn bị hát hơi phải 
nhẹ nhàng, không tiếng động, xương sườn dưới hơi giãn 
rộng ra, giữ tới cuối câu như trong tư thế hít hơi, bật âm 
thanh mềm mại, chuẩn xác. 
Ví dụ 2: 
Chậm 
Bài tập luyện thanh này cũng tương tự như bài tập 
luyện thanh ở ví dụ trên, tuy nhiên, quãng giọng phát 
triển cao hơn, lên quãng 5 của giọng C Dur, nên HS cần 
một hơi thở sâu hơn và nén tốt thật chặt hơi. Khi giai điệu 
chuyển tiếp đi lên và đi xuống cần sự liền mạch về âm 
thanh, điều chỉnh âm thanh sao cho thật đều, nét. Hơi thở 
và âm thanh luôn có sự hòa quện thì âm thanh sẽ được 
dày và sáng. 
Sau khi hướng dẫn cho HS luyện tập với các mẫu 
luyện thanh thì GV áp dụng kĩ thuật này vào bài hát, thị 
phạm riêng từng đoạn để HS dễ hiểu, từ đó có thể rút 
kinh nghiệm khi luyện tập các bài hát khác. 
Chẳng hạn, áp dụng vào bài hát Mẹ yêu con (Nguyễn 
Văn Tý). 
Bài hát này được nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý sáng tác 
trong những năm mưa bom bão đạn, tình cảm mẫu tử của 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2018, tr 206-210 
209 
người mẹ dành cho đứa con bé bỏng được gửi gắm trong 
tình yêu quê hương đất nước. Mở đầu bài hát là một lời ru 
rất bình dị của người mẹ “à á ru hời ơ hời ru”, câu hát nhẹ 
nhàng, mộc mạc nên khi hát, HS chú ý hơi thở được quện 
cùng âm thanh để câu hát được dày, ấm; miết hơi để âm 
thanh được nối tiếp từ âm nọ sang âm kia liền mạch, nhả 
từ tròn. Ngoài vấn đề về kĩ thuật hát, HS cần cú ý về mạch 
cảm xúc trong bài hát để thể hiện được tình cảm, mềm mại. 
- Kĩ thuật passage (hát lướt nhanh) đặc biệt cần thiết 
cho giọng nữ cao, giúp cho giọng hát phát triển tốt, nhẹ 
nhàng, linh hoạt, hơi thở tiết kiệm, hát được nhiều câu 
nhạc dài. Kĩ thuật passage cũng tạo điều kiện thuận lợi 
để hát những nốt cao và phát triển âm khu cao, đó cũng 
là yêu cầu quan trọng của nghệ thuật ca hát. Hát lướt 
nhanh là một kĩ thuật khó vì trong câu hát có nhiều nốt 
với tốc độ nhanh, có thể còn kết hợp với staccato, legato, 
luyến láy...; và một yêu cầu quan trọng của hát nhanh 
nhiều nốt là phải rõ lời, rõ âm, không được nhòe nốt, dính 
nốt hay mất nốt... Thực tế cho thấy, HS nữ năm thứ 3 tuy 
đã trải qua hai năm học tập, nắm khá vững kĩ thuật, 
nhưng khi hát kĩ thuật này, rất ít HS làm tốt, bởi trong 
quá trình giảng dạy, GV ít cho HS làm mẫu âm này và 
HS chưa thực sự nghiêm túc trong tập luyện... Do vậy, 
cần luyện tập từ dễ đến khó, từ ít nốt đến nhiều nốt; ban 
đầu luyện tập ở tốc độ vừa phải; khi kĩ thuật đã củng cố 
và phát triển mới dần dần nâng tốc độ. 
Ví dụ 3: 
Ban đầu, GV hướng dẫn cho HS hát tốc độ chậm, sau 
đó tăng dần tốc độ lên. Hít hơi thật sâu và nhanh, không 
hít hơi chậm sẽ ảnh hưởng tới tốc độ và âm thanh dễ bị 
nặng nề. Hát âm “la”, âm thanh khi di chuyển pha thêm 
âm “h”; khi chuyển động âm thanh, hơi thở phải thật tĩnh, 
không để hơi “dềnh”; âm thanh phải nhẹ nhàng, dứt 
khoát. Muốn làm được điều này thì hàm dưới không 
được căng cứng, vị trí âm thanh phải cao. 
Áp dụng kĩ thuật hát passage vào bài hát “ Nổi lửa 
lên em” (Huy Du). 
Bài hát với tốc độ nhanh, sôi nổi, thể hiện ý chí chiến 
đấu không lùi bước của các chiến sĩ bộ đội cụ Hồ. HS hát 
với tinh thần sảng khoái, thoải mái, hơi thở đều, mỗi câu 
nhạc cần lấy hơi nhanh “cướp hơi”, nếu không chú ý có 
thể lỡ nhịp của câu hát sau, khẩu hình linh hoạt. 
 Kĩ thuật staccato (hát nảy): Là một là một yêu cầu 
của các giọng hát, đặc biệt là giọng nữ ca. Bất cứ kĩ thuật 
nào trong thanh nhạc đều có tầm quan trọng riêng của nó: 
nếu kĩ thuật legato làm liên kết âm thanh được liền mạch, 
passage làm linh hoạt âm thanh thì kĩ thuật staccato tạo 
cho âm thanh chắc, sáng thể hiện sự vui tươi, sôi động. 
Là một kĩ thuật cơ bản nhằm phát triển giọng hát như: 
mở rộng, phát triển âm khu đặc biệt là mở rộng âm khu 
cao của giọng soprano, luyện khẩu hình. Giọng nữ cao 
khi hát legato có khả năng hát tới nốt a2, nhưng khi hát 
âm nảy có thể hát tới nốt h2 hoặc c3, thậm chí cao hơn 
nữa. Vì staccato có ý nghĩa quan trọng nên được áp dụng 
thường xuyên trong các kĩ thuật luyện hằng ngày cùng 
với các kĩ thuật khác của HS, nhất là với giọng nữ cao. 
Khi hát âm nảy, cần chú ý buông lỏng hàm dưới, môi 
không chúm lại, môi trên hơi nhếch lên để lộ hàm răng 
trên như khi cười, càng lên cao miệng càng mở rộng. Vị 
trí âm thanh phải nông như phát ra từ âm thanh hàm trên. 
Hơi thở lấy vào một cách tự nhiên, giữ liên tục và đẩy 
nhẹ nhàng, không nên bật hơi ra theo từng nốt nhạc, mà 
mỗi nốt nhạc được cất lên cùng với sự điều tiết cơ bụng, 
cố gắng giữ cho bụng ổn định mềm mại, đàn hồi. Đảm 
bảo khi hát âm nảy, âm thanh cần gọn gàng, sắc và rõ 
ràng từng âm một. 
Ví dụ 4: 
Bài tập này, vào đầu ô nhịp đầu tiên là những nốt ở vị 
trí cao, mà chúng ta thực hiện với kĩ thuật staccato, nên HS 
chú ý để chuẩn bị hơi thở sâu, cơ bụng đàn hồi. Mẫu luyện 
thanh này tương đối khó bởi cao độ còn có sự nhảy quãng. 
Áp dụng kĩ thuật hát satccato vào bài hát “Cánh chim 
báo tin vui” (Đàm Thanh). 
Bài hát “Cánh chim báo tin vui” thể hiện niềm hân 
hoan của buôn làng, qua hình tượng vui tươi của cánh 
chim báo tin chiến thắng. Bài hát sử dụng nhiều kĩ thuật 
linh hoạt như legato, hát nhanh, trong đó chủ yếu là sử 
dụng staccato, dùng để mô tả tiếng chim hót. Staccato là 
một kĩ thuật khó, đặc biệt trong bài hát này vị trí các nốt 
luôn ở vị trí cao g2, h2, c3 nên việc thực hiện yêu cầu HS 
có kĩ thuật thanh nhạc tốt, và sức khỏe tốt. Để xử lí được 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2018, tr 206-210 
210 
những âm khu cao, HS cần hít hơi sâu, nén hơi thật chắc, 
bật âm thanh thật gọn, không cần âm thanh quá to nhưng 
nét, chắc, sáng. Mỗi âm khi bật âm thanh. 
Rèn luyện các kĩ thuật thanh nhạc là một quá trình lâu 
dài, đòi hỏi sự kiên trì của GV trong dạy học cũng như 
học tập một cách nghiêm túc của HS. Với mỗi kĩ thuật 
thanh nhạc, hay từng bài hát thì sử dụng từng loại kĩ thuật 
phù hợp, ngay trong một bài hát cũng sử dụng linh hoạt 
nhiều kĩ thuật khác nhau, và mỗi đối tượng HS thì giáo 
viên cần phân loại để có phương pháp dạy học một cách 
phù hợp, nâng cao chất lượng giọng hát. 
2.2.3. Nâng cao rèn luyện phong cách biểu diễn 
GV là người trực tiếp truyền đạt, hướng dẫn các kĩ 
thuật cũng như hướng dẫn một cách tổng quát cho HS; 
tuy nhiên, để việc giảng dạy những kĩ thuật thanh nhạc 
đạt hiệu quả cao, không bị khô cứng, được thẩm thấu 
và áp dụng một cách linh hoạt với từng ca khúc hay 
từng đối tượng HS cụ thể thì việc nâng cao rèn luyện 
phong cách biểu diễn là một vấn đề hết sức quan trọng. 
Đối với lĩnh vực nghệ thuật âm nhạc, việc học tập và 
rèn luyện bản lĩnh biểu diễn là rất quan trọng, đặc biệt 
đối với ngành Thanh nhạc. Có bản lĩnh, HS mới làm 
chủ được quá trình biểu diễn, thực hiện được mục tiêu, 
yêu cầu, chất lượng của hoạt động biểu diễn đặt ra; mới 
bộc lộ được hết năng lực biểu diễn, khả năng kĩ thuật 
và thể hiện âm nhạc... Để hình thành được năng lực biểu 
diễn cho HS, chúng ta thấy cần có nhiều yếu tố khác 
nhau; trong đó, yếu tố có tầm quan trọng là xây dựng 
cho HS một nền tảng kĩ thuật vững chắc, một khả năng 
thể hiện âm nhạc phong phú. Sự hoàn thiện về mặt kĩ 
thuật sẽ giúp các em có tâm lí tự tin, chủ động khi ra 
biểu diễn. Không những vậy, HS còn phải thể hiện 
tốt các tác phẩm âm nhạc, thể hiện phong cách phù hợp 
với từng tác phẩm, đây chính là cơ sở để “người nghệ 
sĩ tương lai” có sự độc lập, sáng tạo trong học tập và 
biểu diễn... 
3. Kết luận 
Để hát được một ca khúc hay là sự tổng hòa của 
nhiều yếu tố, yếu tố sân khấu, biểu diễn, cảm xúc..., 
trong đó kĩ thuật thanh nhạc đóng góp phần quan trọng 
trong sự hoàn thiện, phát triển giọng hát. Có kĩ thuật 
thanh nhạc tốt nhưng phải biết kết hợp nhuần nhuyễn 
với các yếu tố khác thì mới có thể hát hay. Trong dạy 
học, giáo viên cần áp dụng phù hợp kĩ thuật thanh nhạc 
với từng đối tượng HS khác nhau, còn HS cần học tập, 
rèn luyện một cách nghiêm túc mới có thể hoàn thiện 
phát triển giọng hát cũng như hoàn thiện bản thân. Bên 
cạnh việc học tập các kĩ thuật thanh nhạc, HS cũng cần 
học tập, trau dồi kiến thức từ nhiều nguồn khác nhau để 
từ đó ứng dụng linh hoạt trong học tập, rèn luyện khả 
năng ca hát của mình. 
Tài liệu tham khảo 
[1] Dương Viết Á (1996). Âm nhạc - Lí luận cây và đời. 
NXB Âm nhạc. 
[2] Thang Tuyết Canh (1962). Luyện tập ca hát như thế 
nào? (Mai Khanh dịch). NXB Âm nhạc. 
[3] Phạm Lê Hòa (2004). Những âm điệu cuộc sống. 
NXB Âm nhạc. 
[4] Mai Khanh (1982). Sách học Thanh nhạc. Vụ Đào 
tạo - Bộ Văn hóa và Thông tin. 
[5] Nguyễn Trung Kiên (2001). Phương pháp sư phạm 
Thanh nhạc. 
[6] Nguyễn Trung Kiên (2002). Giáo trình Thanh nhạc 
hệ trung học 4 năm. Nhạc viện Hà Nội. 
[7] Ngô Thị Nam (2001). Phương pháp dạy học âm 
nhạc. NXB Giáo dục. 
ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO... 
(Tiếp theo trang 269) 
Tài liệu tham khảo 
[1] Ăngghen (1971). Biện chứng của tự nhiên. NXB Sự thật. 
[2] Mác C., - Ăngghen Ph. (1994). Toàn tập (tập 20). 
NXB Chính trị Quốc gia. 
[3] Vũ Văn Viên (1998). Sự hình thành và phát triển 
của khái niệm. Tạp chí Triết học, số 6, tr 31-35. 
[4] Lênin V.I. Toàn tập (tập 1). NXB Tiến bộ, 
Mátxcơva. 
[5] Ilencôp E.V. Logic học biện chứng (người dịch: 
Nguyễn Anh Tuấn, tài liệu tham khảo). Trường Đại 
học Khoa học xã hội và Nhân văn. 
[6] Nguyễn Văn Hợi (1992). Xây dựng phương án tối 
ưu điều khiển quá trình nhận thức của học sinh. 
Luận án tiến sĩ Triết học. 
[7] Bộ GD-ĐT (2013). Giáo trình Những nguyên lí cơ 
bản của chủ nghĩa Mác - Lênin. NXB Chính trị 
Quốc gia - Sự thật.