Bài giảng Kế toán tài chính 1 - Chương 7: Kế toán doanh thu, thu nhập, chi phí và xác định kết quả kinh doanh - Ngô Hoàng Di

21/09/2018
1
Chương 7
Kế toán doanh thu, thu nhập, chi phí
và xác định kết quả kinh doanh
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TPHCM, KHOA KẾ TOÁN- KIỂM TOÁN
Mục tiêu
 Sau khi học xong chương này, sinh viên có thể:
 Trình bày những vấn đề cơ bản liên quan đến doanh thu,
thu nhập, chi phí và xác định kết quả kinh doanh.
 Nhận diện và vận dụng tài khoản kế toán liên quan đến
doanh thu, thu nhập, chi phí và xác định kết quả kinh
doanh.
– Nhận biết được chứng từ kế toán liên quan đến doanh
thu, thu nhập, chi phí và xác định kết quả kinh doanh.
– Đọc và giải trích được các thông tin liên quan doanh thu,
thu nhập, chi phí và xác định kết quả kinh doanh.
21/09/2018
2
Nội dung
 Khái niệm và nguyên tắc cơ bản
 Ứng dụng vào hệ thống tài khoản
 Giới thiệu chứng từ sử dụng
 Đọc và giải thích thông tin trên báo cáo tài chính
Khái niệm 
• Doanh thu và thu nhập khác
• Chi phí SXKD và chi phí khác
21/09/2018
3
Doanh thu và thu nhập khác
• Các chuẩn mực chi phối
• Khái niệm
• Ghi nhận doanh thu
• Xác định doanh thu
Các chuẩn mực chi phối
• Liên quan đến nhiều chuẩn mực, trong đó, chủ yếu liên quan
đến các chuẩn mực sau:
– VAS 01 – Chuẩn mực chung
– VAS 14 – Doanh thu và thu nhập khác
– VAS 21 - Trình bày báo cáo tài chính
• Riêng VAS 15 – Hợp đồng xây dựng sẽ trình bày trong
một nội dung khác
21/09/2018
4
Khái niệm
DOANH THU VÀ THU NHẬP KHÁC 
DOANH THU THU NHẬP KHÁC
DOANH THU
BÁN HÀNG 
DOANH THU
CC DỊCH VỤ
LÃI, TiỀN BẢN QUYỀN, CỔ 
TỨC, LN ĐƯỢC CHIA
Lưu ý: Doanh thu được định nghĩa và xem xét riêng biệt với chi phí
Doanh thu
• Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu
được trong kỳ kế toán:
– Phát sinh từ các hoạt động sản xuất kinh doanh thông
thường và các hoạt động khác của doanh nghiệp;
– Góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu nhưng không bao
gồm các khoản góp vốn của cổ đông hoặc của chủ sở
hữu.
21/09/2018
5
Ghi nhận doanh thu
• Doanh thu bán hàng
• Doanh thu cung cấp dịch vụ
• Doanh thu từ lãi, tiền bản quyền, cổ tức và LN
được chia
5 điều kiện ghi nhận 
doanh thu bán hàng hóa
• DN đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với
quyền sở hữu sản phẩm hoặc hàng hóa cho người mua;
• DN không còn quyền quản lý hàng hóa như người sở hữu
hàng hóa hoặc quyền kiểm soát hàng hóa;
• Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn;
• DN đã thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch
bán hàng;
• Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng.
21/09/2018
6
Ví dụ 1
• Xác định các trường hợp sau đủ điều kiện ghi nhận doanh thu
chưa:
– Siêu thị A bán hàng và cho phép người mua hàng trả lại hàng trong
thời gian 10 ngày không cần nói lý do, miễn là hàng còn nguyên
vẹn.
– DN xuất hóa đơn và vận chuyển hàng từ TP. HCM ra Hà Nội để
giao cho khách hàng theo phương thức chuyển hàng.
– Cty Hoàng Nhân giao hàng cho công ty Hoàng Nghĩa tại kho của
bên mua. Do 2 giám đốc quen nhau nên kế toán của Hoàng Nhân
chưa biết giá bán là bao nhiêu.
Ví dụ 1 (tt)
– Cty Hoàn Cầu giao hàng hóa cho Cty Nhất Phương, trong hợp
đồng có qui định, sau khi lắp đặt thành một hệ thống, vận hành
ổn định thì mới chấp nhận số hàng trên (do yêu cầu kỹ thuật) và
được Hoàn Cầu đồng ý.
– Siêu thị X bán phiếu quà tặng có mệnh giá từ 100.000đ cho đến
500.000đ. Người có phiếu quà tặng được mua tất cả hàng hóa
có tại siêu thị và phải mua bằng hoặc cao hơn số tiền ghi trên
phiếu. Phiếu có giá trị 12 tháng.
21/09/2018
7
Xác định doanh thu bán hàng
• Theo VAS 14, “DT được được xác định theo giá trị hợp
lý của các khoản đã thu hoặc sẽ thu được sau khi trừ đi
các khoản giảm trừ doanh thu”.
• Như vậy, để xác định doanh thu cần xác định được 2
yếu tố:
 Giá trị hợp lý của khoản đã thu hoặc sẽ thu
 Các khoản giảm trừ doanh thu
Giá trị hợp lý 
• Là giá thoả thuận giữa hai bên mua bán.
– không bao gồm các khoản thuế gián thu phải nộp, như thuế
GTGT (kể cả trường hợp nộp thuế GTGT theo phương pháp
trực tiếp), thuế TTĐB, thuế xuất khẩu, thuế bảo vệ môi
trường.
– Trường hợp các khoản thuế gián thu phải nộp mà không tách
riêng ngay được tại thời điểm phát sinh giao dịch, có thể ghi
nhận doanh thu bao gồm cả số thuế gián thu nhưng định kỳ
phải ghi giảm doanh thu đối với số thuế gián thu phải nộp.
21/09/2018
8
Xác định 
doanh 
thu một 
số trường 
hợp
1. Bán hàng thu tiền, trả chậm thông thường
2. Người mua ứng trước
3. Bán hàng trả chậm
4. Bán hàng có kèm SP, HH, thiết bị phụ tùng
5. Bán hàng có kèm khuyến mãi, giảm giá
6. Bán hàng cho khách hàng truyền thống
Giá trị hợp lý 
Bán hàng thu tiền
• Doanh thu bán hàng là giá bán KHÔNG BAO GỒM các
khoản thuế gián thu.
21/09/2018
9
Người mua ứng trước
• DN đã viết hoá đơn và đã thu tiền hàng nhưng
đến cuối kỳ vẫn chưa giao hàng:
– Chưa phát sinh giao dịch bán hàng nên không phát
sinh doanh thu, ghi nhận một khoản ứng trước của
khách hàng
– Giá vốn của lô hàng được ghi nhận là hàng gửi đi
bán.
Bán hàng trả chậm
• Doanh thu bán hàng là giá bán trả ngay, không bao gồm lãi
trả chậm. Nợ phải thu bao gồm cả lãi trả chậm.
• Thuế GTGT tính trên giá bán trả ngay, không tính trên lãi trả
chậm
• Lãi trả chậm sẽ ghi nhận như một khoản doanh thu nhận
trước, sau đó phân bổ vào doanh thu hoạt động tài chính
trong suốt thời gian trả chậm.
21/09/2018
10
Ví dụ 2
• Ngày 01.01.20X0 doanh nghiệp N bán cho công ty K một lô hàng
cho trả chậm trong 3 năm. Giá bán chưa thuế GTGT của lô hàng
này nếu trả tiền ngay là 300 triệu đồng, thuế GTGT 10%. Giá
xuất kho lô hàng là 250 triệu đồng. Nợ gốc, thuế và lãi được trả
đều vào cuối mỗi năm. Hai bên thỏa thuận lãi suất cố định cho
khoản tín dụng tương tự là 10%/năm tính trên số tiền nợ. Hãy
xác định doanh thu bán hàng, doanh thu thuần, doanh thu hoạt
động tài chính tại doanh nghiệp N ở năm 20X0, 20X1 và 20X2.
• Yêu cầu: Xác định DTBH, DTTC của năm 20X0, 20X1 và 20X2
Dùng HH để trả lương, tiêu dùng nội bộ
• Trường hợp dùng hàng trả lương, biếu tặng, thưởng cho
công nhân viên và người lao động thì kế toán phải ghi
nhận doanh thu đối với sản phẩm, hàng hóa như đối với
giao dịch bán hàng thông thường.
• Trường hợp dùng hàng tiêu dùng nội bộ thì kế toán
không ghi nhận doanh thu. Giá trị xuất sử dụng tính vào
chi phí bán hàng, CP quản lý, tài sản liên quan ... Kế
toán khai thuế GTGT đầu vào và đầu ra cho lô hàng tiêu
dùng nội bộ.
21/09/2018
11
Ví dụ 3
• DN xuất lô hàng để thưởng cho những nhân viên xuất sắc, lô
hàng xuất có giá bán chưa thuế là 50 triệu đồng, thuế GTGT
10%, trừ vào quỹ khen thưởng. Giá xuất kho lô hàng là 35
triệu đồng.
• DN xuất lô hàng để làm tài sản cố định, lô hàng xuất có giá
bán chưa thuế là 80 triệu đồng, thuế GTGT 10%. Giá xuất
kho lô hàng là 65 triệu đồng.
Bán hàng kèm SP, HH, thiết bị thay thế
• Phân bổ doanh thu cho sản phẩm, hàng hóa được
bán và sản phẩm hàng hóa, thiết bị để thay thế
phòng ngừa hỏng hóc.
• Giá trị của sản phẩm, hàng hóa, thiết bị thay thế
được ghi nhận vào giá vốn hàng bán.
21/09/2018
12
Ví dụ 4
• DN bán 10 đv hàng hoá cho khách với đơn giá bán là 1 triệu
đồng/đv, thuế GTGT 10%, chưa thu tiền. Ngoài ra DN còn
kèm trong lô hàng này một số thiết bị thay thế có giá trị là 1
triệu đồng. Đơn giá vốn của hàng hoá là 0,7 triệu đồng/đv, giá
vốn của thiết bị thay thế là 0,5 triệu đồng.
• Yêu cầu: xác định doanh thu và giá vốn phát sinh trong giao
dịch trên
Bán hàng khuyến mãi kèm điều kiện -
Khuyến mãi có thu tiền 
• Trường hợp khách hàng chỉ được nhận hàng khuyến mại khi mua
hàng của đơn vị (như mua 2 sản phẩm được tặng thêm một sản
phẩm) thì bản chất giao dịch là giảm giá hàng bán, sản phẩm tặng
miễn phí cho khách hàng về hình thức được gọi là khuyến mại
nhưng về bản chất là bán vì khách hàng sẽ không được hưởng nếu
không mua sản phẩm.
• Trường hợp này giá trị sản phẩm tặng cho khách hàng được phản
ánh vào giá vốn và doanh thu tương ứng với giá trị hợp lý của sản
phẩm đó phải được ghi nhận.
21/09/2018
13
Ví dụ 5
• Công ty ĐK có chính sách bán bánh trung thu: mua 1 hộp
tặng 1 hộp.
• Trong kỳ có giao dịch như sau: Cty ĐK bán 5 hộp bánh cho
khách với đơn giá bán là 300.000 đồng/hộp, thuế GTGT 10%,
thu bằng TM. Ngoài ra ĐK còn tặng thêm 5 hộp theo quy
định. Đơn giá vốn của 1 hộp bánh là 200.000 đồng/hộp.
• Yêu cầu: xác định doanh thu, giá vốn phát sinh trong giao
dịch trên
Bán hàng khuyến mãi không kèm điều kiện 
- Khuyến mãi không thu tiền 
• Trường hợp khách hàng được nhận hàng khuyến mại
của đơn vị nhưng không kèm điều kiện, tức nhận sản
phẩm khuyến mãi không trả tiền cho dù mua hay không
mua hàng.
• Trường hợp này không tạo ra doanh thu, giá trị sản
phẩm xuất tặng cho khách hàng được phản ánh vào chi
phí bán hàng.
21/09/2018
14
Ví dụ 6
• Công ty URC thực hiện bán hàng khuyến mãi sản phẩm
trà xanh C2 tại trường ĐH Mở như sau: xuất hàng
khuyến mãi không thu tiền cho sinh viên, số lượng xuất
là 300 chai, đơn giá bán của 1 chai là 5.000 đồng/chai,
đơn giá vốn của 1 chai là 3.000 đồng/chai.
• Xác định doanh thu, giá vốn phát sinh trong giao dịch
trên
Các khoản giảm trừ doanh thu 
• Bao gồm:
• Chiết khấu thương mại
• Giảm giá hàng bán
• Hàng bán bị trả lại.
21/09/2018
15
Nguyên tắc giảm trừ doanh thu
 Phát sinh giảm trừ doanh thu của hàng hóa, dịch vụ bán
trong kỳ: Ghi giảm trừ doanh thu của kỳ đó.
 Trường hợp hàng đã tiêu thụ từ các kỳ trước, kỳ sau
mới phát sinh khoản giảm trừ thì:
• Trước thời điểm phát hành BCTC, kế toán phải coi
đây là một sự kiện cần điều chỉnh phát sinh sau ngày
lập Bảng CĐKT và ghi giảm doanh thu, trên BCTC
của kỳ lập báo cáo (kỳ trước).
• Sau thời điểm phát hành BCTC thì doanh nghiệp ghi
giảm doanh thu của kỳ phát sinh (kỳ sau).
Chiết khấu thương mại
• Chiết khấu thương mại: Là khoản giảm trừ cho người mua
do họ mua sản phẩm, hàng hóa dịch vụ có số lượng hay giá trị
lớn theo thỏa thuận về chiết khấu thương mại đã ghi trên
hợp đồng mua bán hoặc các cam kết mua bán hàng.
21/09/2018
16
Chiết khấu thương mại
 Trường hợp trong hóa đơn đã thể hiện khoản CKTM cho người mua
là khoản giảm trừ vào số tiền người mua (giá bán trên hoá đơn là giá
đã trừ CKTM) thì DN không ghi nhận là CKTM, doanh thu bán hàng
phản ánh theo giá đã trừ CKTM (doanh thu thuần).
 Trường hợp phải theo dõi riêng khoản CKTM mà DN chi trả cho
người mua nhưng chưa được phản ánh là khoản giảm trừ số tiền
phải thanh toán trên hóa đơn. Trường hợp này, bên bán ghi nhận
doanh thu ban đầu theo giá chưa trừ CKTM (doanh thu gộp).
Ví dụ 7
• Doanh nghiệp bán một lô hàng cho khách hàng A, tổng giá
bán chưa thuế GTGT là 100 triệu đồng, thuế suất thuế GTGT
10%. Doanh nghiệp đã xuất hàng cho người mua và người
mua đã chấp nhận sẽ thanh toán. Do mua hàng với khối
lượng lớn, người mua được hưởng chiết khấu thương mại là
2%.
• Yêu cầu: Xác định doanh thu thuần bán hàng trong nghiệp vụ
trên. Hoá đơn GTGT sẽ được thể hiện như thế nào?
21/09/2018
17
Ví dụ 8
• Theo chính sách bán hàng của DN, trong khoảng thời gian từ
15/4/20x0 đến 14/5/20x0, chiết khấu 2%/giá bán chưa thuế
GTGT cho khách hàng, nếu đạt doanh số mua là 200 trđ.
• Có tài liệu bán hàng cho khách hàng A như sau:
– Ngày 17/4: KH A mua hàng hóa, giá mua chưa thuế GTGT
là 80 trđ
– Ngày 12/5: KH A mua hàng hóa, giá mua chưa thuế GTGT
là 130trđ.
• Vì mua 2 đợt, tổng giá mua chưa thuế của khách hàng A là
210trđ, được hưởng chiết khấu 2% trừ vào hóa đơn cuối
cùng.
• Yêu cầu: Xác định doanh thu bán hàng, doanh thu thuần.
Chiết khấu thanh toán 
• Là khoản tiền mà bên bán cho bên mua hưởng
do khách hàng thanh toán tiền sớm.
• Chỉ liên quan đến thu hồi nợ phải thu nên không
được ghi giảm doanh thu bán hàng mà ghi tăng
chi phí tài chính.
21/09/2018
18
Giảm giá hàng bán 
• Là khoản giảm trừ cho người mua do hàng hóa kém phẩm
chất, sai quy cách hoặc lạc hậu thị hiếu.
• Trường hợp hóa đơn đã thể hiện khoản giảm giá (giá bán
phản ánh trên hoá đơn là giá đã giảm) thì doanh nghiệp (bên
bán hàng) không ghi nhận khoản giảm giá này, doanh thu bán
hàng phản ánh theo giá đã giảm (doanh thu thuần).
• Phản ánh khoản giảm giá này đối với việc chấp thuận giảm
giá sau khi đã bán hàng (đã ghi nhận doanh thu) và phát
hành hoá đơn (giảm giá ngoài hoá đơn) do hàng bán kém,
mất phẩm chất...
Hàng bán bị trả lại
• Là giá trị hàng bán đã xác định là tiêu thụ nhưng bị
khách hàng trả lại và từ chối thanh toán.
21/09/2018
19
Ví dụ 9
• Tháng 5/20X1, DN xuất lô hàng bán giao tại kho
có giá chưa thuế là 60 triệu đồng, thuế GTGT
10%, chưa thu tiền. Giá xuất kho là 50 triệu đồng.
• Tháng 6/20X1, khách hàng phàn nàn hàng kém
phẩm chất, hai bên thống nhất như sau: (a) giảm
giá 20% giá trị hàng và trừ vào tiền hàng; (b) xuất
trả 30% giá trị lô hàng và trừ vào tiền hàng.
Doanh thu cung cấp dịch vụ 
• 4 điều kiện ghi nhận doanh thu cung cấp dịch vụ:
– Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn;
– Có khả năng thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch cung cấp
dịch vụ đó;
– Xác định được phần công việc hoàn thành tại ngày lập
bảng cân đối kế toán;
– Xác định được chi phí phát sinh cho giao dịch và chi phí
để hoàn thành giao dịch cung cấp dịch vụ đó.
21/09/2018
20
Ví dụ 10
• Công ty quảng cáo Lasta nhận hợp đồng quảng cáo cho sản
phẩm M của công ty CP TĐA trong 1 năm (Từ tháng 06/20x0
đến hết tháng 5/20x1) với tổng số tiền là 2.200 triệu đồng
(bao gồm thuế GTGT 10%), thông qua chương trình “chuyện
không của riêng ai”, với 52 lần phát sóng trên truyền hình.
• Yêu cầu: Xác định thời điểm ghi nhận doanh thu cung cấp
dịch vụ của Lasta.
Doanh thu từ lãi, tiền bản quyền, cổ tức và 
lợi nhuận được chia
• 2 Điều kiện ghi nhận doanh thu
– Số tiền xác định tương đối chắc chắn;
– Có khả năng thu được lợi ích kinh tế.
21/09/2018
21
Ví dụ 11
• Ngày 1/2/20x0, Công viên nước Đầm Sen gửi tiền vào
Ngân hàng Việt Á, số tiền gửi là 50.000 trđ, kỳ hạn gửi
13 tháng, lãi suất 14%/năm, nhận lãi và gốc tại ngày đáo
hạn. (Tham khảo thuyết minh của DSN năm 2011)
• Yêu cầu: Xác định lãi tiền gửi mà CV nước Đầm Sen ghi
nhận trên báo cáo tài chính trong từng năm.
Thu nhập khác 
• Thu về thanh lý tài sản cố định, nhượng bán tài sản cố
định;
• Thu tiền phạt khách hàng do vi phạm hợp đồng;
• Thu tiền bảo hiểm được bồi thường;
• Thu được các khoản nợ phải thu đã xóa sổ tính vào chi
phí kỳ trước;
• Khoản nợ phải trả nay mất chủ được ghi tăng thu nhập;
• Thu các khoản thuế được giảm, được hoàn lại;
• Các khoản thu khác.
21/09/2018
22
Chi phí 
• Khái niệm
• Phân loại chi phí
• Ghi nhận chi phí
Khái niệm 
• Chi phí là tổng giá trị các khoản làm giảm lợi ích kinh tế
trong kỳ kế toán:
– dưới hình thức các khoản tiền chi ra, các khoản khấu
trừ tài sản hoặc phát sinh các khoản nợ
– dẫn đến làm giảm vốn chủ sở hữu, không bao gồm
các khoản phân phối cho cổ đông hoặc chủ sở hữu.
21/09/2018
23
Phân loại 
• Chi phí sản xuất kinh doanh:
– Theo chức năng: Chi phí giá vốn hàng bán, chi phí bán
hàng, chi phí quản lý doanh nghịêp, chi phí tài chính.
– Theo tính chất: Chi phí nguyên vật liệu, công cụ, khấu
hao, tiền lương, dịch vụ mua ngoài và chi phí bằng tiền.
• Chi phí khác: Chí phí ngoài hoạt động sản xuất kinh doanh
bình thường.
Ghi nhận chi phí 
• Chi phí được ghi nhận phù hợp với thu nhập, khi khi
nhận một khoản thu nhập thì phải ghi nhận các chi phí
để tạo ra thu nhập đó.
• Chi phí liên quan đến thu nhập kỳ này:
– Chi phí phát sinh trong kỳ này
– Chi phí trả trước từ các kỳ trước phân bổ cho kỳ này
– Chi phí phải trả nhưng liên quan đến thu nhập của kỳ này.
21/09/2018
24
Ví dụ 12
Tình hình chi phí phát sinh trong kỳ tại một DN như sau:
1. Xuất kho hàng hóa bán thu bằng tiền mặt, giá xuất kho
200trđ, giá bán chưa có thuế GTGT là 220trđ, thuế GTGT
10%, tiền hàng chưa thu.
2. Xuất kho CCDC sử dụng cho bộ phận quản lý doanh
nghiệp, giá xuất kho 2 trđ.
3. Cuối tháng, tính lương phải trả cho bộ phận bán hàng 10trđ,
chí phí quản lý doanh nghiệp 15 trđ.
4. Thuế môn bài phải nộp trong năm 20x0 là 1 trđ.
Ví dụ 12 (tt)
5. Cuối tháng, trích khấu hao TSCĐ sử dụng ở bộ phận
bán hàng 2trđ, bộ phận quản lý doanh nghiệp 3 trđ.
6. Chi tiền mặt mua văn phòng phẩm sử dụng ở bộ phận
quản lý 1,05trđ, trong đó có thuế GTGT 5%.
7. Trích trước chi phí bảo hành sản phẩm 5 trđ
8. Chi phí quảng cáo phân bổ cho tháng này 8 trđ
Yêu cầu: Xác định chi phí trong các nghiệp vụ phát sinh
trên.
21/09/2018
25
Chi phí khác 
• Giá trị khấu hao chưa hết của TSCĐ thanh lý nhượng
bán, chi phí thanh lý nhượng bán TSCĐ
• Khoản tiền bị phạt do vi phạm hợp đồng kinh tế, phạt
hành chính về thuế.
• Chênh lệch lỗ đánh giá TSCĐ khi đầu tư ra ngoài
• 
Ứng dụng vào hệ thống tài khoản 
• Kế toán doanh thu, chi phí hoạt động kinh doanh
• Kế toán doanh thu tài chính, chi phí tài chính
• Kế toán chi phí hoạt động
• Kế toán thu nhập khác, chi phí khác
• Kế toán xác định kết quả kinh doanh
21/09/2018
26
Kế toán doanh thu và chi phí kinh doanh
• Nguyên tắc hạch toán
• Các phương thức bán
hàng
• Tài khoản sử dụng
• Các nghiệp vụ cơ bản
Nguyên tắc kế toán 
• Tuân thủ nguyên tắc phù hợp.
• Doanh thu của các sản phẩm chịu thuế tiêu thụ đặc biệt,
doanh thu của hàng xuất khẩu, doanh thu của mặt hàng chịu
thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp thì doanh thu
KHÔNG bao gồm thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu hoặc
thuế GTGT.
• Đối với sản phẩm chịu thuế GTGT theo phương pháp khấu
trừ thì doanh thu bán hàng là giá bán chưa thuế GTGT.
• Các khoản giảm doanh thu như: Khoản chiết khấu thương
mại, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại phải được hạch
toán riêng.
• Cuối kỳ, kết chuyển các khoản giảm doanh thu để xác định
doanh thu thuần.
21/09/2018
27
Các phương thức bán hàng
• Bán buôn:
– Bán buôn vận chuyển thẳng: Mua và bán tay ba, không
qua kho
– Bán buôn hàng qua kho
• Bán hàng trực tiếp (bán tại kho của bên bán)
• Phương thức chuyển hàng (Chuyển giao cho người
mua)
• Bán hàng thông qua đại lý
• Bán lẻ:
– Bán hàng thu tiền trực tiếp
– Bán hàng thu tiền tập trung
TK 511- DT bán hàng và CCDV
• Các khoản giảm doanh
thu: Chiết khấu, giảm giá,
hàng bán bị trả lại.
• Kết chuyển doanh thu
thuần
• Doanh thu bán hàng,
cung cấp dịch vụ,
doanh thu bán hàng
nội bộ phát sinh trong
kỳ kế toán
Bên Nợ Bên Có
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ
21/09/2018
28
TK 632- Giá vốn hàng bán
• Giá vốn của hàng hóa đã tiêu
thụ trong kỳ kế toán
• Dự phòng giảm giá hàng tồn
kho phát sinh tăng
• Giá trị HTK hao hụt, mất mát
• CPSXC cố định không được
ghi nhận vào CP chế biến
• Dự phòng giảm giá HTK
phát sinh giảm
• Giá vốn của thành phẩm,
hàng hóa dịch vụ đã bán
bị trả lại.
• Kết chuyển giá vốn hàng
bán
Bên Nợ Bên Có
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ
Bán hàng trực tiếp 
TK 632
TK 15* Giá vốn hàng bán
TK 511
TK 11*, 131
Doanh thu
TK 3331 Hàng được coi là tiêu thụ khi khách hàng
nhận tại kho của bên bán
21/09/2018
29
Gửi hàng đi bán
TK 157
TK 155, 156
Giá xuất kho (1)
TK 511
TK 11*, 131
Doanh thu (2b)
TK 3331
TK 632
Giá vốn hàng bán (2a)
Hàng được coi là tiêu thụ khi
khách hàng đã chấp nhận
thanh toán
Bán buôn vận chuyển thẳng
TK 11*, 331
Mua hàng và bán ngay
TK 511
TK 11*, 131
Doanh thu
TK 3331
TK 632
Hàng được giao cho bên
mua ngay sau khi DN 
nhận hàng từ NCC
TK 1331
21/09/2018
30
Ví dụ 13
• Số dư đầu tháng 1/20x0 công ty CP Toàn Tâm: Thành phẩm A: 20
trđ (1.000 kg), hàng hóa B: 30 trđ (500 đv). Áp dụng phương pháp
kê khai thường xuyên, xuất kho theo PP FIFO, thuế GTGT khấu trừ.
• Có các nghiệp vụ phát sinh sau:
1. Nhập kho TP A từ sản xuất: 2.000 kg, giá thành 21.000đ/kg
2. Xuất 500 kg TP A bán trực tiếp thu bằng tiền mặt, giá bán chưa
thuế GTGT là 25.000đ/kg, thuế GTGT 10%.
3. Xuất kho 800 TP A gửi đi bán cho 1 khách hàng ở Trà Vinh, giá
bán chưa thuế GTGT theo hợp đồng là 28.000đ/kg, thuế GTGT
10%. Hàng đang trên đường giao cho khách hàng.
Ví dụ 13 (tt)
4. DN ký hợp đồng mua 2.000 đv hàng hóa B với công ty
Hoàng Tấn với giá mua chưa thuế GTGT là 59.500đ/đv;
đồng thời ký hợp đồng bán 2.000 đv hàng hóa B cho công ty
Chính Nghĩa với giá bán chưa thuế GTGT là 63.000đ/đv.
Công ty Hoàng Tấn đã giao hàng cho Chính Nghĩa theo yêu
cầu của Toàn Tâm. Hàng hóa B chịu thuế GTGT 5%. Toàn
Tâm chưa thanh toán cho Hoàng Tấn, đã thu tiền của Chính
Nghĩa bằng TGNH.
• Yêu cầu: Định khoản kế toán các nghiệp vụ phát sinh trên.
21/09/2018
31
Bán hàng kèm SP, HH, TB thay thế
TK 632
TK 15*
Giá vốn hàng bán
TK 511
TK 11*, 131
Doanh thu bán hàng
TK 3331
Doanh thu của hàng
hoá, thiết bị kèm theo
TK 15*
Giá vốn của hàng
hoá, thiết bị đi kèm
Ví dụ 14
• DN bán 10 đv hàng hoá cho khách với đơn giá bán là 1
triệu đồng/đv, thuế GTGT 10%, chưa thu tiền. Ngoài ra
DN còn kèm trong lô hàng này một số thiết bị thay thế có
giá trị là 1 triệu đồng. Đơn giá vốn của hàng hoá là 0,7
triệu đồng/đv, giá vốn của thiết bị thay thế là 0,5 triệu
đồng.
• Yêu cầu: định khoản nghiệp vụ kinh tế phát sinh trên
21/09/2018
32
Bán hàng khuyến mãi kèm điều kiện -
Khuyến mãi có thu tiền 
TK 632
TK 15*
Giá vốn hàng bán
TK 511
TK 11*, 131, 
Doanh thu bán hàng
TK 3331
Doanh thu của hàng
khuyến mãi
TK 15*
Giá vốn của hàng
khuyến mãi
Ví dụ 15
• Công ty ĐK có chính sách bán bánh trung thu: mua 1
hộp tặng 1 hộp. Trong kỳ có giao dịch như sau: Cty ĐK
bán 5 hộp bánh cho khách với đơn giá bán là 300.000
đồng/hộp, thuế GTGT 10%, thu bằng TM. Ngoài ra ĐK
còn tặng thêm 5 hộp theo quy định. Đơn giá vốn của 1
hộp bánh là 200.000 đồng/hộp.
• Yêu cầu: định khoản nghiệp vụ kinh tế phát sinh
21/09/2018
33
Bán hàng qua đại lý
• Khi xuất kho hàng gửi đại lý: Sử dụng phiếu xuất kho
gửi hàng đại lý
• Chỉ ghi nhận doanh thu bán hàng khi bên đại lý gửi
bảng kê hàng đã tiêu thụ, xuất hóa đơn giao cho đại lý
về giá trị hàng hóa đã bán.
• Hoa hồng đại lý được ghi nhận vào chi phí bán hàng.
Bán hàng qua đại lý
TK 157
TK 155, 156
Giá xuất kho (1)
TK 511
TK 11*, 131
Doanh thu (2b)
TK 3331
TK 632
Giá vốn hàng bán (2a)
TK 641
TK 1331
Hoa hồng (3)
21/09/2018
34
Ví dụ 16
• Tiếp theo ví dụ công ty CP Toàn Tâm (ví dụ 13);
– Xuất kho 1.000 kg thành phẩm A gửi đại lý M bán hộ. Đại lý M
phải bán đúng giá trong hợp đồng gửi đại lý, giá bán chưa thuế
GTGT 30.000đ/kg, thuế GTGT 10%. Đại lý M được hưởng
5%/giá bán chưa thuế GTGT của lượng hàng bán được.
– Cuối tháng, theo bảng kê hàng đã bán mà đại lý M gửi cho Toàn
Tâm, đại lý M bán được 950 kg. Đại lý đã chuyển khỏan thanh
toán toàn bộ số tiền hàng sau khi trừ đi hoa hồng được hưởng,
thuế GTGT trên hoa hồng 10%.
Yêu cầu: Định khoản kế toán
Bán hàng trả chậm 
TK 155, 156
Giá vốn hàng bán (1)
TK 511
TK131 
Doanh thu (2)
TK 3331
TK 632
TK 3387
TK 515
Phân bổ lãi (3) Tổng lãi trả chậm
21/09/2018
35
Ví dụ 17
Ngày 01.01.20X0 doanh nghiệp N bán cho công ty K một lô
hàng cho trả chậm trong 3 năm. Giá bán chưa thuế GTGT của lô
hàng này nếu trả tiền ngay là 300 triệu đồng, thuế GTGT 10%.
Giá xuất kho lô hàng là 250 triệu đồng. Nợ gốc, thuế và lãi được
trả đều vào cuối mỗi năm. Hai bên thỏa thuận lãi suất cố định
cho khoản tín dụng tương tự là 10%/năm tính trên số tiền nợ.
Hãy xác định doanh thu bán hàng, doanh thu thuần, doanh thu
hoạt động tài chính tại doanh nghiệp N ở năm 20X0, 20X1 và
20X2.
Yêu cầu: Định khoản kế toán
Chiết khấu thương mại, giảm giá, hàng bán 
bị trả lại
TK 521
TK 131, 11*
TK 3331
TK 511
K/c giảm DTPhát sinh
TK 15*
TK 632
Nhập lại hàng
bán bị trả lại
21/09/2018
36
Ví dụ 18
Doanh nghiệp bán một lô hàng cho khách hàng A, tổng giá bán
chưa thuế GTGT là 100 triệu đồng, thuế suất thuế GTGT 10%.
Doanh nghiệp đã xuất hàng cho người mua và người mua đã
chấp nhận sẽ thanh toán. Do mua hàng với khối lượng lớn,
người mua được hưởng chiết khấu thương mại là 2%.
Yêu cầu: Định khoản nghiệp vụ trên.
Ví dụ 19
• Theo chính sách bán hàng của DN, trong khoảng thời
gian từ 15/4/20x0 đến 14/5/20x0, chiết khấu 2%/giá bán
chưa thuế GTGT cho khách hàng, nếu đạt doanh số
mua là 200 trđ.
• Có tài liệu bán hàng cho khách hàng A như sau:
– Ngày 17/4: KH A mua hàng hóa, giá mua chưa thuế GTGT là 80
trđ
– Ngày 12/5:KH A mua hàng hóa, giá mua chưa thuế GTGT là
130trđ. Vì mua 2 đợt, tổng giá mua chưa thuế của khách hàng A
là 210trđ, được hưởng chiết khấu 2% trừ vào hóa đơn cuối
cùng.
Yêu cầu: Định khoản kế toán.
21/09/2018
37
Kế toán doanh thu, chi phí tài chính
• Các trường hợp phát sinh
• Tài khoản sử dụng
• Các nghiệp vụ cơ bản
Các trường hợp phát sinh
• Lãi lỗ đầu tư chứng khoán, đầu tư góp vốn vào công
ty liên doanh, liên kết, đầu tư vào công ty con.
• Lãi tiền gửi, lãi đi vay không được vốn hóa vào tài sản
• Bán hàng, mua hàng trả góp
• Chiết khấu được hưởng và cho khách hàng hưởng
• Lãi lỗ chênh lệch tỷ giá
21/09/2018
38
TK 515- Doanh thu hoạt động tài chính
• Kết chuyển doanh thu hoạt
động tài chính để xác định
kết quả kinh doanh.
• Doanh thu hoạt động tài
chính phát sinh trong kỳ
kế toán
Bên Nợ Bên Có
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ
TK 635- Chi phí tài chính
• Chi phí tài chính phát sinh
trong kỳ kế toán
• Kết chuyển chi phí tài
chính để xác định kết quả
kinh doanh.
Bên Nợ Bên Có
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ
21/09/2018
39
Chuyển nhượng khoản đầu tư
TK 12*, 22*
TK 515
TK 635
TK 111, 112
Giá gốc
Giá bán > Giá gốc
Giá bán < Giá gốc
Giá bán
CP bán
DT/CP tài chính là chênh lệch
giữa giá bán và giá gốc của CK
Ví dụ 20
• Ngày 1/2/20x0, Công ty Thành Thành Công mua lướt sóng
2.000.000 cp Công ty Mía đường Lam Sơn, giá giao dịch
thoả thuận là 32.000đ/cp, mệnh giá 10.000đ/cp, thanh toán
bằng chuyển khoản. Chi phí giao dịch 0,15%/giá trị giao dịch,
thanh toán bằng chuyển khoản.
• Ngày 28/2/20x0, công ty Thành Thành Công đã bán thành
công 2.000.000 cp, giá bán 45.000đ/cp, chi phí giao dịch bán
là 0,15%/giá trị giao dịch, tất cả thu bằng chuyển khoản.
• Yêu cầu: Định khoản kế toán
21/09/2018
40
Các trường hợp khác
TK 635TK 515
TK 111, 112
Lãi tiền gửi
Lãi cho vay
Lãi vay cho
SXKD
TK 331/131
CKTT được
hưởng
CKTT cho
hưởng
TK 3387/242
Phân bổ lãi bán
trả góp
Phân bổ lãi
mua trả góp
Kế toán chi phí hoạt động
• Nội dung chi phí bán hàng
và quản lý doanh nghiệp
• Tài khoản sử dụng
• Các nghiệp vụ cơ bản
21/09/2018
41
Chi phí bán hàng
• Là các khoản chi phí liên quan đến việc tiêu thụ sản phẩm, hàng
hóa dịch vụ bao gồm:
– Chi phí lương nhân viên bán hàng
– Chi phí vật liệu
– Chi phí công cụ
– Chi phí khấu hao
– Chi phí bảo hành
– Chi phí dịch vụ mua ngoài
– Chi phí khác bằng tiền
Chi phí quản lý doanh nghiệp 
• Là các khoản chi phí liên quan đến quản lý chung toàn doanh
nghiệp, bao gồm:
– Chi phí nhân viên quản lý
– Chi phí vật liệu
– Chi phí công cụ dụng cụ
– Chi phí khấu hao tài sản
– Chi phí thuế, phí, lệ phí
– Chi phí dự phòng
– Chi phí dịch vụ mua ngoài
– Chi phí khác bằng tiền
21/09/2018
42
TK 641- Chi phí bán hàng
TK 642- Chi phí quản lý doanh nghiệp 
• Chi phí bán hàng và quản lý
phát sinh trong kỳ kế toán
• Kết chuyển chi phí bán
hàng và quản lý để xác
định kết quả kinh doanh.
Bên Nợ Bên Có
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ
Sơ đồ hạch toán 
TK 641, 642
TK 334, 338
TK 15*, 142
TK 214
TK 352, 333
CP nhân viên
CP vật liệu, dụng cụ
CP khấu hao
CP bảo hành, thuế
phí, lệ phí
TK 229
Dự phòng phải thu
khó đòi
TK 11*, 33*
Cp dịch vụ, bằng tiền
TK 911
Kết chuyển CP 
hoạt động
21/09/2018
43
Ví dụ 21
• Có tình hành kế toán tháng 1/20x0 tại công ty CP An Khang:
1. Cuối tháng tính lương phải trả cho bộ phận bán hàng
30trđ, bộ phận quản lý doanh nghiệp 40trđ.
2. Trích khoản các trích theo lương theo quy định
3. Xuất vật liệu sử dụng cho bộ phận bán hàng 3 trđ.
4. Xuất CCDC loại phân bổ 2 lần sử dụng cho quản lý DN 4
trđ.
5. Thuế môn bài phải nộp trong năm 20x0 là 3 trđ
6. Chi phí điện, nước, điện thoại thanh toán bằng chuyển
khoản, phân bổ cho bộ phận bán hàng 2 trđ, quản lý DN
3 trđ.
Ví dụ 21 (tt)
7. Khấu hao tài sản cố định hữu hình sử dụng ở bộ
phận bán hàng 1,5 trđ, bộ phận quản lý doanh nghiệp
2,5 trđ.
8. Chi phí thanh toán bằng tiền mặt, sử dụng ở bộ phận
bán hàng 1 trđ, bộ phận quản lý DN 2 trđ.
Yêu cầu: Định khoản kế toán.
21/09/2018
44
Kế toán thu nhập và chi phí khác
• Tài khoản sử dụng
• Các nghiệp vụ cơ bản
TK 711- Thu nhập khác
• Kết chuyển chi phí khác để
xác định kết quả kinh doanh
trong kỳ kế toán.
• Thu nhập khác phát sinh
trong kỳ kế toán
Bên Nợ Bên Có
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ
21/09/2018
45
TK 811- Chi phí khác
• Chi phí khác phát sinh trong
kỳ kế toán
• Kết chuyển chi phí khác
để xác định kết quả kinh
doanh.
Bên Nợ Bên Có
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ
Sơ đồ hạch toán thu nhập khác
TK 711
TK 11*, 131
Thanh lý, nhượng
bán TSCĐ
TK 15*, 21*
Nhận biếu tặng
11*, 138
Phạt hợp đồng
111, 112
Thu hồi nợ đã 
xóa sổ
TK 911 Kết
chuyển
21/09/2018
46
Sơ đồ hạch toán thu nhập khác
TK 811
TK 21*
TK 214
Xóa sổ TS, 
GTCL 
TK 911
Kết chuyển
TK 111, 112 Các khoản bị
phạt
TK 821- Chi phí thuế TNDN
• Chi phí thuế TNDN hiện
hành phát sinh trong kỳ kế
toán
• Kết chuyển chi phí thuế
TNDN hiện hành để xác
định kết quả kinh doanh.
Bên Nợ Bên Có
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ
21/09/2018
47
Sơ đồ hạch toán- CP thuế TNDN hiện hành
TK 3334
TK 8211
Cuối năm số tạm nộp > thực tế phải 
nộp
Cuối năm số 
tạm nộp < thực 
tế phải nộp
Hàng quý
Kết chuyển
Nộp thuếTK 
111/112
TK 911
TK 911- Xác định kết quả 
• Chi phí giá vốn hàng bán
• Chi phí bán hàng
• Chi phí quản lý doanh nghiệp
• Chi phí tài chính
• Chi phí khác
• Chi phí thuế TNDN
• Kết chuyển lãi
• Doanh thu thuần từ bán
hàng và cung cấp dịch vụ
• Doanh thu hoạt động tài
chính
• Thu nhập khác
• Kết chuyển lỗ
Bên Nợ Bên Có
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ
21/09/2018
48
Sơ đồ hạch toán 
TK 911
TK 632
TK 641
TK 642
TK 635
TK 811
TK 511
TK 515
TK 711
TK 421TK 421
TK 821
Giới thiệu chứng từ sử dụng
21/09/2018
49
Chứng từ kế toán
• Doanh thu:
– Hóa đơn GTGT
– Lệnh giao hàng, phiếu giao hàng
– Hợp đồng mua bán
– Hợp đồng gửi hàng đại lý
– Hợp đồng vay
– Chứng từ thu tiền: Phiếu thu, giấy báo Có của Ngân hàng
– Biên bản thanh lý TSCĐ
– 
Chứng từ kế toán
• Chi phí:
– Phiếu xuất kho
– Bảng thanh toán lương, Bảng phân bổ lương
– Bảng phân bổ khấu hao tài sản cố định
– Hoá đơn GTGT, hóa đơn bán hàng thông thường đầu vào
– Tờ khai thuế, biên lại nộp thuế, phí, lệ phí
– Phiếu chi tiền, giấy báo Có của ngân hàng
– Hợp đồng mua bán, hợp đồng quảng cáo,.
–