Bài giảng Tài chính tiền tệ - Bài 2: Hệ thống ngân hàng - Nguyễn Thùy Dung

HỆ THỐNG NGÂN HÀNG
NỘI DUNG BÀI HỌC
Lịch sử ra đời của ngân hàng
Các giai đoạn phát triển của ngân hàng
Ngân hàng trung ương
Ngân hàng trung gian
1
2
3
4
MỤC TIÊU BÀI HỌC
- Biết được lịch sử ra đời và phát triển của
hệ thống ngân hàng
- Hiểu được hệ thống ngân hàng 2 cấp là
gì.
- Phân biết được các loại hình ngân hàng,
nắm được chức năng và các nghiệp vụ cơ
bản
2.1 Lịch sử ra đời của ngân hàng
- Những ngân hàng đầu tiên được biết tới
trong lịch sử nhân loại là các đền thờ cổ đại.
- Thế kỷ 18 TCN: Hình thức ngân hàng sơ
khai được nhiều nhà sử học cho rằng đã hình
thành trước khi con người phát minh ra tiền.
- Thế kỷ thứ 4 TCN: hoạt động NH được tổ
chức trong 3 khu vực: nhà thờ, khu vực tư và
khu vực công.
2.2 Các giai đoạn phát triển
Thế kỷ
15 - 18
Thế kỷ
18 - 20
Thế kỷ 20 
đến nay
- Các NH hoạt
động độc lập
- Hoạt động
nhìn chung là
tương tự nhau
- Nhà nước can
thiệp vào hoạt
động NH
- NH phát hành
& NH trung gian
- 1 NH phát hành
& nhà nước quản
lý NH phát hành
- Hình thành hệ
thống ngân hàng
2 cấp
2.2 Các giai đoạn phát triển
NH TRUNG ƯƠNG (NHTW)
Central Bank
NH TRUNG GIAN (NHTG)
Intermediary Bank
Hệ thống NH được tổ chức gồm 2 cấp:
2.3 Ngân hàng trung ương
2.3.1 Quá trình ra đời
- Giai đoạn 1: giai đoạn ra đời của ngân hàng
phát hành độc quyền.
Nhà nước khó kiểm soát tổng số tiền tệ trong
lưu thông hoạt động của nền kinh tế dễ bị rối
loạn
 Phải tập trung việc phát hành tiền vào một
đầu mối duy nhất.
2.3 Ngân hàng trung ương
2.3.1 Quá trình ra đời
- Giai đoạn 2: giai đoạn quốc hữu hóa NH
phát hành thành NHTW
Xuất phát từ yêu cầu của quản lý và điều tiết
lưu thông tiền tệ, thực hiện nhiệm vụ ổn định
tiền tệ
 NHTW ra đời
2.3.2 Bản chất của NHTW:
Về bản chất, NHTW là 1 định chế công, có
nhiệm vụ in tiền giấy, phát hành tiền, quản lý
và điều tiết các vấn đề liên quan đến cung ứng
tiền và cùng với chính phủ điều tiết vĩ mô nền
kinh tế
2.3 Ngân hàng trung ương
2.3.3 Mô hình tổ chức NHTW
2.3 Ngân hàng trung ương
QUỐC HỘI
CHÍNH PHỦ
NGÂN HÀNG 
TRUNG ƯƠNG
QUỐC HỘI
CHÍNH PHỦ
CÁC BỘ, 
CƠ QUAN NGANG BỘ
NGÂN HÀNG 
TRUNG ƯƠNG
NHTW độc lập Chính phủ NHTW trực thuộc Chính phủ
2.3.4 Chức năng của NHTW:
a. Độc quyền phát hành tiền
b. NHTW là ngân hàng của Chính phủ
c. NHTW là ngân hàng của các ngân
hàng
2.3 Ngân hàng trung ương
a. Độc quyền phát hành tiền
- NHTW có chức năng cơ bản và quan trọng
hàng đầu là phát hành và lưu thông tiền tệ
- Việc phát hành giấy bạc NH của NHTW
phải đảm bảo phù hợp với nhu cầu của nền
kinh tế.
2.3 Ngân hàng trung ương
b. NHTW là ngân hàng của các Ngân hàng
- NHTW mở tài khoản và nhận tiền gửi của
các ngân hàng trung gian dưới 2 hình thức:
+ Tiền gửi Dự trữ bắt buộc: là số tiền các
NHTM phải gửi tại một tài khoản tại NHTW
Số tiền DTBB = Tỷ lệ DTBB x Tổng số dư tiền gửi
+ Tiền gửi thanh toán
2.3 Ngân hàng trung ương
b. NHTW là ngân hàng của các Ngân hàng
- NHTW cấp tín dụng cho các NH trung gian.
- NHTW thực hiện quản lý nhà nước đối với
hệ thống NH.
2.3 Ngân hàng trung ương
c. NHTW là ngân hàng của Chính phủ
- Làm thủ quỹ cho KBNN thông qua quản lý
tài khoản của Kho bạc
- NHTW cho Chính phủ vay tiền
- NHTW làm đại lý, đại diện và tư vấn cho
Chính phủ.
2.3 Ngân hàng trung ương
1. Vì sao hệ thống ngân hàng có 2
cấp?
2. Trình bày sự ra đời của NHTW?
Chức năng của NHTW là gì?
NHẮC LẠI BÀI CŨ
2.3.5 Nghiệp vụ của NHTW:
- Thực hiện CSTT quốc gia
- Phát hành tiền giấy và kim loại
- Hoạt động tín dụng
- Mở tài khoản, hoạt động thanh toán & ngân quỹ
- Quản lý ngoại hối & hoạt động ngoại hối
2.3 Ngân hàng trung ương
CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ 
VÀ CÔNG CỤ THỰC THI CSTT
1. Khái niệm CSTT:
CSTT là chính sách kinh tế vĩ mô, thông qua
các công cụ của mình, NHTM chủ động thay
đổi cung ứng tiền hoặc lãi suất nhằm đạt được
các mục tiêu kinh tế - xã hội đề ra.
CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ 
VÀ CÔNG CỤ THỰC THI CSTT
2. Mục tiêu cuối cùng của CSTT
- Ổn định giá cả
- Tăng trưởng kinh tế
- Việc làm cao
- Ổn định lãi suất
- Ổn định tỷ giá hối đoái
- Ổn định thị trường tài chính
CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ 
VÀ CÔNG CỤ THỰC THI CSTT
3. Công cụ thực thi CSTT
- Dự trữ bắt buộc
- Lãi suất
- Thị trường mở
- Tỷ giá hối đoái
- Tái cấp vồn
2.4 Ngân hàng trung gian
2.4.1 Sự ra đời của NHTG – Khái niệm
- NHTG là các ngân hàng thực hiện các vai trò
trung gian
Giữa
NHTW 
với công
chúng
Giữa các
chủ thể
trong nền
KT
2.4 Ngân hàng trung gian
2.4.2 Các loại hình NHTG
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ
NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN
NGÂN HÀNG ĐẶC BIỆT
NGÂN HÀNG CÓ MĐ XÃ HỘI
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Khái niệm
NHTM là một định chế tài
chính trung gian thực hiện
các hoạt động kinh doanh
tiền tệ và dịch vụ ngân
hàng bao gồm nhận tiền
gửi, cho vay và cung cấp
các dịch vụ thanh toán.
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Phân loại NHTM
* Căn cứ vào tính chất sở hữu: NHTM Nhà
nước, NHTM cổ phần, NHTM liên doanh,
NHTM nước ngoài
* Căn cứ vào phạm vi hoạt động và tính chất
kinh tế: NHTM chuyên doanh, NHTM kinh
doanh tổng hợp, NHTM đa năng
NHTM 
nhà
nước
NHTM 
cổ phần
Ngân
hàng
liên
doanh
Chi 
nhánh
ngân
hàng
nước
ngoài
HỆ THỐNG NHTM Ở VIỆT NAM
2NHTM
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Chức năng: Trung gian tín dụng
Trung gian thanh toánChức năng tạo tiền
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Chức năng trung gian tín dụng
- NHTM đóng vai trò là “cầu nối” giữa người
dư thừa vốn và người cần vốn.
- NHTM vừa là chủ thể đi vay, vừa là chủ thể
cho vay
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Chức năng trung gian tín dụng
- Góp phần tạo lợi ích cho các bên tham gia:
người gửi tiền, ngân hàng và người đi vay,
đồng thời thúc đẩy sự phát triển của nền
kinh tế
→Chức năng quan trọng nhất
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Chức năng trung gian thanh toán
- Thực hiện yêu cầu của KH như trích tiền từ
TK tiền gửi để thanh toán tiền hang hóa, dịch
vụ hoặc nhập vào TK tiền gửi của KH tiền bán
hàng.
- NHTM đóng vai trò là “thủ quỹ” của các
doanh nghiệp và cá nhân
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Chức năng trung gian thanh toán
- NHTM thực hiện các nhiệm vụ cụ thể sau:
+ Mở tài khoản tiền gửi giao dịch cho KH
+ Quản lý và cung cấp các phương tiện thanh
toán cho KH
+ Tổ chức và kiểm soát quy trình thanh toán
giữa các KH
→Cơ sở để hình thành chức năng tạo tiền
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Chức năng tạo tiền
- NHTM tạo ra tiền tín dụng thể hiện trên TKTG
thanh toán của KH tại NHTM.
- Hệ thống NHTM đã làm tăng phương tiện
thanh toán trong nền kinh tế, đáp ứng nhu cầu
thanh toán, chi trả của xã hội.
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Nghiệp vụ của NHTM
Nghiệp vụ tài sản nợ - Huy động vốn
Nghiệp vụ tài sản có – Sử dụng vốn
Nghiệp vụ trung gian