Bài giảng Kinh tế học quản lý - Chuyên đề VII: Giới thiệu lý thuyết trò chơi - Nguyễn Văn Dư

9/24/2016 
1 
CHUYÊN ĐỀ VII 
GIỚI THIỆU 
LÝ THUYẾT TRÒ CHƠI 
NỘI DUNG 
1. Giới thiệu 
2. Một số khái niệm 
3. Phân loại trò chơi 
4. Các giả định quan trọng 
5. Cân bằng Nash (Nash equilibrium) 
6. Một số qui luật trong lý thuyết trò chơi 
9/24/2016 
2 
1. GIỚI THIỆU 
• Nghiên cứu các tình huống ra quyết định có ảnh 
hưởng, liên quan đến nhiều người và ngược lại. 
• Lý thuyết trò chơi sẽ xác định xác suất thành công 
khi cho trước một không gian chiến lược. Nghĩa là 
mỗi người đều có hơn một sự lựa chọn và lựa chọn 
của họ ảnh hưởng lẫn nhau. 
1. GIỚI THIỆU 
• Ví dụ 1: Có hai dòng xe, một dòng dành cho “phái 
yếu” và một dòng dành cho “phái mạnh”. Với ngân 
sách có hạn, bản thân Honda lẫn SYM đều không 
thể đầu tư cùng một lúc cả hai dòng này và họ lại là 
đối thủ cạnh tranh của nhau. Nếu cả hai cùng tung ra 
cùng lúc 1 dòng xe cho phái mạnh (hoặc phái yếu) 
thì cả hai đều thiệt. Chiến lược tốt nhất là mỗi hãng 
chọn dòng xe để đầu tư. Vấn đề là làm sao biết đối 
thủ của mình đang đầu tư dòng xe nào? 
9/24/2016 
3 
1. GIỚI THIỆU 
• Ví dụ 2: Ban Biên tập báo Thanh Niên sẽ phải có 
một cuộc họp kín để quyết định chọn tin gì đưa lên 
trang 1 của báo ngày hôm nay. Và họ cũng biết ban 
Biên tập báo Tuổi Trẻ cũng họp ở đâu đó để bàn về 
việc này. 
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM 
• Ngƣời chơi (Players): Là những người tham gia vào 
một hay nhiều trò chơi. 
• Luật chơi (Rules): Là những nguyên tắc và chế tài 
trong một cuộc chơi. 
• Kế cục (Payoff): Là lượng hữu dụng (thường là tiền) 
mà một người chơi khi thắng hoặc thua của một 
chiên lược cụ thể trong trò chơi. 
• Chiến lƣợc (Strategy): Là một tập các phải ứng của 
người chơi có thể xảy ra trong một trò chơi. Một 
chiến lược phải trọn vẹn, xác định rõ ràng trong các 
tình huống bất ngờ. 
9/24/2016 
4 
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM 
• Chiến lƣợc áp đảo (Dominant Strategy): Là chiến lược 
có kết cục tốt nhất bất chấp các chiến lược của đối thủ 
• Chiến lƣợc bị áp đảo (Dominated Strategy): Là chiến 
lược có kết cục tệ nhất bất chấp các chiến lược của đối thủ 
• Chiến lƣợc thuần tuý (Pure Strategy): Là chiến lược dự 
trên phán đoán các chiến lược của đối thủ 
• Chiến lƣợc hỗn hợp (Mixed Strategy): Là chiến lược khi 
không dự đoán được chiến lược của đối thủ. 
• Cân bằng (Equilibrium): Là một kết quả (outcome) mà 
trong đó các bên tham gia cuộc chơi không muốn thay đổi. 
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM 
• Cân bằng (Equilibrium): Là một kết quả (outcome) mà 
trong đó các bên tham gia cuộc chơi không muốn thay đổi. 
• Cân bằng áp đảo (Dominant Strategy Equilibrium): Là 
một cân bằng mà trong đó mỗi người chơi đều sử dụng 
chiến lược áp đảo của mình. 
• Cân bằng Nash (Nash Equilibrium): Là cân bằng mà 
trong đó các người chơi hành động điều tốt nhất mà họ có 
thể làm khi đối với hành động của đối phương. 
• Tình thế lƣỡng nan của ngƣời tù (Prinsoner’s dlemma): 
Là một kết cục mà mặc dù mọi người hành động khôn 
ngoan theo tư lợi của mình nhưng kết nhận được thì không 
khôn ngoan 
9/24/2016 
5 
3. PHÂN LOẠI TRÒ CHƠI 
• Phân loại dựa vào thông tin 
• Trò chơi với thông tin đầy đủ (complete information): là 
mỗi người chơi có thể tính toán được kết cục (payoff) 
của các người chơi còn lại. 
• Trò chơi với thông tin không đầy đủ (incomplete 
information). 
• Trò chơi đồng thời (Simultaneous-move game) 
• Là dạng trò chơi mà các nguời chơi phải hành động 
cùng lúc. 
• Ví dụ: Ban biên tập báo Thanh Niên và Tuổi Trẻ 
phải ra quyết định đồng thời. 
3. PHÂN LOẠI TRÒ CHƠI 
• Trò chơi luôn phiên (Sequential-move game): hay còn 
gọi là trò chơi động, là dạng trò chơi có nhiều giai đoạn 
và mỗi người chơi sẽ hành động ở mỗi giai đoạn. 
• Nếu Honda ra quyết định trước thì SYM sẽ rất dễ dàng 
có quyết định. 
• Trả tiền nhậu hay karaoke là trò chơi luôn phiên. 
• Phân loại dựa vào khả năng hợp tác 
• Trò chơi hợp tác (cooperative games): các người chơi cùng 
lập chương trình hành động và có biện pháp chế tài cho 
những thoả thuận chung. 
• Trò chơi bất hợp tác (non- cooperative games): không có 
hợp đồng (khế ước), hoặc nếu có thì rất khó chế tài. 
9/24/2016 
6 
4. CÁC GIẢ ĐỊNH QUAN TRỌNG 
• Mỗi người ra quyết định (người chơi – player) luôn có hai hay 
nhiều lựa chọn. 
• Mỗi lựa chọn phải dẫn đến một kết cục rõ ràng (thắng, thua hay 
hoà) khi kết thúc cuộc chơi. 
• Kết cục cụ thể cho mỗi người chơi phải gắn với mỗi giai đoạn 
kết thúc (một trò chơi có tổng bằng không – zero sum game 
nghĩa là tổng tất cả các kết cục của các người chơi là bằng zero 
khi kết thúc mỗi giai đoạn chơi). 
4. CÁC GIẢ ĐỊNH QUAN TRỌNG 
• Người chơi đều có kiến thức hoàn hảo về trò chơi cũng 
như về đối phương của họ. (Anh ta/Chị ta biết đầy đủ chi 
tiết các luật lệ của trò chơi cũng như kết cục của tất cả 
các người khác). 
• Tất cả những quyết định của người chơi là duy lý (học 
thuyết mà trong đó tiêu chuẩn về chân lý không có tính giác 
quan mà có tính trí tuệ và suy diễn logic), mỗi người chơi, 
chẳng hạn có hai lựa chọn, thì khi đó họ sẽ lựa chọn cái 
nào đem lại kết cục tốt nhất. 
9/24/2016 
7 
5. CÂN BẰNG NASH 
NGƢỜI CHƠI 2 
Trái Phải 
NGƢỜI 
CHƠI 1 
Đỉnh 1, 0 1, 1 
Đáy -1000, 0 2, 1 
• Cân bằng Nash là tập hợp các chiến lược (mỗi người chơi có 
một chiến lược) sao cho không người chơi nào có động cơ 
đơn phương thay đổi hành động của họ. 
• Nếu một người chơi thay đổi chiến lược, người này sẽ nhận 
được kết cục thấp hơn. 
5. CÂN BẰNG NASH 
HÃNG B 
Quảng cáo Không quảng cáo 
HÃNG A 
Quảng cáo 40, 5 15, 0 
Không quảng cáo 6, 8 20, 2 
• Cân bằng Nash là một chiến lược khiến cho người chơi 
nghĩ rằng mình đã lựa chọn tốt nhất có thể, bất luận hành 
động của đối thủ. 
• Quảng cáo là lựa chọn tốt nhất của Hãng B. 
9/24/2016 
8 
5. CÂN BẰNG NASH 
TẤM 
Không bắt cá Bắt cá 
CÁM 
Không bắt cá 0 , 0 6 , 4 
Bắt cá 1 , 0 2 , 6 
• Mỗi người chơi luôn tìm phương án tốt nhất (best 
response) trước mỗi chiến lược của đối phương. 
• Cám không có chiến lược áp đảo/Chiến lược áp đảo 
của Tấm là “Bắt cá” 
5. CÂN BẰNG NASH 
THỢ SĂN 2 
Hươu Thỏ 
THỢ SĂN 1 
Hươu 3 , 3 0 , 2 
Thỏ 2 , 0 1 , 1 
• Cân bằng Nash có thể được tạo ra khi người chơi hợp 
tác với nhau. 
• Săn Hươu đem lại lợi ích cao nhất nhưng cần phải có 
sự hợp tác. 
9/24/2016 
9 
6. MỘT SỐ QUI LUẬT TRONG LÝ THUYẾT TRÒ CHƠI 
Qui luật 1: Nhìn xa hơn và suy luận ngược về (Look ahead 
and reason backward) 
• Người tiên phong là người khôn? 
• Trong chợ, nếu gian hàng của bạn là người niêm yết 
giá cố định trước, đối thủ của bạn sẽ có cơ hội hạ giá 
để dành khách hàng. 
• Khi công ty quyết định tung ra một sản phẩm mới trên 
thị trường. Bạn phải đầu tư để người tiêu dùng hiểu nó 
là gì, công dụng mới, chức năng vượt trột so với các 
sản phẩm hiện hànhngười đi sau không cần phải làm 
như vậy nữa! Họ sẽ cưỡi trên lưng trên lưng của người 
đi trước. 
6. MỘT SỐ QUI LUẬT TRONG LÝ THUYẾT TRÒ CHƠI 
Qui luật 1: Nhìn xa hơn và suy luận ngược về 
• Chiến thuật: Người ta có thể sử dụng chiến thuật đe dọa để 
đối phương thay đổi hành vi. 
• Ví dụ: XYX là một hãng muốn gia nhập thị trường, còn ABC 
là một hãng lâu năm trong thị trường này. ABC doạ sẽ trừng 
phạt XYX nếu XYZ gia nhập. 
 CÔNG TY XYZ 
Gia nhập Không gia nhập 
CÔNG 
TY 
ABC 
Tấn công 30, -10 40 , 0 
Không tấn công 20, 10 70, 0 
9/24/2016 
10 
6. MỘT SỐ QUI LUẬT TRONG LÝ THUYẾT TRÒ CHƠI 
Qui luật 1: Nhìn xa hơn và suy luận ngược về 
• Chiến thuật: Cần tìm hiểu mức độ tin cậy của “đe doạ” hay 
“lời hứa” trong trò chơi để đưa ra quyết định. Không phải lời 
“đe dọa” hay “lời hứa” nào cũng đáng tin cậy. 
. 
CÔNG TY XYZ 
Gia nhập Không gia nhập 
CÔNG 
TY 
ABC 
Tấn công 30, -10 40 , 0 
Không tấn công 50, 10 100, 0 
6. MỘT SỐ QUI LUẬT TRONG LÝ THUYẾT TRÒ CHƠI 
GIÁP 
Khai Không khai 
ẤT 
Khai -3 , -3 0 , -6 
Không khai -6 , 0 -1 , -1 
Qui luật 2: Nếu có chiến lược áp đảo, hãy sử dụng. 
• Tình thế lưỡng nan của người tù. Chiến lược áp đảo là 
Khai tội. 
9/24/2016 
11 
6. MỘT SỐ QUI LUẬT TRONG LÝ THUYẾT TRÒ CHƠI 
Qui luật 2: Nếu có chiến lược áp đảo, hãy sử dụng 
• Nhận xét: Mặc dù mọi người hành động khôn ngoan, 
nhưng kết quả chung lại không khôn ngoan. 
• Mọi người vứt rác bừa bãi, hệ quả là ai cũng chiệu 
thiệt do đường phố bẩn thiểu. 
• Tất cả các tỉnh đều ưu đãi đầu tư và cạnh tranh nhau, 
tất cả đều có kết cục xấu (chạy đua xuống đáy) 
• Ai cũng cố vượt lên khi đến ngã tư, không chịu 
nhường, hậu quả là tất cả bị kẹt lại. 
6. MỘT SỐ QUI LUẬT TRONG LÝ THUYẾT TRÒ CHƠI 
UNILIVER 
Quảng cáo Không quảng cáo 
P&G 
Quảng cáo 10 , 20 25 , 10 
Không quảng cáo 15 , 30 5 , 0 
Qui luật 3: Nếu không có chiến lược áp đảo, cố tìm 
một chiến lược áp đảo lặp lại khác. 
• Uniliver chọn chiến lược áp đảo, P&G phải chọn 
chiến lược dựa theo. 
9/24/2016 
12 
6. MỘT SỐ QUI LUẬT TRONG LÝ THUYẾT TRÒ CHƠI 
KINH ĐÔ 
Giá thấp Quảng cáo 
ĐỨC PHÁT 
Giá thấp 60 , 60 60 , 80 
Quảng cáo 80 , 60 50 , 50 
Qui luật 4: Nếu không có chiến lược áp đảo, giả sử đối 
phương của mình họ sử dụng chiến lược áp đảo của họ, khi đó 
chọn chiến lược phù hợp tiếp theo. 
6. MỘT SỐ QUI LUẬT TRONG LÝ THUYẾT TRÒ CHƠI 
HÃNG 2 
Dòn Ngọt 
HÃNG 1 
Dòn -5 , -5 10 , 10 
Ngọt 10 , 10 -5 , -5 
Qui luật 5: Nếu cả hai đều không có chiến lược áp đảo, nên 
chọn một tình huống cân bằng chung.