Khủng hoảng tâm lý học đường: Thực trạng và giải pháp

 103 
Khủng hoảng tâm lý học đường: 
Thực trạng và giải pháp 
Nguyễn Thị Nhung1 
1 Học viện Cảnh sát nhân dân. 
Email: nhungsonglovp@gmail.com 
Nhận ngày 10 tháng 5 năm 2019. Chấp nhận đăng ngày 16 tháng 8 năm 2019. 
Tóm tắt: Hiện nay, nhiều học sinh có biểu hiện rối loạn về tâm lý (lo âu, trầm cảm); rối loạn phát 
triển và kỹ năng nhà trường (như đọc, viết, tính toán); rối loạn về hành vi (như gây rối, bỏ học, 
trộm cắp). Điều này khiến nhiều học sinh gặp không ít khó khăn trong học tập, tu dưỡng đạo đức, 
xây dựng lý tưởng sống cho mình cũng như xác định cách thức ứng xử cho phù hợp với các mối 
quan hệ xung quanh. Vì vậy học sinh rất cần sự giúp đỡ của các nhà chuyên môn, của các thầy cô 
giáo và cha mẹ; các em đều có nhu cầu cần được sự giúp đỡ của người lớn để thoát khởi sự khủng 
hoảng về tâm lý trong quá trình phát triển của mình. 
Từ khóa: Giáo dục, khủng hoảng, tâm lý học đường. 
Phân loại ngành: Tâm lý học 
Abstract: Nowadays, many school pupils show signs of psychological disorders (anxiety, 
depression), developmental disorders and those related to school skills, such as reading, writing, 
calculating, as well as behavioural disorders, such as troublemaking, dropouts, and theft. Those 
phenomena cause many difficulties for them in studying, cultivating morality, and developing 
ideals of life, as well as determining how to behave in accordance with the surrounding 
relationships. Therefore, they require the help of professionals, teachers, and parents. They all need 
the help of adults to escape the psychological crises arising during their development process. 
Keywords: Education, crisis, school psychology. 
Subject classification: Psychology 
1. Mở đầu 
Sự phát triển với tốc độ nhanh và đầy biến 
động của nền kinh tế - xã hội đã đem đến 
cho quá trình sống, học tập và rèn luyện của 
học sinh phổ thông ngày càng nhiều cơ hội, 
nhưng cũng chứa đựng nhiều yếu tố bất lợi 
đối với sự phát triển nhân cách của các em 
học sinh. Nhu cầu được hỗ trợ về mặt tinh 
thần để phát triển thuận lợi nhất ngày càng 
Khoa học xã hội Việt Nam, số 9 - 2019 
 104
trở nên cấp bách hơn đối với thế hệ trẻ. Bản 
thân hoạt động giáo dục trong các nhà 
trường cũng cần được làm phong phú thêm 
với những hiểu biết sâu sắc hơn về mặt tâm 
lý của học sinh để tạo điều kiện thích nghi 
hóa nội dung giáo dục theo điều kiện và khả 
năng của người học. Môi trường học đường 
ở Việt Nam ngày nay đã có những chuyển 
động vượt bậc cả về chất lượng, số lượng, 
nhưng cũng đi kèm với một nguồn nhu cầu 
rộng lớn trong việc giải quyết các vấn đề 
tâm lý có liên quan. Do đó, nhu cầu về hoạt 
động tâm lý học đường để hỗ trợ học tập và 
nâng cao chất lượng môi trường giáo dục 
tại Việt Nam là rất cấp thiết [10]. Nếu làm 
tốt công tác tâm lý học đường, sẽ hạn chế 
tình trạng học sinh hư hỏng, quậy phá, bỏ 
học, trầm cảm; ngăn chặn kịp thời tình 
trạng bạo lực học đường đã và đang gây ra 
nỗi lo của phụ huynh học sinh và toàn xã 
hội; giúp cho học sinh định hướng được 
tâm lý, tư tưởng, hình thành nhân cách 
đúng đắn và trở thành công dân tốt cho xã 
hội. Bài viết bàn về vấn đề khủng hoảng 
tâm lý học đường, thực trạng và giải pháp. 
2. Thực trạng khủng hoảng tâm lý 
học đường 
2.1. Mất hứng thú trong học tập 
Bên cạnh những học sinh vui thích, đam mê 
với việc học tập thì cũng có một bộ phận 
không nhỏ các em không thích học, chán 
học, nguyên nhân là do mất hứng thú học 
tập. Sự hứng thú không phải là một thành 
phần bất biến đặc trưng cho bất kì một môn 
học nào cả? Vì vậy, tác nhân gây mất hứng 
thú chắc chắn không thể thuộc về bản thân 
môn học, mà nó nằm ở những nguyên nhân 
khác. Do không hiểu bài trên lớp nên các 
em sẽ thấy khó khăn khi tiếp thu kiến thức. 
Do đó, các em đương nhiên không thể có 
hứng thú học và kết quả học tập luôn đi 
xuống là điều dễ hiểu. Đây là một hiện 
tượng không hiếm gặp trong bối cảnh giáo 
dục hiện nay, khi mà việc học đơn thuần ở 
lớp không thể đáp ứng đủ được nhu cầu 
tương đương với trình độ của mỗi học sinh 
do sĩ số lớp quá đông. Không những thế, tác 
động từ môi trường cũng có ảnh hưởng nhất 
định tới kết quả học tập của mỗi học sinh. 
Đôi khi không có hứng thú học cũng bắt 
nguồn từ công tác giảng dạy. Chúng ta cần 
phải ý thức lại về việc giảng dạy. Giáo viên, 
trước hết phải là người gợi mở, dẫn dắt và 
phải tạo được sự hứng thú trong việc tiếp 
thu kiến thức của học sinh. Với một cô giáo 
nổi tiếng nghiêm khắc, thì đương nhiên khó 
có thể tạo hứng thú học tập cho các em, mà 
thay vào đó chỉ là tâm lý sợ sai mà các em 
luôn phải duy trì trong suốt giờ học. 
Chương trình học tập còn nhiều bất cập, 
nặng về mặt trí lực của học sinh (đòi hỏi 
khả năng ghi nhớ - tái hiện cao), trong khi 
các vấn đề khác như kỹ năng sống, kỹ năng 
giao tiếp, sinh hoạt ngoại khoá thì mờ nhạt, 
thậm chí không có điều kiện để tổ chức 
thực hiện. Điều này đang tạo ra một sức ép 
rất lớn đối với học sinh trong việc tiếp thu 
và ghi nhớ bài học. Đây cũng là lý do vì sao 
mà học sinh có xu hướng học tủ, học lệch. 
Các em phải học rất nhiều môn, tiếp xúc 
với rất nhiều khái niện mới, trừu tượng và 
sâu sắc hơn. Khi học lên cao các em cần 
phải đầu tư rất nhiều vào môn học để hiểu 
những gì được truyền đạt. Cũng vì như vậy 
mà các em cần có thời gian hợp lý và có 
một cách học hiệu quả. GS.TS. Phạm Phụ 
(Thành viên Hội đồng Giáo dục Quốc gia) 
Nguyễn Thị Nhung 
 105 
cho rằng: “Chương trình giáo dục hiện nay 
quá nặng nề, quá hàn lâm. Chúng ta cần 
giải quyết ngay vấn đề này. Nếu chúng ta 
giải quyết được việc này chúng ta sẽ giải 
quyết được rất nhiều vấn đề khác, từ tự tử 
vì áp lực đến dạy thêm học thêm” [12]. Đã 
không ít học sinh chọn cho mình cách học 
tủ, học lệch. Nghĩa là các em chỉ chú trọng 
đến những môn mình thích và cũng xác 
định đó là những môn mình thi để vươn tới 
cấp học cao hơn. 
Tại nhà trường các chương trình giảng 
dạy ít có sự tham gia tích cực của học sinh, 
phương pháp truyền đạt thông tin từ giáo 
viên tới học sinh vẫn phổ biến hiện nay, học 
sinh phải chấp nhận kiến thức sẵn có và 
được kiểm tra bằng cách học thuộc lòng các 
bài giảng. Các bài học lặp đi lặp lại đã 
không tạo cho trẻ hứng thú với học 
tập. Giáo viên giảng dạy còn chạy theo 
thành tích thi đua trong học tập giữa các 
trường, các quận và thành phố. Vì vậy các 
em học sinh bắt buộc phải chạy đua cùng 
giáo viên, với số lượng bài tập nhiều, các 
em không chỉ học bằng thời gian ở trên lớp 
và ngay thời gian nghỉ ở nhà. Những em 
học kém càng phải học nhiều hơn để theo 
kịp các bạn cùng lớp. 
Rất nhiều học sinh và phụ huynh quá kỳ 
vọng vào năng lực của bản thân hoặc con 
mình. Bên cạnh đó là việc tạo áp lực học 
tập cho con khi đặt lên con những kỳ vọng 
quá khả năng con có thể đạt được khiến học 
sinh chán nản, không thích, thậm chí là 
“sợ” học Khi đã sợ rồi thì chắc chắn học 
sinh không thể tìm thấy niềm vui trong việc 
học tập: “Các em sẽ khó khăn trong việc thể 
hiện bản thân, tăng mức độ stress và thành 
tích học tập giảm, dễ đánh mất nhiều cơ hội 
thành công trong tương lai” [14]. 
Nguyễn Thị Bình cho rằng: “Áp lực học 
tập là một trong những nguyên nhân chính 
khiến trẻ dễ bị rối loạn tâm lý. Hiện tại, 
khối lượng học các môn văn hóa ở trường 
mà các con phải học là rất lớn. Về nhà, các 
con còn phải đi học thêm, học ngoại ngữ 
Thời gian con đi học còn nhiều hơn bố mẹ 
đi làm. Mỗi ngày học 8 tiếng ở trường, học 
thêm ở nhà, học các môn năng khiếu, trẻ 
thiếu thời gian trống để chơi thế thao hay 
tham gia các hoạt động xã hội, điều này 
khiến trẻ dễ bị “mụ mị”, thiếu kỹ năng 
sống, kinh nghiệm sống” [11]. 
2.2. Xu hướng trầm cảm ngày càng tăng 
Rối loạn trầm cảm có thể là kết quả của 
nhiều yếu tố. Trong đó, yếu tố tâm lý - xã 
hội là một trong những nguyên nhân khởi 
phát một giai đoạn trầm cảm ở học sinh phổ 
biến nhất. Đây là yếu tố nguy cơ đáng kể 
đối với việc duy trì rối loạn trầm cảm ở lứa 
tuổi học đường. Những áp lực học tập căng 
thẳng, đặc biệt là vào mùa thi cử cũng khiến 
cho các em phải chịu nhiều lo lắng, rối loạn 
tinh thần. Không những thầy cô giáo mà 
nhiều bậc cha mẹ cũng kỳ vọng quá nhiều ở 
trẻ, điều này cũng tạo áp lực cho các em. 
Các em thường nghĩ rằng người lớn đã quá 
áp đặt, không có sự thấu hiểu... dẫn đến 
cảm giác chán sống và xử lý sự việc rất tiêu 
cực. Nhà nghiên cứu tâm lý học Đỗ Ngọc 
Khanh cho rằng: “Tâm trạng chán nản ảnh 
hưởng đến khả năng tiếp nhận những nhận 
thức tích cực và tiêu cực có liên quan. Do 
đó, nhận thức tiêu cực xuất hiện đã tạo ra 
trầm cảm và ngược lại, trầm cảm làm tăng 
những suy nghĩ tiêu cực và những nhận 
thức tiêu cực này sẽ làm trầm cảm nặng 
hơn. Mối quan hệ tương hỗ giữa trầm cảm 
Khoa học xã hội Việt Nam, số 9 - 2019 
 106
và nhận thức tiêu cực là cơ sở tạo thành chu 
kỳ luẩn quẩn sẽ kéo dài và tăng cường trầm 
cảm [2]. Như vậy, nếu không có các giải 
pháp kịp thời để giúp học sinh thoát khỏi 
trạng thái trầm cảm, lo âu thì hệ luỵ là rất 
khó lường. Theo một kết quả khảo sát, vấn 
đề rối loạn tâm thần ở học sinh là đáng báo 
động. Tỷ lệ stress ở học sinh chiếm hơn 
35,1%; lo âu là 59% và trầm cảm là 38,7%. 
Trong đó, nhiều trẻ đang đối mặt với những 
vấn đề nghiêm trọng về mặt sức khỏe tâm 
thần, không ít trường hợp mắc cả 3 vấn đề 
nêu trên [18]. 
2.3. Bạo lực học đường gia tăng 
Tình trạng bạo lực học đường hiện nay 
đang trở nên khá phổ biến tại hầu hết những 
quốc gia trên thế giới. Đây cũng là vấn đề 
chung của giáo dục quốc tế. Tại Việt Nam, 
bạo lực học đường hiện nay đang là vấn đề 
rất nghiêm trọng. “Theo một số liệu của Bộ 
Giáo dục và Đào tạo, chỉ trong một năm 
học, toàn quốc xảy ra gần 1600 vụ học sinh 
đánh nhau trong và ngoài trường học. Cũng 
theo một số thống kê, khoảng 5.200 học 
sinh thì có một vụ đánh nhau và 11.000 học 
sinh thì có một em bị thôi học vì đánh 
nhau” [15]. Điều này cho thấy, tình trạng 
bạo lực học đường đang là vấn đề nhức 
nhối tại mọi cấp học, lớp học với mức độ 
gia tăng ngày càng cao và hậu quả ngày 
càng lớn. 
3. Giải pháp khắc phục khủng hoảng tâm 
lý học đường 
Một là, giáo viên chủ nhiệm không phải chỉ 
là dạy cho các em về kiến thức, mà còn 
phải giúp các em hình thành nhân cách; 
không chỉ là dạy chữ mà còn phải dạy 
người. Vì lẽ đó mà sự nghiệp giáo dục dược 
mệnh danh là “trồng người”. Việc trồng 
người này đòi hỏi phải có sự chung tay góp 
sức của các lực lượng xã hội, mà quan trọng 
nhất là sự phối hợp ăn ý, chặt chẽ giữa gia 
đình và nhà trường. 
Với một số học sinh, gia đình không 
phải là chốn bình yên, không phải là nơi mà 
em muốn quay về sau mỗi ngày đi học. Ở 
tuổi mới lớn, vì luôn muốn được quan tâm, 
đôi khi các em thổi phồng vấn đề của mình 
lên quá mức, khiến cho việc nhỏ trở nên 
trầm trọng. Nếu không được kịp thời giúp 
đỡ, khi cảm thấy không ai quan tâm đến 
mình, các em sẽ tự giải quyết vấn đề và 
thông thường đó là những cách xử lý tiêu 
cực, đôi khi gây ra hậu quả vô cùng trầm 
trọng. 
Với tư cách là giáo viên chủ nhiệm 
(GVCN), người thầy cần phải có đủ thời 
gian, đủ kiên nhẫn, đủ bản lĩnh và quan 
trọng nhất là phải có đủ tình thương để có 
thể lắng nghe, thông cảm, thấu hiểu, chia sẻ 
và định hướng cho các em cách giải quyết 
những vấn đề khó khăn trong cuộc sống. 
Tuy nhiên, không nên chờ đến khi thật sự 
có vấn đề rồi mới đi tìm cách giải quyết, mà 
phải phát hiện được vấn đề khi nó còn tiềm 
ẩn, ngăn chặn những tình huống xấu phát 
sinh. 
Muốn làm được điều đó, ngay từ đầu 
năm học, khi vừa nhận lớp, GVCN phải tìm 
hiểu thật cặn kẽ tình hình học sinh thông 
qua các nguồn khác nhau. Từ bản thân các 
em thông qua Phiếu thông tin cá nhân, có 
thể nắm được hoàn cảnh kinh tế gia đình, 
tình hình nhà ở, mối quan hệ gia đình, xã 
hội, những ước muốn, sở trường, những 
Nguyễn Thị Nhung 
 107 
khó khăn nếu có Với những thông tin đầu 
tiên này, GVCN có thể sàng lọc chọn ra 
những học sinh có hoàn cảnh đặc biệt để 
nếu cần, thu thập thêm thông tin về các em 
thông qua bạn bè, cha mẹ, GVCN hay thầy 
cô cũ của các em. Tuy nhiên, trong cuộc 
sống, không có gì là không thể xảy ra. Vì 
vậy, đối với những học sinh được đánh giá 
thật bình thường về hoàn cảnh, về tâm lý, 
cũng không nên chủ quan cho rằng không 
cần phải quan tâm đến các em. GVCN phải 
thể hiện sự quan tâm của mình đến với từng 
học sinh, nhưng cũng phải đặt trọng tâm, 
trọng điểm ở một số học sinh cá biệt. Song 
song đó, GVCN cũng cần tự hình thành cho 
mình một mạng lưới thu thập thông tin 
riêng từ các nguồn: giáo viên bộ môn, 
giám thị phụ trách lớp, cha mẹ, bạn bè của 
học sinh. 
Sau khi nắm chắc được tình hình học 
sinh, GVCN tiến hành bước thứ hai: quan 
sát. Quan sát để phát hiện những thay đổi 
trong hành vi, những hiện tượng bất thường 
trong đời sống học đường, quan sát những 
biểu hiện của học sinh có nguy cơ rối nhiễu 
tâm lý. Đó có thể là những biểu hiện nhỏ: đi 
trễ, nghỉ học không xin phép, bỏ tiết. Và 
nghiêm trọng hơn, như vi phạm kiểm tra, 
vô lễ với giáo viên Với những học sinh 
cá biệt, việc nghỉ học, bỏ tiết là chuyện 
thường ngày, nhưng với những học sinh 
vốn ngoan ngoãn, chăm chỉ thì một biểu 
hiện nhỏ nhất cũng là điều cần lưu ý. 
Ngoài ra, nhằm xây dựng môi trường 
tâm lý thuận lợi cho học sinh, GVCN cần tổ 
chức các hoạt động tập thể, vui chơi, hoạt 
động giáo dục trong phạm vi lớp chủ 
nhiệm. Đó có thể là một chuyến dã ngoại 
nho nhỏ, một hoạt động ngoài giờ lên lớp 
do chính các em thiết kế và thực hiện 
chương trình. Những hoạt động ngoài nhà 
trường thông thường sẽ giúp cho thầy và trò 
gần gũi, gắn bó với nhau, dễ cảm thông cho 
nhau. Việc để học sinh tự thực hiện hoạt 
động ngoài giờ lên lớp vừa phát huy được 
năng lực sáng tạo của các em, vừa tạo điều 
kiện cho các em thể hiện các kỹ năng sống 
cần có: kỹ năng hoạt động nhóm, kỹ năng 
hợp tác, kỹ năng thể hiện sự tự tin, kỹ năng 
giao tiếp Trong quá trình làm việc, các 
em sẽ thắt chặt thêm tình đoàn kết, sẽ có 
được những kỷ niệm khó quên cho thời áo 
trắng của mình. 
Hai là, hoạt động tư vấn tâm lý học 
đường cần được bắt đầu ở cấp THCS vì học 
sinh ở cấp học này, ở độ tuổi dậy thì hay độ 
tuổi “nổi loạn” có tâm sinh lý phức tạp. Đối 
với các trường, tổ chức “Phòng tư vấn tâm 
lý - hướng nghiệp” cần chú ý. Thành lập Tổ 
tư vấn tâm lý do một thành viên ban giám 
hiệu trực tiếp phụ trách. Phổ biến về mục 
đích, nội dung của hoạt động tư vấn tâm lý 
học đường để giáo viên, học sinh, cha mẹ 
học sinh hiểu và có cái nhìn đúng đắn với 
những học sinh tìm đến Phòng tư vấn. 
Tổ Tư vấn tâm lý cần có mạng lưới cộng 
tác viên là GVCN, GV tổng phụ trách, cán 
bộ lớp để nắm bắt tình hình nhằm chủ động 
tư vấn hay tư vấn phòng ngừa; không thụ 
động chờ học sinh tự đến nhờ tư vấn. Các 
thành viên Tổ tư vấn tâm lý chủ động giới 
thiệu đến học sinh hoạt động của phòng tư 
vấn tâm lý qua trang tin điện tử của trường, 
trả lời thắc mắc của học sinh qua thư điện 
tử tạo cho học sinh có nhu cầu và kích 
thích nhu cầu sử dụng tư vấn tâm lý học 
đường để nâng cao chất lượng cuộc sống, 
học tập của các em. 
Bố trí Phòng tư vấn tâm lý - hướng 
nghiệp ở nơi kín đáo, lịch sự tạo tâm lý 
Khoa học xã hội Việt Nam, số 9 - 2019 
 108
thoải mái, gần gũi cho học sinh khi đến liên 
hệ; không dùng chung với các phòng khác. 
Nên trang bị một số sách, báo mà học sinh 
ưa thích trong phòng này. Ngoài việc tư vấn 
riêng khi học sinh có nhu cầu, Tổ tư vấn 
tâm lý cần tổ chức các buổi nói chuyện, hội 
thảo để tư vấn chung cho học sinh (tư vấn 
truyền thông) và tạo điều kiện để học sinh 
được đối thoại. Tổ tư vấn cần phối hợp chặt 
chẽ với các lực lượng khác trong và ngoài 
nhà trường khi thấy cần thiết có sự hỗ trợ 
đặc biệt. 
Không chỉ tư vấn cho học sinh mà còn 
phải tư vấn cho cả cha mẹ học sinh để họ 
biết cách quản lý con cái và phát hiện sớm 
những tâm tư, biểu hiện của học sinh thì 
việc tư vấn cho học sinh mới thực sự hiệu 
quả. Giáo viên tư vấn hay tư vấn viên phải 
thân thiện, khéo léo gợi mở để học sinh 
“trải lòng” và phải giữ bí mật thông tin mà 
học sinh tiết lộ. Làm sao để học sinh tin 
tưởng và thích đến Phòng tư vấn tâm lý vào 
giờ ra chơi hay lúc rảnh rỗi để trò chuyện 
và được thấu hiểu. 
Như vậy, hoạt động tư vấn tâm lý thực 
sự cần thiết trong mỗi nhà trường, cần được 
sự quan tâm đúng mức và kịp thời của các 
cấp quản lý giáo dục, nhằm cung cấp cho 
học sinh “liều thuốc tinh thần”, giúp các em 
vượt qua những khủng hoảng tâm lý. Hoạt 
động này cũng giúp giải quyết những 
những khó khăn của học đường và của 
xã hội. 
Ba là, phải kết hợp chặt chẽ giữa gia 
đình, nhà trường và xã hội trong việc giáo 
dục, rèn luyện đạo đức, lối sống cho học 
sinh. Đây là vấn đề có ý nghĩa quan trọng 
nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của các 
tổ chức, các lực lượng cùng chăm lo giáo 
dục, rèn luyện đạo đức, lối sống cho học 
sinh, sinh viên, hình thành phẩm chất cao 
đẹp của con người mới xã hội chủ nghĩa. 
Trước hết gia đình là nơi lưu giữ các giá trị 
đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân tộc, là 
môi trường đầu tiên hình thành đạo đức cho 
học sinh, sinh viên. Gia đình là nơi mà tình 
yêu quê hương, đất nước, yêu thương con 
người được truyền từ thế hệ này sang thế hệ 
khác. Do đó trong gia đình, ông bà, cha mẹ 
phải thật sự mẫu mực, làm gương về đạo 
đức, yêu thương, chăm lo bồi dưỡng thế hệ 
trẻ. Hiện nay do sức ép về lao động, việc 
làm khiến cho không ít các bậc làm cha, 
làm mẹ mải miết mưu sinh hoặc chỉ lo làm 
giàu mà thiếu quan tâm việc giáo dục đạo 
đức cho con cái, hoặc khoán trắng cho nhà 
trường và xã hội. Nhiều khi con cái vi phạm 
đạo đức hoặc vi phạm pháp luật mà cha mẹ 
không hề hay biết, hoặc không biết cách 
ngăn chặn, phòng ngừa. Để giáo dục đạo 
đức cho thanh niên, mỗi gia đình cần giữ 
gìn đạo đức, nền nếp gia phong, phát huy 
các giá trị đạo đức truyền thống, làm cho 
các giá trị đó ngày càng toả sáng, góp phần 
bồi dưỡng tư tưởng tình cảm cao đẹp cho 
thế hệ con cháu. Nhà trường không chỉ dạy 
chữ, dạy nghề mà còn là nơi dạy người. 
Giáo dục lý tưởng, đạo lý làm người là nội 
dung giáo dục hàng đầu trong nhà trường 
hiện nay và phải đặc biệt coi trọng. 
Một số nhà trường mới chỉ quan tâm 
trang bị kiến thức chuyên môn, tay nghề mà 
xem nhẹ hoặc thiếu quan tâm giáo dục đạo 
đức, lối sống cho học sinh, sinh viên. Học 
sinh, sinh viên ngày nay đang sống trong 
thời kỳ bùng nổ thông tin, kinh tế tri thức 
phát triển mạnh mẽ, giao lưu quốc tế ngày 
càng mở rộng. Học sinh, sinh viên đã và 
đang chịu ảnh hưởng cả mặt tích cực và mặt 
tiêu cực từ môi trường kinh tế, xã hội. Vì 
Nguyễn Thị Nhung 
 109 
vậy các tổ chức, đoàn thể, các đơn vị lực 
lượng vũ trang cần quan tâm định hướng 
tạo môi trường thuận lợi để học sinh, sinh 
viên phấn đấu, rèn luyện, trưởng thành. Cấp 
uỷ đảng, chính quyền, mặt trận, đoàn thể, 
nhất là Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí 
Minh cần tổ chức nhiều hoạt động phong 
phú, đa dạng để thu hút, rèn luyện học sinh, 
sinh viên theo các chuẩn mực đạo đức cách 
mạng. Kịp thời biểu dương, nhân rộng cách 
làm hay và kiên quyết uốn nắn những thiếu 
sót, lệch lạc, những biểu hiện lệch chuẩn 
trong đạo đức, lối sống của thanh niên. 
Bốn là, phát huy vai trò tự học tập, tự du 
dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của học 
sinh. Phát huy vai trò tu dưỡng đạo đức lối 
sống là biện pháp quan trọng giúp các em 
nhanh chóng tiến bộ, trưởng thành. Đó còn 
là điều kiện quyết định kết quả rèn luyện 
của mỗi cá nhân. Trước hết phải hình thành 
cho các em động cơ phấn đấu, rèn luyện 
đúng đắn, làm cho mỗi người có ý thức làm 
chủ, ham học hỏi, cầu tiến bộ, vươn lên tự 
khẳng định mình. Cần tạo mọi điều kiện 
thuận lợi để các em phấn đấu, rèn luyện; 
đồng thời phải thường xuyên theo dõi, kiểm 
tra, đánh giá kết quả, định hướng phấn đấu. 
Quan tâm đáp ứng những nhu cầu chính 
đáng của các em về vật chất, tinh thần; giao 
nhiệm vụ phù hợp với sở trường, năng 
khiếu đặc điểm tâm, sinh lý để các em rèn 
luyện đạo đức, lối sống. Các em phải xác 
định rõ trách nhiệm trước Tổ quốc và nhân 
dân, sống có lý tưởng, có hoài bão, khát 
khao vươn tới cái mới, cái tiến bộ. Bản thân 
phải tự giác rèn luyện, biết tự kiềm chế, biết 
vượt qua những cám dỗ và tiêu cực xã hội, 
những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, ích 
kỷ, thực dụng, lợi mình hại người. Cần phải 
tự tin vào chính mình, giữ vững niềm tin 
trong cuộc sống, vào các giá trị chân, thiện, 
mỹ; vượt qua mọi khó khăn gian khổ như 
Bác Hồ đã dạy; gian nan rèn luyện mới 
thành công. Thực hiện tốt một số giải pháp 
giáo dục rèn luyện đạo đức cách mạng 
trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa 
hội nhập kinh tế quốc tế là góp phần 
đào tạo, giáo dục chủ nhân tương lai đưa 
nước nhà vững bước tiến cùng các dân tộc 
tiên tiến. 
Năm là, đã đến lúc cần phải đổi mới 
hoàn toàn cách thức mà lâu nay chúng ta đã 
dùng để giáo dục đạo đức học sinh. Bản 
thân giáo dục đã mang tính xã hội hóa, Nhà 
nước cần tạo điều kiện để toàn dân tham gia 
vào công tác giáo dục. Điều quan trọng là 
cần có một môi trường xã hội lành mạnh, 
mọi người sống tuân thủ pháp luật và tôn 
trọng những giá trị đạo đức xã hội. Một môi 
trường xã hội tốt sẽ tác động vào nhận thức 
của các em cũng phải tuân thủ những 
nguyên tắc ứng xử đã được học trong nhà 
trường mà cả xã hội đang áp dụng. Việc 
khó khăn nhất trong cuộc đời của mỗi 
người là nuôi dạy một đứa trẻ trưởng thành 
[17]. Hành trình trưởng thành của một đứa 
trẻ, với biết bao những biến chuyển tâm lý 
và rối loạn tâm lý, cần có sự đồng hành, tôn 
trọng và chia sẻ từ phía người lớn, từ phía 
xã hội, để các em sống đúng và sống đẹp 
với lứa tuổi của mình. 
4. Kết luận 
Học sinh cần ý thức được sự cần thiết của 
việc trau dồi các kiến thức tâm lý học và 
các kiến thức xã hội khác để hiểu được tâm 
lý của bản thân và tự nhận ra vấn đề khó 
khăn của mình. Học sinh nên chuẩn bị tâm 
Khoa học xã hội Việt Nam, số 9 - 2019 
 110
thế trước mọi hoàn cảnh, sẵn sàng đón nhận 
thử thách, khó khăn trong cuộc sống, học 
tập và nỗ lực tìm cách khắc phục chúng. 
Các nhà quản lý cần làm tốt công tác tuyên 
truyền cho học sinh, phụ huynh và những 
người làm công tác giáo dục nhận thức 
được tính cấp thiết công tác hỗ trợ tâm lý 
học đường, mà công tác tham vấn học 
đường là hoạt động cần thiết trong bất cứ 
một nhà trường phổ thông nào tạo nên chất 
lượng cuộc sống học sinh và đảm bảo giáo 
dục toàn diện cho học sinh. 
Tài liệu tham khảo 
[1] Ánh Hoa (2019), Thấu hiểu tâm lý học đường, 
Nxb Dân trí, Hà Nội. 
[2] Đỗ Ngọc Khanh (2018), “Biểu hiện trầm cảm 
của học sinh trung học phổ thông”, Tạp chí 
Tâm lý học, số 5. 
[3] Nguyễn Thị Oanh (2003), Tư vấn tâm lý học 
đường, Nxb Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh. 
[4] Nguyễn Đức Sơn (Chủ biên) (2016), Giáo 
trình tâm lý học giáo dục, Nxb Đại học Sư 
phạm Hà Nội, Hà Nội. 
[5] Huỳnh Văn Sơn (Chủ biên) (2017), Kỹ năng 
phòng chống bạo lực học đường, Nxb Đại 
học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, Tp. 
Hồ Chí Minh. 
[6] Trần Thị Lệ Thu, Trần Thành Nam, Nguyễn 
Thị Phượng (2019), Cẩm nang tâm lý 
học đường, Nxb Văn hoá - Văn nghệ, Tp. Hồ 
Chí Minh. 
[7] Đặng Bích Thuỷ (2018), “Một số tiếp cận lý 
thuyết nghiên cứu bạo lực học đường trong 
học sinh”, Tạp chí Nghiên cứu Gia đình và 
Giới, số 5. 
[8] Nguyễn Thị Như Trang (2016), “Bạo lực học 
đường và mô hình can thiệp trong trường học”, 
Tạp chí Tâm lý học, số 6. 
[9] Phạm Văn Tư (2016), Tâm lý học xã hội, Nxb 
Đại học Sư phạm Hà Nội, Hà Nội. 
[10] https://giaoducthoidai.vn/giao-duc/phat-trien-
tam-ly-hoc-duong-3959232-b.html 
[11] https://infonet.vn/bao-dong-tinh-trang-roi-
loan-tam-ly-o-hoc-sinh-do-ap-luc-hoc-hanh-
thi-cu-post258436.info 
[12] https://tuoitre.vn/hoc-sinh-ap-luc-vi-phai-hoc-
qua-nhieu-20180413170331243.htm 
[13] 
voi-tu-van-tam-ly-hoc-duong-tintuc428114 
[14] 
tap-trung-trong-hoc-tap-28102012-a3051.html 
[15] 
va-giai-phap-khac-phuc/ 
[16] https://www.tienphong.vn/hoc-sinh-sinh-
vien/thieu-ky-nang-song-de-khien-gioi-tre-
song-lech-lac-670872.tpo 
[17] 
dong-chung-roi-loan-tam-ly-hoc-duong.aspx 
[18] https://dantri.com.vn/suc-khoe/bao-dong-tinh-
trang-hoc-sinh-tram-cam-tu-tu-
20181121173011753.htm 
[19] https://www.slideshare.net/ebookfree247/hanh-
vi-bao-luc-hoc-duong-qua-khao-sat-y-kien-
hoc-sinh-mot-so-truong-pho-thong-tai-tp-ho-
chi-minh