Khó khăn tâm lý của học sinh khiếm thính Trung học cơ sở và Trung học phổ thông ở tỉnh Đồng Nai

TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 13 - 2019 ISSN 2354-1482 
87 
KHÓ KHĂN TÂM LÝ CỦA HỌC SINH KHIẾM THÍNH TRUNG HỌC 
CƠ SỞ VÀ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở TỈNH ĐỒNG NAI 
Võ Thị Lệ Hường1 
TÓM TẮT 
Bài báo trình bày kết quả khảo sát thực trạng khó khăn tâm lý của học sinh 
khiếm thính Trung học cơ sở và Trung học phổ thông tại các trung tâm nuôi dạy học 
sinh khiếm thính trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. Kết quả cho thấy, học sinh khiếm thính 
Trung học cơ sở và Trung học phổ thông gặp khó khăn tâm lý ở mức độ thường 
xuyên. Qua đó, tác giả cũng đề xuất những biện pháp tác động nhằm giúp học sinh 
khiếm thính Trung học cơ sở và Trung học phổ thông khắc phục những khó khăn tâm 
lý để có đời sống tinh thần, kết quả học tập và khả năng hòa nhập tốt hơn. 
Từ khóa: Khó khăn tâm lý, học sinh khiếm thính, trung học cơ sở, trung học 
phổ thông 
1. Đặt vấn đề 
Xã hội ngày càng phát triển nhanh 
chóng, sự phát triển như vũ bão của 
công nghệ khiến con người được 
hưởng nhiều sự tiện lợi nhưng bên 
cạnh đó cũng có những hệ lụy đi kèm. 
Thời gian gần đây, có rất nhiều công 
trình nghiên cứu về khó khăn tâm lý 
của học sinh, sinh viên và các kết quả 
thu được đều cho thấy có sự ảnh hưởng 
của các khó khăn tâm lý đến kết quả 
học tập của các em. Điều này không 
chỉ đúng với các học sinh, sinh viên 
bình thường mà còn đúng hơn đối với 
các em học sinh có khiếm khuyết tật 
nói chung và học sinh khiếm thính nói 
riêng. Vì vậy, nghiên cứu những khó 
khăn tâm lý của học sinh khiếm thính 
Trung học cơ sở (THCS) và Trung học 
phổ thông (THPT), từ đó đề xuất 
những ý kiến giúp các em khắc phục 
những khó khăn tâm lý để có một đời 
sống tinh thần khỏe mạnh, đạt kết quả 
cao trong học tập là việc làm thiết thực 
và rất có ý nghĩa. 
Khó khăn tâm lý còn được các tác 
giả Vũ Dũng, Trần Hiệp, Đỗ Long sử 
dụng thuật ngữ khác như “trở ngại tâm 
lý”, “cản trở tâm lý”, “hàng rào tâm 
lý”. Khó khăn tâm lý là tổ hợp các 
thuộc tính, các trạng thái, các đặc điểm 
nhân cách không phù hợp với đối 
tượng hoạt động làm cho quá trình hoạt 
động gặp khó khăn, làm cho chủ thể 
không phát huy được khả năng của 
mình, dẫn đến kết quả hoạt động bị hạn 
chế (Cao Xuân Liễu, 2006) [1]. Khó 
khăn tâm lý là sự thiếu hụt phẩm chất 
tâm lý cần thiết cho hoạt động của cá 
nhân gây cản trở cho hoạt động của cá 
nhân và làm cho hoạt động kém hiệu 
quả (Vũ Ngọc Hà, 2009) [2]. Khó khăn 
tâm lý là một khái niệm rộng, chỉ tất cả 
các nhân tố tâm lý gây khó khăn cho 
việc thực hiện một hành động nào đó, 
cụ thể hóa ở những mặt biểu hiện: nhận 
thức - thái độ - hành vi, khiến cho hoạt 
động của cá nhân kém hiệu quả (Lý 
Thị Minh Hằng, 2014) [3]. 
Tại Đồng Nai cũng đã có một số 
nghiên cứu về các khó khăn tâm lý của 1Trường Đại học Đồng Nai 
Email: volehuong1991@gmail.com 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 13 - 2019 ISSN 2354-1482 
88 
học sinh, đặc biệt là nghiên cứu về thực 
trạng sức khỏe tâm thần của học sinh 
(Nguyễn Văn Thọ, 2000) [4], nghiên 
cứu về thực trạng khó khăn tâm lý của 
học sinh THCS và THPT (Nguyễn 
Minh Thức, Lê Minh Công, 2014) [5] 
Các công trình nghiên cứu kể trên ít 
nhiều đã xây dựng được một hệ thống 
lý luận và thực tiễn về vấn đề này. Tuy 
nhiên, các tác giả mới chỉ tập trung 
nhiều ở việc nghiên cứu khó khăn tâm 
lý của học sinh bình thường nói chung 
mà ít chú ý đến đối tượng là học sinh 
khuyết tật, nhất là học sinh khiếm thính. 
Vì vậy, việc tiếp cận nghiên cứu khó 
khăn tâm lý của học sinh khiếm thính 
theo chúng tôi là còn mới và cần thiết. 
2. Khách thể và phương pháp 
nghiên cứu 
2.1. Khách thể nghiên cứu 
Khách thể nghiên cứu là 122 học 
sinh khiếm thính THCS và THPT đang 
theo học từ lớp 6 đến lớp 12 tại: 
- Trung tâm Nghiên cứu và Thúc 
đẩy Văn hóa Điếc – Đại học Đồng Nai. 
- Trung tâm Bảo trợ và dạy nghề 
cho trẻ khuyết tật tỉnh Đồng Nai. 
2.2. Phương pháp nghiên cứu 
Nghiên cứu sử dụng phương pháp 
phân tích mô tả cắt ngang tại một thời 
điểm với các phương pháp sau: 
Phương pháp điều tra bằng bảng 
hỏi: đây là phương pháp chính của 
nghiên cứu. Bảng khảo sát gồm 6 mục 
về mức độ khó khăn tâm lý trong các 
khía cạnh đời sống tinh thần và học tập 
của học sinh. Bảng hỏi được thiết kế 
các câu hỏi dưới dạng thang đo Lirkert 
với 5 phương án trả lời tương ứng với 
các mức điểm (1. Không bao giờ = 1 
điểm; 2. Hiếm khi = 2 điểm; 3. Thỉnh 
thoảng = 3 điểm; 4. Thường xuyên = 4 
điểm; 5. Rất thường xuyên = 5 điểm). 
Độ tin cậy của bảng hỏi là Cronbach’ 
alpha = 0,801, độ tin cậy của các thang 
đo đảm bảo tính khoa học, khách quan 
với các số liệu thống kê. 
Phương pháp quan sát và phỏng vấn 
là các phương pháp bổ trợ. Phương 
pháp quan sát được thực hiện thông qua 
hình thức dự giờ lớp và tham quan ký 
túc xá đối với một số lớp học sinh 
khiếm thính từ lớp 6 đến lớp 12 để tìm 
hiểu thực trạng những khó khăn tâm lý 
của các em. Phương pháp phỏng vấn 
được thực hiện theo hình thức phỏng 
vấn sâu cá nhân. Nội dung phỏng vấn 
nhấn mạnh việc tìm hiểu những biểu 
hiện cụ thể khó khăn tâm lý và các biện 
pháp nhằm khắc phục những khó khăn 
tâm lý của học sinh khiếm thính. 
3. Kết quả nghiên cứu 
Theo tâm lý học phát triển thì học 
sinh THCS và THPT nói chung và học 
sinh khiếm thính THCS và THPT nói 
riêng đang trong giai đoạn phát triển 
nhanh có tính chất bước ngoặt về cơ thể 
và tâm lý. Sự thay đổi thường xuyên 
của các yếu tố sinh lý cơ thể và sự xuất 
hiện các thành tố tâm lý nói cùng những 
khiếm khuyết về cơ thể - cụ thể là khả 
năng nghe và nói; những tác động của 
môi trường; điều kiện, hoàn cảnh sống 
đã đặt các em đứng trước nhiều khó 
khăn tâm lý trong các hoạt động học 
tập, quan hệ với cha mẹ, bạn bè, thầy cô 
giáo, xã hội nhất là những khó khăn tâm 
lý về đời sống cá nhân 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 13 - 2019 ISSN 2354-1482 
89 
Kết quả khảo sát thực trạng khó 
khăn tâm lý của 122 học sinh khiếm 
thính THCS và THPT trên hai trung 
tâm nuôi dạy học sinh khiếm thính tiêu 
biểu của tỉnh Đồng Nai được thể hiện 
như sau: 
3.1. Khó khăn tâm lý của học sinh 
khiếm thính Trung học cơ sở và Trung 
học phổ thông liên quan đến hoạt 
động học tập 
Học tập là hoạt động chủ đạo chiếm 
phần lớn thời gian hằng ngày của học 
sinh nói chung và của học sinh khiếm 
thính nói riêng. Học tập là con đường 
các em lĩnh hội được tri thức, kỹ năng, 
hình thành và phát triển nhân cách, tạo 
nền tảng để hòa nhập tốt trở thành 
những công dân có ích cho xã hội. Tuy 
nhiên, với những khiếm khuyết về cơ 
thể, cụ thể là thính giác khiến cho học 
sinh khiếm thính THCS và THPT khi 
tham gia hoạt động học tập gặp phải 
những khó khăn nhất định (bảng 1). 
Bảng 1: Khó khăn tâm lý của học sinh khiếm thính THCS và THPT liên quan 
đến hoạt động học tập 
STT Nội dung 
Điểm 
trung bình 
Độ lệch 
tiêu chuẩn 
Mức độ 
Thứ 
bậc 
1 Chưa có động cơ học tập, mục 
đích học tập không rõ ràng 
3,22 0,53 Thỉnh 
thoảng 
9 
2 Hạn chế trong nhận thức về vai 
trò, trách nhiệm của bản thân 
đối với việc học tập 
3,56 0,60 Thường 
xuyên 
6 
3 Thái độ học tập chưa tích cực 3,32 0,58 Thỉnh 
thoảng 
8 
4 Phương pháp học tập các môn 
học chưa phù hợp 
3,69 0,62 Thường 
xuyên 
3 
5 Hạn chế về trình độ ngôn ngữ 
ký hiệu 
3,90 0,51 Thường 
xuyên 
1 
6 Hạn chế về từ vựng và ngữ 
pháp Tiếng Việt 
3,81 0,60 Thường 
xuyên 
2 
7 Thời gian học và tự học chưa 
hợp lý 
3,68 0,64 Thường 
xuyên 
4 
8 Chương trình, nội dung kiến 
thức ở trường quá khó 
3,67 0,47 Thường 
xuyên 
5 
9 Phương pháp giảng dạy của 
giáo viên chưa phù hợp 
3,20 0,40 Thỉnh 
thoảng 
10 
10 Cơ sở vật chất, tài liệu, không 
gian, chưa đảm bảo 
3,52 0,50 Thường 
xuyên 
7 
Điểm trung bình chung 3,56 – Thường xuyên 
Kết quả nghiên cứu ở trên cho thấy, 
các khó khăn tâm lý học sinh khiếm 
thính THCS và THPT gặp phải trong 
hoạt động học tập rất đa dạng và ở mức 
độ thường xuyên (điểm trung bình 
chung 3,56). Trong đó, hạn chế về trình 
độ ngôn ngữ ký hiệu, hạn chế về từ 
vựng và ngữ pháp Tiếng Việt và 
phương pháp học tập các môn học chưa 
phù hợp là các khó khăn học sinh khiếm 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 13 - 2019 ISSN 2354-1482 
90 
thính gặp nhiều nhất. Bên cạnh đó, các 
khó khăn khác như: thời gian học và tự 
học chưa hợp lý; chương trình, nội dung 
kiến thức ở trường quá khó; hạn chế 
trong nhận thức về vai trò, trách nhiệm 
của bản thân đối với việc học tập; cơ sở 
vật chất, tài liệu, không gian chưa 
đảm bảo cũng được học sinh khiếm 
thính đánh giá các em gặp khó khăn ở 
mức độ thường xuyên. 
3.2. Khó khăn tâm lý của học sinh 
khiếm thính Trung học cơ cở và Trung 
học phổ thông liên quan đến định 
hướng nghề nghiệp 
Cùng với sự phát triển về thể chất 
và tâm lý, ý thức nghề nghiệp ở học 
sinh khiếm thính THCS và THPT dần 
hình thành phát triển, đến cuối giai đoạn 
THCS định hướng nghề nghiệp của các 
em trở nên rõ ràng và thôi thúc mạnh 
mẽ hơn. Đây cũng là lúc các em có sự 
lựa chọn tiếp tục học lên cao hoặc đi 
học nghề. Đối với học sinh tiếp tục học 
lên THPT, sau thời kỳ đầu làm quen, 
thích nghi với môi trường học tập, vấn 
đề lựa chọn định hướng nghề nghiệp 
dành nhiều sự quan tâm chú ý và đặt 
các em trước nhiều khó khăn tâm lý 
(bảng 2). 
Bảng 2: Khó khăn tâm lý của học sinh khiếm thính THCS và THPT liên quan 
đến định hướng nghề nghiệp 
STT Nội dung 
Điểm 
trung bình 
Độ lệch 
tiêu chuẩn 
Mức độ 
Thứ 
bậc 
1 Phải theo định hướng nghề 
nghiệp của bố mẹ, thầy cô, 
người thân 
3,54 0,64 Thường 
xuyên 
5 
2 Không thống nhất giữa mong 
muốn nghề nghiệp của bản 
thân với mong muốn của gia 
đình 
3,95 0,66 Thường 
xuyên 
1 
3 Chưa xác định lý tưởng, nghề 
nghiệp tương lai và năng lực 
học tập của bản thân 
3,83 0,63 Thường 
xuyên 
3 
4 Chưa tìm hiểu nhu cầu của xã 
hội phù hợp với khả năng của 
bản thân 
3,91 0,75 Thường 
xuyên 
2 
5 Gia đình và bản thân không 
kỳ vọng nghề nghiệp tương 
lai 
3,73 0,76 Thường 
xuyên 
4 
Điểm trung bình chung 3,79 – Thường xuyên 
Kết quả nghiên cứu ở bảng 2 cho 
thấy, học sinh khiếm thính THCS và 
THPT thường xuyên gặp khó khăn 
trong các hoạt động liên quan đến định 
hướng nghề nghiệp (điểm trung bình 
chung 3,79). Trong tất cả các hoạt động 
định hướng nghề nghiệp các em đều 
thường xuyên gặp khó khăn. Trong đó, 
không thống nhất giữa mong muốn 
nghề nghiệp của bản thân với mong 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 13 - 2019 ISSN 2354-1482 
91 
muốn của gia đình; chưa tìm hiểu nhu 
cầu của xã hội phù hợp với khả năng 
của bản thân; chưa xác định lý tưởng, 
nghề nghiệp tương lai và năng lực học 
tập của bản thân là các hoạt động các 
em gặp khó khăn nhất. Kết quả trên 
thường dẫn đến tình trạng, các em 
không biết làm gì sau khi kết thúc 
chương trình học hoặc thường làm 
những công việc không đúng với khả 
năng, sở thích của mình. 
3.3. Khó khăn tâm lý của học sinh 
khiếm thính Trung học cơ sở và Trung 
học phổ thông liên quan đến các mối 
quan hệ trong cuộc sống 
Cũng giống như học sinh bình 
thường, ngoài hoạt động chủ đạo là học 
tập thì hoạt động giao tiếp và các mối 
quan hệ với thầy cô giáo, bạn bè, cha 
mẹ, xã hội chiếm giữ vị trí khá quan 
trọng trong đời sống của học sinh khiếm 
thính THCS và THPT. Khó khăn tâm lý 
các em gặp phải trong quan hệ giao tiếp 
như sau. 
3.3.1. Khó khăn tâm lý của học sinh 
khiếm thính Trung học cơ sở và Trung 
học phổ thông trong mối quan hệ với 
giáo viên 
Bảng 3: Khó khăn tâm lý của học sinh khiếm thính THCS và THPT 
trong mối quan hệ với giáo viên 
STT Nội dung 
Điểm 
trung bình 
Độ lệch 
tiêu chuẩn 
Mức độ 
Thứ 
bậc 
1 Chủ động thiết lập mối 
quan hệ với giáo viên 
3,42 0,84 Thường 
xuyên 
3 
2 Tâm sự, chia sẻ tình cảm 
với giáo viên 
3,93 0,61 Thường 
xuyên 
1 
3 Trao đổi với giáo viên về 
việc học tập 
3,87 0,65 Thường 
xuyên 
2 
4 Mâu thuẫn với giáo viên 3,07 0,78 Thỉnh 
thoảng 
4 
5 Giáo viên đối xử thiếu 
công bằng với các học 
sinh trong lớp 
2,80 0,56 Thỉnh 
thoảng 
5 
Điểm trung bình chung 3,41 – Thường xuyên 
Kết quả nghiên cứu ở bảng 3 phản 
ánh, đa phần học sinh khiếm thính 
THCS và THPT đều gặp khó khăn tâm 
lý trong mối quan hệ với giáo viên ở 
mức độ thường xuyên (điểm trung bình 
chung 3,41). Tâm sự, chia sẻ tình cảm 
với giáo viên; trao đổi với giáo viên về 
việc học tập; chủ động thiết lập mối 
quan hệ với giáo viên là các khó khăn 
mà các em gặp khó khăn thường xuyên 
nhất. Như vậy, bên cạnh nhiều kết quả 
tốt, mối quan hệ giữa giáo viên và học 
sinh khiếm thính cần được tiếp tục quan 
tâm xây dựng để trở thành mối quan hệ 
thực sự tốt đẹp, làm cơ sở nâng cao chất 
lượng dạy và học trong các trung tâm. 
3.3.2 Khó khăn tâm lý của học sinh 
khiếm thính Trung học cơ sở và Trung 
học phổ thông trong mối quan hệ với 
bạn bè 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 13 - 2019 ISSN 2354-1482 
92 
Bảng 4: Khó khăn tâm lý của học sinh khiếm thính THCS và THPT 
 trong mối quan hệ với bạn bè 
STT Nội dung 
Điểm trung 
bình 
Độ lệch 
tiêu chuẩn 
Mức độ 
Thứ 
bậc 
1 Về thiết lập mối quan hệ với 
bạn bè 
3,04 0,62 Thỉnh 
thoảng 
5 
2 Về sự phân biệt, đối xử, xa 
lánh, bỏ rơi của bạn bè 
3,58 0,70 Thường 
xuyên 
1 
3 Về việc bị nói xấu, bắt nạt, 
đánh đập của bạn bè 
3,48 0,75 Thường 
xuyên 
3 
4 Về việc bị bạn bè hiểu lầm, 
mâu thuẫn với bạn bè 
3,49 0,74 Thường 
xuyên 
2 
5 Về tâm sự, chia sẻ với bạn 
bè 
3,19 0,71 Thỉnh 
thoảng 
4 
Điểm trung bình chung 3,36 – Thỉnh thoảng 
Kết quả nghiên cứu ở bảng 4 cho 
thấy, liên quan đến mối quan hệ này 
học sinh khiếm thính THCS và THPT 
gặp khó khăn tâm lý ở mức độ thỉnh 
thoảng (điểm trung bình chung 3,36). 
Trong đó, các em thường xuyên gặp 
khó khăn nhiều nhất về sự phân biệt, 
đối xử, xa lánh, bỏ rơi của bạn bè; tiếp 
đến là các khó khăn về việc bị bạn bè 
hiểu lầm, mâu thuẫn với bạn bè và về 
việc bị nói xấu, bắt nạt, đánh đập của 
bạn bè. Thực tế quan sát và trải nghiệm 
quá trình làm việc, chúng tôi thường 
xuyên phải đứng ra hỗ trợ, giải quyết 
các mâu thuẩn, hiểu lầm và các trường 
hợp các em bắt nạt, nói xấu lẫn nhau. 
Điều này cho thấy, thực sự các em vẫn 
chưa có kỹ năng trong việc thiết lập và 
phát triển mối quan hệ với bạn bè. Bên 
cạnh đó, việc không được bạn bè cùng 
trang lứa, cùng cộng đồng chấp nhận 
hoặc bị bạn bè bỏ rơi, cô lập sẽ làm nảy 
sinh những áp lực tâm lý, từ đó gây ra 
những hành vi lệch chuẩn trong trường 
học, vi phạm nội quy của trung tâm, 
trường học. 
3.3.3. Khó khăn tâm lý của học 
sinh khiếm thính Trung học cơ sở và 
Trung học phổ thông trong mối quan 
hệ với bố mẹ 
Bảng 5: Khó khăn tâm lý của học sinh khiếm thính THCS và THPT 
trong mối quan hệ với bố mẹ 
STT Nội dung Điểm 
trung bình 
Độ lệch 
tiêu chuẩn 
Mức độ Thứ 
bậc 
1 Khi nói chuyện với bố mẹ 3,42 0,84 Thường xuyên 3 
2 Khi bị bố mẹ ép buộc theo 
ý của bố mẹ 
3,79 0,71 Thường xuyên 1 
3 Khi bị bố mẹ mắng chửi, 
đánh đập 
3,78 0,65 Thường xuyên 2 
4 Khi bố mẹ không hiểu bạn 3,08 0,78 Thỉnh thoảng 5 
5 Khi bố mẹ không tôn 
trọng bạn 
2,80 0,66 Thỉnh thoảng 6 
6 Khi bố mẹ thờ ơ với bạn 3,46 0,77 Thường xuyên 4 
Điểm trung bình chung 3,42 – Thường xuyên 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 13 - 2019 ISSN 2354-1482 
93 
Kết quả nghiên cứu ở bảng 5 cho 
thấy, về mối quan hệ với cha mẹ học 
sinh khiếm thính THCS và THPT các 
em thường xuyên gặp khó khăn tâm lý 
(điểm trung bình chung 3,42). Việc học 
sinh nghe gặp khó khăn tâm lý với bố 
mẹ trong giai đoạn dậy thì là hết sức 
bình thường, ở học sinh khiếm thính các 
em vừa có sự thay đổi tâm sinh lý ở giai 
đoạn này, thêm nữa là sự khiếm khuyết 
cơ thể của các em dẫn đến việc các em 
thường xuyên gặp khó khăn tâm lý 
trong mối quan hệ với bố mẹ lại dễ hiểu 
hơn nữa. Tuy vậy, việc học sinh khiếm 
thính THCS và THPT gặp khó khăn 
tâm lý thường xuyên trong mối quan hệ 
với bố mẹ cần được quan tâm vì bố mẹ, 
gia đình là nền tảng ảnh hưởng trực tiếp 
đến sự hình thành và phát triển nhân 
cách của các em. Việc chậm trễ trong 
giải quyết các khó khăn này có thể dẫn 
tới những cảm xúc nặng nề, buồn chán, 
lo lắng hay có những hành vi phản ứng 
không phù hợp ở các em. 
3.3.4. Khó khăn tâm lý của học sinh 
khiếm thính Trung học cơ sở và Trung 
học phổ thông trong mối quan hệ với 
người nghe bình thường 
Bảng 6: Khó khăn tâm lý của học sinh khiếm thính THCS và THPT 
trong mối quan hệ với người nghe bình thường 
STT Nội dung 
Điểm 
trung bình 
Độ lệch 
tiêu chuẩn 
Mức độ 
Thứ 
bậc 
1 Khi bắt chuyện, mở 
đầu giao tiếp 
4,11 0,76 Thường xuyên 5 
2 Khi đặt câu hỏi và 
diễn đạt ý 
4,59 0,58 Rất thường xuyên 2 
3 Khi hiểu câu hỏi, trả 
lời câu hỏi 
4,25 0,53 Rất thường xuyên 4 
4 Về sự bất đồng ngôn 
ngữ 
4,62 0,63 Rất thường xuyên 1 
5 Về sự tự ti, e ngại khi 
giao tiếp 
4,13 0,59 Thường xuyên 6 
6 Kết quả và chất 
lượng giao tiếp không 
cao 
4,54 0,64 Rất thường xuyên 3 
Điểm trung bình chung 4,37 – Rất thường xuyên 
Kết quả nghiên cứu bảng 6 phản 
ảnh, học sinh khiếm thính THCS và 
THPT gặp khó khăn tâm lý trong mối 
quan hệ với người nghe bình thường ở 
mức độ rất thường xuyên (điểm trung 
bình chung 4,37). Trong đó, các em rất 
thường xuyên gặp khó khăn khi có sự 
bất đồng ngôn ngữ với người nghe bình 
thường. Cụ thể khi giao tiếp với người 
nghe các em rất khó khăn khi đặt câu 
hỏi và diễn đạt ý và khi hiểu câu hỏi, trả 
lời câu hỏi của đối tượng giao tiếp 
nguyên nhân chủ yếu cũng là do sự 
khác biệt về ngôn ngữ giao tiếp cũng 
như chính khiếm khuyết về thính giác 
của các em dẫn đến sự khó khăn trong 
việc tiếp nhận thông tin. Bên cạnh đó, 
học sinh khiếm thính THCS và THPT 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 13 - 2019 ISSN 2354-1482 
94 
khi bắt chuyện, mở đầu giao tiếp với 
người nghe các em cũng thường xuyên 
gặp khó khăn, các em thường xuyên có 
sự tự ti, e ngại khi giao tiếp. Do đó, các 
em thường sinh hoạt và giao tiếp trong 
cộng đồng người khiếm thính của mình. 
3.4. Khó khăn tâm lý về nội tâm 
của học sinh khiếm thính Trung học 
cơ sở và Trung học phổ thông 
Sự phát triển của tự ý thức và việc 
hình thành các cấu trúc tâm lý mới 
trong quá trình phát triển dẫn đến việc 
xuất hiện những khó khăn tâm lý trong 
nội tâm của học sinh khiếm thính THCS 
và THPT. Thực trạng cụ thể được trình 
bày ở bảng 7. 
Bảng 7: Khó khăn tâm lý về nội tâm của học sinh khiếm thính THCS và THPT 
STT Nội dung 
Điểm trung 
bình 
Độ lệch tiêu 
chuẩn 
Mức độ 
Thứ 
bậc 
1 Về khiếm khuyết của cơ 
thể (điếc – câm) 
3,55 0,76 Thường 
xuyên 
6 
2 Về sự thay đổi của cơ 
thể nhanh chóng (hiện 
tượng dậy thì) 
3,72 0,53 Thường 
xuyên 
2 
3 Về sự lo lắng của bản 
thân 
3,69 0,75 Thường 
xuyên 
3 
4 Về sự cô đơn của bản 
thân 
3,86 0,68 Thường 
xuyên 
1 
5 Về sự thiếu tự tin của 
bản thân 
3,59 0,62 Thường 
xuyên 
5 
6 Về sự bi quan của bản 
thân 
3,72 0,60 Thường 
xuyên 
2 
7 Về khả năng giao tiếp 
của bản thân với người 
khác 
3,38 0,56 Thỉnh thoảng 9 
8 Về tình yêu khác giới 3,60 0,74 Thường 
xuyên 
4 
9 Về việc thể hiện bản 
thân trong lớp, tập thể 
3,50 0,59 Thường 
xuyên 
7 
10 Về việc từng có hành vi 
hủy hoại bản thân (uống 
rượu, hút thuốc, đua 
xe) 
3,13 0,72 Thỉnh thoảng 10 
11 Về việc từng tham gia 
nhóm bạn xấu 
3,59 0,71 Thường 
xuyên 
5 
12 Về việc tự giải quyết 
các khó khăn tâm lý của 
bản thân 
3,39 0,75 Thỉnh thoảng 8 
Điểm trung bình chung 3,56 – Thường xuyên 
Kết quả bảng 7 cho thấy, học sinh 
khiếm thính THCS và THPT gặp khó 
khăn tâm lý về nội tâm ở mức độ 
thường xuyên (điểm trung bình chung 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 13 - 2019 ISSN 2354-1482 
95 
3,56). Trong đó, các em thường xuyên 
gặp khó khăn nhất về sự cô đơn của bản 
thân; về sự thay đổi của cơ thể nhanh 
chóng; về sự bi quan của bản thân và về 
sự lo lắng của bản thân. Một số yếu tố 
mặc dù học sinh khiếm thính THCS và 
THPT không phải gặp khó khăn thường 
xuyên nhất, nhưng mức độ gặp khó 
khăn của các em cũng thường xuyên và 
đáng được lưu ý là về tình yêu khác 
giới; về việc từng tham gia nhóm bạn 
xấu hay về việc từng có hành vi hủy 
hoại bản thân (uống rượu, hút thuốc, 
đua xe) tuy các em chỉ thỉnh thoảng 
có hành vi này nhưng đây là những 
hành vi nguy hại, có ảnh hưởng to lớn 
đến sức khỏe thể chất, tinh thần thậm 
chí là tính mạng của các em. Điều này 
cho thấy, học sinh khiếm thính THCS 
và THPT trên địa bàn tỉnh Đồng Nai 
chưa thực sự có sức khỏe tinh thần tốt, 
đời sống tâm lý của các em chưa thực 
sự phát triển thuận lợi, lành mạnh. 
4. Kết luận và kiến nghị 
4.1. Kết luận 
Học sinh khiếm thính THCS và 
THPT là lứa tuổi đang trải qua giai 
đoạn phát triển mạnh mẽ về tâm sinh lý, 
sự thay đổi nhanh chóng về cơ thể của 
các em trong giai đoạn dậy thì này và 
thêm vào đó là sự khiếm khuyết về cơ 
thể khiến các em gặp rất nhiều khó khăn 
tâm lý. 
Những khó khăn tâm lý học sinh 
khiếm thính THCS và THPT ở Đồng 
Nai gặp phải thường xuyên trên nhiều 
lĩnh vực với các mức độ khác nhau. Các 
lĩnh vực học sinh khiếm thính THCS và 
THPT gặp khó khăn nhiều nhất là trong 
hoạt động học tập, trong định hướng 
nghề nghiệp, trong quan hệ giao tiếp 
với giáo viên, quan hệ giao tiếp với cha 
mẹ, quan hệ giao tiếp với người nghe và 
trong nội tâm của các em. Trong đó, 
việc gặp khó khăn thường xuyên trong 
nội tâm mà cụ thể là có các biểu hiện 
như: có tâm trạng buồn chán, lo lắng, cô 
đơn, bi quan, thiếu tự tin vào bản thân 
hoặc có những hành vi hết sức nguy hại 
hủy hoại bản thân là việc đáng lo 
ngại nhất. 
Các khó khăn tâm lý ở mức độ 
thường xuyên và rất thường xuyên là yếu 
tố gây cản trở cho sự phát triển tinh thần, 
thể chất cũng như làm hạn chế kết quả học 
tập, rèn luyện và khả năng hòa nhập của 
học sinh khiếm thính THCS và THPT. 
4.2. Kiến nghị 
Chúng tôi cho rằng các giải pháp tác 
động là cần có ban cố vấn học tập, 
chuyên viên tâm lý trường học để hỗ trợ 
các khó khăn tâm lý trong hoạt động học 
tập của học sinh khiếm thính THCS và 
THPT. Cố vấn học tập, chuyên viên tâm 
lý trường học là những người quan trọng 
có thể hỗ trợ, giúp đỡ các em tháo gỡ, 
giải quyết được những vấn đề khó khăn 
tâm lý của mình. Tuy nhiên, trên thực tế 
xây dựng ban cố vấn học tập và công tác 
tư vấn tâm lý chưa được triển khai sâu 
rộng tại các cơ sở giáo dục, đặc biệt là 
các cơ sở bảo trợ, đào tạo và tạo việc 
làm cho người khuyết tật. Bên cạnh đó, 
giáo viên, người quản lý/giám sát cũng 
cần nhận dạng được các khó khăn tâm lý 
mà các em gặp phải để có những giải 
pháp hỗ trợ phù hợp, giúp các em giải 
quyết được khó khăn gặp phải nhằm hạn 
chế những cản trở ảnh hưởng đến đời 
sống tinh thần và hiệu quả học tập. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 13 - 2019 ISSN 2354-1482 
96 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Cao Xuân Liễu (2006), “Một số khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của 
học sinh lớp 1 người dân tộc K’ho ở Lâm Đồng”, Luận văn thạc sĩ, trường Đại học 
Sư phạm TP. Hồ Chí Minh 
2. Vũ Ngọc Hà (2009), “Khó khăn tâm lý của học sinh đầu lớp 1”, Luận án tiến 
sĩ Tâm lý học, Viện Khoa học Xã hội Việt Nam, Viện Tâm lý học 
3. Lý Thị Minh Hằng (2014), “Khó khăn tâm lý của phụ nữ trong đấu tranh 
chống bạo lực gia đình”, Luận án tiến sĩ, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, 
Học Viện Khoa học Xã hội 
4. Nguyễn Văn Thọ và cộng sự (2007-2008), “Mô hình chăm sóc sức khỏe tâm 
lý, tâm thần cho học sinh tại Đồng Nai”, đề tài cấp tỉnh 
5. Nguyễn Minh Thức – Lê Minh Công (2014), “Khó khăn tâm lý của học sinh 
trung học cơ sở và trung học phổ thông ở Đồng Nai”, Kỷ yếu Hội thảo tâm lý học học 
đường, 4, tr. 493 -502 
PSYCHOLOGICAL DIFFICULTIES OF SECONDARY SCHOOL AND 
HIGH SCHOOL DEAF STUDENTS IN DONG NAI PROVINCE 
ABTRACT 
This paper presents the results of a survey on psychological difficulties of deaf 
students at the Raising and Educating Deaf Student Centers in Dong Nai province. 
Results showed that secondary school and high school deaf students have 
psychological difficulties on a regular basis. The author also proposes measures to 
help deaf students overcome psychological difficulties to boost their mental health, 
learning outcomes and integration. 
Keywords: Psychological difficulties, deaf students, secondary school, high school 
(Received: 24/12/2018, Revised: 23/1/2019, Accepted for publication: 7/5/2019)