Bài giảng Quản trị ngân hàng - Chương 2: Vốn tự có và sự an toàn của ngân hàng

Chöông 2 
1 
VỐN TỰ CÓ VÀ SỰ AN TOÀN 
CỦA NGÂN HÀNG 
I. TỔNG QUAN VỀ VỐN TỰ CÓ 
2 
 1. Khái niệm 
 Góc độ kinh tế: 
 Là vốn riêng của ngân hàng do các chủ sở hữu đóng góp và nó còn 
được tạo ra và bổ sung liên tục trong qúa trình kinh doanh dưới dạng 
lợi nhuận giữ lại và các quỹ của NH. 
 Góc độ quản lý: 
 Vốn tự có cơ bản (Vốn cấp 1): Vốn điều lệ thực có (vốn được cấp, 
vốn đã góp),Quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ, Quỹ đầu tư phát triển 
nghiệp vụ, Lợi nhuận khơng chia, Thặng dư cổ phần được tính vào 
vốn theo quy định của pháp luật, trừ đi phần dùng để mua cổ phiếu 
quỹ (nếu có). 
 Vốn tự có bổ sung (Vốn cấp 2): Phần giá trị tăng thêm khi định giá lại 
tài sản cố định và các loại chứng khóan đầu tư, Quỹ dự phòng tài 
chính, Trái phiếu chuyển đổi hoặc cổ phiếu ưu đãi do tổ chức tín dụng 
phát hành, giấy nợ thứ cấp có thời hạn dài. 
3 
 2. Đặc điểm của vốn tự có (Vốn cấp 1) 
 Ổn định và luôn tăng trưởng 
 Tỷ trọng thấp nhưng quan trọng. 
 Quyết định quy mô hoạt động của NH. 
 3. Chức năng của vốn tự có 
 3.1. Chức năng bảo vệ 
 3.2. Chức năng hoạt động 
 3.3. Chức năng điều chỉnh 
II. Thành phần của vốn tự có 
4 
 1. Ơ Việt Nam (Thông tư số 13/2010/TT-NHNN và 19): 
VTC=Vốn C1 (1.1)+Vốn C2 (1.2)-Các phải trừ VTC (1.3) 
 1.1. Vốn cấp 1 (Vốn tự có cơ bản): 
 1.1.1. Các khoản được dùng để xác định VTC cấp 1: 
 1.1.1.1. Vốn điều lệ thực có (vốn đã được cấp, vốn đã
góp): Nguồn vốn ban đầu ngân hàng có được khi mới 
hoạt động và được ghi vào bảng điều lệ hoạt động của 
ngân hàng. Theo qui định của luật pháp, một tổ chức tín 
dụng để được phép hoạt động thì vốn điều lệ thực tế 
vốn điều lệ tối thiểu (vốn pháp định). 
5 
NĐ 141/2006/NĐ-CP 
STT Loại hình tổ chức tín dụng 
2008 2010 
I Ngân hàng 
1 Ngân hàng thƣơng mại 
a Ngân hàng thƣơng mại Nhà nƣớc 3.000 tỷ đồng 3.000 tỷ đồng 
b Ngân hàng thƣơng mại cổ phần 1.000 tỷ đồng 3.000 tỷ đồng 
c Ngân hàng liên doanh 1.000 tỷ đồng 3.000 tỷ đồng 
d Ngân hàng 100% vốn nƣớc ngoài 1.000 tỷ đồng 3.000 tỷ đồng 
đ Chi nhánh Ngân hàng nƣớc ngoài 15 triệu USD 15 triệu USD 
2 Ngân hàng chính sách 5.000 tỷ đồng 5.000 tỷ đồng 
3 Ngân hàng đầu tƣ 3.000 tỷ đồng 3.000 tỷ đồng 
4 Ngân hàng phát triển 5.000 tỷ đồng 5.000 tỷ đồng 
5 Ngân hàng hợp tác 1.000 tỷ đồng 3.000 tỷ đồng 
6 Quỹ tín dụng nhân dân 
a Quỹ tín dụng nhân dân TW 1.000 tỷ đồng 3.000 tỷ đồng 
b Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở 0,1 tỷ đồng 0,1 tỷ đồng 
6 
 Đối với ngân hàng thương mại nhà nước, vốn điều lệ do 
ngân sách nhà nƣớc cấp phát; 
 Đối với ngân hàng thương mại liên doanh, vốn điều lệ do 
các bên liên doanh tham gia đóng góp; 
 Đối với chi nhánh ngân hàng thương mại nước ngoài, vốn 
điều lệ do ngân hàng mẹ ở nƣớc ngoài bỏ ra để thành lập. 
 Đối với ngân hàng thương mại cổ phần, vốn điều lệ do các 
cổ đông đóng góp; bao gồm: 
 – Vốn cổ phần thƣờng: Đƣợc đo bằng mệnh giá của tổng số 
cổ phiếu thƣờng hiện hành và đƣợc tạo lập khi ngân hàng 
phát hành các cổ phiếu thƣờng (ngƣời mua thƣờng là các cổ 
đông sáng lập ngân hàng). Cổ tức của cổ phiếu này cao hay 
thấp phụ thuộc vào kết quả hoạt động của ngân hàng. 
7 
 – Vốn cổ phần ƣu đãi: Đƣợc đo bằng mệnh giá của tổng số 
cổ phiếu ƣu đãi hiện hành, đƣợc hình thành khi ngân hàng 
bán ra các cổ phiếu ƣu đãi. Cổ tức của loại cổ phiếu này 
thƣờng không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của ngân 
hàng mà đƣợc ấn định bằng một tỉ lệ cố định tính trên mệnh 
giá của cổ phiếu. Cổ phiếu ƣu đãi có thể là vĩnh viễn hoặc 
chỉ tồn tại trong một thời gian nhất định. 
 Vốn điều lệ được sử dụng như sau: 
 Xây dựng trụ sở ngân hàng, chi nhánh... 
 Mua sắm các trang thiết bị phục vụ hoạt động kinh doanh. 
 Hùn vốn, mua cổ phần, cho vay trung-dài hạn, đầu tƣ chứng 
khoán để kiếm lời. 
 Thành lập các công ty trực thuộc (Bảo hiểm, cho thuê tài 
chính, công ty chứng khoán) 
8 
 1.1.1.2. Quĩ dự trữ bổ sung vốn điều lệ có chức năng: 
 - Củng cố và gia tăng năng lực bảo vệ của vốn tự có của 
ngân hàng. 
 - Bù đắp những thất thoát trong hoạt động tín dụng. 
 - Chống đỡ thiệt hại khi rủi ro phát sinh. 
 Nhằm mục đích bổ sung vốn điều lệ của ngân hàng khi cần 
thiết để đáp ứng yêu cầu mở rộng qui mô hoạt động của 
ngân hàng. Hiện nay ở Việt Nam các ngân hàng đƣợc trích 
theo tỉ lệ 5% tính trên lãi ròng hàng năm, mức tối đa của quĩ 
này không đƣợc vƣợt quá mức vốn điều lệ thực có của ngân 
hàng. 
9 
 1.1.1.3. Quỹ đầu tư phát triển nghiệp vụ: Dùng để đầu 
tƣ mở rộng quy mô hoạt động kinh doanh và đổi mới công 
nghệ trang thiết bị, điều kiện làm việc của tổ chức tín dụng. 
Mức trích quỹ này bằng 50% lãi ròng hàng năm của ngân 
hàng. 
 1.1.1.4. Lợi nhuận không chia (Lợi nhuận giữ lại): 
 Phản ánh phần thu nhập ròng của ngân hàng có đƣợc từ 
hoạt động kinh doanh, nhƣng không chia trả lãi cho cổ 
đông mà đƣợc ngân hàng giữ lại để tăng vốn. 
1.1.1.5. Thặng dư cổ phần được tính vào 
vốn theo quy định của pháp luật, trừ đi 
phần dùng để mua cổ phiếu quỹ (nếu có) 
(là phần tăng so với mệnh giá, là khoản tiền 
các cổ đông đã góp khi họ mua cổ phiếu (tài 
sản tài chính khác) với giá trị lớn hơn mệnh 
giá của mỗi cổ phiếu. Hiện nay một số ngân 
hàng đã vận dụng phƣơng thức trả lãi cho cổ 
đông bằng thặng dƣ vốn sau khi đã chuyển 
đổi ra cổ phiếu). 
10 
1.1.2. Các khoản phải trừ khỏi vốn cấp 1 gồm: 
 a) Lợi thế thương mại: là phần chênh lệch lớn hơn giữa 
số tiền mua một tài sản tài chính và giá trị sổ sách kế 
toán của tài sản tài chính đó mà ngân hàng thƣơng mại 
phải trả phát sinh từ việc sáp nhập doanh nghiệp có tính 
chất mua lại do ngân hàng thƣơng mại thực hiện. Tài 
sản tài chính này đƣợc phản ánh đầy đủ trên bảng cân 
đối của ngân hàng thƣơng mại. 
 b) Khoản lỗ kinh doanh, bao gồm các khoản lỗ lũy kế; 
 c) Các khoản góp vốn, mua cổ phần của tổ chức tín dụng khác và 
của công ty con: là việc ngân hàng dùng vốn điều lệ và quỹ dự trữ 
để góp vốn cấu thành vốn điều lệ, mua cổ phần của các tổ chức tín 
dụng khác và công ty trực thuộc hoạt động trong lĩnh vực tài chính, 
bảo hiểm, ngân hàng và quản lý; khai thác, bán tài sản trong quá 
trình xử lý tài sản bảo đảm tiền vay và tài sản mà Nhà nƣớc giao 
cho ngân hàng thƣơng mại xử lý thu hồi nợ. 
 d) Phần góp vốn, mua cổ phần của một doanh nghiệp, một quỹ 
đầu tƣ, một dự án đầu tƣ vƣợt mức 10% các khoản đƣợc dùng để 
xác định vốn tự có cấp 1 (mục 1.1.1) này sau khi đã trừ các khoản 
phải trừ quy định tại mục 1.1.2 (Điểm a, Điểm b, Điểm c). 
 e) Tổng các khoản góp vốn, mua cổ phần sau khi đã trừ phần vƣợt 
mức 10% nêu trên nếu tiếp tục vƣợt mức 40% các khoản đƣợc dùng 
để xác định vốn tự có cấp 1 (mục 1.1.1.) này sau khi đã trừ các 
khoản phải trừ quy định tại mục 1.1.2 (Điểm a, Điểm b, Điểm c), 
phần vƣợt mức đó sẽ bị trừ. 
13 
 1.2. Vốn cấp 2 (Vốn tự có bổ sung): Bao gồm phần vốn 
đánh giá lại tài sản và một số nguồn vốn huy động dài hạn: 
 1.2.1. 50 % phần giá trị tăng thêm của tài sản cố định đƣợc 
định giá lại theo quy định của pháp luật. 
 1.2.2. 40% phần giá trị tăng thêm của các loại chứng khoán 
đầu tƣ (kể cả cổ phiếu đầu tƣ, vốn góp) đƣợc định giá lại 
theo quy định của pháp luật. 
 1.2.3. Quĩ dự phòng tài chính: tỉ lệ trích bằng 10% lãi ròng 
hàng năm của ngân hàng, số dƣ của quĩ không đƣợc phép 
vƣợt quá 25% vốn điều lệ ngân hàng. 
14 
 1.2.4. Trái phiếu chuyển đổi do tổ chức tín dụng phát hành có 
kỳ hạn ban đầu, thời hạn còn lại trƣớc khi chuyển đổi thành cổ 
phiếu phổ thông tối thiểu là 5 năm. 
 1.2.5. Các công cụ nợ khác là khoản nợ mà chủ nợ là thứ cấp 
so với các chủ nợ khác (chủ nợ chỉ đƣợc thanh toán sau khi tổ 
chức tín dụng đã thanh toán cho tất cả các chủ nợ có bảo đảm 
và không có bảo đảm khác); Có kỳ hạn ban đầu tối thiểu trên 
10 năm; 
 1.2.6. Theo thoâng leä quốc tế, voán töï coù boå sung cuûa ngaân haøng 
coøn bao goàm Thu nhaäp töø caùc coâng ty thaønh vieân vaø töø nhöõng toå 
chöùc maø ngaân haøng naém coå phaàn sôû höõu (coâng ty chöùng khoùan, cho 
thueâ taøi chính, quaûn lyù nôï & khai thaùc taøi saûn, baûo hieåm, 
factoring...). Maëc duø khoaûn naøy chieám tyû troïng khoâng lôùn nhöng ñoù 
laø nguoàn taøi trôï daøi haïn cho ngaân haøng. 
15 
 ◘ Quy định về xử lý tổn thất về tài sản (theo 146/2005/NĐ-
CP ngày 23 tháng 11 năm 2005): 
 - Nếu do nguyên nhân chủ quan thì ngƣời gây ra tổn 
thất phải bồi thƣờng. Hội đồng quản trị hoặc Tổng giám 
đốc (hoặc Giám đốc) tổ chức tín dụng quyết định mức bồi 
thƣờng theo quy định của pháp luật và chịu trách nhiệm về 
quyết định của mình. 
 - Nếu tài sản đã mua bảo hiểm thì xử lý theo hợp đồng 
bảo hiểm. 
 - Sử dụng khoản dự phòng đƣợc trích lập trong chi phí 
để bù đắp theo quy định của pháp luật. 
 - Giá trị tổn thất sau khi đã bù đắp bằng tiền bồi thƣờng 
của cá nhân, tập thể, của tổ chức bảo hiểm và sử dụng dự 
phòng đƣợc trích lập trong chi phí, nếu thiếu đƣợc bù đắp 
bằng quỹ dự phòng tài chính của tổ chức tín dụng. 
 Trường hợp quỹ dự phòng tài chính không đủ bù 
đắp thì phần thiếu được hạch toán vào chi phí khác 
Giới hạn khi xác định vốn cấp 2: 
 a) Tổng giá trị trái phiếu chuyển đổi do tổ chức tín dụng phát 
hành và các công cụ nợ khác (mục 1.2.4 và 1.2.5) tối đa bằng 
50% giá trị vốn cấp 1. 
 b) Quỹ dự phòng tài chính tối đa bằng 1,25% tổng tài sản "Có" 
rủi ro. 
 c) Trong thời gian 5 năm cuối cùng trƣớc khi đến hạn chuyển đổi, 
thanh toán, sau mỗi năm gần đến hạn chuyển đổi, thanh toán, 
tổng giá trị trái phiếu chuyển đổi do tổ chức tín dụng phát hành 
và các công cụ nợ khác (mục 1.2.4 và 1.2.5) phải khấu trừ 20% 
giá trị ban đầu. 
 d) Tổng giá trị vốn cấp 2 tối đa bằng 100% giá trị vốn cấp 1. 
 1.3. Các khoản phải trừ khi tính vốn tự có: 
 1.3.1. 100% số dƣ nợ tài khoản đánh giá lại tài sản cố định 
theo quy định của pháp luật; 
 1.3.2. 100% số dƣ nợ tài khoản đánh giá lại tài sản tài 
chính theo quy định của pháp luật. 
 VTC= (1.1) + (1.2) – (1.3) 
 TT 22 
18 
 1) Tại sao khi xác định vốn cấp 1 phải trừ đi lợi thế 
thƣơng mại. Cho nhận xét. 
 2) Nu sự khc nhau giữa QĐ 457 và Thông tƣ 13 của 
NHNN về quy định VTC của NHTM. Cho nhận xét 
 3) Nu sự khc nhau giữa QĐ 457 và Thông tƣ 13 
của NHNN về quy định cc tỷ lệ an tồn trong hoạt 
động của NHTM. Cho nhận xét 
 4) Suy nghĩ gì về Điều 18 của TT13 (Tỷ lệ cấp tín 
dụng so với nguồn vốn huy động) 
2. Quy định vốn tối thiểu của hệ thống ngân hàng 
Hoa Kỳ: 
 19  Những quy định về vốn này đã đƣợc Quốc Hội thông qua trong đạo 
luật Giám sát và cho vay quốc tế năm 1983. 
 - Vốn sơ cấp (Primary capital): Bao gồm cổ phiếu thƣờng, cổ phiếu 
ƣu đãi vĩnh viễn, thặng dƣ vốn, lợi nhuận không chia, quỹ dự trữ, các 
khoản nợ đƣợc phép chuyển đổi, dự phòng tổn thất cho vay và cho 
thuê, thu nhập từ các công ty con, trừ tín phiếu vốn và tài sản vô hình. 
Những thành phần này là vốn vĩnh cửu của ngân hàng. 
 - Vốn thứ cấp (Secondary capital): Là những loại vốn khác có thời 
gian tồn tại ngắn hơn nhƣ cổ phiếu ƣu đãi giới hạn về thời gian, giấy 
nợ thứ cấp và những công cụ nợ có khả năng chuyển đổi khác không 
đƣợc công nhận là vốn sơ cấp. 
 Các cơ quan quản lý ngân hàng Liên Bang quy định tỷ lệ tối thiểu về 
vốn sơ cấp so với tổng tài sản là 5,5% và tổng số vốn tự có trên tổng 
tài sản là 6%. 
 T Ỷ L Ệ N À Y N Ế U Q U Á L Ớ N H O Ặ C Q U Á N H Ỏ S Ẽ 
N Ó I L Ê N Đ Ư Ợ C Đ I Ề U G Ì ? 
20 
Tỷ lệ đòn bẩy tài chính (Leverage ratio) 
5,5%
saûntaøiToång
baûncôVTC
1chínhtaøibaåyñoønleäTyû
6%
saûntaøiToång
VTCToång
2chínhtaøibaåyñoønleäTyû
3. Hiệp ước Basel về an toàn vốn: 
21 
 3.1. Hiệp ước Basel I: 
 3.2. Hiệp ước Basel II (The New Capital Accord) 
Nhân tố căn bản của Basle II so với Basle I 
22 
Basle I Basel II 
Chỉ tập trung vào việc đo lường 
một loại rủi ro duy nhất (đó là 
rủi ro tín dụng) 
Tập trung nhiều hơn vào 
phương pháp đánh giá nội bộ 
của bản thân mỗi ngân hàng, 
quy trình giám sát và các quy 
tắc thị trường 
Có một phương pháp duy nhất 
áp dụng cho tất cả các trường 
hợp (one size fits all) 
Linh động hơn, có nhiều 
phương pháp để các ngân 
hàng lựa chọn, hướng đến việc 
quản trị rủi ro tốt hơn 
Dựa trên cấu trúc theo diện trải 
rộng 
Nhạy cảm hơn với rủi ro 
Tóm tắt nội dung của cấp độ 1 hiệp ƣớc Basel II 
23 
Vốn yêu cầu tối thiểu đƣợc xác định bằng công thức 
Phương pháp đo lường rủi ro tín dụng 
Phương pháp chuẩn 
Phương pháp dựa trên xếp hạng nội bộ cơ bản 
Phương pháp dựa trên xếp hạng nội bộ nâng cao 
Phương pháp đo lường rủi ro thị trường 
Phương pháp chuẩn – Standardised Approach 
Phương pháp mô hình nội bộ - Internal Models Approach 
Phương pháp đo lường rủi ro hoạt động 
Phương pháp chỉ số cơ bản – Basic Indicator Approach 
Phương pháp chuẩn - Standardised Approach 
Phương pháp đánh giá nội bộ - Internal Measurement Approach 
Tổng vốn tự có (giống Basle I) 
 = Tỉ lệ vốn ngân hàng (tối thiểu là 8%) 
RR tín dụng + RR thị trƣờng + RR hoạt động 
24 
 Theo qui định của Hiệp ƣớc Basel, tỉ lệ vốn 
đƣợc tính toán dựa trên định nghĩa vốn có điều 
chỉnh hay vốn tự có và tài sản có rủi ro. Tổng tỉ lệ 
vốn phải lớn hơn hoặc bằng 8%. Vốn cấp 2 đƣợc 
giới hạn tối đa bằng 100% vốn cấp 1. 
 Vốn tự có: vẫn đƣợc định nghĩa nhƣ trong hiệp 
ƣớc Basle 1988. 
 Tài sản có rủi ro: Tổng tài sản có rủi ro đƣợc 
xác định bằng cách lấy nhu cầu vốn đối với rủi ro 
thị trƣờng và rủi ro hoạt động nhân với 12.5 (điều 
này tƣơng đƣơng với việc là tỷ lệ vốn tối thiểu 
bằng 8%) cộng với kết quả tính toán của tài sản có 
rủi ro xét đối với rủi ro tín dụng. 
III. CÁC TỶ LỆ AN TOÀN LIÊN QUAN ĐẾN VỐN TỰ CÓ 
25 1. Hệ số giới hạn huy động vốn 
 - Tổng nguồn vốn huy động: Tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi 
có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm, phát hành kỳ phiếu ngân hàng, 
chứng chỉ tiền gửi để huy động vốn, các khoản tiền giữ hộ 
và đợi thanh toán, tiền gửi của Kho bạc Nhà nƣớc (nếu có). 
 - Vốn tự có của ngân hàng gồm: Vốn điều lệ và Quỹ dự trữ 
bổ sung vốn điều lệ, Quỹ đầu tƣ phát triển nghiệp vụ, Lợi 
nhuận không chia (Vốn cấp 1). 
5%
VTC
)( voánHÑ haïngiôùileäTyû
ñoänghuyvoánToång
1H
26 
 - Theo Pháp lệnh ngân hàng năm 1990, tổng nguồn vốn 
huy động của ngân hàng thƣơng mại phải 20 lần vốn 
tự có. Điều đó có nghĩa H1 5%. 
 - Ý nghĩa: Nhằm mục đích giới hạn mức huy động vốn 
của ngân hàng để tránh tình trạng khi ngân hàng huy 
động vốn qúa nhiều vƣợt qúa mức bảo vệ của vốn tự có 
làm cho ngân hàng có thể mất khả năng chi trả. Theo 
Pháp lệnh NH 1990: 
 H1 = 5% (Huy động vốn kg quá lớn, kg quá nhỏ so 
khả năng chi trả của NH) 
 H1 > 5% 
 H1 < 5% 
27 
 Ở góc độ khác, một số quốc gia còn dùng hệ số này để 
bảo hộ các ngân hàng trong nƣớc đối với thị trƣờng 
tiền gửi trong giai đoạn đầu của hội nhâp kinh tế quốc 
tế (Theo công văn số 1210/NHNN-CNH của Ngân 
hàng Nhà nƣớc, các chi nhánh Ngân hàng nƣớc ngoài 
tại Việt Nam đƣợc nhận tiền gửi VND theo tỷ lệ trên 
mức vốn đƣợc cấp của chi nhánh với mức tiền gửi tối 
đa và theo lộ trình cụ thể: từ ngày 1/1/2007, tỷ lệ đƣợc 
huy động là 650% vốn đƣợc cấp; từ ngày 1/1/2008 là 
800% vốn đƣợc cấp; từ ngày 1/1/2009: 900% vốn 
đƣợc cấp; từ ngày 1/1/2010: 1000% vốn đƣợc cấp và 
sau ngày 1/1/2011 sẽ đƣợc đối xử quốc gia đầy đủ). 
2 ...  coù tuaân thuû nhöõng thoûa thuaän 
quaûn lyù vaø giaùm saùt veà voán treân cô sôû ruûi ro vaø nhöõng khoaûn phaûi 
ñoøi ñöôïc caùc coâng ty naøy baûo laõnh thanh toaùn; 
 i) Caùc khoaûn phaûi ñoøi ñoái vôùi caùc ngaân haøng ñöôïc thaønh laäp ngoaøi 
caùc nöôùc thuoäc OECD, coù thôøi haïn coøn laïi döôùi 1 naêm vaø caùc 
khoaûn phaûi ñoøi coù thôøi haïn coøn laïi döôùi 1 naêm ñöôïc caùc ngaân 
haøng naøy baûo laõnh thanh toaùn.” 
3. Taøi saûn "Coù" coù heä soá ruûi ro baèng 50%: 
 a) Caùc khoaûn phaûi ñoøi baèng ngoaïi teä ñoái vôùi UÛy ban 
nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông; 
 b) Caùc khoaûn phaûi ñoøi baèng ngoaïi teä ñöôïc baûo ñaûm 
baèng giaáy tôø coù giaù do chính toå chöùc tín duïng phaùt haønh; 
caùc khoaûn phaûi ñoøi baèng ngoaïi teä ñöôïc baûo ñaûm baèng 
giaáy tôø coù giaù do caùc toå chöùc tín duïng khaùc ñöôïc thaønh 
laäp taïi Vieät Nam phaùt haønh; 
 c) Caùc khoaûn phaûi ñoøi baèng ngoaïi teä ñoái vôùi toå chöùc taøi 
chính nhaø nöôùc; caùc khoaûn phaûi ñoøi baèng ngoaïi teä ñöôïc 
baûo ñaûm baèng giaáy tôø coù giaù do caùc toå chöùc taøi chính 
nhaø nöôùc phaùt haønh; 
 d) Caùc khoaûn ñaàu tö döï aùn theo hôïp ñoàng cuûa coâng ty 
taøi chính theo quy ñònh cuûa phaùp luaät veà toå chöùc vaø hoaït 
ñoäng cuûa coâng ty taøi chính; 
 ñ) Caùc khoaûn phaûi ñoøi coù baûo ñaûm toaøn boä baèng nhaø ôû, 
quyeàn söû duïng ñaát, nhaø ôû gaén lieàn vôùi quyeàn söû duïng 
ñaát cuûa beân vay hoaëc nhöõng taøi saûn naøy ñöôïc beân vay 
cho thueâ nhöng beân thueâ ñoàng yù cho beân cho thueâ duøng 
laøm taøi saûn theá chaáp trong thôøi gian thueâ.” 
37 
4. Taøi saûn "Coù" coù heä soá ruûi ro baèng 100%: 
 a) Caùc khoaûn goùp voán, mua coå phaàn, tröø caùc khoaûn goùp voán, mua coå 
phaàn vaøo coâng ty con, coâng ty lieân doanh, coâng ty lieân keát, caùc 
khoaûn phaûi tröø khoûi voán caáp 1 theo quy ñònh; 
 b) Caùc khoaûn phaûi ñoøi ñoái vôùi caùc ngaân haøng ñöôïc thaønh laäp ôû caùc 
nöôùc khoâng thuoäc OECD, coù thôøi haïn coøn laïi töø 1 naêm trôû leân, vaø 
caùc khoaûn phaûi ñoøi coù thôøi haïn coøn laïi töø 1 naêm trôû leân ñöôïc caùc 
ngaân haøng naøy baûo laõnh thanh toaùn; 
 c) Caùc khoaûn phaûi ñoøi ñoái vôùi chính quyeàn Trung öông cuûa caùc nöôùc 
khoâng thuoäc OECD, tröø tröôøng hôïp cho vay baèng ñoàng baûn teä vaø 
nguoàn cho vay cuõng baèng ñoàng baûn teä cuûa caùc nöôùc ñoù. 
 d) Caùc khoaûn ñaàu tö maùy moùc, thieát bò, taøi saûn coá ñònh vaø baát ñoäng 
saûn khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. 
 ñ) Caùc khoaûn phaûi ñoøi khaùc. 
39 
5. Taøi saûn "Coù" coù heä soá ruûi ro baèng 150%: goàm caùc 
khoaûn cho vay caùc coâng ty con, coâng ty lieân doanh, 
coâng ty lieân keát cuûa toå chöùc tín duïng, tröø caùc khoaûn 
phaûi ñoøi theo quy ñònh taïi mục 6 dƣới đaây. 
6. Taøi saûn "Coù" coù heä soá ruûi ro baèng 250% 
a) Caùc khoaûn cho vay ñeå ñaàu tö chöùng khoaùn; 
b) Caùc khoaûn cho vay caùc coâng ty chöùng khoaùn; 
c) Caùc khoaûn cho vay nhaèm muïc ñích kinh doanh baát 
ñoäng saûn. 
40 
Tài sản “Có” rủi ro của các cam kết ngoại 
bảng: 
 1. Các cam kết bảo lãnh, tài trợ cho khách hàng: 
 1.1. Hệ số chuyển đổi: 
1.1.1. Hệ số chuyển đổi 100%: Cam keát ngoaïi baûng coù heä 
soá chuyeån ñoåi 100% goàm caùc cam keát khoâng theå huûy 
ngang, thay theá hình thöùc caáp tín duïng tröïc tieáp, nhöng coù 
möùc ñoä ruûi ro nhö caáp tín duïng tröïc tieáp 
 a. Bảo lãnh vay. 
 b. Bảo lãnh thanh toán. 
 c. Các khoản xác nhận thƣ tín dụng; Thƣ tín dụng dự 
phòng 
41 
 1.1.2. Hệ số chuyển đổi 50%: Cam keát ngoaïi baûng coù 
heä soá chuyeån ñoåi 50% goàm caùc cam keát khoâng theå 
huûy ngang ñoái vôùi traùch nhieäm traû thay cuûa toå chöùc 
tín duïng, goàm: 
 (i) Baûo laõnh thöïc hieän hôïp ñoàng; 
 (ii) Baûo laõnh döï thaàu; 
 (iii) Baûo laõnh khaùc; 
 (iv) Thö tín duïng döï phoøng; 
 (v) Caùc cam keát khaùc coù thôøi haïn ban ñaàu töø 1 naêm 
trôû leân. 
42 
 1.1.3. Hệ số chuyển đổi 20%: goàm caùc cam keát lieân 
quan ñeán thöông maïi, goàm: 
 (i) Thö tín duïng khoâng huûy ngang; 
 (ii) Chaáp nhaän thanh toaùn hoái phieáu thöông maïi ngaén 
haïn, coù baûo ñaûm baèng haøng hoùa; 
 (iii) Baûo laõnh giao haøng; 
 (iv) Caùc cam keát khaùc lieân quan ñeán thöông maïi. 
 1.1.4. Hệ số chuyển đổi 0%: 
 (i) Thö tín duïng coù theå huûy ngang; 
 (ii) Caùc cam keát coù theå huûy ngang voâ ñieàu kieän 
khaùc. 
2. Heä soá chuyeån ñoåi cuûa caùc hôïp ñoàng giao dòch laõi suaát: 
 (i) Coù kyø haïn ban ñaàu döôùi 1 naêm: 0,5% 
 (ii) Coù kyø haïn ban ñaàu töø 1 naêm ñeán döôùi 2 naêm: 1,0% 
 (iii) Coù kyø haïn ban ñaàu töø 2 naêm trôû leân: 1,0% cho phaàn 
kyø haïn döôùi 2 naêm coäng theâm (+) 1,0% cho moãi naêm 
tieáp theo. 
3. Heä soá chuyeån ñoåi cuûa caùc hôïp ñoàng giao dòch ngoaïi 
teä: 
 (i) Coù kyø haïn ban ñaàu döôùi 1 naêm: 2,0% 
 (ii) Coù kyø haïn ban ñaàu töø 1 naêm ñeán döôùi 2 naêm: 5,0% 
 (iii) Coù kyø haïn ban ñaàu töø 2 naêm trôû leân: 5,0% cho phaàn 
kyø haïn döôùi 2 naêm coäng theâm (+) 3,0% cho moãi naêm 
tieáp theo. 
44 
 Heä soá ruûi ro cuûa giaù trò taøi saûn "Coù" töông öùng 
cuûa töøng cam keát ngoaïi baûng nhö sau: 
 a) Cam keát ngoaïi baûng ñöôïc chính phuû Vieät Nam, 
ngaân haøng Nhaø nöôùc baûo laõnh thanh toaùn hoaëc 
ñöôïc baûo ñaûm hoaøn toaøn baèng tieàn maët, soå tieát 
kieäm, tieàn kyù quyõ, giaáy tôø coù giaù do chính phuû, 
ngaân haøng Nhaø nöôùc phaùt haønh: Heä soá ruûi ro laø 
0%. 
 b) Cam keát ngoaïi baûng ñöôïc baûo ñaûm baèng baát 
ñoäng saûn: Heä soá ruûi ro laø 50%. 
 c) Caùc hôïp ñoàng giao dòch laõi suaát, hôïp ñoàng giao 
dòch ngoaïi teä vaø cam keát ngoaïi baûng khaùc: Heä soá 
ruûi ro laø 100%. 
YÙ nghóa cuûa heä soá H3: 
45 
 Möùc ñoä ruûi ro maø caùc ngaân haøng ñöôïc pheùp maïo 
hieåm trong söû duïng voán cao hay thaáp tuøy thuoäc vaøo 
ñoä lôùn voán töï coù cuûa ngaân haøng, cuï theå: ñoái vôùi 
nhöõng ngaân haøng coù voán töï coù lôùn thì noù ñöôïc pheùp 
söû duïng voán vôùi möùc ñoä lieàu lónh lôùn vôùi hy voïng ñaït 
ñöôïc lôïi nhuaän cao nhaát, nhöng ruûi ro cuõng seõ cao 
hôn vaø ngöôïc laïi. 
2A
3A
1A
46 
Lợi nhuận 
Rủi ro 
o 
Khi xaùc ñònh heä soá H3 coù theå xaûy ra caùc 
tröôøng hôïp sau: 
47 
- Neáu H3 = 9% ngaân haøng naøy ñaõ coù moät tyû leä hôïp lyù giöõa 
voán töï coù vôùi möùc ñoä ruûi ro trong söû duïng taøi saûn. 
- Neáu heä soá H3 9%: möùc ñoä ruûi ro thaáp, ngaân haøng söû 
duïng voán quùa an toaøn, coù theå bò giaûm suùt lôïi nhuaän. Nguyeân 
nhaân: 
+ Ngaân haøng duøng voán cho döï tröõ quùa nhieàu so vôùi voán ñöa vaøo 
kinh doanh. 
+ Trong taøi saûn coù sinh lôïi thì ngaân haøng laïi quùa chuù troïng vaøo 
nhöõng taøi saûn coù möùc ñoä ruûi ro thaáp, neân lôïi nhuaän mang laïi 
khoâng cao. 
+ Do ngaân haøng taêng voán quaù nhanh trong khi toác ñoä ñaàu tö vaø 
cho vay taêng chaäm hôn. 
48 
 - Neáu heä soá H3 9%: Möùc ñoä ruûi ro lôùn, voán töï coù 
cuûa ngaân haøng khoâng ñuû söùc baûo veä do ngaân haøng: 
 + Voán töï coù cuûa ngaân haøng quaù thaáp so vôùi quy moâ 
 söû duïng voán cuûa ngaân haøng. 
 + Do ngaân haøng daønh voán cho döï tröõ quùa ít coøn voán 
 ñöa vaøo kinh doanh laïi chieám tyû troïng lôùn. 
 + Trong taøi saûn coù sinh lôïi thì ngaân haøng laïi chuù 
 troïng ñeán khoaûn cho vay khoâng coù ñaûm baûo. Beân caïnh 
 ñoù, ngaân haøng laïi ñaàu tö vaøo caùc chöùng khoaùn coâng ty, 
xí nghieäp thay vì ñaàu tö vaøo chöùng khoaùn do chính phuû 
phaùt haønh. 
49 
 4. Heä soá giới hạn cho vay, bảo laõnh: 
 4.1. Giôùi haïn cho vay, baûo laõnh: 
 4.1.1. Toång dö nôï cho vay cuûa toå chöùc tín duïng ñoái vôùi 
moät khaùch haøng khoâng ñöôïc vöôït quaù 15% voán töï coù cuûa 
toå chöùc tín duïng. 
 Toång möùc cho vay vaø baûo laõnh cuûa toå chöùc tín duïng ñoái 
vôùi moät khaùch haøng khoâng ñöôïc vöôït quaù 25% voán töï coù 
cuûa toå chöùc tín duïng. 
 4.1.2. Toång dö nôï cho vay cuûa toå chöùc tín duïng ñoái vôùi 
moät nhoùm khaùch haøng coù lieân quan khoâng ñöôïc vöôït quaù 
50% voán töï coù cuûa toå chöùc tín duïng, trong ñoù möùc cho 
vay ñoái vôùi moät khaùch haøng khoâng ñöôïc vöôït quaù tyû leä 
quy ñònh treân. 
 Toång möùc cho vay vaø baûo laõnh cuûa toå chöùc tín duïng ñoái 
vôùi moät nhoùm khaùch haøng coù lieân quan khoâng ñöôïc vöôït 
quaù 60% voán töï coù cuûa toå chöùc tín duïng. 
50 
 Tổ chức tín dụng không đƣợc cấp tín dụng không có 
bảo đảm, cấp tín dụng với những điều kiện ƣu đãi cho các 
doanh nghiệp mà tổ chức tín dụng nắm quyền kiểm soát 
và phải tuân thủ các hạn chế sau đây: 
 Tổng mức cho vay và bảo lãnh của tổ chức tín dụng đối với 
một doanh nghiệp mà tổ chức tín dụng nắm quyền kiểm 
soát không đƣợc vƣợt quá 10% vốn tự có của tổ chức tín 
dụng. 
 Tổng mức cho vay và bảo lãnh của tổ chức tín dụng đối với 
các doanh nghiệp mà tổ chức tín dụng nắm quyền kiểm 
soát không đƣợc vƣợt quá 20% vốn tự có của tổ chức tín 
dụng. 
 Đối với công ty trực thuộc tổ chức tín dụng là công ty cho 
thuê tài chính, tổ chức tín dụng đƣợc cấp tín dụng không 
có bảo đảm với mức tối đa không đƣợc vƣợt quá 5% vốn tự 
có của tổ chức tín dụng nhƣng phải đảm bảo các hạn chế 
quy định 
4. Heä soá giới hạn cho vay, bảo laõnh: 
51 
 4.2. Giôùi haïn cho thueâ taøi chính: 
 4.2.1. Toång möùc cho thueâ taøi chính ñoái vôùi moät khaùch 
haøng khoâng ñöôïc vöôït quaù 30% voán töï coù cuûa coâng ty 
cho thueâ taøi chính. 
 4.2.2. Toång möùc cho thueâ taøi chính ñoái vôùi moät nhoùm 
khaùch haøng coù lieân quan khoâng ñöôïc vöôït quaù 80% 
voán töï coù cuûa coâng ty cho thueâ taøi chính, trong ñoù 
möùc cho thueâ taøi chính ñoái vôùi ñoái vôùi moät khaùch 
haøng khoâng ñöôïc vöôït quaù tyû leä quy ñònh treân. 
 YÙ nghĩa: 
52 
 5. Giôùi haïn goùp voán, mua coå phaàn 
 5.1. Toå chöùc tín duïng chæ ñöôïc duøng voán töï coù ñeå goùp voán, mua coå 
phaàn vaøo doanh nghieäp, quyõ ñaàu tö, döï aùn ñaàu tö, toå chöùc tín duïng 
khaùc... 
 5.2. Mức góp vốn, mua cổ phần của tổ chức tín dụng trong một doanh 
nghiệp, quỹ đầu tƣ, dự án đầu tƣ, tổ chức tín dụng khác không đƣợc 
vƣợt quá 11% vốn điều lệ của doanh nghiệp, quỹ đầu tƣ, dự án đầu tƣ, 
tổ chức tín dụng đó. Tổng mức góp vốn, mua cổ phần của tổ chức tín 
dụng và các công ty trực thuộc của tổ chức tín dụng trong cùng một 
doanh nghiệp, quỹ đầu tƣ, dự án đầu tƣ, tổ chức tín dụng khác không 
đƣợc vƣợt quá 11% vốn điều lệ của doanh nghiệp, quỹ đầu tƣ, dự án 
đầu tƣ, tổ chức tín dụng đó. 
 5.3. Tổng mức góp vốn, mua cổ phần của tổ chức tín dụng trong tất cả 
các doanh nghiệp, quỹ đầu tƣ, dự án đầu tƣ, tổ chức tín dụng khác, cấp 
vốn điều lệ cho các công ty trực thuộc của tổ chức tín dụng không 
đƣợc vƣợt quá 40% vốn điều lệ và quỹ dự trữ của tổ chức tín dụng. 
53 
 Góp vốn, mua cổ phần là việc tổ chức tín dụng dùng vốn 
điều lệ và quỹ dự trữ để góp vốn cấu thành vốn điều lệ, 
mua cổ phần của các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng 
khác, cấp vốn điều lệ cho các công ty trực thuộc của tổ 
chức tín dụng; góp vốn vào quỹ đầu tƣ, góp vốn thực hiện 
các dự án đầu tƣ; bao gồm cả việc uỷ thác vốn cho các 
pháp nhân, tổ chức, doanh nghiệp khác thực hiện đầu tƣ 
theo các hình thức nêu trên. 
 Công ty trực thuộc của tổ chức tín dụng là công ty do tổ 
chức tín dụng cấp 100% vốn điều lệ, có tƣ cách pháp 
nhân, hạch toán độc lập bằng vốn tự có để hoạt động trên 
lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bảo hiểm và quản lý, khai 
thác, bán tài sản trong quá trình xử lý tài sản bảo đảm 
tiền vay và tài sản mà Nhà nƣớc giao cho tổ chức tín dụng 
xử lý thu hồi nợ. 
54 
 6. Giôùi haïn ñaàu tö vaøo TSCÑ 
 7. Giới hạn số chi nhaùnh (QÑ 888, 13) 
 8. Giôùi haïn cho vay ñaàu tö vaøo CK, BĐS 
 9. Giới hạn cho vay từ nguồn vốn huy động 
55 
IV. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP TAÊNG VOÁN TÖÏ COÙ 
 1. AÙp löïc taêng voán töï coù: 
 - Laïm phaùt 
 - Nhöõng bieán ñoäng kinh teá 
 - Nhöõng giôùi haïn veà kinh doanh NH. 
 - Chi phí trong hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng gia taêng 
 - Do hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng ngaøy caøng môû roäng, 
quy moâ cuûa ngaân haøng ngaøy caøng lôùn. 
 - Do cô quan quaûn lyù baét buoäc 
 - Do nhu caàu gia taêng loøng tin cuûa khaùch haøng. 
 - Caïnh tranh trong hoäi nhaäp. 
VTC (Thông tư 13)≠VCSH (Nghị định 146/CP) 
56 
VTC= 
Vốn CSH 
-(chênh lệch giữa VĐL sổ sách với VĐL thực có+Các 
khoản phải trừ khỏi vốn cấp 1, 2+các khoản phải trừ 
khỏi VTC+50% số dƣ đánh giá lại TSCĐ) 
+(trái phiếu chuyển đổi+công cụ nợ khác+ Lợi ích của 
cổ đông thiểu số+40% đánh giá lại TSTC) 
57 
2. Cách xác định Vốn ngân hàng 
2.1 Xaùc ñònh möùc voán theo giaù trò soå saùch 
(GAAP) 
Giaù trò soå saùch cuûa Giaù trò soå saùch Giaù trò ss 
 voán CSH cuûa taøi saûn - cuûanôï 
Meänh giaù cuûa voán coå phaàn+Thaëng dö 
voán+Lôïi nhuaän khoâng chia+Döï phoøng toån 
thaát töø tín duïng vaø cho thueâ 
58 
2.2 Xaùc ñònh möùc voán töï coù theo phöông phaùp RAP-
Quy taéc chuaån möïc keá toaùn (Regulatory accounting 
principle): 
Voán RAP = Voán coå phaàn cuûa caùc coå ñoâng (CP thöôøng, 
thu nhaäp giöõ laïi vaø döï tröõ) + Coå phieáu öu ñaõi vónh 
vieãn+ Döï phoøng toån thaát tín duïng vaø cho thueâ + Giaáy 
nôï thöù caáp coù khaû naêng chuyeån ñoåi + Caùc khoaûn 
khaùc (nhö thu nhaäp töø coâng ty con) 
59 
2.3 Xaùc ñònh möùc voán töï coù theo giaù thò tröôøng 
(MVC: Market value Capital ) 
Giaù trò thò tröôøng cuûa voán (CSH)ngaân haøng = Giaù trò 
thò tröôøng cuûa taøi saûn (MVA) - Giaù trò thò tröôøng 
cuûa nôï(MVL) 
Giaù trò thò tröôøng cuûa voán ngaân haøng = Giaù trò thò 
tröôøng hieän taïi cuûa moãi coå phieáu x Soá löôïng coå 
phieáu ñaõ phaùt haønh 
3. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán vieäc löïa choïn phöông phaùp 
taêng voán töï coù 
60 
3.1. Caùc quy ñònh cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc 
3.2. Yeáu toá chi phí 
3.3. Yeáu toá thôøi gian 
3.4. Ruûi ro thanh khoaûn 
3.5. Quyeàn kieåm soaùt ngaân haøng 
3.6. Coå töùc treân moãi coå phieáu (EPS) 
3.7. Yeáu toá linh hoaït 
4. Phöông phaùp taêng voán töï coù 
61 
4.1. Nguoàn beân ngoaøi 
a) Phaùt haønh coå phieáu thöôøng 
b) Phaùt haønh coå phieáu öu ñaõi vónh vieãn 
c) Phaùt haønh giaáy nôï thöù caáp (thôøi haïn toái thieåu 7 naêm) 
Ngoaøi ra coù theå taêng voán baèng caùch baùn TS roài thueâ 
laïi, chöùng khoaùn hoùa nôï, töø khoûan thueá ñöôïc pheùp 
ñeå laïi do vöôït möùc chæ tieâu lôïi nhuaän ñeà ra; hoaëc 
cho pheùp taêng voán khi NH thu ñöôïc caùc khoaûn nôï 
ñaõ xoùa töø quyõ döï phoøng theo tyû leä nhaát ñònh, M&A. 
Ƣu nhƣợc điểm của từng phƣơng pháp 
62 
 Rủi ro thanh khoản 
 Hoàn trả hay kg hoàn trả 
 Tính thanh khoản 
 EPS 
 Quyền kiểm soát NH 
 Chi phí sử dụng vốn 
 Khả năng đi vay về sau 
63 
4.2. Nguoàn beân trong 
Chuû yeáu do taêng lôïi nhuaän giöõ laïi. Ñaây laø lôïi nhuaän 
ngaân haøng ñaït ñöôïc trong naêm, nhöng khoâng chia cho 
caùc coå ñoâng maø giöõ laïi ñeå taêng voán. 
Phöông phaùp naøy phuï thuoäc vaøo: 
- Chính saùch coå töùc cuûa ngaân haøng 
- Toác ñoä taêng voán töø nguoàn noäi boä 
64 
1) AÛnh hƣởng cuûa vieäc tăng VTC ñến hoaït ñoäng kinh 
doanh của caùc NHTM. Caùc phöông phaùp taêng VTC 
treân thöïc teá VN. 
2) Nhöõng ñieåm khaùc bieät vaø öu ñieåm cuûa Basel II so vôùi 
Basel I.