Bài giảng Thanh toán quốc tế

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT HƯNG YÊN 
KHOA KINH TẾ 
ĐỀ CƯƠNG BÀI GIẢNG 
THANH TOÁN QUỐC TẾ 
 (Tài liệu lưu hành nội bộ) 
` 
Hưng Yên 
 1 
MỤC LỤC 
Chương 1. TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI VÀ THỊ TRƯỜNG NGOẠI HỐI ............................................... 3 
1.1.1. Khái niệm về tỷ giá hối đoái .......................................................................................... 3 
1.1.2. Phân loại tỷ giá hối đoái ............................................................................................... 3 
1.1.3. Các phương pháp yết giá và cách tính tỷ giá hối đoái .................................................. 6 
1.1.4. Các nhân tố tác động tới tỷ giá hối đoái ....................................................................... 9 
1.1.5. Các chính sách điều chỉnh tỷ giá hối đoái .................................................................... 9 
1.2. Thị trường ngoại hối ....................................................................................................... 14 
1.2.1. Khái niệm chung về thị trường ngoại hối .................................................................... 14 
1.2.2. Đặc điểm của thị trường ngoại hối ............................................................................. 15 
1.2.3. Phân loại thị trường ngoại hối .................................................................................... 15 
1.2.4. Các nghiệp vụ kinh doanh trên thị trường ngoại hối .................................................. 16 
Chương 2 : CÁC PHƯƠNG TIỆN TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ .................................... 18 
2.1. Hối phiếu ..................................................................................................................... 20 
2.1.1. Khái niệm chung về hối phiếu ..................................................................................... 20 
2.1.2. Các nguồn luật điều chỉnh về lưu thông hối phiếu ...................................................... 22 
2.1.3. Phân loại hối phiếu ..................................................................................................... 22 
2.1.4. Việc thành lập hối phiếu .............................................................................................. 24 
2.1.5. Các nghiệp vụ liên quan đến lưu thông hối phiếu ....................................................... 31 
2.2. Kỳ phiếu ...................................................................................................................... 39 
2.2.1. Khái niệm .................................................................................................................... 39 
2.2.2. Đặc điểm của kỳ phiếu ................................................................................................ 39 
2.3. Séc ............................................................................................................................... 41 
2.3.1. Khái niệm và điều kiện sử dụng séc ............................................................................ 41 
2.3.2. Nội dung và quy định sử dụng séc ............................................................................... 42 
2.4. Thẻ thanh toán ............................................................................................................. 50 
2.4.1. Khái niệm, đặc tính của thẻ ......................................................................................... 50 
2.4.2. Quy trình nghiệp vụ thanh toán thẻ ............................................................................. 53 
Chương 3: CÁC ĐIỀU KIỆN VÀ PHƯƠNG THỨC TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ ...... 58 
3. 1. Điều kiện về tiền tệ ............................................................................................................ 58 
3.1.1 Khái niệm ..................................................................................................................... 58 
3.1.2. Phân loại về tiền tệ ...................................................................................................... 58 
3.2. Điều kiện về địa điểm thanh toán. ...................................................................................... 62 
3.3 Điều kiện về thời gian thanh toán. ....................................................................................... 71 
3.3.1 Trả tiền trước .............................................................................................................. 71 
3.3.2. Trả tiền sau .................................................................................................................. 75 
Chương 4. CÁC PHƯƠNG THỨC TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ ................................... 76 
4.1. Phương thức chuyển tiền ( Remittance ) ........................................................................... 76 
4.1.1. Kh¸i niÖm: .................................................................................................................. 76 
4.1.2 Néi dung yªu cÇu vµ h×nh thøc chuyÓn tiÒn: ................................................................ 77 
 2 
4.1.3 Nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra ®èi víi ph-¬ng thøc thanh to¸n chuyÓn tiÒn .................... 77 
4.2. Phương thức ghi sổ ( Open account ) ................................................................................. 78 
4.2. 1. Kh¸i niÖm ................................................................................................................... 78 
4.2.2 Néi dung quy tr×nh nghiÖp vô ...................................................................................... 78 
4.3. Phương thức nhờ thu ( Collection of payment ) ................................................................ 79 
4.4. Phương thức tín dụng chứng từ (L/C) .............................................................................. 82 
4.4.1. Kh¸i niÖm .................................................................................................................... 82 
4.4.2. Nguån luËt ®iÒu chØnh ................................................................................................. 83 
4.4.3 §Æc ®iÓm cña thu tÝn dông chøng tõ L/C ..................................................................... 83 
4.4.4 C¸c bªn tham gia ......................................................................................................... 83 
4.4.5. Néi dung cña th- tÝn dông L/C .................................................................................... 84 
4.4.6. C¸c lo¹i L/C vµ quy tr×nh nghiÖp vô ........................................................................... 85 
 3 
Chương 1. TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI VÀ THỊ TRƯỜNG NGOẠI HỐI 
1.1. Tỷ giá hối đoái 
1.1.1. Khái niệm về tỷ giá hối đoái 
- Theo quan điểm cổ điển: tỷ giá là tỷ lệ so sánh ngang giá vàng giữ hai đồng tiền 
của hai nước, là hệ số chuyển đổi giữa đơn vị tiền tệ nước này sang đơn vị tiền tệ nước 
khác. 
- Theo quan điểm hiện đại: Tỷ giá là giá mà người ta trả khi mua hoặc nhận được 
khi bán một ngoại tệ trên thị trường ngoại hối; tỷ giá là giá cả của tiền tệ nươc này tính 
bằng đơn vị tiền tệ nước khác. 
 Vai trò của tỷ giá 
- Một là: Tỷ giá có tác động tới quan hệ thương mại quốc tế, xuất - nhập khẩu 
hàng hoá, dịch vụ của một nước với nước khác. 
+ Nếu tỷ giá trong nước đó tăng làm đồng tiền nội tệ mất giá so với tiền nước 
ngoài, có nghĩa là một ngoại tệ sẽ đổi được nhiều nội tệ hơn trước. Hàng hoá xuất khẩu sẽ 
có nhiều lợi nhuận hơn trước và hạn chế nhập khẩu. 
+ Nếu tỷ giá trong nước đó có xu hướng giảm, tức là đồng nội tệ lên giá so với 
tiền nước ngoài, nghĩa là 1 ngoại tệ chuyển đổi được ít nội tệ hơn so với trước, khi đó sẽ 
hạn chế xuất khẩu và khuyến khích nhập khẩu. 
- Hai là: Tỷ giá tác động mạnh mẽ tới kinh tế trong nước và gây ảnh hưởng trực 
tiếp tới tỷ lệ lạm phát, 
Khi đồng nội tệ bị giảm giá so với ngoại tệ tức là tỷ giá tăng, hàng hoá nhập khẩu 
sẽ đắt hơn (hàng tiêu dùng và cả tư liệu sản xuất) làm cho giá cả hàng hoá trơng nước 
tăng lên gây lạm phát. 
Khi tỷ giá giảm, nội tệ có xu hướng lên giá so với các ngoại tệ khác là hàng nhập 
khẩu sẽ rẻ hơn trước kéo theo sức ép giảm giá làm giảm lạm phát. 
1.1.2. Phân loại tỷ giá hối đoái 
* Căn cứ vào công cụ thanh toán quốc tế, có các loại tỷ giá: 
- Tỷ giá chuyển tiền bằng điện (Telegraphic Transfer Exchange Rate – T/T rate) hay còn 
gọi là tỷ giá điện hối là tỷ giá mà Ngân hàng bán ngoại tệ cho khách hàng kèm theo trách 
nhiệm là Ngân hàng phải chuyển ngoại tệ cho người thụ hưởng bằng phương tiện chuyển 
tiền điện tử (Electronic Funds Transfer – EFT). 
Tỷ giá này có những đặc điểm: 
+ Là tỷ giá cơ bản của một quốc gia; 
+Tốc độ thanh toán nhanh; 
 4 
+Chi phí cao. 
- Tỷ giá chuyển tiền bằng thư (Mail Transfer – M/T) còn gọi là tỷ giá thư hối là tỷ giá mà 
Ngân hàng bán ngoại tệ cho khách hàng không kèm theo trách nhiệm chuyển tiền bằng 
phương tiện điện tử mà Ngân hàng sẽ chuyển lệnh thanh toán ra bên ngoài bằng con 
đường thư tín thông thường. 
Tỷ giá này có đặc điểm: 
+Không thông dụng trong thanh toán quốc tế; 
+Tốc độ thanh toán chậm; 
+Chi phí rẻ. 
- Tỷ giá séc là tỷ giá mà Ngân hàng bán séc ngoại tệ cho khách hàng kèm theo trách 
nhiệm chuyển séc đến người thụ hưởng quy định trên séc. Tỷ giá séc bằng tỷ giá điện hối 
trừ đi số tiền lãi phát sinh trên tỷ giá điện hối kể từ khi mua séc đến khi séc được trả tiền. 
Ví dụ: Ông A mua một séc 1000 USD của VCB để trả cho ông B ở Hoa Kỳ. Lãi suất huy 
động VNĐ ở VCB là 5%/ năm. Tỷ giá điện hối bán ra của VCB là USD/VNĐ = 15.200. 
Thời gian chuyển séc từ Việt Nam sang Hoa Kỳ là 30 ngày. VCB phải bán séc với giá là 
Giá séc 1000 USD = 1000 x 15.200 - (1000 x 15.200 x 5 x 1): (100 x 12) = 15.136.7 
VNĐ 
Tỷ giá bán séc ngoại tệ Đô la: USD/VNĐ = 15.136,7 
 - Tỷ giá hối phiếu Ngân hàng trả tiền ngay là tỷ giá mà Ngân hàng bán hối phiếu 
ngoại tệ trả tiền ngay cho khách hàng là người thụ hưởng hối phiếu. Khách hàng sẽ kỳ 
hậu chuyển nhượng hối phiếu cho người khác mà khách hàng là người có nghĩa vụ trả 
ngoại tệ cho anh ta. Người được chuyển nhượng khi nhận được hối phiếu sẽ xuất trình 
đến Ngân hàng chỉ định trên hối phiếu để nhận tiền ngay sau khi xuất trình. 
Cách tính tỷ giá hối phiếu trả ngay cũng giống như cách tính tỷ giá séc, nếu có khác là lãi 
suất được tính là lãi suất huy động ngoại tệ. 
 - Tỷ giá hối phiếu Ngân hàng trả chậm là tỷ giá mà Ngân hàng bán hối phiếu 
ngoại tệ trả chậm cho khách hàng là người thụ hưởng hối phiếu. Khách hàng sẽ ký hậu 
chuyển nhượng hối phiếu cho người khác khách hàng là người có nghĩa vụ trả tiền cho 
anh ta. Khi hối phiếu đến hạn thanh toán, người được chuyển nhượng sẽ xuất trình hối 
phiếu đến Ngân hàng chỉ định trên hối phiếu để nhận tiền. 
 Tỷ giá hối phiếu trả chậm bằng tỷ giá điện hối trừ đi số tiền lãi phát sinh tính từ 
lúc Ngân hàng bán hối phiếu đến lúc hối phiếu đó được trả tiền. Thời hạn trả tiền ghi trên 
hối phiếu cộng với thời gian chuyển tờ hối phiếu đó từ Ngân hàng bán hối phiếu đến 
Ngân hàng trả tiền ghi trên hối phiếu. 
*Căn cứ vào nghiệp vụ kinh doanh của Ngân hàng, có các loại tỷ giá: 
 5 
- Tỷ giá mua (BID RATE) và tỷ giá bán (ASK RATE). 
BID RATE là tỷ giá mua ngoại tệ vào của Ngân hàng – ASK RATE là tỷ giá bán ngoại tệ 
ra của Ngân hàng. Khi niêm yết tỷ giá, tỷ giá mua đứng trước và tỷ giá bán đứng sau. 
Chênh lệch giữa tỷ giá mua và tỷ giá bán là lợi nhuận trước thuế của Ngân hàng. 
-Tỷ giá giao ngay (SPOT RATE) và tỷ giá kỳ hạn (FORWARD RATE). 
Tỷ giá giao ngay là tỷ giá mà Ngân hàng phải có nghĩa vụ giao ngoại tệ ngay sau khi ký 
hợp đồng và nhận được tiền thanh toán trong một vài ngày nhất định. Tùy theo tập quán 
của thị trường ngoại tệ, thời hạn này có thể là T+3, T+2, T+1. T là ngày ký hợp đồng. 
Các số 3, 2, 1 là số ngày thanh toán và giao nhận ngoại tệ. 
Tỷ giá kỳ hạn là tỷ giá mà Ngân hàng có nghĩa vụ giao ngoại tệ sau ngày ký hợp đồng 
trong một thời hạn quy định ví dụ 30 ngày, 60 ngàyThời hạn để giao ngoại tệ và thanh 
toán là bằng thời hạn của hợp đồng mua bán ngoại tệ kỳ hạn cộng với T+3, T+2, T+1. 
- Tỷ giá mở cửa (OPENING RATE) và tỷ giá đóng cửa (CLOSING RATE). 
Tỷ giá mở cửa là tỷ giá của hợp đồng mua bán ngoại tệ đầu tiên trong một ngày. Tỷ giá 
đóng cửa là tỷ giá của hợp đồng mua bán ngoại tệ cuối cùng trong một ngày. 
- Tỷ giá ngoại tệ tiền mặt (CASH RATE) và tỷ giá ngoại tệ chuyển khoản (TRANSFER 
RATE). 
Tỷ giá ngoại tệ tiền mặt là tỷ giá mà Ngân hàng bán ngoại tệ tiền mặt cho khách hàng. 
Ngoại tệ tiền mặt thường bao gồm tiền giấy, tiền kim loại, séc du lịch (Traveller’s Check) 
và thư tín dụng du lịch (Traveller’s Letter of 
Tỷ giá chuyển khoản là tỷ giá mà Ngân hàng bán ngoại tệ cho khách hàng kèm theo trách 
nhiệm chuyển ngoại tệ đó cho người thụ hưởng của một tài khoản chỉ định. Tỷ giá 
chuyển khoản thường cao hơn tỷ giá tiền mặt. Phần chênh lệch đó là phí chuyển khoản. 
Tuy nhiên, có những Ngân hàng thu phí chuyển khoản riêng. 
-Cơ chế đa tỷ giá 
Mục đích thi hành cơ chế đa tỷ giá, trước hết là để ảnh hưởng đến cán cân thương mại, 
một loại cán cân quan trọng của cán cân thanh toán vãng lai. Sau nữa được coi như một 
loại thuế nhập khẩu đặc biệt hoặc một loại trợ cấp xuất khẩu và là một công cụ cho chính 
sách bảo hộ mậu dịch. Chế độ nhiều tỷ giá có nhiều hình thức, nhưng chúng có những 
đặc điểm chung sau: 
+ áp dụng tỷ giá hối đoái cao đối với một số hàng xuất khẩu nào đó để khuyến kích xuất 
khẩu và hạn chế nhập khẩu. 
+áp dụng tỷ giá hối đoái cao nhất hoặc ưu đãi nhất để thu hút khách du lịch, đầu tư vào 
trong nước và thu hút kiều hối. 
 6 
+ Trong từng trường hợp, áp dụng tỷ giá hối đoái cao đối với một số ngoại tệ quan trọng 
như USD, EURO, JPY để đẩy mạnh xuất khẩu hàng hoá và dịch vụ sang khu vực này. 
1.1.3. Các phương pháp yết giá và cách tính tỷ giá hối đoái 
1.1.3.1 Các phương pháp yết giá 
Trên thế giới tồn tại hai phương pháp yết giá ngoại tệ: Phương pháp yết giá trực tiếp và 
phương pháp yết giá gián tiếp. 
Phương pháp yết giá ngoại tệ trực tiếp là phương pháp quy định giá ngoại tệ khi niêm yết 
được thể hiện trực tiếp ra bên ngoài. Phương pháp này được áp dụng rất phổ biến ở hầu 
hết các nước trừ Anh, Hoa Kỳ và các nước thành viên EMU. (Một lượng tiền trong 
nước mua được 1 đơn vị ngoại tệ) 1 ngoại tệ = x nội tệ. 
Ví dụ: 
Tại Hà Nội Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam niêm yết tỷ giá giữa USD và VNĐ như 
sau: USD/VNĐ = 17.050/17.060 với phương pháp công bố tỷ giá như trên cho thấy giá 
ngoại tệ USD được thể hiện trực tiếp ra bên ngoài. Tỷ giá mua USD vào là 17.050 và tỷ 
giá bán ra là 17.060 VNĐ. 
Phương pháp yết giá ngoại tệ gián tiếp là phương pháp quy định giá ngoại tệ khi niêm 
yết không thể hiện trực tiếp ra bên ngoài, mà chỉ thể hiện gián tiếp, muốn biết giá một 
ngoại tệ là bao nhiêu người ta phải làm phép chia. Các nước Anh, Hoa Kỳ, và các nước 
thành viên EMU áp dụng phương pháp này. (Một lượng tiền ngoại tệ mua được một 
đơn vị nội tệ) 1 nội tệ= x ngoại tệ. 
Ví dụ: 
Tại London, Ngân hàng Chartered Bank niêm yết tỷ giá giữa USD và GBP như sau: 
GBP/USD = 1,5357/50. Với cách niêm yết trên giá USD gián tiếp này cho thấy 1 GBP 
mua được 1,5357 USD và bán 1,5350 USD thu về 1 GBP. Vậy USD có giá bao nhiêu tại 
Lond ... u cÇu vµ h×nh thøc chuyÓn tiÒn: 
 §Ó thanh to¸n chuyÓn tiÒn ng-êi yªu cÇu chuyÓn tiÒn ph¶i lËp uû nhiÖm 
chuyÓn tiÒn vµ göi NH phôc vô m×nh víi néi dung: 
+ Tªn vµ hä, ®Þa chØ cña ng-êi yªu cÇu chuyÓn tiÒn 
+ NH - sè hiÖu tµi kho¶n trÝch tr¶ tiÒn chuyÓn 
+ Sè tiÒn yªu cÇu chuyÓn 
+ Tªn vµ hä, ®Þa chØ ng-êi thô h-ëng 
+ NH - sè hiÖu tµi kho¶n ®-îc nhËn tiÒn thô h-ëng 
+ Lý do chuyÓn tiÒn 
+ PhÝ chuyÓn tiÒn 
NÕu chuyÓn tiÒn ra n-íc ngoµi cÇn cã thªm: Hîp ®ång ngoµi th-¬ng, giÊy phÐp 
NK, tê khai h¶i quan... 
 H×nh thøc chuyÓn tiÒn 
- ChuyÓn tiÒn b»ng th- (M/T) lµ h×nh thøc chuyÓn tiÒn trong ®ã lÖnh thanh to¸n 
cña NH chuyÓn tiÒn ®-îc thÓ thiÖn trong mét bøc th-. 
Th- chuyÓn tiÒn lµ chØ thÞ cña NH chuyÓn tiÒn ®èi víi NH thanh to¸n yªu cÇu NH 
nµy chi tr¶ mét kho¶n tiÒn ®-îc Ên ®Þnh cho ng-êi thô h-ëng ®-îc chØ ®Þnh trong th-. 
N«i dung cña th- chuyÓn tiÒn: 
+ Hä vµ tªn, ®Þa chØ sè tÇi kh¶on cña ng-êi thô h-ëng 
+ Sè tiÒn ph¶i tr¶ cho ng-êi thô h-ëng 
+ C¸ch thøc NH chuyÓn tiÒn hoµn l¹i tiÒn thanh to¸n cho NH thùc hiÖn thanh to¸n. 
- ChuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn (T/T): lµ h×nh thøc chuyÓn tiÒn, trong ®ã lÖnh thanh to¸n 
cña NH chuyÓn tiÒn ®-îc thÓ hiÖn trong mét néi dung bøc ®iÖn nµ NH nµy g-Ø cho NH 
thanh to¸n th«ng qua chuyÒn tin cña m¹ng viÔn th«ng nh- SWIFT. 
4.1.3 Nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra ®èi víi ph-¬ng thøc thanh to¸n chuyÓn tiÒn 
- Rñi ro ®èi víi ng-êi mua trong tr-êng hîp ng-êi mua ¸p dông tr¶ tiÒn tr-íc cho 
ng-êi b¸n mµ kh«ng nhËn ®-îc hµng theo yªu cÇu. 
- Rñi ro ®èi víi ng-êi b¸n khi ng-êi mua nhËn hµng råi mµ cè t×nh kh«ng thanh 
to¸n hoÆc tõ chèi thanh to¸n khi kh«ng muèn nhËn hµng. 
 78 
- Rñi ro ®èi víi NH phôc vô ng-êi mua khi NH cho vay thanh to¸n ®Ó ng-êi mua 
nhËp hµng, khi hang vÒ kh«ng ®óng víi hîp ®ång, ng-êi mua mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. 
- Rñi ro ®èi víi NH phôc vô ng-êi b¸n, trong tr-êng hîp NH cho vay thu mua, s¶n xuÊt 
hµng xuÊt khÈu, ng-êi b¸n kh«ng thu håi ®-îc tiÒn. 
4.2. Phương thức ghi sổ ( Open account ) 
4.2. 1. Kh¸i niÖm 
Lµ viÖc ng-êi b¸n xin më tµi kho¶n ®Ó ghi nî ng-êi mua sau khi ng-êi b¸n ®· 
hoµn thµnh giao hµng ho¸, dÞch vô ®Þnh kú sau khi kiÓm tra ng-êi mua tr¶ tiÒn cho ng-êi 
b¸n. 
§Æc ®iÓm cña ph-¬ng thøc më tµi kho¶n: 
+ Lµ ph-¬ng thøc kh«ng cã sù tham gia cña c¸c NH (chØ më TK vµ thanh to¸n) 
+ ChØ më tµi kho¶n ®¬n biªn kh«ng më tµi kho¶n song biªn 
+ NÕu ng-êi mua më tµi kho¶n ®Ó ghi th× TK ®ã chØ ®Ó theo dâi, kh«ng dïng lµm 
quyÕt to¸n. 
+ ChØ cã 2 bªn tham gia thanh to¸n lµ ng-êi mua vµ ng-êi b¸n. 
4.2.2 Néi dung quy tr×nh nghiÖp vô 
B-íc 1: Ng-êi b¸n giao hµng ho¸ vµ dÞch vô cïng víi c¸c chøng tõ 
B-íc 2: B¸o nî trùc tiÕp 
B-íc 3: Ng-êi mua dïng h×nh thøc chuyÓn tiÒn ®Ó tr¶ tiÒn khi ®Õn h¹n 
S¬ ®å quy tr×nh më tµi kho¶n 
§iÒu kiÖn ¸p dông: 
+ TuyÖt ®èi tin cËy nhau 
+ Dïng trong mua b¸n trao ®æi hµng, th-êng xuyªn 
+ Dïng trong thanh to¸n tiÒn göi hµng b¸n tµi n-íc ngoµi 
+ Dïng trong thanh to¸n tiÒn phi mËu dÞch: nh- hoa hång, tiÒn phÝ b¶o hiÓm, c-íc 
vËn t¶i... 
Ng-êi mua 
NH bªn mua NH bªn b¸n 
Ng-êi b¸n 
2 
3 
1 
 79 
4.3. Phương thức nhờ thu ( Collection of payment ) 
- Kh¸i niÖm 
Lµ mét ph-¬ng thøc mµ theo ®ã c¸c ng©n hµng nhËn ®-îc sù ñy th¸c cña kh¸ch 
hµng tiÕn hµnh thu tiÒn tõ ng-êi cã nghÜa vô tr¶ tiÒn hoÆc yªu cÇu ng-êi cã nghÜa vô tr¶ 
tiÒn chÊp nhËn thanh to¸n theo c¸c néi dung vµ ®iÒu kiÖn quy ®Þnh trong chØ thÞ nhê thu 
- §Æc ®iÓm cña nhê thu: 
- C¨n cø nhê thu lµ chøng tõ (documents), kh«ng ph¶i lµ hîp ®ång 
- Vai trß cña ng©n hµng chØ lµ ng-êi trung gian 
- Nhê thu trong th-¬ng m¹i chØ x¶y ra sau khi ng-êi b¸n ®· hoµn thµnh nghÜa vô 
giao hµng (lËp chøng tõ). 
- C¸c chøng tõ nhê thu: 
- Chøng tõ tµi chÝnh: bao gåm c¸c chøng tõ nh- Hèi phiÕu, sÐc, Kú phiÕu, hoÆc 
c¸c chøng tõ t-¬ng tù kh¸c mµ môc ®Ých lµ ®Ó thu tiÒn 
- Chøng tõ th-¬ng m¹i: c¸c chøng tõ nh- ho¸ ®¬n, chøng tõ vËn t¶i, c¸c chøng tõ 
nãi vÒ quyÒn së h÷u ®èi víi hµng ho¸ hoÆc bÊt kú chøng tõ nµo kh¸c kh«ng ph¶i lµ chøng 
tõ tµi chÝnh th× ®-îc gäi lµ chøng tõ th-¬ng m¹i 
-. C¸c bªn tham gia trong ph-¬ng thøc nhê thu: 
- Principle - Ng-êi nhê thu: ng-êi xuÊt khÈu 
- Drawee - Ng-êi cã nghÜa vô tr¶ tiÒn: ng-êi nhËp khÈu 
- Remitting Bank - Ng©n hµng chuyÓn: lµ Ng©n hµng ®¹i diÖn cho ng-êi nhê thu, 
ng©n hµng nµy cã nghÜa vô tiÕp nhËn chøng tõ tõ ng-êi uû th¸c nhê thu theo nh÷ng ®iÒu 
kiÖn mµ ng-êi nhê thu ®Æt ra ®Ó thu hé tiÒn cho hä, khi nhËn chøng tõ nh- thÕ nµo th× sÏ 
chuyÓn ®i nh- vËy 
- Collecting Bank - Ng©n hµng thu hé: lµ ng©n hµng ®¹i diÖn cho ng-êi tr¶ tiÒn, 
th«ng th-êng ë n-íc ng-êi tr¶ tiÒn lµ ng©n hµng thu hé, ng©n hµng nµy cã thÓ do ng©n 
hµng chuyÓn chØ ®Þnh (nÕu ng-êi xuÊt khÈu kh«ng nªu râ) hoÆc cã thÓ do ng-êi xuÊt khÈu 
®Ò nghÞ trong th- yªu cÇu nhê thu cña m×nh 
C¸c lo¹i nhê thu: 
(a) Nhê thu tr¬n – Clean Collection: 
- §Þnh nghÜa: 
Ph-¬ng thøc nhê thu tr¬n lµ mét ph-¬ng thøc thanh to¸n mµ trong ®ã ng-êi cã c¸c 
tµi kho¶n tiÒn ph¶i thu tõ c¸c c«ng cô thanh to¸n nh-ng kh«ng thÓ tù m×nh thu ®-îc cho 
nªn ph¶i uû th¸c cho Ng©n hµng thu hé tiÒn ghi trªn c«ng cô thanh to¸n ®ã kh«ng kÌm 
víi ®iÒu kiÖn chuyÓn giao chøng tõ. 
- Quy tr×nh thanh to¸n (C¸ch 1) 
 80 
1. Giao hµng vµ chøng tõ 
2. LËp Hèi phiÕu vµ viÕt chØ thÞ nhê thu. 
3. LËp thư ñy th¸c nhê thu, hèi phiÕu 
4. XuÊt tr×nh hèi phiÕu ®Ó ®ßi tiÒn (at sight/time Draft) 
5. Ngưêi NK tiÕn hµnh tr¶ tiÒn (T/T, M/T) hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn 
- Quy tr×nh thanh to¸n (C¸ch 2) 
1. Bªn b¸n chuyÓn giao hµng ho¸ vµ toµn bé chøng tõ hµng ho¸ 
2. Bªn b¸n lËp hèi phiÕu ®ßi tiÒn, uû nhiÖm NH phôc vô m×nh thu hé tiÒn 
3. NH bªn b¸n chuyÓn hèi phiÕu qua NH phôc vô bªn mua nhê thu tiÒn tõ ng-êi 
mua. 
4. NH phôc vô bªn mua ®ßi tiÒn ng-êi mua hoÆc yªu cÇu ng-êi mua chÊp nhËn hèi 
phiÕu 
5. Bªn mua thanh to¸n tiÒn 
6. ChuyÓn tiÒn tr¶ qua NH phôc vô bªn b¸n 
7. Thanh to¸n tiÒn cho bªn b¸n. 
- NhËn xÐt: 
+ ViÖc nhËn hµng kh«ng liªn quan tíi viÖc thanh to¸n. 
Ng©n hµng xuÊt 
tr×nh 
(NH thu hé) 
Ng-êi mua 
Ng-êi b¸n 
Ng©n hµng nhËn 
uû th¸c thu 
6 
2 
3 
4 5 7 
1 
 81 
+ QuyÒn lîi cña ng-êi xuÊt khÈu kh«ng ®-îc ®¶m b¶o. Ng-êi nhËp khÈu cã thÓ 
nhËn hµng mµ kh«ng tr¶ tiÒn 
+ Ch-a sö dông hÕt chøc n¨ng cña ng©n hµng. Vai trß cña ng©n hµng chØ ®¬n thuÇn 
chuyÓn tiÒn, kh«ng chÞu tr¸nh nhiÖm ®«n ®èc, gi¸m s¸t, kiÓm tra 
- Tr-êng hîp ¸p dông: 
+ §Ó thanh to¸n c¸c dÞch vô phÝ mµ ng-êi b¸n cÊp cho ng-êi mua 
+ Hai bªn mua- b¸n hoµn toµn tin cËy lÉn nhau 
C¸c lo¹i chøng tõ trong thanh to¸n quèc tÕ 
 (b) Nhê kÌm chøng tõ – Documentary Collection: 
- Lµ lo¹i nhê thu dùa vµo chøng tõ tµi chÝnh cïng víi chøng tõ th-¬ng m¹i hoÆc 
chØ dùa vµo chøng tõ th-¬ng m¹i (trong tr-êng hîp nµy hãa ®¬n th-¬ng m¹i thay cho hèi 
phiÕu). 
- C¸c ®iÒu kiÖn trao chøng tõ: 
D/P: (Documents Against Payment) Bªn mua chØ ®-îc NH trao bé chøng tõ nhËn 
hµng khi hä ®· thanh to¸n tiÒn trªn hèi phiÕu. D/P: Ng-êi mua ph¶i thanh to¸n ngay khi 
nhËn chøng tõ. 
D/A: (Documents Against Acceptance) Bªn mua ®-îc NH trao bé chøng tõ nhËn 
hµng khi hä ®· ký chÊp nhËn thanh to¸n trªn hèi phiÕu kú h¹n. D/A: ng-êi mua ph¶i chÊp 
nhËn thanh to¸n khi nhËn chøng tõ. 
D/TC: Documents Against other Terms & Conditions 
- Quy tr×nh thanh to¸n (C¸ch 1) 
1. Giao hµng 
2. LËp chøng tõ thanh to¸n hoÆc chøng tõ th-¬ng m¹i vµ viÕt chØ thÞ nhê thu. 
3. LËp th- ñy th¸c nhê thu, hèi phiÕu vµ chøng tõ giao hµng 
4. XuÊt tr×nh hèi phiÕu vµ chøng tõ giao hµng ®Ó ®ßi tiÒn (D/P; D/A;D/TC) 
5. Ngêi NK tiÕn hµnh kiÓm tra chøng tõ nÕu thÊy chøng tõ phï hîp th× tr¶ tiÒn 
(T/T, M/T) hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn vµ thu vËn t¶i ®¬n vÒ. 
- Quy tr×nh thanh to¸n (C¸ch 2) 
 82 
1. Bªn b¸n chuyÓn giao hµng ho¸ cho bªn mua 
2. Bªn b¸n lËp hèi phiÕu ®ßi tiÒn ng-êi mua, chuyÓn hèi phiÕu ®ã cho NH phôc 
vô m×nh ®Ó thu hé tiÒn 
3. NH bªn b¸n chuyÓn hèi phiÕu cho NH phôc vô bªn mua nhê thu tiÒn tõ ng-êi 
mua 
4. NH phôc vô bªn mua ®ßi tiÒn bªn mua hoÆc yªu cÇu bªn mua chÊp nhËn hèi 
phiÕu 
5. Bªn mua thanh to¸n tiÒn 
6. ChuyÓn tiÒn tr¶ qua NH phôc vô bªn b¸n 
Thanh to¸n tiÒn cho bªn b¸n. 
4.4. Phương thức tín dụng chứng từ (L/C) 
4.4.1. Kh¸i niÖm 
Ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ lµ mét sù tháa thuËn theo ®ã mét ng©n hµng (ng©n 
hµng më th- tÝn dông) theo yªu cÇu cña mét kh¸ch hµng (ng-êi yªu cÇu më th- tÝn dông) 
hoÆc nh©n danh chÝnh m×nh cam kÕt sÏ tr¶ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho mét ng-êi thø ba 
(ng-êi h-ëng lîi) hoÆc ph¶i chÊp nhËn hèi phiÕu do ng-êi h-ëng lîi ký ph¸t vµ tr¶ tiÒn 
khi ®¸o h¹n víi ®iÒu kiÖn lµ c¸c chøng tõ do ng-êi h-ëng lîi lËp vµ xuÊt tr×nh ph¶i phï 
hîp víi c¸c quy ®Þnh trong L/C. 
Ng©n hµng xuÊt 
tr×nh 
(NH thu hé) 
Ng-êi mua 
Ng-êi b¸n 
Ng©n hµng nhËn 
uû th¸c thu 
6 
2 
3 
4 5 7 
1 
 83 
4.4.2. Nguån luËt ®iÒu chØnh 
A. LuËt quèc tÕ ch-a cã 
B. TËp qu¸n quèc tÕ 
* UCP 600, 2007 (Uniform custom and practice for the ducumentary credit 600) 
* ISBP 681, 2007- International standard banking practice 
* eUCP 1.1, 2007 - Suplement to UCP600 for presentation of electronic 
documents 
* URR 525, ICC - Uniform rules for bank to bank reimbursement under 
documentary credit 
4.4.3 §Æc ®iÓm cña thu tÝn dông chøng tõ L/C 
- NH vµ c¸c bªn tham gia chØ giao dÞch trªn c¬ së chøng tõ, kh«ng dùa trªn hµng 
ho¸, dÞch vô 
- L/C ph¶i ghi râ huû ngang hay kh«ng huû ngang (nÕu kh«ng ghi coi nhõ kh«ng 
huû ngang) 
- Chøng tõ kh«ng phï hîp víi quy ®Þnh trong L/C nÕu chøng tõ m©u thuÉn víi c¸c 
®iÒu kho¶n trong L/C hoÆc chøng tõ m©u thuÉn nhau. 
- Nh ph¸t hµnh L/C cã kh«ng qu¸ 7 ngµy sau khi nhËn chøng tõ ®Ó kiÓm tra chøng 
tõ vµ x¸c ®Þnh tÝnh phï hîp cña chøng tõ. 
- NH kh«ng cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra c¸c chøng tõ kh«ng quy ®Þnh trong L/C. 
4.4.4 C¸c bªn tham gia 
- Ng-êi yªu cÇu më L/C lµ ng-êi mua, ng-êi nhËp khÈu hµng ho¸ hoÆc do ng-êi 
mua uû th¸c. C¨n cø vµo hîp ®ång ngo¹i th-¬ng ng-êi mua më L/C vµ chÞu mét kho¶n 
phÝ vµ th-êng ph¶i ký quü. 
- Ng©n hµng ph¸t hµnh th- tÝn dông lµ ng©n hµng ®¹i diÖn vµ cung cÊp tÝn dông cho 
nhµ nhËp khÈu, Nh nµy cã tr¸ch nhiÖm th«ng b¸o cho nhµ xuÊt XK biÕt vÒ L/C vµ ®ù¬c 
h-ëng kho¶n tiÒn thñ tôc phÝ. 
 84 
- Ng-êi h-ëng lîi th- tÝn dông lµ ng-êi b¸n hµng nhµ xuÊt khÈuvµ lµ bªn h-ëng lîi 
tÝn dông chøng tõ. 
- Ng©n hµng th«ng b¸o th- tÝn dông lµ ng©n hµng b¸o tÝn dông chøng tõ cho ng-êi 
h-ëng lîi mét c¸ch trùc tiÕp ho¹c th«ng b¸o cho ng©n hµng kh¸c. 
Ngoµi ra cßn c¸c thµnh viªn: 
- Ng©n hµng x¸c nhËn 
- Ng©n hµng chiÕt khÊu 
- Ng©n hµng tr¶ tiÒn 
4.4.5. Néi dung cña th- tÝn dông L/C 
- sè hiÖu, ®Þa ®iÓm, ngµy më L/C 
+ Sè hiÖu: lµ sè dïng ®Ó trao ®æi thu tõ, ®iÖn tÝn, ghi vµo hèi phiÕu. 
+ §Þa ®iÓm më L/C lµ n¬i ng©n hµng më L/C vÕt cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt 
khÈu 
+ Ngµy më L/C lµ ngµy b¾t ®Çu ph¸t sinh cam kÕt cña NH më L/C víi ng-êi xuÊt 
khÈu. 
- Tªn, ®Þa chØ nh÷ng ng-êi cã liªn quan: nh- ng-êi xu¸t khÈu, ng-êi nhËp khÈu, 
ng-êi yªu cÇu më L/C, ng-êi ®-îc h-ëng lîi tõ L/C, c¸c ng©n hµng. 
- Sè tiÒn cña thu tÝn dông: sè tiÒn thu tÝn dông võa ghi b»ng sè, võa ghi b»ng ch÷ 
vµ thèng nhÊt nhau, tªn ®¬n vÞ tiÒn tÖ ph¶i râ rµng. 
- Thêi h¹n hiÖu lùc, th¬× h¹n tr¶ tiÒn, thêi h¹n giao hµng 
+ Thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C lµ thêi h¹n mµ NH më L/C cam kÕt tr¶ tiÒn cho nhµ 
xuÊt khÈu, nÕu ng-êi nµy xuÊt tr×nh bä chøng tõ trong thêi h¹n ®ã vµ phï hîp víi nh÷ng 
®iÒu quy ®Þnh cña L/C 
+ Thêi h¹n tr¶ tiÒn cña L/C lµ thêi h¹n tr¶ tiÒn ngay hay tr¶ tiÒn vÒ sau phô thuéc 
vµo hèi phiÕu. 
+ Thêi h¹n giao hµng ®-îc ghi trong L/C vµ do hîp ®ång mua b¸n quy ®Þnh. 
- Nh÷ng néi dung vÒ hµng ho¸: bao gåm tªn hµng, sè l-îng, träng l-îng, gi¸ c¶, 
quy c¸ch phÈm chÊt, bao b×, m· hiÖu . 
- Nh÷ng néi dung vÒ vËn t¶i, giao nhËn hµng ho¸ bao gåm c¸c ®iÒu kiÖn vÒ giao 
hµng theo Incortem 2000, n¬i göi, n¬i giao hµng, c¸ch vËn chuyÓn 
- Nh÷ng chøng tõ ng-êi xuÊt khÈu ph¶i xuÊt tr×nh 
+ B¶n gèc th- tÝn dông 
+ Ho¸ ®¬n th-¬ng m¹i 
+ GiÊy b¶o hiÓm 
+ VËn ®¬n 
+ GiÊy chøng nhËn kiÓm ®Þnh, giÊy chøng nhËn xuÊt xø 
+ B¶n kÕ khai hµng ho¸ 
+ Vµ giÊy tê kh¸c theo yªu cÇu. 
 85 
- Cam kÕt tr¶ tiÒn cña NH më L/C 
- Nh÷ng ®iÒu kho¶n ®Æc biÖt kh¸c 
- Ch÷ ký cña ng©n hµng më L/C 
4.4.6. C¸c lo¹i L/C vµ quy tr×nh nghiÖp vô 
- Thø nhÊt: Theo c«ng dông cña L/C 
+ L/C cã thÓ huû ngang: Lµ lo¹i L/C cã thÓ bÞ söa ®æi hoÆc huû bá mµ kh«ng cÇn 
th«ng b¸o cho ng-êi h-ëng lîi. Nã chøa ®ùng rñi ro cho ng-êi b¸n. 
+ L/C kh«ng thÓ huû ngang lµ lo¹i L/C sau khi ®· ®-îc NH më th× kh«ng thÓ sña 
®æi, bæ sung hay huû bá trong thêi h¹n hiÖu lùc cña nã nÕu ch-a cã sù tho¶ thuËn cña c¸c 
bªn tham gia. 
Quy tr×nh nghiÖp vô L/C kh«ng thÓ huû ngang 
1. C¨n cø vµo hîp ®ång ngo¹i th-¬ng nhµ nhËp khÈu lµm ®¬n më L/C 
2. NH ph¸t hµnh h-íng dÉn më L/C ®ång thêi th«ng b¸o cho ng©n hµng tr¶ tiÒn 
vµ nhµ xuÊt khÈu biÕt vÒ L/C 
3. ChuyÓn giao hµng ho¸ 
4. Nhµ xuÊt khÈu chuyÓn giao bé chøng tõ cïng víi hèi phiÕu cho ng©n hµng 
th«ng b¸o yªu cÇu nhµ nhËp khÈu tr¶ tiÒn 
5. NH th«ng b¸o chuyÓn bé chøng tõ, hèi phiÕu vµ th- ®ßi tiÒn cho NH ph¸t hµnh 
6. NH ph¸t hµnh chuyÓn bé chøng tõ vµ yªu cÇu nhµ nhËp khÈu thanh to¸n hèi 
phiÕu hay chÊp nhËn thanh to¸n hèi phiÕu 
7. Nhµ nhËp khÈu thanh to¸n cho NH ph¸t hµnh 
8. NH ph¸t hµnh thanh to¸n tiÒn cho NH tr¶ tiÒn 
9. NH tr¶ tiÒn thanh to¸n cho nhµ xuÊt khÈu. 
+ Th- tÝn dông x¸c nhËn lµ lîi th- tÝn dông kh«ng thÓ huû ngang, ®-îc ng©n hµng 
kh¸c x¸c nhËn nghÜa lµ cã thªm cam kÕt thanh to¸n cña ng©n hµng x¸c nhËn. 
Quy tr×nh nghiÖp vô L/C kh«ng thÓ huû ngang 
Ng©n hµng th«ng 
b¸o 
(NH tr¶ tiÒn) 
Nhµ xuÊt khÈu 
Nhµ nhËp khÈu 
Ng©n hµng ph¸t 
hµnh 
5 
1 
8 
2 9
9 
7 
3 
2 
6 
Hîp ®ång ngo¹i th-¬ng 
4 
 86 
1. C¨n cø vµo hîp ®ång ngo¹i th-¬ng nhµ nhËp khÈu lµm ®¬n më L/C 
2. NH ph¸t hµnh h-íng dÉn më L/C ®ång thêi th«ng b¸o cho ng©n hµng th«ng 
b¸o 
3. NH th«ng b¸o x¸c nhËn l¹i mét lÇn n÷a vµ b¸o cho nhµ xuÊt khÈu biÕt vÒ L/C 
4. ChuyÓn giao hµng ho¸ 
5. Nhµ xuÊt khÈu chuyÓn giao bé chøng tõ cïng víi hèi phiÕu cho ng©n hµng 
th«ng b¸o yªu cÇu nhµ nhËp khÈu tr¶ tiÒn 
6. NH th«ng b¸o chuyÓn bé chøng tõ, hèi phiÕu vµ th- ®ßi tiÒn cho NH ph¸t hµnh 
7. NH ph¸t hµnh chuyÓn bé chøng tõ vµ yªu cÇu nhµ nhËp khÈu thanh to¸n hèi 
phiÕu hay chÊp nhËn thanh to¸n hèi phiÕu 
8. Nhµ nhËp khÈu thanh to¸n cho NH ph¸t hµnh 
9. NH ph¸t hµnh thanh to¸n tiÒn cho NH tr¶ tiÒn 
10. NH tr¶ tiÒn thanh to¸n cho nhµ xuÊt khÈu. 
- Thø 2: C¨n cø vµo thêi h¹n thanh to¸n cña thu tÝn dông 
+ L/C tr¶ ngay 
+ L/C tr¶ chËm 
+ L/C chÊp nhËn 
Quy tr×nh thanh to¸n chung: 
Ng©n hµng th«ng 
b¸o 
x¸c nhËn 
Nhµ xuÊt khÈu 
Nhµ nhËp khÈu 
Ng©n hµng ph¸t 
hµnh 
6 
1 
9 
3 10
09 
8 
4 
2 
7 
Hîp ®ång ngo¹i th-¬ng 
5 
 87 
􀂙 (1) Göi ®¬n yªu cÇu ph¸t hµnh th- tÝn dông vµ tiÕn hµnh ký quü. 
􀂙 (2) Ph¸t hµnh L/C qua Ng©n hµng ®¹i lý cho Ng-êi xuÊt khÈu h-ëng lîi. 
􀂙 (3) Ng©n hµng th«ng b¸o tiÕn hµnh th«ng b¸o L/C vµ chuyÓn b¶n gèc L/C cho 
Ng-êi h-ëng lîi 
􀂙 (4) Giao hµng. 
􀂙 (5) XuÊt tr×nh chøng tõ ®ßi tiÒn Ng©n hµng ph¸t hµnh L/C. 
􀂙 (6) Ng©n hµng ph¸t hµnh th«ng b¸o kÕt qu¶ kiÓm tra chøng tõ cho Ng-êi yªu 
cÇu 
􀂙 (7) Ng-êi yªu cÇu chÊp nhËn hay tõ chèi thanh to¸n. 
􀂙 (8) Ng©n hµng ph¸t hµnh th«ng b¸o chÊp nhËn hay tõ chèi nhËn chøng tõ.