Bài giảng Quản trị ngân hàng thương mại - Chương 1: Tổng quan quản trị kinh doanh ngân hàng thương mại

04/05/2018 
1 
Nội dung bài học 
I. Tổng quan về NHTM 
1) Khái niệm ngân hàng 
2) Các loại hình ngân hàng 
3) Các nghiệp vụ của NHTM 
4) Đặc điểm kinh doanh ngân hàng 
5) Mô hình tổ chức của ngân hàng 
II. Tổng quan về hoạt động quản trị NHTM 
1) Khái niệm quản trị 
2) Sự cần thiết quản trị kinh doanh ngân hàng 
3) Các nội dung quản trị kinh doanh ngân hàng 
1. Khái niệm ngân hàng 
i) Theo Fitch (2012): Ngân hàng là tổ chức, thường là 
một công ty, nhận tiền gửi, thực hiện cho vay, thanh 
toán séc, và thực hiện các dịch vụ liên quan cho công 
chúng. 
ii) Theo Pháp lệnh ngân hàng, Hợp tác xã tín dụng và 
Công ty tài chính (1990): NHTM là một tổ chức kinh 
doanh tiền tệ mà hoạt động chủ yếu và thường xuyên 
là nhận tiền gửi của khách hàng với trách nhiệm hoàn 
trả và sử dụng số tiền đó để cho vay, thực hiện các 
nghiệp vụ chiết khấu và làm phương tiện thanh toán. 
1. Khái niệm ngân hàng (tt) 
iii) Theo Luật các TCTD năm 2010: Ngân hàng là loại 
hình tổ chức tín dụng có thể được thực hiện tất cả các 
hoạt động ngân hàng theo quy định của Luật này. Theo 
tính chất và mục tiêu hoạt động, các loại hình ngân 
hàng bao gồm ngân hàng thương mại, ngân hàng chính 
sách, ngân hàng hợp tác xã. (Khoản 2, Điều 4) 
Hoạt động ngân hàng là việc kinh doanh, cung ứng 
thường xuyên một hoặc một số các nghiệp vụ sau đây: 
a) Nhận tiền gửi; 
b) Cấp tín dụng; 
c) Cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản. 
(Khoản 12, Điều 4) 
1. Khái niệm ngân hàng (tt) 
iv) Theo Rose & Hudgins (2008): Ngân hàng là một loại 
hình tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các dịch 
vụ tài chính đa dạng nhất – đặc biệt là tín dụng, tiết 
kiệm và dịch vụ thanh toán và thực hiện nhiều chức 
năm tài chính nhất so với bất kỳ tổ chức kinh doanh 
nào trong nền kinh tế. 
Tóm lại, Ngân hàng là một tổ chức kinh doanh 
tiền tệ, cung cấp một danh mục dịch vụ tài 
chính tổng hợp, với ba loại hình chủ yếu là 
nhận tiền gửi, cấp tín dụng và làm dịch vụ 
thanh toán. 
1. Khái niệm ngân hàng (tt) 
NHẬN XÉT: 
Phải có vốn ban đầu (vốn tự có) đạt mức 
tối thiểu theo quy định . 
Có cơ cấu bộ máy quản trị và điều hành. 
Tự chủ hoàn toàn trong hoạt động kinh 
doanh. 
Tìm kiếm lợi nhuận một cách hợp pháp. 
1 NHTM là một loại hình DN 
04/05/2018 
2 
1. Khái niệm ngân hàng (tt) 
Lĩnh vực kinh doanh tiền tệ - tín dụng và 
dịch vụ ngân hàng liên quan đến mọi ngành. 
Cơ cấu tài chính khác với các DN khác (chủ 
yếu là tài sản nợ). 
Tài sản có chủ yếu là tài sản vô hình (tín 
dụng, tài sản tài chính). 
Hoạt động của NHTM bị chi phối rất mạnh 
bởi chính sách tiền tệ của NHTW. 
2 NHTM là một loại hình DN đặc biệt 
1. Khái niệm ngân hàng (tt) 
3 NHTM là một trung gian tín dụng 
Doanh nghiệp, tổ 
chức kinh tế, hộ 
gia đình, cá nhân 
Doanh nghiệp, tổ 
chức kinh tế, hộ 
gia đình, cá nhân 
Huy động vốn 
Cấp tín dụng 
2. Các loại hình ngân hàng 
2.1. Căn cứ vào tính chất và mục tiêu hoạt động 
Ngân hàng 
trung ương 
NH 
Chính 
sách xã 
hội 
NH 
Phát 
triển 
NH 
Đầu tư 
NH 
Thương 
mại 
NH 
Hợp tác 
2. Các loại hình ngân hàng (tt) 
2.2. Căn cứ vào hình thức sở hữu 
i) NHTM Nhà nước 
ii) NHTM cổ phần 
iii) NHTM liên doanh 
iv) Chi nhánh NHTM nước ngoài 
v) NHTM 100% vốn nước ngoài 
2. Các loại hình ngân hàng (tt) 
2012 2013 2014 2015 2016 
NHTM Nhà nước 5 1 1 7 4 
NHTM cổ phần 34 37 37 28 31 
NHTM liên doanh 4 4 4 3 2 
Chi nhánh NHNNg 50 51 51 50 51 
NHTM 100% vốn 
nước ngoài 
5 5 5 5 8 
Tổng cộng 98 98 98 93 96 
Nguồn: sbv.gov.vn 
2. Các loại hình ngân hàng (tt) 
2.3. Căn cứ vào tính đa dạng dịch vụ 
i) Ngân hàng đơn năng 
ii) Ngâng hàng đa năng 
iii) Ngân hàng bán buôn và bán lẻ 
04/05/2018 
3 
2. Các loại hình ngân hàng (tt) 
Ngân hàng bán buôn và bán lẻ 
Tiêu chí Ngân hàng bán buôn Ngân hàng bán lẻ 
Số lượng và giá trị 
giao dịch 
Số lượng ít, nhưng giá trị lớn Số lượng lớn, nhưng giá trị nhỏ 
Đặc điểm khách 
hàng 
Khách hàng lớn, nhưng ít. 
Tập trung tại các trung tâm 
thương mại và công nghiệp 
Khách hàng nhỏ, nhưng nhiều. 
Phân tán rải rác ở mọi nơi 
Đặc điểm vốn Vốn lớn, tập trung Vốn nhỏ, phân tán 
Đơn vị cung cấp 
dịch vụ 
Thường là Hội sở Mạng lưới rộng khắp của ngân 
hàng 
Phạm vi dịch vụ Thường hẹp Đa dạng, phong phú 
Phương thức giao 
dịch 
Chủ yếu là theo phương thức 
truyền thống 
Phương thức giao dịch ngày 
càng hiện đại (E-banking..) 
3. Các nghiệp vụ của NHTM 
1 
NGHIỆP 
VỤ 
HUY 
ĐỘNG 
VỐN 
2 
NGHIỆP 
VỤ 
TÍN 
DỤNG 
3 
DỊCH 
VỤ 
THANH 
TOÁN 
& NGÂN 
QUỸ 
4 
HOẠT 
ĐỘNG 
KHÁC 
3. Các nghiệp vụ của NHTM 
1 
NGHIỆP 
VỤ 
HUY 
ĐỘNG 
VỐN 
 Tiền gửi không kỳ hạn 
 Tiền gửi có kỳ hạn 
 Các loại tiền gửi khác 
 Chứng chỉ tiền gửi 
 Trái phiếu 
 Các giấy tờ có giá khác 
 Vay vốn các TCTD khác 
 Vay vốn ngắn hạn của 
NHNN 
3. Các nghiệp vụ của NHTM 
 Cho vay 
 Bảo lãnh 
 Chiết khấu 
 Cho thuê tài chính 
 Bao thanh toán 
 Tài trợ xuất nhập khẩu 
 Cho vay đồng tài trợ 
2 
NGHIỆP 
VỤ 
TÍN 
DỤNG 
3. Các nghiệp vụ của NHTM 
 Cung cấp các phương tiện thanh 
toán 
 Thực hiện các dịch vụ thanh toán 
trong nước 
 Thực hiện dịch vụ thu và chi hộ 
 Thực hiện dịch vụ thu và phát 
tiền mặt 
 Tổ chức thanh toán nội bộ và 
tham gia hệ thống thanh toán liên 
ngân hàng 
 Tham gia hệ thống thanh toán 
quốc tế khi được NHNN cho phép 
3 
DỊCH 
VỤ 
THANH 
TOÁN 
& NGÂN 
QUỸ 
3. Các nghiệp vụ của NHTM 
 Góp vốn và mua cổ phần 
 Tham gia thị trường tiền tệ 
 Kinh doanh ngoại hối 
 Uỷ thác và nhận uỷ thác 
 Cung ứng dịch vụ bảo hiểm 
 Tư vấn tài chính 
 Bảo quản vật quý giá 
4 
HOẠT 
ĐỘNG 
KHÁC 
04/05/2018 
4 
4. Đặc điểm kinh doanh ngân hàng 
 Sản phẩm mang tính vô hình 
 Quan hệ khách hàng dựa trên quen biết 
 Không có sự bảo đảm cho đổi mới 
4. Đặc điểm kinh doanh ngân hàng (tt) 
 Chịu sự kiểm soát chặt chẽ của Nhà nước 
 Tổ chức cung cấp sản phẩm mang tính trực 
tiếp là chủ yếu 
 Chịu sự tác động lớn và nhạy cảm với kinh tế 
vĩ mô 
 Hoạt động ngân hàng chứa đựng nhiều rủi ro 
4. Đặc điểm kinh doanh ngân hàng (tt) 
LỢI 
NHUẬN 
1. 
Rủi ro 
tín 
dụng 
2. 
Rủi ro 
thanh 
khoản 
CÁC 
LOẠI 
RỦI 
RO 
3. 
Rủi ro 
lãi suất 
4. 
Rủi ro 
ngoại 
hối 
5. 
Rủi ro 
ngoại 
bảng 
6. 
Rủi ro 
công 
nghệ 
&HĐ 
7. 
Rủi ro 
quốc 
gia 
8. 
Rủi ro 
khác 
5. Mô hình tổ chức của ngân hàng 5. Mô hình tổ chức của ngân hàng (tt) 
Đại hội đồng 
cổ đông 
Hội đồng 
quản trị 
Tổng Giám 
đốc 
Khối Phát 
triển kinh 
doanh 
Khối Giám 
sát Điều 
hành 
Khối Quản 
trị Nguồn 
lực 
Khối CNTT 
Khối 
Ngân quỹ 
Khối Khách 
hàng Doanh 
nghiệp 
Khối Khách 
hàng Cá 
nhân 
Ban định giá 
tài sản 
Ban kiểm tra 
kiểm soát 
Ban đảm 
bảo chất 
lượng 
Ban chiến 
lược 
Phòng Quan 
hệ Quốc tế 
Ban chính sách 
và quản lý rủi ro 
tín dụng 
Sở giao dịch, trung tâm thẻ, các chi nhánh và phòng giao dịch; 
Các công ty trực thuộc: Công ty chứng khoán, Công ty Quản lý nợ và khai thác tài sản 
Ban kiểm soát 
Các Hội đồng Văn phòng HĐQT 
II. Quản trị kinh doanh ngân hàng 
1) Khái niệm quản trị 
- Là sự tác động của chủ thể quản trị lên đối 
tượng quản trị. 
- Nhằm: 
 + Làm cho hoạt động ngân hàng thích ứng với 
thay đổi môi trường. 
 + Nâng cao hiệu quả của tổ chức 
 + Đảm bảo an toàn cho ngân hàng 
 + Đạt mục tiêu đề ra 
04/05/2018 
5 
II. Quản trị kinh doanh ngân hàng (tt) 
Mâu thuẫn mục tiêu quản trị 
Lợi 
nhuận 
An toàn 
Thanh 
khoản 
II. Quản trị kinh doanh ngân hàng 
2) Sự cần thiết quản trị kinh doanh ngân hàng 
- Do mục tiêu hoạt động của ngân hàng 
- Do đặc điểm kinh doanh ngân hàng 
- Do nhu cầu thị trường sản phẩm 
II. Quản trị kinh doanh ngân hàng 
3) Các nội dung quản trị kinh doanh ngân hàng 
- Quản trị chiến lược 
- Quản trị tổ chức 
- Quản trị nhân lực 
- Quản trị Marketing 
- Quản trị tài chính 
II. Quản trị kinh doanh ngân hàng 
Các nội dung quản trị tài chính 
- Quản trị nguồn vốn huy động 
- Quản trị vốn tự có 
- Quản trị tín dụng 
- Quản trị đầu tư 
- Quản trị rủi ro trong kinh doanh ngân hàng 
- Quản trị tài sản nợ - Tài sản có 
Tài liệu tham khảo 
[1] Fitch, T. P., (2012), Dictionary of Banking Terms, Barron's 
Educational Series; 6 edition (May 1, 2012). 
[2] Rose, P. S., & Hudgins, S. C, (2008), Bank Management & 
Financial Services, McGraw-Hill Education (Asia); 7 edition. 
[3] Trần Huy Hoàng (2011), Giáo trình quản trị ngân hàng 
thương mại, NXB Lao động Xã hội, Hà Nội. 
[4] Luật các tổ chức tín dụng, ngày 16 tháng 06 năm 2010 
[5] Website Ngân hàng Nhà nước sbv.gov.vn