Bồi duỡng năng lực đào tạo kiến thức thông tin cho cán bộ thư viện đại học

BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 8/2006 
51 
 ược sự tài trợ của UNESCO, Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội đã phối hợp 
với Trung tâm Thông tin Phát triển Việt Nam (VDIC) và Trung tâm Tài nguyên Tri thức 
Phát triển Úc (ADS – Australian Development Scholarships Centre) tổ chức khóa bồi 
dưỡng năng lực đào tạo kiến thức thông tin cho cán bộ thư viện của một số trường đại 
học tại Việt Nam. Khoá bồi dưỡng diễn ra từ ngày 8 đến 12 tháng 5 năm 2006 tại trường 
Đại học Ngoại ngữ Hà Nội với sự tham dự của khoảng 20 cán bộ thư viện đến từ các 
trường đại học: Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Ngoại ngữ Hà nội, Đại học Sư phạm 
Hà Nội, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội, Trường Y tế Công cộng Hà Nội, 
Đại học Đà Nẵng, Đại học Khoa học Tự nhiên TP.HCM, Đại học Cần Thơ, Đại học An 
Giang và Thư viện Trung tâm Đại học Quốc Gia TP.HCM. 
Mục đích của khóa học nhằm: 
• Tạo cơ hội cho các cán bộ thư viện gặp gỡ và thảo luận về Kiến thức thông tin 
(Information Literacy) và các vấn đề liên quan đến việc đào tạo kiến thức thông tin 
trong các trường đại học tại Việt Nam. 
• Phát triển kỹ năng thông tin cho cán bộ thư viện đại học Việt Nam 
• Bồi dưỡng năng lực đào tạo kiến thức thông tin cho các cán bộ thư viện đại học, 
giúp người học khai thác một cách hiệu quả nhất những tài nguyên thông tin sẵn 
có cũng như đào tạo lại cho các đồng nghiệp. 
• Tạo diễn đàn chia sẻ kinh nghiệm và tri thức giữa các cán bộ thư viện trong phạm 
vi quốc gia và quốc tế. 
Yêu cầu của khóa học đối với các thư viện tham gia được quy định khá chặt chẽ và mang 
tính thiết thực: 
• Thư viện phải đang tiến hành hoặc mong muốn tiến hành các khóa tập huấn, đào 
tạo người sử dụng thư viện về kiến thức thông tin. 
• Sau khi tham dự hội thảo và tập huấn, người tham gia hội thảo và thư viện của họ 
phải có kế hoạch về việc triển khai các lớp tập huấn cho người sử dụng thư viện về 
kiến thức thông tin tại thư viện của mình và gởi kế hoạch này cho đơn vị tổ chức 
hội thảo. 
Có thể nói đây là một hội thảo và tập huấn mang dáng dấp khác hẳn những hội thảo được 
tổ chức trước đây về mặt nội dung lẫn phương pháp học tập. Lịch học tập dành cho phần 
thực hành và thảo luận chiếm hơn 2/3 thời gian. Người tham dự tập huấn thật sự là trung 
tâm, chúng tôi đã tiếp thu được nhiều điều mới mẻ từ các chuyên gia đến từ Hoa Kỳ, Úc, 
Lào và Việt Nam, cũng như những kinh nghiệm quý báu của các đồng nghiệp từ thư viện 
các trường đại học trong nước. 
BỒI DUỠNG NĂNG LỰC ĐÀO TẠO KIẾN THỨC THÔNG TIN CHO 
CÁN BỘ THƯ VIỆN ĐẠI HỌC 
Training Workshop of Information Literacy Capacity Building for 
Vietnamese Academic Librarians 
Hà Nội, 8-12/5/2006 
D 
BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 8/2006 
52 
• Tiến sĩ Kenneth Haycock hiện là giáo sư và giám đốc Trường Khoa học thông tin 
và thư viện thuộc Đại học San José State. Người có kinh nghiệm lâu năm trong 
lãnh vực nghiên cứu về kiến thức thông tin trong các trường học ở Bắc Mỹ. Ông 
đã mang đến hội thảo một hình ảnh khá đầy đủ về môn học “Kiến thức thông tin – 
Information Literacy” còn khá mới mẻ đối với cán bộ thư viện Việt Nam nói 
chung và cán bộ thư viện đại học nói riêng. Sự cần thiết phải cung cấp những kỹ 
năng thông tin cho học sinh và sinh viên, cách thức để tiến hành một chương trình 
hay kế hoạch đào tạo về kiến thức thông tin trong các trường đại học. Đặc biệt 
nhấn mạnh sự hợp tác giữa cán bộ thư viện và giảng viên thông qua việc đổi mới 
phương pháp giảng dạy và đánh giá sinh viên chính là điều cốt lõi mang lại thành 
công cho chương trình đào tạo kiến thức thông tin. Cần hiểu rõ về một khái niệm: 
Người cán bộ thư viện thầy giáo (teacher-librarian). 
 Bà Gail Parr, GĐ Thư viện ADS và Ông Chansy Phuongsouketh, GĐ Thư viện ĐHQG Lào 
• Ông Chansy Phuongsouketh – giám đốc Thư viện Trung tâm, Đại học Quốc gia 
Lào. Ông đã trao đổi một số kinh nghiệm trong việc nghiên cứu và triển khai 
chương trình đào tạo Information Literacy tại Đại học Quốc gia Lào trong hai năm 
trở lại đây. Bao gồm các nội dung cơ bản về việc sử dụng thư viện của sinh viên 
Lào, vai trò của kiến thức thông tin trong phát triển kinh tế xã hội, sự cần thiết của 
môn học Information Literacy đối với sinh viên đại họcĐồng thời ông cũng 
khẳng định lại một lần nữa việc phát triển kiến thức thông tin trong trường đại học 
chỉ thành công khi có sự hợp tác giữa giảng viên và cán bộ thư viện, môn học kiến 
thức thông tin được giảng dạy chính thức trong chương trình giảng dạy của trường 
đại học, có sự khác biệt giữa chương trình dành cho cử nhân, thạc sĩ và các 
chương trình phải có tính linh hoạt. Diễn giả mô tả khá chi tiết chương trình giảng 
dạy kiến thức thông tin tại Đại học Quốc gia Lào, học viên tham dự đã gặt hái 
được nhiều kinh nghiệm có thể áp dụng trong trường đại học của chúng ta vì Đại 
học Việt Nam và Lào có nhiều điểm khá tương đồng. 
• Bà Gail Parr – Giám đốc Thư viện Trung tâm Tài nguyên Tri thức Phát triển Úc. 
Người có nhiều năm kinh nghiệm trong việc phát triển kiến thức thông tin. Qua 
những câu chuyện thực tế mà bà từng trãi qua cũng như những câu hỏi gợi ý của 
bà vối vai trò hoạt náo viên là người học hết sức hứng thú trong phát biểu ý kiến 
BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 8/2006 
53 
và thảo luận về các nội dung của kiến thức thông tin và triển vọng triển khai của 
môn học này ở các trường đại học Việt Nam. 
• Ông Nghiêm Xuân Huy – giảng viên Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân 
văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, ông dã phác họa một bức tranh khá đầy đủ về việc 
triển khai kiến thức thông tin tại các trường đại học Việt Nam. Sự cần thiết phải 
tích hợp kiến thực thông tin vào chương trình đại học, cơ sở để thực hiện và mục 
tiên của kiến thức thông tin. Những thuận lợi cũng như những giải pháp tổng thể 
và giải pháp triển khai. Đặc biệt nhấn mạnh về khía cạnh đạo đức trong sử dụng 
thông tin (cách ghi tài liệu tham khảo của sinh viên và đánh giá tài liệu tham khảo 
của giảng viên trong các bài tập hoặc các bài nghiên cứu khoa học), tôn trọng 
quyền tác giả. Tuy còn ở mức độ lý thuyết nhưng cũng là những cơ sở để cán bộ 
thư viện tham khảo khi thiết kế cho mình một kế hoặc hành động tại các trường 
đại học tham gia hội thảo. 
Qua hai ngày làm việc với 4 chuyên gia trong lãnh vực kiến thức thông tin, chúng tôi 
nhận thức một cách sâu sắc về sự cần thiết của môn kiến thức thông tin đối với học sinh, 
sinh viên và cả những đối tương khác trong việc hình thành những kỹ năng thông tin cần 
thiết cho việc học tập hôm nay và hướng tới việc học tập suốt đời (life-long learning) của 
mỗi cá nhân và cả cộng đồng. 
Chúng tôi đến với hội thảo với tâm thế của người muốn tiếp thu những cái mới để phát 
triển thư viện, nâng cao hiệu quả phục vụ người sử dụng và chúng tôi đã gặt hái được khá 
nhiều thành công cho bản thân và thư viện của mình qua ba ngày làm việc theo nhóm 
theo sự hướng dẫn của Cô Gail và thầy Huy. 
• Lớp được chia thành 4 nhóm, mỗi nhóm 4 người, chúng tôi mỗi người đọc hai bài 
báo về Information Literacy và tóm tắt nội dung. Sau đó những người đọc chung 
hai bài trong mỗi nhóm lại tụ thành một nhóm khác. Nhóm này thảo luận về hai 
bài mình đã đọc và hoàn thành một số kết luận rút ra từ những gì mình đọc và 
hiểu. Lần thứ ba, trở lại với nhóm ban đầu, lần lượt mỗi người trình bày lại nội 
dung của hai bài mình đã lĩnh hội để mọi người nghe và góp ý. Hoàn tất buổi thảo 
luận, mỗi người nắm vững nội dung kiến thức của 8 bài báo về Information 
Literacy, một kết quả tuyệt vời của hình thức học theo nhóm. 
Buổi trao đổi kinh nghiệm tại Khóa tập huấn 
BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 8/2006 
54 
• Thảo luận được điều khiển hoàn toàn bởi người học, nhóm 4 người đến từ các Thư 
viện Đại học An Giang, Đại học Khoa học Tự nhiên TP. HCM, Đại học Cần Thơ 
và Trường Y tế Cộng cộng Hà Nội lần lượt trình bày những kinh nghiệm trong 
quá trình phát triển dịch vụ thư viện, đào tạo người sử dụng, kết quả bước đầu. 
Đồng thời cũng nêu bật những khó khăn đang gặp phải và định hướng trong tương 
lai gần tại cơ quan mình đang công tác. Các bạn học đã có rất nhiều điều chia sẻ, 
đặc biệt là những trăn trở làm thế nào để có thể tích hợp và triển khai kiến thức 
thông tin vào chương trình giảng dạy đại học, bí quyết nào để thuyết phục lãnh 
đạo nhà trường?, hình thức nào để tạo được mối quan hệ giữa thư viện và giảng 
viên, đổi mới phương pháp giảng dạy và đánh giá để tạo đòn bầy cho việc sử dụng 
thư viện một cách hiệu quả? Bản thân cán bộ thư viện phải tự làm mới hình ảnh 
của mình và thư viện như thế nào? Hàng trăm câu hỏi được đưa ra thảo luận và 
chính chúng tôi – những người học đã cùng nhau trả lời. Một diễn đàn trên 
Internet mang tên nhóm Information Literacy Việt Nam đã được hình thành, hàng 
ngày chúng tôi có thể trao đồi, chia sẻ và thông báo cho nhau về kế hoạch, tình 
hình triển khai, khó khăn, thuận lợi, kinh nghiệmtừ thực tế đơn vị mình đang 
công tác. 
• Mỗi nhóm gồm 4 người đến từ các thư viện khác nhau, chúng tôi cùng hợp tác 
phác thảo một kế hoạch hành động cho việc triển khai một số nội dung trong Kiến 
thức thông tin với một đối tượng người sử dụng tại một trường đại học cụ thể. 
o Nhóm 1: Training 1st year students to use library resources at Ha Noi 
University of Education 
o Nhóm 2: Information literacy action plan Economic school Can Tho 
University 
o Nhóm 3: Developing IL for lecturers at Da Nang Polytechnical University 
o Nhóm 4: Library training course for the 1st year undergraduate students at 
HUT 
Học tập và thảo luận nhóm 
Tuy đây là lần đầu tiên học viên thiết kế một kế hoạch hành động nhưng chúng tôi đã 
cố gắng vận dụng những nội dung mình đã gặt hái được trong hội thảo, các bản kế 
hoạch có thể chưa được hoàn hảo này sẽ là nền tảng, hay nói cách khác là các khuôn 
BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 8/2006 
55 
mẫu để khi trở về với các trường đại học chủ quản, chúng tôi sẽ phát triển một bản kế 
hoạch chi tiết, hoàn chỉnh và thiết thực hơn. 
• Thật thú vị khi toàn bộ thành viên tham gia hội thảo và lãnh đạo Trường Đại 
học Ngoại ngữ Hà Nội đã có một buổi tối liên hoan và giao lưu đầy ý nghĩa. 
Những vấn đề nảy sinh trong hội thảo lại được cởi mở trao đổi, sự cảm thông 
giữa các cán bộ thư viện đại học từ Nam ra Bắc lại càng sâu sắc. Một điều 
không nói ra nhưng ai cũng hiểu là tất cả những người đang ngồi với nhau đều 
có chung “cái tâm “ với nghề thư viện, mong muốn phát triển thư viện, ước 
mơ đem đến những dịch vụ tốt nhất cho người sử dụng, cho nền giáo dục nước 
nhà. 
• Trước khi kết thúc khóa học, mỗi học viên được 15 phút để trình bày kế hoạch 
hành động sắp đến khi quay về cương vị công tác của mình. Hầu như ai cũng 
có tâm trạng háo hức muốn làm viết thật nhiều, muốn nói thật nhiều và làm 
thật nhiều để đưa môn học kiến thức thông tin vào chương trình giảng dạy ở 
các trường đại học. Gần 20 bản kế hoạch cá nhân đã được trình bày trong ngày 
bế giảng hội thảo. 
Giảng viên cùng học viên trong buổi lễ bế giảng Khóa tập huấn 
Một tuần lễ tuy ngắn ngủi đã trôi qua thật nhanh, những điều học được thì khá nhiều 
và hết sức quý báu. Tất cả đang mở ra một cơ hội cho cán bộ thư viện đại học Việt 
Nam để họ thật sự trở thành người thầy thứ hai sau giảng viên, thuật ngữ teacher- 
librarian sẽ ngày càng trở nên thân thuộc với sinh viên và cộng đồng người sử dụng. 
Trách nhiệm của cán bộ thư viện đại học càng trở nên nặng nề với vai trò mới nhưng 
chúng tôi tin rằng với tâm huyết của mình, sự ủng hộ của lãnh đạo, sự cộng tác của 
giảng viên và các phòng chức năng, người sử dụng, việc tích hợp và triển khai môn 
học Kiến thức thông tin trong các trường đại học Việt Nam sẽ thành công. Góp phần 
hình thành kỹ năng thông tin phục vụ việc học tập suốt đời cho các thế hệ tương lai 
của Việt Nam. Để kết thúc bài viết của mình, chúng tôi xin phép được sử dụng một 
câu ngạn ngữ của Trung Quốc: “Cho một con cá anh ta chỉ có một bữa ăn, nếu dạy 
cho anh ta cách câu cá, anh ta sẽ có cá ăn suốt đời”. 
DƯƠNG THÚY HƯƠNG ghi