Bài giảng Tin học ứng dụng - Chương 11: Mạng máy tính - Lê Viết Mẫn

Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
v 2.1 - 10/2014
Mạng máy tính
1
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Nội dung
2
1. Vì sao phải kết nối mạng ? 
2. Các khái niệm 
3. Phần cứng và phần mềm mạng 
4. Internet 
5. Dịch vụ trên Internet
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Vì sao 
phải kết nối mạng ?
3
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Khi không có mạng...
4
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Khi có mạng...
5
Văn phòng 
chính tại Mỹ
Nhà máy tại 
Trung Quốc
Văn phòng đại diện 
tại Việt Nam
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Khái niệm
6
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Mạng máy tính
7
• Mạng máy tính là hai hay 
nhiều thiết bị điện tử được 
nối với nhau bằng các 
thiết bị liên lạc để cùng 
chia sẻ phần cứng, phần 
mềm và dữ liệu 
• Các máy tính được kết nối 
có thể là trong cùng một 
phòng, một toà nhà, một 
thành phố hoặc trên phạm 
vi toàn cầu
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Lợi ích việc nối mạng
• Chia sẻ tập tin 
• Chia sẻ tài nguyên 
• Chia sẻ chương trình
8
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Thành phần của mạng
• Các thiết bị đầu cuối (end system) 
• Hệ điều hành mạng (NOS - Network Operating System) 
• Môi trường truyền dẫn (media) 
• Hữu tuyến : đồng trục, xoắn đôi, quang 
• Vô tuyến : radio, sóng viba, tia hồng ngoại, wifi, bluetooth,... 
• Giao thức (Protocol)
9
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Kiến trúc mạng
• Thể hiện cách nối các thiết bị đầu cuối với nhau ra sao và tập 
hợp các quy tắc, quy ước mà tất cả các thực thể tham gia 
truyền thông trên mạng phải tuân theo để đảm bảo mạng hoạt 
động tốt 
• Cách nối các thiết bị được gọi là hình trạng mạng - Topology 
• Tập hợp các quy tắc, quy ước truyền thông được gọi là giao 
thức - protocol
10
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Topology
11
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Bus - dạng tuyến tính
• Một hành lang chính (backbone) 
• Tất cả các nút cùng nối vào hành lang chính 
• Phía cuối hai đầu dây cáp được chặn bởi đầu 
kết nối 
• Sai hỏng của một nút không ảnh hưởng 
mạng 
• Mở rộng hay thu hẹp dễ dàng 
• Dùng dây cáp ít, lắp đặt dễ dàng 
• Dễ ùn tắc, đụng độ thông tin, số nút hạn chế 
• Khó phát hiện điểm hỏng
12
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Ring - dạng vòng
• Không có hành lang chính 
• Mỗi nút được kết nối trực tiếp với nút 
bên cạnh tạo thành vòng kín 
• Giảm tối đa khả năng đụng độ thông tin 
• Tiết kiệm dây 
• Một nút hỏng sẽ ảnh hưởng đến toàn 
mạng
13
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Star - dạng sao
• Tất cả các nút được kết nối vào một điểm 
trung tâm 
• Thiết bị trung tâm có thể là bộ chuyển mạch 
(switch) hoặc thiết bị phân kênh (hub) 
• Một nút hỏng không ảnh hưởng đến mạng 
• Tận dụng tối đa tốc độ 
• Kiễm soát lỗi, cấu hình lại dễ dàng 
• Khả năng hoạt động và mở rộng phụ thuộc 
vào thiết bị trung tâm 
• Chi phí lắp đặt cao
14
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Ví dụ
15
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Protocol
• Việc trao đổi thông tin, cho dù là đơn giản nhất, cũng đều phải 
tuân theo những qui tắc nhất định 
• Trong việc truyền tín hiệu trên mạng thì cần tuân theo quy tắc, 
quy ước như : 
• khuôn dạng dữ liệu 
• thủ tục gởi nhận dữ liệu 
• kiểm soát hiệu quả 
• chất lượng truyền tin 
• xử lý lỗi và sự cố 
• Ví dụ : TCP/IP, FTP, Telnet, DNS, SMTP, Ethernet, ARP, 
ICMP, HTTP, POP3,...
16
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Ví dụ
17
th
ời
 g
ia
n
quay số
nhấc máy
alô
alô
TCP connection 
req
TCP connection 
response
GET 
file html
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Phân loại theo phạm vi địa lý
• LAN (Local Area Network) 
• Mạng cục bộ, kết nối các máy tính trong một khu vực bán kính hẹp vài 
trăm mét. Kết nối được thực hiện thông qua các môi trường truyền thông 
tốc độ cao, ví dụ cáp đồng trục thay cho cáp quang. LAN thường được sử 
dụng trong nội bộ một cơ quan/tổ chức Các LAN có thể được kết nối với 
nhau thành WAN. 
• MAN (Metropolitan Area Network) 
• Kết nối các máy tính trong phạm vi một thành phố. Kết nối này được thực 
hiện thông qua các môi trường truyền thông tốc độ cao.
18
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Phân loại theo phạm vi địa lý
• WAN (Wide Area Network) 
• Mạng diện rộng, kết nối máy tính trong nội bộ các quốc gia hay giữa các 
quốc gia trong cùng một châu lục. Thông thường, kết nối này được thực 
hiện thông qua mạng viễn thông. 
• GAN (Global Area Network) - mạng toàn cầu 
• Mạng toàn cầu, kết nối máy tính của tất cả các quốc gia trên thế giới.
19
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Phân loại theo cách sử dụng
• Mạng ngang hàng (Peer to peer) 
• Tất cả các máy tính đều bình đẳng 
• Thích hợp cho các mạng quy mô nhỏ 
• Tài nguyên quản lý phân tán, bảo mật kém 
• Mạng client/server 
• Server đảm nhận việc quản lý và cung cấp tài 
nguyên 
• Client sử dụng tài nguyên do Server cung cấp 
• Server có cấu hình mạnh, lưu trữ được nhiều 
thông tin 
• Quản lý tập trung, bảo mật tốt
20
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Băng thông
• Lượng thông tin di chuyển từ nơi này sang nơi khác trong một 
khoảng thời gian
21
Đơn vị Viết tắt
Bits per second bps 1 bps = đơn vị cơ sở của băng thông
Kilobits per second Kbps 1 Kbps = 1.000 bps
Megabits per second Mbps 1 Mbps = 1.000.000 bps
Gigabits per second Gbps 1 Gbps = 1.000.000.000 bps
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Ống nước và băng thông
22
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Phần cứng và phần mềm 
mạng
23
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Card mạng (NIC)
24
Card mạng và dây mạng Card mạng wifi
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Cáp mạng (cable)
25
Cáp mạng đồng trục Cáp mạng quang
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Modem
26
Internet Card Internet Modem
Internet Modem + Wifi
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Hub và Switch - bộ chuyển mạch
27
Hub Switch
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Router - bộ định tuyến
28
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Phần mềm
• Hệ điều hành mạng - NOS (Network Operating System) 
• các hệ điều hành hỗ trợ kết nối mạng và quản lý tài nguyên mạng 
• Windows 
• Linux 
• Các chương trình ứng dụng riêng lẻ 
• Web browser - trình duyệt web 
• Trình quản lý thư điện tử 
• Phần mềm dành cho nhóm công tác (Groupware) 
• Lotus Notes 
• Bộ Office của Microsoft - SharePoint
29
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Internet
30
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Internet và Intranet
31
• Internet là mạng máy tính khổng lồ, kết nối hàng triệu máy tính, 
mạng máy tính trên khắp thế giới 
• Số liệu: kết nối khoảng 140.000 mạng máy tính của hơn 200 nước trên thế 
giới 
• Sử dụng bộ giao thức truyền thông TCP/IP 
• Được thiết lập vào năm 1983 
• Không có ai là chủ sở hữu của Internet 
• Kết nối vào Internet thông qua các nhà cung cấp dịch vụ 
Internet (ISP - Internet Service Provider) 
• Intranet là mạng nội bộ nhưng sử dụng bộ giao thức TCP/IP và 
các tiêu chuẩn của mạng Internet
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Lịch sử hình thành
• 6/1968 - Mạng ARPANET được xây dựng nối các trung tâm 
nghiên cứu lớn trong nước Mỹ 
• 1983 - TCP/IP ra đời cho ARPANET 
• 1987 - Mạng NSFnet (Uỷ ban khoa học quốc gia) ra đời với tốc 
độ đường truyền nhanh hơn 
• 1992 - TTNC nguyên tử Châu Âu triển khai WWW tạo bước 
phát triển nhảy vọt cho Internet 
• 1995 - 84 nước kết nối Internet 
• 12/1997 - Việt Nam kết nối Internet
32
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
TCP/IP
• Là bộ giao thức chuẩn dành cho mạng Internet 
• Ưu điểm 
• Độc lập phần cứng và hệ điều hành 
• Mỗi thiết bị có một địa chỉ duy nhất 
• Hỗ trợ nhiều mô hình mạng 
• Hỗ trợ kỹ thuật dẫn đường động 
• Các giao thức
33
• TCP 
• IP 
• FTP 
• Telnet 
• SMTP 
• DNS 
• SNMP 
• POP3 
• ICMP 
• Ethernet
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Địa chỉ IP
• Mạng Internet sử dụng hệ thống địa chỉ IP (32 bit) 
• Chia làm 4 nhóm, mỗi nhóm gọi là 1 octet, viết dưới dạng : 
!
!
• 32 bit địa chỉ được chia làm 3 phần : Class bit, Net bit, Host bit
34
11000000.01101010.00000011.11001000
192.100.3.200
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Địa chỉ IP
• Địa chỉ IP được chia thành 5 lớp : A, B, C, D, E
35
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Địa chỉ IP
• Địa chỉ IP được chia thành 2 nhóm : public và private 
• public - gán cho các thiết bị kết nối với mạng internet 
• private - gán cho các thiết bị trong mạng nội bộ 
• Các địa chỉ private 
• 10.0.0.0 đến 10.255.255.255 
• 169.254.0.0 đến 169.264.255.255 
• 172.16.0.0 đến 172.31.255.255 
• 192.168.0.0 đến 192.168.255.255
36
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Dịch vụ Internet
37
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
World Wide Web
38
• WWW gồm các tài liệu được truyền qua 
Internet dựa trên kỹ thuật biểu diễn 
thông tin gọi là siêu văn bản (hypertext) 
• Được tạo nên từ các trang web và 
website 
• Trang web là một tài liệu có định dạng đặc 
biệt, HTML, có thể chứa văn bản, đồ hoạ, 
siêu liên kết, âm thanh, hoạt hình và video 
• Website là tập hợp các trang web 
• Các website được truy cập thông qua 
địa chỉ web 
• URL - Uniform Resource Locator
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Web 2.0
... nếu một ngày nào đó cháu 
nội tôi hỏi : “Ông ơi web 2.0 là 
gì ?” thì tôi sẽ phải trả lời là 
“... Cháu à, Web 2.0 là lúc 
người ta thôi không dùng máy 
tính nữa mà chuyển qua 
dùng Internet”. 
!
• Là tự do về dữ liệu, là băng 
thông rộng, là liên kết, đặt 
con người lên trên công nghệ
39
Tham khảo thêm tại web2vietnam.wordpress.com
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Tìm kiếm thông tin
• Thông tin trên web rất phong phú và đa dạng 
• Cần những công cụ cho phép tìm kiếm nhanh chóng các tài nguyên trên 
mạng 
• Một số website hỗ trợ công cụ tìm kiếm - Search Engine
40
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Thư điện tử - Email
• Là dịch vụ thực hiện việc chuyển thông tin trên 
Internet thông qua các hộp thư điện tử 
• Ngoài nội dung thư, còn cho phép kèm theo 
các tập tin 
• Để nhận và gửi thư điện tử, phải đăng ký một 
tài khoản thư điện tử 
• Mỗi hộp thư được gắn với một địa chỉ thư điện 
tử có dạng : 
!
• Dịch vụ này sử dụng giao thức SMTP để gởi 
thư
41
 @ 
lvman @ hce.edu.vn
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
FTP - File Transfer Protocol
• Dịch vụ cho phép một người sử dụng có thể truy cập vào một 
máy chủ FTP để lấy về hoặc đẩy một file lên máy chủ
42
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Telnet
• Dịch vụ cho phép người sử dụng từ trạm làm việc của mình có 
thể đăng nhập và điều khiển vào một máy trạm ở xa
43
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn Mạng máy tính
Thương mại điện tử
• Việc trao đổi thông tin thương mại thông qua phương tiện điện 
tử, không phải in ra giấy trong bất cứ công đoạn nào của toàn 
bộ quá trình giao dịch 
• Ví dụ 
• Online shopping
44
Lê Viết Mẫn - lvman@hce.edu.vn
Cảm ơn sự chú ý 
Câu hỏi ?
Mạng máy tính45