Biện pháp phát triển năng lực dạy học cho sinh viên đại học sư phạm đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0

3 
HNUE JOURNAL OF SCIENCE DOI: 10.18173/2354-1075.2019-0019 
Educational Sciences, 2019, Volume 64, Issue 2A, pp. 3-17 
This paper is available online at  
BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY HỌC 
CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM 
ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 
Trương Thị Bích 
Viện Nghiên cứu Sư phạm, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 
Tóm tắt. Trong bối cảnh Việt Nam đang tích cực tiếp cận cuộc cách mạng công 
nghiệp 4.0, các cơ sở đào tạo giáo viên trong đó có các trường đại học sư phạm 
(ĐHSP) đang có rất nhiều cách tiếp cận, tìm kiếm biện pháp phát triển năng lực sư 
phạm cho sinh viên đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng này. Bài báo xuất phát từ 
đặc điểm cách mạng công nghiệp 4.0 và những ảnh hưởng của nó đến giáo dục để 
xác định vai trò của người giáo viên 4.0. Đồng thời, trên cơ sở trình bày một số nét 
về thực trạng năng lực dạy học của sinh viên trong trường ĐHSP hiện nay, đối chiếu 
với vai trò giáo viên 4.0 để xác định một số năng lực thành phần của năng lực dạy 
học ở sinh viên ĐHSP. Từ đó, đưa ra 3 biện pháp phát triển năng lực dạy học cho 
sinh viên ĐHSP đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0: Xác định mục tiêu đào 
tạo năng lực cho sinh viên; Phát triển chương trình đào tạo theo hướng hình thành 
năng lực dạy học đáp ứng yêu cầu cách mạng 4.0; Đổi mới đào tạo tích hợp hướng 
vào năng lực nghề nghiệp cần có của người giáo viên 4.0. 
Từ khóa: Cách mạng công nghiệp 4.0, giáo dục 4.0, giáo viên 4.0, năng lực dạy học, 
biện pháp phát triển năng lực dạy học. 
1. Mở đầu 
Ở bất kì thời đại và bất kì quốc gia nào, nguồn nhân lực cũng là yếu tố trung tâm, là 
động lực phát triển kinh tế xã hội. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang phát triển mạnh 
mẽ đã đem lại cho giáo dục nói chung và giáo dục đại học nói riêng ở Việt Nam những 
thách thức mới, đòi hỏi những nỗ lực hết mình để theo kịp thời đại và để có thể cùng tham 
gia vào quá trình “kinh tế tri thức”. Cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang có những ảnh 
hưởng sâu rộng đến giáo dục và đào tạo giáo viên... [1]. 
Vai trò giáo viên đã thay đổi và đang tiếp tục thay đổi từ địa vị người dạy sang người 
thiết kế, cố vấn, huấn luyện và tạo ra môi trường học tập. Ngày nay, giáo viên phải cố vấn 
giúp học viên điều chỉnh chất lượng và độ giá trị nguồn thông tin, kiến thức mới, phải là 
nhà chuyên môn có đầu óc mở, biết phê phán độc lập, hợp tác, cộng tác tích cực và điều 
giải giữa người học với những gì họ cần biết, là người cung cấp cách hiểu theo kiểu dàn 
Ngày nhận bài: 3/2/2019. Ngày sửa bài: 17/3/2019. Ngày nhận đăng: 25/3/2019. 
Tác giả liên hệ: Trương Thị Bích. Địa chỉ e-mail: bichnxbgd@gmail.com 
Trương Thị Bích 
4 
giáo bắc cầu [2]. Vai trò giáo viên trong thế kỉ XXI trở nên phức tạp ở một thế giới đang 
thay đổi nhanh chóng; nơi mà tri thức hầu như là vô tận. Giáo viên phải định hướng vào 
công nghệ và chịu trách nhiệm không chỉ với việc dạy của mình mà còn với việc học của 
trò nữa. Họ phải quan tâm đến nhu cầu của từng học sinh trong lớp học không đồng nhất, 
tạo môi trường học tập lấy người học làm trung tâm, hỗ trợ người học nỗ lực học xuất sắc 
và có cơ hội học tập theo lối truy vấn, năng động. Theo đó, giáo viên cần đáp ứng các 
chuẩn chương trình đào tạo để tăng cường sức sáng tạo, tính tò mò ham hiểu biết và động 
cơ học tập của người học; cần đảm bảo môi trường an toàn trên lớp học. Tuy nhiên, vấn 
đề thúc đẩy thay đổi công nghệ trong giáo dục mà không gây ra nguy cơ cho các giá trị 
con người vẫn chưa có được các phương án để giải quyết [3]. 
Theo đó các cơ sở đào tạo giáo viên trong đó có các trường ĐHSP đang đối diện 
nhiều cơ hội và thách thức do tác động của cách mạng 4.0. Trong xã hội dựa trên tri thức 
và số hóa của thế kỉ XXI, giáo dục đang đương đầu với các thách thức to lớn chuyển từ 
cách học truyền thống sang đổi mới phương pháp học. Nó đặt ra yêu cầu lớn phải biến đổi 
vai trò giáo viên - người truyền thụ kiến thức theo cách truyền thống sang vai trò mới với 
tư cách người xúc tác và điều phối. Sự biến đổi này buộc giáo viên đối diện với nhiệm vụ 
mới một cách linh hoạt hơn và sinh viên trong các trường ĐHSP cần được đào tạo bồi 
đưỡng chuẩn bị cho các vai trò mới này. Câu hỏi đặt ra là sinh viên sư phạm cần phải có 
các năng lực nào nói chung, các năng lực dạy học nói riêng để sau khi tốt nghiệp ra 
trường có thể đảm đương vai trò giáo viên 4.0 và đây là câu hỏi được giải quyết trong nội 
dung của bài báo. 
2. Nội dung nghiên cứu 
2.1. Cách mạng công nghiệp 4.0 và những ảnh hưởng đối với giáo dục 
2.1.1. Cách mạng công nghiệp 4.0 
Thuật ngữ “cách mạng công nghiệp 4.0” (industrie 4.0) khởi nguồn từ một dự án 
trong chiến lược công nghệ cao của Chính phủ Đức. Nó thúc đẩy việc điện toán hóa sản 
xuất, dẫn tới một nền tảng sản xuất số (digital production platform). Cách mạng công 
nghiệp lần thứ tư (thường được gọi là cách mạng 4.0) là cuộc cách mạng được xây dựng 
dựa trên cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 3 về cách mạng kĩ thuật số và điện tử 
(máy tính, công nghệ viễn thông và Interrnet) đã xuất hiện từ giữa thế kỉ trước. Đặc trưng 
của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 là sự hợp nhất của các loại công nghệ và làm xóa 
nhòa ranh giới giữa các lĩnh vực vật lí, kĩ thuật số và sinh học, với trung tâm là sự phát 
triển của trí tuệ nhân tạo, rô bốt, Internet vạn vật (IOT) khoa học vật liệu, sinh học, công 
nghệ di động không dây mang tính liên ngành sâu rộng, Tất cả các cấu thành ấy được 
kết nối với nhau qua các nền tảng số (digital platform), yếu tố then chốt của cách mạng 
4.0 [4]. 
Tốc độ của những đột phá hiện tại của cách mạng 4.0 là chưa hề có tiền lệ trong lịch sử. 
Nếu so với 3 cuộc cách mạng công nghiệp trước đây thì cuộc cách mạng 4.0 đang phát 
triển với tốc độ cấp số mũ. Hơn nữa nó đang phá vỡ hầu hết mọi ngành công nghiệp ở 
mọi quốc gia. Về bề rộng và chiều sâu của những thay đổi này báo trước sự chuyển đổi 
toàn bộ hệ thống sản xuất, quản lí và quản trị của xã hội loài người. 
Biện pháp phát triển năng lực dạy học cho sinh viên đại học sư phạm đáp ứng yêu cầu 
5 
2.1.2. Ảnh hưởng của cách mạng 4.0 đến giáo dục và cơ sở đào tạo giáo viên 
* Ảnh hưởng cách mạng 4.0 đối với giáo dục 
Việc xuất hiện và tích hợp các công nghệ mới, trí tuệ nhân tạo và internet kết nối vạn 
vật dẫn đến các lĩnh vực kinh tế mới, những ngành nghề mới có tác động sâu sắc lên giáo 
dục về tất cả các mặt: quản lí, môi trường, nội dung, phương pháp và các hình thức giáo 
dục đào tạo. Nhiều cơ hội nhưng cũng nhiều thách thức đặt ra. Một số tác động chính của 
cách mạng 4.0 đối với giáo dục có thể kể đến như sau: 
- Sứ mệnh giáo dục có sự thay đổi: Hệ thống giáo dục được yêu cầu phải chuẩn bị lực 
lượng lao động có khả năng di chuyển dễ dàng hơn giữa các ngành nghề, giữa các lĩnh 
vực hoạt động và giữa các nền văn hóa khác nhau - chứ không phải đào tạo họ cho một 
ngành nghề cụ thể, ở một thời gian, không gian cụ thể. Giáo dục cần tập trung vào phát 
triển các năng lực chung và các năng lực thuộc các lĩnh vực chuyên ngành. Với sự xuất 
hiện của nhiều ngành nghề mới, giáo dục cần xác định các ngành nghề cần đào tạo trong 
tương lai, chuẩn bị chương trình và các khóa học cập nhật kiến thức kĩ năng mới cho 
người lao động; chuẩn bị các năng lực lao động tích hợp các ngành. 
- Đổi mới mục tiêu của giáo dục: Cách mạng 4.0 đặt ra các yêu cầu mới đối với việc 
chuẩn bị nguồn nhân lực dẫn đến nhiều thay đổi trong hệ thống giáo dục để thích ứng. 
Mục tiêu giáo dục là phát triển nguồn nhân lực đáp ứng các yêu cầu của nền kinh tế công 
nghiệp 4.0 với các ưu tiên về các năng lực và phẩm chất như năng lực sáng tạo, sáng 
nghiệp, năng lực kĩ thuật số, năng lực sử dụng các thiết bị công nghệ thực ảo, năng lực 
lãnh đạo, năng lực tự học, hợp tác và xúc cảm xã hội, phẩm chất công dân toàn cầu,... 
- Đào tạo và nghiên cứu các lĩnh vực ngành nghề mới, tích hợp các lĩnh vực. Tác động 
của cách mạng 4.0 đòi hỏi giáo dục có các chương trình mở, thích ứng nhanh chóng với 
các nhu cầu mới của thị trường lao động và việc làm, chương trình học cho phép người 
học học trên các thiết bị di động, lưu trữ và truy cập từ mọi nơi trên các phần mềm điện 
toán đám mây, học bằng các trò chơi để hấp dẫn người học. Các nhà giáo dục và lãnh đạo 
giáo dục nhấn mạnh một trong những thay đổi quan trọng của giáo dục 4.0 là dạy học tích 
hợp liên môn - kết hợp hai hoặc ba chuyên ngành, môn học để giúp học sinh học xuyên 
các lĩnh vực; cung cấp nguồn nhân lực cho các lĩnh vực ngành nghề mới; đào tạo và nuôi 
dưỡng tài năng [5]. Các doanh nghiệp, các trường đại học phối hợp cùng nhau để mở các 
ngành nghề đào tạo nguồn nhân lực. Nước Mỹ đã có chính sách hiện thực hóa việc đào 
tạo các ngành nghề mới. Ủy ban giáo dục các hệ thống thực - ảo thế kỉ 21 (National 
Academies of Sciences, Engineering, and Medicine, 2016) đã và đang hoạch định chiến 
lược và đang thực thi một môn học mới ở cấp mầm non, phổ thông và một chuyên ngành 
đào tạo mới ở cấp đại học gọi là “Giáo dục các hệ thống thực - ảo thế kỉ 21” (21st Century 
Cyber-Physical Systems Education: CPS). 
+ Ở mầm non và phổ thông các môn học STEM (khoa học, công nghệ, kĩ thuật và 
toán) và môn máy tính hiện nay trong trường học sẽ được sử dụng để đưa CPS vào. Ở các 
cấp học này kiến thức và kĩ năng CPS cần hình thành cho học sinh bao gồm tính toán cơ 
bản, vật lí, lập trình, hoặc chế tạo robot nhằm giúp giảm một số áp lực về chương trình 
CPS được giảng dạy ở bậc đại học. Ở cấp này môn học sẽ giúp đảm bảo rằng học sinh sẵn 
sàng để học CPS khi các em bắt đầu học đại học. 
Trương Thị Bích 
6 
+ Ở bậc dạy nghề, CPS được đưa vào chương trình để chuẩn bị cho học sinh/sinh 
viên học tiếp lên đại học học hoặc làm việc ở các ngành nghề liên quan CPS. 
+ Ở bậc đại học sẽ đào tạo và cấp bằng cử nhân lĩnh vực CPS cho các kĩ sư có trình 
độ chuyên gia về CSP. Bên cạnh đó, họ còn chuẩn bị chương trình thạc sĩ và tiến sĩ thuộc 
lĩnh vực này. Ngoài ra còn có các khóa học riêng về CSP cho những người có nhu cầu 
hay được lồng ghép vào các chương trình đào tạo kĩ sư công nghệ và kĩ sư máy tính hiện 
hành. Các doanh nghiệp công nghiệp Đức và quốc tế đã cùng nhau đưa ra một chương 
trình "cao đẳng khối" gồm 18 lớp trong lĩnh vực "Công nghiệp 4.0", bao gồm 6 khóa học 
hoàn chỉnh và 12 khóa học đặc biệt. Nội dung của chúng bao gồm phân tích dữ liệu lớn, 
quy trình sản xuất và hậu cần, tự động hóa, bảo mật thông tin và bảo vệ dữ liệu,... Các 
trường đại học được khuyến nghị có các chương trình đào tạo nhân tài, thay đổi chương 
trình học và phương pháp dạy học theo yêu cầu của công nghiệp 4.0 (Kagermann, 2013). 
Do có sự thiếu hụt về kĩ năng trong lĩnh vực CPS nên việc đào tạo nguồn nhân lực tài 
năng trở nên bức thiết. 
+ Đặc trưng của nghiên cứu trong bối cảnh cách mạng 4.0 là các nghiên cứu mới 
thuộc lĩnh vực CPS, có tính tích hợp liên ngành và xuyên ngành, có mức độ hợp tác quốc 
tế cao. Kagerman, et al. (2013) và tổ chức AI (AI Business, 2016) cho rằng, trong thời đại 
công nghiệp 4.0 cần tập trung vào các lĩnh vực nghiên cứu ưu tiên như trí tuệ nhân tạo, 
các loại máy móc thông minh, an ninh mạng, robot, cơ sở hạ tầng của hệ thống giáo dục 
ảo - thực, thiết kế, các phương thức phát triển chuyên môn nghề nghiệp suốt đời, các hệ 
thống luật và qui định cho các hoạt động ảo, giải quyết vấn đề phức tạp và các vấn đề 
trong thế giới ảo, các tiêu chuẩn và việc đánh giá đảm bảo chất lượng giáo dục, phương 
pháp phát triển năng lực người học và đánh giá năng lực, Các nghiên cứu phải tạo cơ sở 
để cải tiến và đổi mới việc giáo dục thế hệ trẻ. 
- Yêu cầu mới đối với năng lực nguồn nhân lực phục vụ nghiên cứu và đào tạo: 
+ Lãnh đạo 4.0: Ngoài các năng lực truyền thống thì lãnh đạo 4.0 là người có viễn 
cảnh 4.0; sáng tạo, nhạy bén, linh hoạt. 
+ Giáo viên 4.0: Hiểu mục tiêu phát triển nguồn nhân lực 4.0; có khả năng dạy học 
tích hợp, sử dụng các phương tiện công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) trong dạy 
học. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, các trường đại học đang thiếu đội ngũ giảng dạy CPS. 
Mĩ đã đưa ra các giải pháp để khắc phục tình trạng này như dành kinh phí và các tài trợ tài 
chính để đào tạo đội ngũ giảng viên hiện có của nhà trường từ những người đang dạy các 
khóa học về máy tính, đào tạo kĩ sư cơ giới và sử dụng những người đang làm việc ở các 
công ty CPS. Ngoài ra chiến lược lâu dài là đào tạo các thạc sĩ và tiến sĩ cho chuyên 
ngành này để đội ngũ giảng dạy thực sự là những chuyên gia của lĩnh vực CPS. 
+ Yêu cầu mới đối với cơ sở vật chất, môi trường dạy học: Phương tiện dạy học trong 
thời đại 4.0 chủ yếu là phương tiện số, thiết bị thông minh (robot, in 3D) môi trường thực 
- ảo; kết nối wifi, kết nối các cấp học, tích hợp các lĩnh vực, kết hợp công và tư, kết nối 
toàn cầu tạo thành các hệ sinh thái giáo dục sáng tạo và sáng nghiệp [6]. Nổi bật là xu 
hướng sử dụng robot hỗ trợ việc dạy học và quản lí hành chính [7, 8]. Bên cạnh môi 
trường và các phương tiện dạy học ảo thì cần chú trọng môi trường dạy học và giáo dục 
thật để người học được trải nghiệm với con người, môi trường, sự vật thật trong cuộc 
sống, giải quyết các vấn đề của cuộc sống phục vụ lợi ích của cộng đồng. Hình thức đào 
tạo sẽ có sự hợp tác toàn cầu nhờ kết nối online; việc học tập giải quyết vấn đề có sự tham 
Biện pháp phát triển năng lực dạy học cho sinh viên đại học sư phạm đáp ứng yêu cầu 
7 
gia của các robot, các phương tiện công nghệ thông tin truyền thông hiện đại, tương tác 
trong môi trường ảo. Các phương tiện hiện đại này giúp cho việc giảng dạy, đánh giá 
thuận tiện, dễ dàng và chính xác hơn, phù hợp hơn với đặc điểm của người học thế kỉ 21. 
Phương tiện hiện đại cũng làm cho các hoạt động hợp tác dễ dàng, phong phú hơn tạo 
điều kiện thuận lợi cho sự sáng tạo và giải quyết các vấn đề toàn cầu. Tuy nhiên, nó đang 
đặt ra nhiều thách thức đối với việc trang bị cơ sở vật chất và thiết bị cũng như kĩ năng sử 
dụng các phương tiện công nghệ hiện đại trong dạy học của giảng viên, giáo viên. 
- Thay đổi các tiêu chuẩn, tiêu chí đánh giá và đảm bảo chất lượng giáo dục, hướng 
đến các tiêu chuẩn, tiêu chí về trường học số, trường học thông minh, các năng lực phát 
minh sáng tạo của trường đại học; sử dụng tự động hóa, trí tuệ thông minh trong đánh giá 
và kiểm định.Tuy nhiên, các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, đảm bảo chất lượng giáo dục 
đào tạo trong thời đại công nghiệp 4.0 cần hướng đến việc phát triển năng lực cho người 
học, các đánh giá online, áp dụng trí tuệ thông minh vào các loại hình đánh giá và đánh 
giá song song diễn ra trong suốt quá trình học [9]. Các điều kiện đảm bảo chất lượng cần 
lưu ý đến năng lực dạy học của giảng viên trong môi trường ảo, kĩ năng sử dụng các loại 
công cụ công nghệ, đảm bảo các thiết bị và cơ sở vật chất cho việc học tập, giảng dạy, 
tương tác online như hệ thống wifi, các thiết bị ảo và thực, 
* Ảnh hưởng cách mạng 4.0 đối với cơ sở đào tạo giáo viên 
Như trên đã phân tích, giáo dục 4.0 là một mô hình giáo dục thông minh, liên kết chủ 
yếu giữa các yếu tố nhà trường - nhà quản lí - nhà doanh nghiệp, tạo điều kiện cho việc 
đổi mới, sáng tạo và năng suất lao động trong xã hội tri thức. Giáo dục 4.0 sẽ giúp thay 
đổi tư duy và cách t ... cử nhân sư phạm 
với mục tiêu cụ thể là hình thành và phát triển các giá trị và năng lực nghề nghiệp cần 
thiết để họ thực hiện tốt vai trò, chức năng của người giáo viên chuyên nghiệp, đáp ứng 
các yêu cầu của chuẩn nghề nghiệp giáo viên được mô tả trong chuẩn đầu ra, cũng như 
yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. Như vậy, bước đầu tiên là phải chuyển chuẩn nghề 
nghiệp giáo viên và những yêu cầu về năng lực sư phạm đối với người giáo viên hiện đại 
thành chuẩn đầu ra cho chương trình đào tạo giáo viên. 
Sơ đồ thiết kế mục tiêu đào tạo năng lực thành phần thuộc năng lực dạy học đáp ứng 
yêu cầu cách mạng 4.0 trong chương trình đào tạo giáo viên như sau: 
Các yêu của giáo dục 
4.0 và giáo viên 4.0 
Chuẩn nghề nghiệp giáo 
viên 
CHUẨN ĐẦU RA 
- Phẩm chất 
- Năng lực nghề nghiệp (trong đó có năng lực 4.0) 
MỤC TIÊU ĐÀO TẠO 
Biện pháp phát triển năng lực dạy học cho sinh viên đại học sư phạm đáp ứng yêu cầu 
13 
2.3.2. Phát triển chương trình đào tạo theo hướng hình thành năng lực dạy học đáp 
ứng yêu cầu cách mạng 4.0 
Phát triển chương trình đào tạo nhằm hình thành năng lực dạy học 4.0 cho sinh viên 
sư phạm ở các tri thức sau: 
* Tri thức về phát triển chương trình và tài liệu giáo khoa 
Kiến thức và kĩ năng phát triển chương trình được đào tạo để hình thành năng lực phát 
triển chương trình. Năng lực phát triển chương trình là năng lực nghề nghiệp cốt lõi của 
người giáo viên hiện đại, vì nhờ đó giáo viên phát triển chuyên môn, nghiệp vụ của nghề 
giáo và hướng tới tạo ra giáo viên dạy học hiệu quả. Năng lực phát triển chương trình giúp 
giáo viên xây dựng, triển khai chương trình ở cả cấp độ vi mô và vĩ mô; giúp cho giáo viên 
chủ động tham gia một cách tích cực vào quá trình xây dựng, phát triển chương trình. 
Không có năng lực này khó có những hoạt động giáo dục hiệu quả tương thích với những 
bối cảnh xã hội khác nhau, luôn luôn biến động phát triển. 
Năng lực phát triển chương trình cần được hình thành ở sinh viên sư phạm trên cơ sở 
trang bị cho họ cả lí luận về phát triển chương trình, cả phương pháp xây dựng chương 
trình. Các nghiên cứu trong và ngoài nước đều nhất quán năng lực này là cần thiết và coi 
đó là một yếu tố đổi mới có tính căn bản. Để có năng lực này, chương trình đào tạo giáo 
viên cần có nội dung lí thuyết về chương trình, kĩ năng phát triển chương trình, thiết kế 
chương trình, các mô hình, phương pháp phát triển chương trình, quy trình phát triển 
chương trình, tổ chức nghiên cứu để phát triển chương trình, mối quan hệ giữa chương 
trình và sách giáo khoa và năng lực thực hiện chương trình trong thực tiễn giáo dục, dạy học. 
* Tri thức về dạy học tích hợp, dạy học phân hóa 
 Xu hướng giáo dục của các nước tiên tiến trên thế giới và những định hướng của giáo 
dục phổ thông Việt Nam giai đoạn này để đáp ứng yêu cầu cách mạng 4.0 đều đề cao năng 
lực dạy học tích hợp và phân hóa ở giáo viên. Để có năng lực này cần trang bị cho giáo 
viên tương lai cả lí luận về dạy học tích hợp và phân hóa, kĩ năng thiết kế nội dung, chương 
trình, các chủ đề dạy học tích hợp, phân hóa và các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học 
tích hợp, phân hóa, 
* Tri thức về xây dựng, quản lí và khai thác hồ sơ dạy học và giáo dục (gọi chung là 
hồ sơ HS): Tri thức về các loại hồ sơ, ý nghĩa của mỗi loại, cách lập, cách quản lí và khai 
thác sử dụng từng loại hồ sơ dạy học - giáo dục. 
* Tri thức đánh giá kết quả dạy học, giáo dục: Năng lực đánh giá trong giáo dục 
được hình thành trên cơ sở sinh viên được trang bị các kiến thức và kĩ năng về đo lường 
và đánh giá trong giáo dục, về chất lượng giáo dục, động lực của giáo dục, dạy học; về 
quy trình, phương pháp, hình thức, mục tiêu đánh giá; công cụ đánh giá; về thiết kế, soạn 
công cụ đánh giá; thu thập và xử lí thông tin và sử dụng kết quả thu được từ kiểm tra, 
đánh giá. 
Đào tạo nội dung kiến thức, kĩ năng đánh giá kết quả giáo dục có giá trị như là một 
yếu tố đổi mới đào tạo giáo viên chỉ khi quán triệt tư tưởng kiểm tra - đánh giá là phương 
thức thu nhận thông tin phản hồi để người dạy và người học tiếp cận đến mục tiêu đã xác 
đinh. Như vậy kiểm tra đánh giá phải tích hợp ở đó nội dung, mục tiêu, phương pháp, 
động lực của quá trình dạy học. Theo đó đánh giá quá trình (đánh giá phát triển), đánh giá 
tổng kết (đánh giá kết quả đầu ra) phải được kết hợp chặt chẽ với nhau. 
Trương Thị Bích 
14 
2.3.3. Đổi mới đào tạo tích hợp hướng vào năng lực nghề nghiệp cần có của người 
giáo viên 4.0 
Đầu tiên đó là sự tích hợp giữa các lĩnh vực tri thức, giữa các học phần, giữa lí 
thuyết và thực hành nghề nghiệp. Các học phần được sắp xếp cẩn thận, gắn kết chặt chẽ 
với nhau dựa trên nền tảng lí thuyết vững chắc là “học để sau khi tốt nghiệp ra trường có 
thể dạy học học sinh 4.0”. Sự tích hợp như thế sẽ có tác dụng kép là vừa có kĩ năng nghiệp vụ, 
vừa có kiến thức cơ bản sâu sắc. Các học phần thuộc khoa học cơ bản phải được coi là một yếu 
tố của khoa học sư phạm khi khoa học cơ bản được định hướng đến hình thành năng lực dạy 
học bộ môn ở trường phổ thông. Thường thời lượng đào tạo tri thức khoa học chuyên ngành 
chiếm tỷ lệ trên 60% chương trình đào tạo, khi tích hợp với tri thức nghiệp vụ sư phạm thì ở 
đó sẽ là một nguồn phong phú, đa dạng kiến thức và kĩ năng và năng lực sư phạm. 
Bản chất của phương thức này là: đào tạo không chỉ được thiết kế theo logic nội dung 
mà thiết kế theo trục logic năng lực nghề nghiệp. Năng lực nghề nghiệp của giáo viên 
không đơn giản là phép cộng các đơn vị nội dung kiến thức mà phải là sự hoà nhập từ 3 
khối tri thức: tri thức chuyên ngành, tri thức nghiệp vụ sư phạm, tri thức văn hóa - xã hội, 
đạo đức, trách nhiệm, giá trị nghề nghiệp thời đại 4.0. Môi trường diễn ra quá trình hoà 
nhập đó là nhà trường phổ thông, và cơ chế hòa nhập là dạy SV qua hành động tác nghiệp 
dạy học, giáo dục học sinh. 
Đào tạo bằng phương thức tích hợp được thực hiện theo các định hướng sau đây: 
+ Thiết kế chương trình, giáo trình, tổ chức đào tạo phải có sự quản lí (theo dõi) phối 
hợp chặt chẽ hoạt động giữa giảng viên các học phần, giữa các giảng viên sư phạm với 
giáo viên phổ thông, giữa các đơn vị tham gia đào tạo. Mỗi chủ thể cần tập trung một 
cách đầy đủ đến các khía cạnh cụ thể của chương trình và mô hình tổng thể năng lực giáo 
viên tương lai thời kì 4.0. 
+ Các học phần, giáo trình, đề cương bài giảng cần có các bài tập, chủ đề tích hợp 
tùy thuộc vào đặc điểm, tiềm năng nội dung. Các bài tập tình huống được xây dựng có hiệu 
quả tích hợp cao nhất khi dựa vào các tư liệu lựa chọn từ nội dung chương trình, sách giáo 
khoa và các hoạt động giáo dục của nhà trường phổ thông. Đó là các bài tập yêu cầu SV vận 
dụng kiến thức để giải quyết các tình huống dạy học, giáo dục xảy ra trong thực tiễn sinh 
động ở nhà trường phổ thông. Do đó SV cũng có nhiều cơ hội tiếp xúc với thực tiễn nghề 
nghiệp ở phổ thông, càng thuận lợi đào tạo năng lực nghề nghiệp. 
+ Khả năng tích hợp tỉ lệ thuận với độ dài thời gian, khối lượng và phạm vi nội dung 
của đơn vị nội dung đào tạo. Điều này cần tính đến khi chương trình được thiết kế theo 
đơn vị tín chỉ. Khắc phục bằng nhiều cách, trong đó có thể có cách soạn các chủ đề xuyên 
tín chỉ, xuyên module, học phần để những chủ thể tham gia dạy học làm căn cứ tổ chức 
dạy học. Kinh nghiệm các nước cho thấy có thể sau khi SV tích lũy đủ tín chỉ cho một 
dung lượng, khoa đào tạo nào đó cần kiểm tra - đánh giá lại bằng các đề kiểm tra đòi hỏi 
tích hợp hay cần tích hợp mới có. 
+ Tích hợp các vai trò đối với giảng viên, giáo viên phổ thông: Đội ngũ cán bộ giảng 
dạy trực tiếp lên lớp ở trường đại học đồng thời đảm nhiệm công việc hướng dẫn những 
giáo sinh thực tập và đôi khi họ còn tham gia giảng dạy học sinh và giáo viên ở những 
trường thực hành. Và ngược lại, giáo viên phổ thông cũng có thể tham gia giảng dạy 
những giờ thực hành cho SV ở trường đại học và hướng dẫn giáo sinh thực tập,... 
Biện pháp phát triển năng lực dạy học cho sinh viên đại học sư phạm đáp ứng yêu cầu 
15 
Điều này mang lại những yếu tố khác nhau trong chương trình thông qua sự tích hợp các 
vai trò. Kinh nghiệm đào tạo nghề của giảng viên, giáo viên phổ thông nơi liên kết trách 
nhiệm đào tạo với sư phạm có ý nghĩa quyết định dạy học tích hợp hình thành năng lực 
nghề nghiệp cho sinh viên sư phạm. 
+ Tận dụng tối đa giờ học lí thuyết gắn với hoạt động thực tiễn. 
Đây là xu hướng phấn đấu của nhiều nước từ các kết quả nghiên cứu ứng dụng thực 
hành sư phạm. Lấy tình huống thực tiễn dạy học, giáo dục phổ thông để tổ chức hoạt động 
học lí thuyết. Tỉ lệ giờ thực hành phải chiếm ít nhất là 50%, tức là một nửa so với giờ lí 
thuyết trong từng học phần. Dạy học tích hợp hiệu quả khi diễn ra trong môi trường sư 
phạm ở nhà trường phổ thông, vì vậy cần có cơ chế, phương thức liên kết trách nhiệm sư 
phạm - phổ thông. 
3. Kết luận 
Mỗi cuộc cách mạng đều đặt ra những thách thức cho các cơ sở đào tạo giáo viên phải 
đổi mới để đáp ứng yêu cầu của nó. Cách mạng công nghiệp 4.0 đã ảnh hưởng, tác động 
đến giáo dục; làm cho giáo dục 4.0 phải chuyển từ phục vụ từ nền kinh tế tri thức sang nền 
kinh tế sáng tạo. Giáo dục 4.0 sẽ được đánh dấu bởi thay đổi lớn trong mục tiêu đào tạo, 
chuyển từ truyền thụ kiến thức cho số đông qua khai lực (khai phóng tiềm lực, năng lực, và 
động lực) đồng thời trao quyền sáng tạo (empowering innovation) cho từng cá nhân. Công 
tác đào tạo giáo viên của chúng ta sẽ phải đổi mới như thế nào để đáp ứng với các thách 
thức mới của nền kinh tế số hóa trong kỉ nguyên 4.0 này - đây là vấn đề đặt ra cho tất cả 
chúng ta, những nhà hoạch định chính sách giáo dục tầm vĩ mô (quốc gia, quốc tế), nhà 
quản lí giáo dục ở ĐHSP, các nhà nghiên cứu khoa học sư phạm và đào tạo giáo viên phải 
tích cực suy nghĩ, tìm tòi và đưa ra các giải pháp phù hợp cho bối cảnh cụ thể của mình 
nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. 
Với yêu cầu của giáo viên 4.0, các trường ĐHSP cần chú trọng vào phát triển các năng 
lực cho sinh viên sư phạm trong đó có các năng lực để dạy học đáp ứng yêu cầu cách mạng 
4.0. Theo đó, cần đưa các biện pháp cụ thể như: Xác định mục tiêu đào tạo năng lực cho 
sinh viên; Phát triển chương trình đào tạo theo hướng hình thành năng lực dạy học đáp 
ứng yêu cầu cách mạng 4.0; Đổi mới đào tạo tích hợp hướng vào năng lực nghề nghiệp cần có 
của người giáo viên 4.0. Ngoài ra, cần đầu tư nhiều hơn về công nghệ giáo dục tiên tiến, áp 
dụng đào tạo on-line, kết nối mạng để bồi dưỡng năng lực nghề cho sinh viên, giáo viên, 
giáo sinh tập sự trong hệ thống nối mạng mở rộng và thống nhất trong toàn quốc và trên 
toàn cầu. Chỉ có như vậy mới có thể tiếp tục phát triển các giải pháp chiến lược quốc gia 
mới cho đào tạo, bồi dưỡng giáo viên theo hướng mở, kết hợp đào tạo ban đầu với đào tạo 
liên tục; đào tạo giáo viên ở trường sư phạm phải gắn với thực tiễn dạy - học ở trường phổ 
thông; tiếp tục đổi mới phương pháp dạy - học tiên tiến; kiện toàn công tác quản lí nhà giáo, 
nhà trường; nâng cao đãi ngộ người thày có trình độ, am hiểu ứng dụng công nghệ; tăng 
cường hội nhập quốc tế, hợp tác với các cơ sở đào tạo sư phạm hàng đầu trên thế giới và 
trong khu vực; tôn vinh nghề dạy học đi đôi với đề cao đổi mới vai trò người thầy; xây 
dựng cơ chế, chính sách, tạo điều kiện thuận lợi thu hút và sử dụng mạnh mẽ các nguồn đầu 
tư nước ngoài có sẵn cho đào tạo giáo viên nhằm nâng cao năng lực nghề dạy học trong kỉ 
nguyên số hóa. 
Trương Thị Bích 
16 
Lời cảm ơn. Bài báo là sản phẩm nghiên cứu của đề tài khoa học và công nghệ cấp Bộ 
năm 2018, mã số B2018-SPH-01HT. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Vũ Tuấn Anh, Đào Trung Thành, 2018. Hướng nghiệp 4.0. Nxb Thanh niên. 
[2] Weinberger, Fischer, & Mandl, 2002. Fostering individual transfer and knowledge 
convergence in text-based computer-mediated communication. In G. Stahl (Ed.), 
Computer support for collaborative learning: Foundations for a CSCL community. 
Proceedings of CSCL 2002. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum. 
[3] Shah, 2014. The Future of classroom: the role of teachers needs a relook in digital 
era. Retrieved from 
the-role-of-teachers-needs-a-relook-in-digital-era/99/print/. 
[4] Nghiêm Đình Vỳ, Mai Văn Tỉnh, 2016. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và xác 
định vai trò giáo viên trong thế kỉ XXI. Kỉ yếu hội thảo khoa học quốc tế: Phát triển 
đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. Nxb Đại học Sư phạm. 
[5] Ngô Thị Kim Dung, 2018. Phương thức tổ chức dạy và học đại học trong kỉ nguyên 
kĩ thuật số. Kỉ yếu hội thảo khoa học: Đổi mới căn bản và toàn diện hoạt động đào 
tạo trong các trường đại học, cao đẳng. Nxb Đà Nẵng. 
[6] Baker, K., 2016. The digital revolution The impact of the Fourth Industrial 
Revolution on employment and education. Edge Foundation. 
[7] Hustle, 2017. The robot teachers are coming. 
[8] Kim Tae-gyu, 2011. Robots To Replace Human Teachers In Kore. 
[9] Lê Đức Ngọc, 2018. Phát triển chương trình đào tạo và hoạt động dạy học đại học 
đáp ứng thời đại và cách mạng công nghiệp 4.0. Kỉ yếu hội thảo khoa học: Đổi mới 
căn bản và toàn diện hoạt động đào tạo trong các trường đại học, cao đẳng. Nxb Đà Nẵng. 
[10] Trần Bá Hoành, 2015. Vấn đề giáo viên - Những nghiên cứu lí luận và thực tiễn. Nxb 
Đại học Sư phạm. 
[11] Bộ GD&ĐT, 2013. Chuẩn đầu ra trình độ đại học khối ngành sư phạm đào tạo giáo 
viên THPT. 
[12] Nguyễn Thị Kim Dung, 2014. Giải pháp đổi mới đào tạo nghiệp vụ sư phạm cho 
sinh viên đại học sư phạm đáp ứng yêu cầu giáo dục phổ thông trong thời kì mới. 
B2011-17-CT04. Đề tài Nghiên cứu khoa học Giáo dục cấp Bộ. 
Biện pháp phát triển năng lực dạy học cho sinh viên đại học sư phạm đáp ứng yêu cầu 
17 
ABSTRACT 
Measures for developing teaching skills 
for university students to meet the requirements for industrial revolution 4.0 
Truong Thi Bich 
The Institute For Educational Research, Hanoi National University of Education 
In the context that Vietnam is actively approaching the industrial revolution 4.0, 
teacher training institutions, including pedagogical universities (Universities of 
Education), are taking a lot of approaching methods, seeking for development measures to 
improve pedagogic skills for students to meet the requirements of this revolution. The 
article comes from the characteristics of industrial revolution 4.0 and its effects on 
education to determine the role of 4.0 teachers on the basis of presenting the current 
pedagogical university students’ teaching skills, in comparison with the role of 4.0 
teachers to identify some component capacity for teaching skills of HNUE students. Since 
then, 3 measures have been made to develop teaching skills for pedagogical university 
students to meet the requirements of industrial revolution 4.0: Determining the target of 
capacity training for students; Developing training programs towards the direction of 
forming teaching capacity to meet the requirements of revolution 4.0; Innovative training 
integrates into the professional capacity needed by 4.0 teachers. 
Keywords: Industrial revolution 4.0, education 4.0, 4.0 teachers, teaching capacity, 
measures to develop teaching capacity.