Giải pháp hạn chế tín dụng đen ở Việt Nam

73
GIẢI PHÁP HẠN CHẾ TÍN DỤNG ĐEN Ở VIỆT NAM
Vũ Văn Thực *
TÓM TẮT
* TS. Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn thành phố hồ Chí Minh, Chi nhánh Tân Bình
Tín dụng đen còn gọi là tín dụng phi chính 
thức, một dạng tín dụng hoạt động không qua 
hệ thống các tổ chức tín dụng chính thức. Thời 
gian qua, tín dụng phi chính thức có nhiều 
diễn biến phức tạp, ảnh hưởng xấu đến đời 
sống kinh tế xã hội của một số địa phương. 
Bài viết tìm hiểu về thực trạng tín dụng đen ở 
nước ta trong thời gian qua, đồng thời đề xuất 
các giải pháp nhằm hạn chế loại hình tín dụng 
này trong giai đoạn tới 
Từ khóa: tín dụng đen, tín dụng phi chính 
thức
SOLUTIONS TO RESTRICT THE DEVELOPING OF THE BLACK CREDIT 
IN VIỆTNAM
ABSTRACT
“Black credit” is referred toa term as an 
informal credit which is not operated through 
formal credit institutions. Up to now, the Black 
credit has causedcountless negative impacts 
on the socio-economic life incertain localities 
in Vietnam. This paper’s purpose is to explore 
the situation of the black credit in our country 
recently, which urges us to find solutionsto 
restrict the developing of this unofficial credit 
in the future.
Key words: Black credit, informal credit
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Tín dụng đen, hay còn gọi là tín dụng phi 
chính thức luôn tồn tại song song với tín dụng 
chính thức. Xét trên một góc độ nhất định thì 
tín dụng phi chính thức cũng có mặt tích cực 
của nó như đáp ứng nhu cầu vốn trong sản 
xuất, kinh doanh, tiêu dùng của một bộ phận 
dân cư do hệ thống tín dụng chính thức chưa 
đáp ứng được. Tuy nhiên, cũng cần phải khẳng 
định rằng dưới tác động mạnh mẽ của ma lực 
đồng tiền, tín dụng phi chính thức đang thoát 
ly khỏi tầm kiểm soát của Nhà nước, tiềm ẩn 
nhiều nguy cơ rủi ro và đổ vỡ luôn rình rập đối 
với loại hình tín dụng này. Những năm qua, 
tín dụng đen đã có nhiều diễn biến phức tạp, 
tình trạng vỡ nợ “tín dụng đen” liên tục xảy ra, 
khiến nhiều gia đình khuynh gia, bại sản, ảnh 
hưởng xấu đến trật tự an ninh xã hội của nhiều 
địa phương trong cả nước. Do đó, rất cần có 
những nghiên cứu đề xuất giải pháp nhằm hạn 
chế tín dụng đen, qua đó giúp nền tài chính 
Việt Nam phát triển bền vững, an toàn, lành 
mạnh, góp phần đảm bảo an ninh trật tự xã hội 
của đất nước
2. THỰC TRẠNG TÍN DỤNG ĐEN Ở VIỆT 
NAM 
Tín dụng đen ở nước ta không phải mới 
xuất hiện gần đây mà đã hình thành từ rất lâu, 
song gần đây đã có chiều hướng gia tăng, đã có 
không ít vụ đổ bể, đòi nợ theo kiểu xã hội đen, 
giải pháp hạn chế tín dụng đen ở Việt nam
74
Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật
hệ lụy của nó không chỉ là làm méo mó, hủy 
hoại nền kinh tế, mà còn liên quan đến cả sức 
khỏe và tính mạng con người. Tín dụng đen 
đang có chiều hướng diễn biến phức tạp, nó 
không chỉ phát triển ở vùng nông thôn mà còn 
len lỏi đến nhiều ngõ ngách của nhiều thành 
phố, thị xã, thị trấn trong cả nước; không chỉ 
những người lao động nghèo mà còn có cả 
các doanh nghiệp, thậm chí là những người 
có chức vụ ở bộ máy nhà nước cũng dính vào 
tín dụng đen. Theo thống kê chưa đầy đủ, từ 
năm 2010-2014, cả nước liên tiếp xảy ra hàng 
trăm vụ vỡ nợ lớn với thiệt hại lên tới hàng 
ngàn tỷ đồng, ảnh hưởng đến nhiều cá nhân, 
gia đình, tổ chức, cụ thể cả nước đã xảy ra 
6.367 vụ việc, trong đó có 41 vụ giết người, 
318 vụ cố ý gây thương tích, 588 vụ cướp tài 
sản, 1.089 vụ cưỡng đoạt tài sản, 1.707 vụ lừa 
đảo chiếm đoạt tài sản, 2.496 vụ lạm dụng tín 
nhiệm chiếm đoạt tài sản, 104 vụ hủy hoại tài 
sản, con số trên chắc chắn chưa phản ánh hết 
được thực trạng tín dụng đen ở Việt Nam[3]. 
Dưới đây là một số vụ tín dụng đen điển hình 
ở một số địa phương trong cả nước: 
Ngay tại Thủ đô Hà Nội, tín dụng đen 
cũng có nhiều tiềm ẩn, có thể kể ra đây một 
vài vụ tín dụng đen như: ngày 23-6-2017, cơ 
quan cảnh sát điều tra Công an TP Hà Nội 
đã bắt quả tang 6 đối tượng do Nguyễn Thị 
Duyên, trú tại phường Duyên Hải, TP Lào 
Cai cầm đầu đã có hành vi cưỡng đoạt tài sản 
của một phụ nữ ở quận Long Biên, TP. Hà 
Nội. Trước đó, vào cuối năm 2015, nạn nhân 
vay của Duyên 300 triệu đồng và trả lãi 5.000 
đồng/1 triệu/ngày; thật kinh khủng, chỉ sau 18 
tháng, món nợ vay từ 300 triệu đồng đã lên tới 
1,5 tỷ đồng. Khi người vay có biểu hiện mất 
khả năng thanh toán nợ, Nguyễn Thị Duyên 
đã huy động một số đối tượng lưu manh đến 
đe dọa “chặt chân”, “đập nát nhà” và dùng loa 
công suất lớn để đòi nợ.[7]
Qua các mối quan hệ xã hội, bà H, trú 
tại phố Trần Khát Chân, quận Hai Bà Trưng, 
Hà Nội quen biết với Cao Hoàng Khánh, trú 
tại quận Hai Bà Trưng, Hà Nội và đặt vấn 
đề muốn vay tiền của Khánh, sau đó tại một 
quán cà phê, nhóm của Khánh hướng dẫn bà 
H viết giấy vay nợ số tiền 12 triệu đồng. Tuy 
nhiên, số tiền thực tế mà bà H nhận về chỉ là 
10 triệu đồng, có nghĩa là tiền lãi bà H phải 
chịu 2 triệu đồng. Khánh đưa ra quy định, bà 
H sẽ phải đóng mỗi ngày 200.000 đồng cho 
nhóm của Khánh liên tục trong vòng 60 ngày, 
sau khi trả nợ cũ bà tiếp tục vay thêm 2 lần 
nữa với tổng số tiền hơn 17 triệu đồng; do có 
việc đi thăm bà con ở xa nên bà không liên lạc 
và cũng không đóng tiền họ hàng ngày cho 
Khánh trong thời gian này. Nghĩ rằng bà H cố 
tình trốn tránh việc trả tiền, Khánh đã chỉ đạo 
nhóm đệ tử liên tiếp khủng bố gia đình con nợ 
bằng cách mang keo, chất bẩn đổ vào nhà bà 
này. Sau khi bà H trở về Hà Nội tiếp tục đóng 
họ cho Khánh mỗi ngày 200.000 đồng, nhưng 
chỉ được 10 ngày, do không còn khả năng 
chi trả, bà H đành xin Khánh cho khất nhưng 
Khánh không đồng ý. Ngay lập tức, đối tượng 
này đã phóng xe máy đến tìm bà H. Khi nhìn 
thấy bà H đi bộ một mình ở đầu ngõ, Khánh đã 
chửi bới, tát bà H và yêu cầu bà ngày hôm sau 
phải trả đủ 400.000 đồng cho Khánh.[8]
Vào đầu năm 2017, bà Đ.T.T.V, ngụ tại 
Quận 10, TP.Hồ Chí Minh có vay 7 triệu đồng 
của nhóm tín dụng đen, đến hạn nhưng bà V 
không có tiền trả nên đã bỏ trốn. Ngay sau đó, 
chủ nợ điều đàn em đến nhà bà V để đòi nợ, 
không gặp bà V họ đã bắt ông T.T.Ch, ngụ tại 
Quận 10, TP. Hồ Chí Minh là anh ruột của bà 
V trả nợ thay. Khi bị ông Ch từ chối nhóm này 
đã liên tục gọi điện thoại, nhắn tin đe dọa tính 
mạng của ông Ch. Không dừng lại ở đó, tối 
ngày 2.4, Hoàng Ngọc Tiến, 22 tuổi, ngụ Hà 
Nội, tạm trú Quận 2, TP. Hồ Chí Minh cùng 5 
thanh niên mang mã tấu, roi điện truy sát làm 
75
bị thương ông Ch. và anh T.C.L là cháu ruột 
ông Ch, rất may Công an Phường 13, Quận 
10, TP. Hồ Chí Minh đã kịp thời có mặt để 
giải quyết vụ việc, nếu không hậu quả không 
biết sẽ còn đi đến đâu.[5]
Một con nợ khác là Ông H, một chủ nhà 
hàng ở đường Lê Hồng Phong, Quận 10, TP. 
Hồ Chí Minh ban đầu vay nóng của T vài trăm 
triệu đồng làm ăn nhưng thất bại, chỉ trong thời 
gian ngắn số nợ đã lên hơn 1 tỉ đồng, T định 
“siết nhà” của ông H, nhưng nhà này thuộc 
sở hữu người khác nên T kéo đàn em đến nhà 
hàng quậy phá, đến nhà đánh đập cả ba của 
ông H, đến nước này Ông H. buộc phải sang 
lại nhà hàng để trả nợ cho T.[5]
Thời gian qua, dư luận vẫn còn rất bất 
bình khi xem clip nhóm đòi nợ đã dùng gạch 
đá tấn công nhà anh Đ.M.P trên đường Phan 
Văn Trị, Q.Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh chỉ 
vì em gái anh P vay nhóm này 100 triệu đồng, 
cộng thêm lãi suất vay là 150 triệu đồng, mặc 
dù em gái anh P không ở chung, nhưng nhóm 
người này vẫn vô cớ xông vào nhà, ép anh P 
phải trả nợ thay cho em gái anh; thấy quá vô 
lý, anh P mời nhóm này ra thì bất ngờ họ tấn 
công rồi còn lấy gạch, khung sắt ném vào cửa 
kính nhà anh P.[5]
Một vụ vay tín dụng đen khác xảy ra ở 
TP. Hồ Chí Minh là vụ của ông Hoàng, thấy 
bạn bè đầu tư đất ở quận 2, 9, Thủ Đức chỉ sau 
một, hai tháng kiếm lãi bạc tỷ nên cũng muốn 
thử một phen với hy vọng kiếm chút ít lời. 
Tuy nhiên, thế chấp nhà để vay ngân hàng thì 
không chứng minh được mục đích vay và thu 
nhập nên ông quyết định vay 3 tỷ đồng ở bên 
ngoài với lãi suất 8%/tháng, thời gian vay là 3 
tháng.Vay được tiền ông Hoàng hùn với một 
người bạn mua khu đất vườn rộng 3.000m2 ở 
phường Long Phước, quận 9 với giá 6 tỷ đồng. 
Ông Hoàng nuôi hy vọng sau một, hai tháng 
bán lại kiếm lãi 1 triệu đồng/m2 thì khi trả nợ 
xong cũng còn kiếm lời cả tỷ đồng.Tuy nhiên, 
khi chuyển nhượng đất xong thì cơn sốt đất 
bong bóng cũng xì hơi dần, đất bán chẳng ai 
mua, ông Hoàng đành mất trắng căn nhà trị 
giá hơn 6 tỷ đồng của cha mẹ cho khi ông lập 
gia đình. [6].
Tháng 7.2016, một chủ cây xăng ở Bình 
Dương đã vay của T. “bờm” hơn 1 tỉ đồng, đến 
hạn nợ chủ cây xăng phải trả cho T lên đến 5 
tỉ đồng( cả gốc và lãi), để được yên ổn làm ăn, 
chủ cây xăng đành phải thế chấp giấy tờ nhà 
vay tiền để trả để trả nợ cho T, nếu không T 
cho người đến “siết cây xăng”. [5]
Chị Thúy, làm ở một nhà hàng ở Quận 1, 
TP. Hồ Chí Minh, sau khi công việc làm cảm 
thấy ổn định hơn, nghĩ đến căn nhà dột nát ở 
dưới quê đang trong mùa mưa lũ nên khi được 
quản lý gợi ý vay tiền gởi về quê, chị đã nhờ 
quản lý đứng ra bảo lãnh vay 30 triệu đồng, dù 
lãi suất lên đến 30%/tháng; vay xong chị phải 
è cổ ra để trả nợ với lãi suất cắt cổ như trên.[6]
Ông Rmah Yi ở thôn Ama H’Lăk,xã Chư 
Mố, huyện Krông Pa, Gia Lai đi vay của 1 
người trong xã số tiền 60 triệu đồng. Song 
không may ông bị tai nạn giao thông, không 
còn khả năng lao động nữa nên cho người 
khác thuê đất. Nhiều năm nay, mặc dù số tiền 
ông trả cho chủ nợ rất lớn, nhưng tiền nợ vẫn 
còn hơn 65 triệu đồng. Ở cùng thôn với Rmah 
Yi, gia đình anh Ksor Thun cũng cùng chung 
số phận. Năm 2012 do bị mất mùa, anh Thun 
không có tiền đầu tư cho vụ trồng mì mới nên 
vợ chồng anh phải đi vay của một người kinh 
doanh trong làng 40 triệu đồng, lãi suất 30.000 
đồng/triệu/tháng. Sau hơn 5 năm làm ăn vất vả 
để dồn lực để trả nợ nhưng số nợ vẫn còn tới 
hơn 43 triệu đồng, đắng cay hơn nông sản làm 
ra anh đều buộc phải bán cho chủ nợ với giá 
thấp hơn thị trường từ 5-7 giá.
Ông Nay Nam, cư trú tại buôn Ơi Múi, xã 
Chư Gu, huyện Krông Pa của chủ nợ số tiền 
giải pháp hạn chế tín dụng đen ở Việt nam
76
Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật
có 4 triệu đồng, cộng với số tiền nợ vay để đầu 
tư vào cây mì, lãi suất hàng năm phải trả cho 
chủ nợ lên đến gần 200 triệu đồng; do không 
đủ tiền trả, gia đình ông đành gán khu đất rẫy 
hơn 4.000m2 và còn bị chủ nợ đến siết thêm 
9 con bò, cuộc sống khốn khổ của anh đã khổ 
ngày càng khốn khổ hơn.[4]
Con nợ tín dụng đen khá đa dạng về thành 
phần, nhân thân, họ không chỉ là người nông 
dân, buôn bán nhỏ, doanh nhân mà còn có 
người có chức vụ nhất định trong các cơ quan, 
doanh nghiệp, điển hình Vụ bà Trương Thị 
Hải Yến, Chủ tịch Hội đồng quản trị trường 
Trung học phổ thông Dân lập Phương Nam, 
Hà Nội, hay con nợ từng được tín nhiệm bầu 
vào cơ quan đại diện ở địa phương, như bà 
Lê Thị Thúy Giám đốc Công ty TNHH Hanh 
Thúy, đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh Hải 
Dương khóa XV, vay của người dân huyện 
Nam Sách hơn 160 tỷ đồng nhưng bị vỡ nợ.[2]
3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HẠN CHẾ 
TÍN DỤNG ĐEN
Hệ lụy tín dụng đen đối với xã hội là rất 
lớn, nó không chỉ ảnh hưởng đến bản thân của 
người đi vay mà còn ảnh hưởng xấu đến trật 
tự an ninh xã hội của đất nước. Nhằm hạn chế 
tín dụng đen, chúng tôi đề xuất một số giải 
pháp sau:
Một là, sửa đổi và hoàn thiện các văn bản 
pháp luật có liên quan đến hoạt động tín dụng 
đen nhằm quản lý, ngăn chặn và xử lý những 
hệ quả nguy hiểm của loại hình tín dụng này. 
Các qui định của pháp luật hình sự về phát 
hiện, điều tra và xử lý các hành vi vi phạm 
về tín dụng đen cần được sửa đổi phù hợp để 
xử lý nghiêm minh các vi phạm pháp luật liên 
quan đến tín dụng đen nhằm đảm bảo tính răn 
đe đối với các đối tượng cho vay nặng lãi.
Hai là, mở rộng, phát triển hệ thống tài 
chính vi mô và đơn giản hóa thủ tục cho vay: 
nâng cao hiệu quả hoạt động của ngân hàng 
chính sách xã hội, huy động tối đa nguồn lực 
trong và ngoài nước cho ngân hàng chính sách 
xã hội có thêm nhiều tiềm lực về vốn để cho 
vay đối với các đối tượng chính sách. Tiếp 
tục phát triển các tổ chức tài chính vi mô để 
người dân, doanh nghiệp có thể dễ dàng tiếp 
cận nguồn vốn của các tổ chức này; mở rộng 
hệ thống ngân hàng và quỹ tín dụng nhân dân 
đến vùng sâu, vùng xa; mở rộng đối tượng 
cho vay không cần bảo đảm tài sản nhằm thực 
hiện một số mục tiêu chính sách, xã hội. Bên 
cạnh đó, các tổ chức tín dụng cần xem xét đơn 
giản hóa thủ tục hồ sơ cho vay đối với khách 
hàng, qua đó, tạo điều kiện cho doanh nghiệp, 
cá nhân dễ dàng tiếp cận được các nguồn vốn 
vay chính thống, hạn chế tình trạng vay nóng.
Ba là, chính quyền, đoàn thể phối hợp 
với các cơ quan báo chí tăng cường tuyên 
truyền, phổ biến kiến thức pháp luật đến các 
tầng lớp dân cư nhằm nâng cao nhận thức của 
người dân, từ đó giúp người dân nhận thức rõ 
kiến thức pháp luật; hỗ trợ phổ biến các thông 
tin về tín dụng chính thức để người dân tiếp 
cận nguồn vốn từ các tổ chức tín dụng. Bên 
cạnh đó, chính quyền cần tăng cường thanh, 
kiểm tra ngành nghề kinh doanh nhạy cảm 
như dịch vụ cầm đồ, xử lý nghiêm các chủ 
kinh doanh vi phạm pháp luật liên quan đến 
tín dụng đen.
Bốn là, các cơ quan chức năng cần tăng 
cường xử lý vi phạm bằng biện pháp hành 
chính, trường hợp tái phạm có thể chuyển qua 
xử lý hình sự: phát hiện sớm các vi phạm và 
cần xử lý hành chính thật mạnh tay, liên tục 
đối với các đối tượng vi phạm, trường hợp đối 
tượng tái phạm nhiều lần cần chuyển qua hình 
sự để xử lý theo qui định của pháp luật.
Năm là, lực lượng chức năng, nòng cốt là 
lực lượng công an chủ động phối hợp với các 
tổ dân phố, thôn, bản để nắm bắt tình hình cho 
77
vay tín dụng đen, kịp thời phát hiện những dấu 
hiệu tín dụng đen, từ đó tham mưu, đề xuất 
với cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp 
về các biện pháp xử lý, ngăn chặn ngay khi 
phát hiện.
Sáu là, sửa đổi, bổ sung các quy định về 
xử phạt vi phạm hành chính không chỉ đối với 
hành vi cho vay nặng lãi của người dân, mà 
còn đối với hành vi huy động vốn lãi suất cao. 
Đối với hành vi cho vay lãi suất cao hơn mức 
lãi suất trần từ gấp ba hoặc bốn lần so với qui 
định của pháp luật thì tịch thu sung vào công 
quỹ toàn bộ tiền lãi thu lợi bất chính.
Tóm lại: hạn chế tín dụng đen giúp cho thị 
trường tín dụng phát triển an toàn, lành mạnh, 
đảm bảo an ninh trật tự xã hội là một trong 
những nhiệm vụ quan trọng của Đảng và Nhà 
nước ta trong các giai đoạn phát triển. Bài viết 
đã tìm hiểu thực trạng tín dụng đen ở nước 
ta trog thời gian qua, qua đó đề xuất một số 
giải pháp nhằm hạn chế tín dụng đen. Hy vọng 
rằng những giải pháp được đề xuất nếu được 
triển khai áp dụng đồng bộ sẽ hạn chế tín dụng 
đen tại Việt Nam trong thời gian tới, qua đó 
góp phần đảm bảo an ninh trật tự xã hội, giúp 
cho một bộ phận người dân có cuộc sống tốt 
đẹp hơn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Trần Huy (2016). Sóng ngầm “tín dụng 
đen”. Công an nhân dân
[2]. Đỗ Cảnh Thìn (2016) Ảnh hưởng của “tín 
dụng đen” và giải pháp phòng ngừa, đấu 
tranh, đảm bảo an ninh trật tự. Tạp chí cảnh 
sát nhân dân
[3]. 
doi/trao-doi-binh-luan/giai-phap-ngan-
chan-tin-dung-den-73758.htm
[4]. 
lot-nong-dan-ngheothong-long-lai-suat-
siet-co-828515.html
[5]. https://thanhnien.vn/thoi-su/hai-hung-tin-
dung-den-863137.html
[6]. 
tin-dung-den-o-Sai-thanh-437903/
[7]. https://baomoi.com/xu-ly-triet-de-tin-dung-
den/c/22703868.epi
[8]. Nguyên Hương (2017). Đánh sập hàng loạt 
ổ tín dụng đen ở Hà Thành. Báo Phụ Nữ
giải pháp hạn chế tín dụng đen ở Việt nam