Kỷ yếu hội thảo Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục đại học

BAN LIÊN LẠC CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÀ CAO ĐẲNG VIỆT NAM 
188 
NỀN GIÁO DỤC MỸ VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ 
GỞI MỞ CHO GIÁO DỤC ĐẠI HỌC VIỆT NAM 
Lê Hoàng Việt Lâm* 
Là một quốc gia rộng lớn, bao quanh là Canada, Đại Tây Dương, Mexico và Thái 
Bình Dương, Mỹ bao gồm 50 bang với diện tích khoảng 9.629.047km2, đất nước được 
coi là phát triển nhất trên thế giới về mọi mặt: kinh tế, giáo dục, công nghệ khoa học... 
Trong quá trình xây dựng và phát triển của mình, Mỹ đặc biệt quan tâm đến việc đầu tư 
cho giáo dục. Do đặc thù đa dạng và linh hoạt của mình, do có những chiến lược đúng 
đắn cho giáo dục và đào tạo, đội ngũ các nhà trí thức được đào tạo cơ bản cùng với sự 
phát triển vượt bậc đi trước của khoa học công nghệ, hệ thống giáo dục của Mỹ có 
những bước tiến dài và đạt được nhiều thành tựu rất cao, quy mô lớn với gần 7.000 
trường sau trung học, tổng cộng hơn 17 triệu sinh viên. Với lịch sử của nước Mỹ và 
nhân dân Mỹ, từ nhiều nguồn gốc, nhiều nhu cầu, khát vọng khác nhau, thực tế giáo dục 
Mỹ luôn nhạy cảm với những điểm yếu và nhận thức được những điểm mạnh của mình 
để có thể phát triển một tương lai tốt đẹp. Nhà giáo dục học nổi tiếng Gunnar Myrdal đã 
từng nói: “Trong suốt chiều dài lịch sử của nước Mỹ, giáo dục luôn là niềm hy vọng lớn 
lao để cải biến từng cá nhân và xã hội”. Phần lớn các nhà sử học đều nhất trí rằng rất 
nhiều tiến bộ về kinh tế, chính trị, khoa học và văn hóa của Mỹ đạt được trong lịch sử 
khá ngắn ngủi của mình là nhờ vào sự phát triển của giáo dục1. 
1. Hệ thống giáo dục đại học và sau đại học ở Mỹ 
Ở Mỹ, chế độ giáo dục là bắt buộc và miễn phí cho đến 16 hoặc 18 tuổi. Mỗi 
bang tự tổ chức lấy các trường học, gọi là trường công (public schools); chung cả nước 
có Văn phòng Giáo dục liên bang (Federal Office of Education) ở Washington D.C. 
Khắp nơi đều có: 
- Trường mẫu giáo (nursery schools) và nhà trẻ (kin-dergarten) cho trẻ em từ 2 
đến 6 tuổi. 
- Trường tiểu học (primary schools) với 6 hoặc 8 năm cho độ tuổi từ 6 đến 12, 
hoặc 14. 
*
 Giảng viên - Trường Đại học An ninh Nhân dân Tp.HCM 
1
 Ở bài viết này, trong khuôn khổ của một bài Hội thảo, chúng tôi chỉ đi sâu tìm hiểu hệ thống giáo dục 
của Mỹ ở bậc Đại học và sau Đại học. 
HỘI THẢO KHOA HỌC: “GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC 
VÀ CAO ĐẲNG VIỆT NAM” 
189 
- Trường trung học (high schools) với 4 năm/lớp cho độ tuổi từ 12 đến 18 tuổi. 
- Các trường đại học (colleges) và tổng hợp (universi-ties). 
Đối với các trường đại học, sinh viên phải học 4 năm, cuối khóa sinh viên tốt 
nghiệp được cấp bằng cử nhân (B.A.-Bachelor of Art, hoặc B.S.-Bachelor of Science) 
hoặc kiêm cả hai (cum laude) nếu kết quá thi tốt. Tiếp tục nghiên cứu chuyên đề hai năm 
nữa, nghiên cứu sinh có thể lấy bằng Thạc sĩ (MS-Master of Sciences hoặc MA-Master 
of Art, hoặc MBA-master of Businness Ad-ministratinon). Chứng chỉ thạc sỹ là một loại 
bằng 2 năm phục vụ cho việc đào tạo chuyên sâu vào một lĩnh vực cụ thể nào đó. Các 
sinh viên có thể được nhận vào các chương trình đào tạo thạc sỹ nếu họ đã có bằng đại 
học trong lĩnh vực đó. Tuy nhiên, có rất nhiều trường hợp ngoại lệ, ví dụ như bằng MBA 
(thạc sỹ quản trị kinh doanh) không cần sinh viên phải tốt nghiệp với bằng đại học về 
quản trị kinh doanh. Bằng thạc sỹ của Mỹ chủ yếu yêu cầu học sinh cao học hoàn thành 
các khóa học trong 2 năm. Không giống như học sinh đại học, sinh viên cao học sẽ phải 
hoàn thành các môn học tập trung vào chuyên ngành chính của mình. Do đó sinh viên 
đại học thường phải quyết định nên chọn chuyên ngành gì trước khi đăng ký vào học các 
chương trình thạc sỹ. 
Có bằng M.A, M.S hoặc M.B.A, các sinh viên có thể tiếp tục nâng cao kiến thức 
và nghiên cứu chuyên sâu về một ngành hẹp nào đó (2 đến 3 năm) để có thể tham gia 
chương trình đào tạo và thi lấy bằng Tiến sĩ (Ph.D-Doctor of Phi-losophy). Ở bậc tiến 
sỹ, chương trình học và nghiên cứu sẽ tập trung sâu hơn ở bậc thạc sỹ. Một số sinh viên 
thường có trước bằng thạc sỹ trước khi đăng ký vào chương trình tiến sỹ, nhưng điều đó 
không phải là bắt buộc. Việc hoàn thành một chương trình tiến sỹ sẽ phụ thuộc vào: 
1. Kiến thức nền của sinh viên từ trước đó (sinh viên đã có bằng thạc sỹ thường 
kết thúc chương trình tiến sỹ sớm hơn sinh viên chưa có bằng thạc sỹ nếu cùng một 
chuyên ngành cụ thể nào đó) 
2. Ngành học 
3. Khả năng, ý chí và sự chăm chỉ của ứng viên 
4. Độ phức tạp của đề tài mà thí sinh chọn cho luận án tiến sỹ 
Thông thường luận án tiến sỹ là một cuốn nghiên cứu rất dài, sâu rộng, tổng hợp 
và mới mẻ về một lĩnh vực cụ thể và hẹp. Nhiều người nhất trí rằng ở các bậc đào tạo 
BAN LIÊN LẠC CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÀ CAO ĐẲNG VIỆT NAM 
190 
cao như Thạc sỹ, Tiến sỹ, nghiên cứu và đào tạo chuyên môn thì các trường đại học ở 
Mỹ là một trong những nơi tốt nhất thế giới. 
Là đất nước có nền giáo dục phát triển mạnh mẽ và mang tính thực tiễn cao, với 
một hệ thống các trường Đại học tốt nhất trên thế giới, với chính sách “trải thảm đỏ” 
mời gọi sinh viên nước ngoài mong muốn du học ở Mỹ trong những năm gần đây, số 
lượng du học sinh nước ngoài ở Mỹ đã không ngừng tăng lên và luôn dẫn đầu trên toàn 
thế giới. Theo Báo cáo Open Doors của Viện Giáo dục Quốc tế Hoa Kỳ (IIE), trong niên 
khóa 1954-1955, số sinh viên quốc tế ở Mỹ là 34.000 sinh viên thì đến niên khoá 2003 – 
2004 là hơn 572.000 sinh viên và niên khoá 2006 – 2007 là 583.000 sinh viên đang học 
tập, nghiên cứu ở Mỹ2. 
Vì sao các trường đại học của Mỹ lại có tính thu hút như vậy? Có thể lý giải trên 
cơ sở xem xét các đặc thù sau đây của nền đại học Mỹ: 
- Mỹ có một nền đại học đa dạng, phong phú, mềm dẻo, có tính thích nghi cao và 
gắn chặt với thực tiễn sản xuất và xã hội. 
- Giáo dục đại học ở Mỹ chịu ảnh hưởng của thị trường lao động nhiều hơn là 
việc lập kế hoạch. Nền đại học của Mỹ chịu nhiều ảnh hưởng của các trường đại học 
Anh về các ngành học nhân văn và của các trường đại học Đức về việc nghiên cứu, đào 
tạo sau đại học và đào tạo chuyên ngành. 
- Đặc điểm của giáo dục đại học Mỹ là trong chương trình đào tạo bao gồm phần 
giáo dục đại cương, các môn tự chọn, các môn học bắt buộc và hệ thống tín chỉ xuyên 
suốt trong hệ thống đào tạo. Việc áp dụng hệ thống tín chỉ trong đào tạo là một sáng kiến 
quan trọng cho phép sinh viên có thể chủ động và linh hoạt trong các chương trình và cơ 
sở đào tạo. 
- Đại học của Mỹ có 2 loại trường: University và College, cả 2 loại trường này 
đều có nghĩa tiếng Việt là đại học và cấp bằng Bachelor. 
Có thể nghiên cứu những nét nổi bật trong hệ thống giáo dục-đào tạo của Mỹ ở 5 
góc độ sau đây: 
2
 www.vietnamnet.com.vn 
HỘI THẢO KHOA HỌC: “GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC 
VÀ CAO ĐẲNG VIỆT NAM” 
191 
Một là, hệ thống giáo dục Đại học và sau Đại học của Mỹ mang tính cạnh tranh rất 
cao: 
Ý tưởng của người Mỹ về giáo dục đại chúng cho tất cả mọi người đi cùng với 
nhận thức rằng nước Mỹ cũng cần các chuyên gia có trình độ cao. Do đó, trong hệ thống 
giáo dục đại học và đặc biệt là các trường đào tạo sau đại học có một hệ thống chọn lọc 
cao và hết sức cạnh tranh. Mỗi trường đều có những quy định về tiêu chuẩn tiếp nhận 
sinh viên riêng của mình, nên các trường đại học tốt nhất cũng là những trường khó có 
thể tiếp nhận vào học nhất. Một số trường đại học tuyển chọn rất cẩn thận ngay cả ở các 
lớp hệ đại học hay lớp bắt đầu. Năm 1991, trường đại học California chỉ tiếp nhận 40% 
tổng số những người xin học có đủ tiêu chuẩn, đối với trường Harvard con số này chỉ là 
17,2%. 
Hai là, thực hiện tốt việc kiểm soát giáo dục: 
Có hai ảnh hưởng quan trọng đối với giáo dục Mỹ tạo nên đặc điểm của nó hiện 
nay, đó là quy mô và tính đa dạng cao tại mọi cấp độ của giáo dục. Ảnh hưởng thứ nhất 
là ảnh hưởng về vấn đề luật pháp hay chính phủ. Ảnh hưởng thứ hai là thuộc về văn hóa. 
Hợp chủng quốc Hoa Kỳ không có một hệ thống giáo dục toàn quốc, Hiến pháp 
không quy định trách nhiệm giáo dục của chính phủ liên bang nên tất cả các vấn đề giáo 
dục đều thuộc về từng bang. Cho dù có một Bộ giáo dục của liên bang nhưng chỉ có các 
chức năng: thu thập thông tin, cố vấn và giúp đỡ tài chính cho các chương trình giáo dục 
nhất định. 
Hiến pháp từng bang lại cho phép các cộng đồng địa phương kiểm soát thực sự về 
mặt hành chính đối với các trường công. Có khoảng 15.300 khu vực trường học trong 50 
bang. Các Ban giám hiệu gồm các công dân được bầu lên từ mỗi cộng đồng giám sát các 
trường học ở mỗi khu vực, và chính họ, chứ không phải là bang, đề ra chính sách của 
trường học và quyết định thực sự sẽ dạy những nội dung gì. 
Những người quản lý trường học phải thể hiện những mong muốn của địa 
phương và những quan tâm về giáo dục khi họ được cộng đồng bầu ra. Tất cả các trường 
phổ thông hay các trường đại học đều có các nhóm tự quản lý, các hiệp hội hay ban bệ 
tín nhiệm và đều khá tự do trong việc quyết định những tiêu chuẩn, tiếp nhận học sinh 
và những yêu cầu về tốt nghiệp riêng của mình. Kết quả chủ yếu của tình hình khác 
thường này là sự đa dạng và rất linh họat trong hệ thống giáo dục đại học và sau Đại học 
trong cả nước. 
BAN LIÊN LẠC CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÀ CAO ĐẲNG VIỆT NAM 
192 
Hàng năm, có hàng trăm công trình nghiên cứu kiểm tra khắt khe các trường học 
trên toàn quốc được công bố. Ở mỗi trường lại có các khoa nghiên cứu và đánh giá về 
giáo dục. Trong những giai đoạn nhất định việc kiểm tra đánh giá này lại có phần khắt 
khe hơn. Những cuộc tranh luận của công chúng về chất lượng, nội dung và các mục 
tiêu giáo dục luôn diễn ra rộng lớn công khai trên toàn nước Mỹ. 
Ba là, giáo dục Mỹ đề ra các mục tiêu rất cụ thể: 
- Về cơ bản, người Mỹ luôn hướng tới cơ hội giáo dục bình đẳng, bất kể tầng lớp 
xã hội, nguồn gốc dân tộc, chủng tộc hay sắc tộc nào. Những ảnh hưởng về văn hóa đối 
với giáo dục của Mỹ cũng quan trọng không kém, nhưng khó có thể xác định hơn. Trình 
độ giáo dục tổng thể cao luôn luôn được xem như là một sự tất yếu trong hệ thống giáo 
dục ở Mỹ. 
- Giáo dục tại Mỹ cũng có truyền thống nhằm phục vụ mục tiêu tập hợp mọi 
người lại với nhau, tức là mục tiêu “Mỹ hóa”. Các trương học ở Mỹ đã phục vụ mục tiêu 
tập hợp lại hàng trăm nhóm văn hóa, ngôn ngữ, tôn giáo nguồn gốc về xã hội và chính trị 
đại diện cho hàng triệu triệu người nhập cư khác nhau. 
- Giáo dục góp phần cải tạo xã hội - làm giảm bớt những khác biệt về nguồn gốc 
xã hội cũng như về sắc tộc hay chủng tộc đã và đang được nhiều người chấp nhận. Phần 
lớn các trường đại học công cũng như tư đều rất tích cực ủng hộ mục tiêu “đa dạng dân 
chủ” này và thể hiện điều đó trong việc lựa chọn các sinh viên của mình. 
- Mục tiêu lớn của giáo dục là một cách “làm cho bản thân trở nên tốt hơn”, hay 
“vươn lên trên thế giới này”, nó như là một phần căn bản của Giấc mơ Mỹ. Hàng triệu 
người nhập cư tới Mỹ thường gắn liền những hy vọng của họ mong muốn có được một 
cuộc sống tốt đẹp hơn với một nền giáo dục tốt cho chính bản thân họ và quan trọng nhất 
cho con cái họ. Bước khởi đầu – cho dù mục tiêu cuối cùng là tiền tài, danh vọng, quyền 
lực hay chỉ đơn giản là kiến thức – thường bắt đầu từ ngưỡng cửa của trường đại học. 
Bốn là, chú trọng việc đánh giá chất lượng giảng dạy và đề cao trách nhiệm của GV 
Cuối học kỳ, trước kỳ thi hết môn, mỗi sinh viên được phát một mẫu “đánh giá 
giảng dạy”. Sinh viên được nhận xét về những điều bổ ích hay chưa bổ ích của môn học, 
ưu điểm và nhược điểm của môn học, ưu điểm và nhược điểm của người giảng dạy. 
Giáo sư không được can thiệp vào đánh giá này. 
HỘI THẢO KHOA HỌC: “GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC 
VÀ CAO ĐẲNG VIỆT NAM” 
193 
Đây là một hình thức xả “stress” mà các đại học Mỹ dành cho sinh viên. Đại học 
cũng có thể, trong một chừng mực nhất định, dựa trên những đánh giá của sinh viên để 
thay đổi một phần nội dung môn học, khiến cho nó dễ được thu nhận hơn. Một số đại 
học thông báo lại cho giáo sư bản tổng hợp những đánh giá của sinh viên đối với bài 
giảng của giáo sư này. 
Việc đề cao trách nhiệm của giáo viên được xác định như sau: 
- Mọi giáo viên đều có quyền tham gia quá trình đào tạo giáo viên ban đầu và các 
hoạt động đào tạo liên tục nhằm phát triển chuyên môn, qua đó giáo viên sẽ được cung 
cấp kiến thức và các kỹ năng cần thiết cho việc dạy dỗ một “dân số” học sinh ngày càng 
đa dạng với những nhu cầu giáo dục, xã hội và sức khỏe khác nhau. 
- Mọi giáo viên đều có những cơ hội liên tục tiếp thu kiến thức cùng các kỹ năng 
bổ sung cần thiết để có thể giảng dạy tốt những nội dung của từng môn học. 
- Mọi tiểu bang và cấp quận huyện phải kiến tạo được các chiến lược tích hợp 
nhằm thu hút, tuyển chọn, chuẩn bị, tái đào tạo và hỗ trợ việc phát triển chuyên môn cho 
các giáo viên, các nhà quản lý giáo dục cùng các nhà giáo dục khác, để hình thành một 
nguồn nhân lực gồm nhà giáo chuyên nghiệp hết sức tài giỏi để có thể giảng dạy những 
nội dung đầy thách đố. 
- Thiết lập các mối hợp tác, bất cứ lúc nào có thể được, giữa các cơ quan giáo dục 
ở địa phương, học viện giáo dục cao cấp, phụ huynh học sinh, giới lao động, kinh doanh 
cùng các hiệp hội nghề nghiệp ở địa phương, nhằm cung cấp và hậu thuẫn các chương 
trình phát triển chuyên môn cho các nhà giáo. 
Theo Bộ Giáo dục Mỹ, một trong những tiêu chuẩn mới được nhấn mạnh trong 
vấn đề đào tạo giáo viên chính là khả năng người thầy có thể tạo nên những bước đột 
phá để kéo cộng đồng đến gần lớp học hơn, từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy nhờ sự 
hỗ trợ của cộng đồng. 
Bởi lẽ, việc nâng cao chất lượng giáo dục quốc gia, như tài liệu hướng dẫn dành 
cho giáo viên của Bộ Giáo dục Mỹ khẳng định rõ là “không có trường học nào, thầy cô 
nào hay bất cứ một ai khác có thể làm điều này một mình”. Ngay từ năm 1994, cựu bộ 
trưởng giáo dục Mỹ Richard W. Riley đã nỗ lực hợp tác với hơn 400 gia đình, tổ chức 
giáo dục, khoa học, cộng đồng, tôn giáo và các doanh nghiệp để phát triển một dự án 
nâng cao chất lượng học tập của học sinh mang tên “Strong families, strong schools” 
BAN LIÊN LẠC CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÀ CAO ĐẲNG VIỆT NAM 
194 
(Gia đình vững mạnh, nhà trường vững mạnh). Mô hình nhà trường - thân thiện - gia 
đình, nhà trường - thân thiện - cộng đồng là một bước tiến lớn, đòi hỏi người dân bắt tay 
vào việc học và tự học - không chỉ vì con em mình, mà còn vì bản thân. 
Năm 1997, lần đầu tiên trong lịch sử tiểu bang, Sở Giáo dục Alaska3 đã xác nhận 
và công bố tám tiêu chuẩn cụ thể về kỹ năng và khả năng dành cho giáo viên và những 
ai công tác trong ngành giáo dục để nâng cao chất lượng giảng dạy, bao gồm: 
1. Người thầy phải mô tả được triết lý giáo dục của nhà sư phạm và nhấn mạnh 
được sự liên quan của triết lý đó với tác vụ dạy học của mình. 
2. Người thầy phải thông hiểu cách thức mà qua đó học sinh học hỏi và phát triển, 
cũng như áp dụng những điều này trong tác vụ dạy học của mình. 
3. Người thầy phải dạy cho học sinh biết cách tôn trọng các đặc tính cá nhân và 
văn hóa của riêng họ. 
4. Người thầy phải nắm rõ lĩnh vực nội dung dạy học của mình cũng như các 
phương pháp để giảng dạy nội dung này. 
5. Người thầy phải tạo cơ hội, giám sát và đánh giá quá trình học của học sinh. 
6. Người thầy phải kiến tạo và duy  ... i học, cao đẳng, không có khả năng đánh giá 
chất lượng giáo dục của toàn bộ hệ thống. Công tác quản lý ở các trường chưa phát huy 
được trách nhiệm và sự sáng tạo của đội ngũ nhà giáo, các nhà quản lý và sinh viên. 
Các yếu kém về chất lượng đào tạo và hiệu lực quản lý nhà nước về giáo dục đại 
học những năm qua bắt nguồn từ sự vi phạm các quy luật chi phối hoạt động của hệ 
thống giáo dục đại học và các thiếu sót, khuyết điểm ở 5 mặt công tác sau: 
a. Về hoạt động sư phạm: Các trường chưa xây dựng và công bố chuẩn đầu ra của 
các ngành đào tạo; chưa xây dựng và ban hành đầy đủ chương trình khung giáo dục đại 
học trình độ đại học và cao đẳng; chất lượng giảng viên đại học, cao đẳng chậm được 
nâng cao (tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ thấp, chỉ xấp xỉ 10% so với tổng số giảng 
viên đại học, cao đẳng trong 9 năm qua); phương pháp giảng dạy, kiểm tra đánh giá chậm 
được đổi mới; thư viện các trường còn nghèo, giáo trình, tài liệu chưa đáp ứng yêu cầu cả 
về số lượng và chất lượng; tỷ lệ thời gian thực hành cón ít và chất lượng thực hành của các 
ngành đào tạo nói chung còn hạn chế; chưa triển khai việc sinh viên đánh giá hoạt động 
giảng dạy của giảng viên, giảng viên đánh giá cán bộ quản lý. 
b. Về hoạt động quản lý hệ thống giáo dục đại học: Trong các đơn vị chức năng 
của Bộ Giáo dục và Đào tạo chưa xác định rõ đơn vị đầu mối giúp Bộ trưởng quản lý 
toàn diện các trường đại học, cao đẳng; việc theo dõi, giám sát hoạt động của các cơ sở 
giáo dục đại học chưa thường xuyên, không đầy đủ, nhiều trường chưa thực hiện nghiêm 
túc chế độ báo cáo hàng năm về Bộ Giáo dục và Đào tạo; các cơ chế, chính sách được 
ban hành chưa tạo động lực và sự cạnh tranh lành mạnh giữa các cơ sở giáo dục đại học; 
sự phân công trách nhiệm giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo với các Bộ, ngành và UBND các 
địa phương trong quản lý các trường đại học, cao đẳng chưa rõ; cơ sở dữ liệu để quản lý 
các trường chưa đầy đủ và đồng bộ; cơ chế phối hợp giữa Ban giám hiệu, Đảng uỷ và 
các Đoàn thể ở các trường chưa được quy định chính thức, rõ ràng bằng các văn bản 
hành chính, vì vậy việc vận dụng còn khác nhau ở các trường; việc thành lập Hội đồng 
trường theo yêu cầu của Luật Giáo dục 2005 không được triển khai ở hầu hết các trường 
đại học; đội ngũ cán bộ quản lý chậm được chuẩn hoá. 
HỘI THẢO KHOA HỌC: “GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC 
VÀ CAO ĐẲNG VIỆT NAM” 
349 
c. Về yêu cầu nâng cao trách nhiệm và khuyến khích sáng tạo của từng cá nhân: 
Chưa mạnh dạn chuyển chế độ biên chế sang chế độ hợp đồng có thời hạn đối với nhà 
giáo tại các trường công lập theo quy định của Chính phủ; chưa thực hiện cơ chế Hiệu 
trưởng quyết định trả lương cho giảng viên phù hợp với hiệu quả đóng góp của giảng 
viên; công tác đánh giá cán bộ hàng năm ở các trường còn nặng về hình thức, nể nang, 
kém thực chất; chưa thực hiện việc sinh viên đánh giá hoạt động giảng dạy của giảng 
viên. 
d. Về cơ chế tài chính: Cơ chế tài chính của giáo dục, trong đó có học phí chậm 
được đổi mới, bất hợp lý kéo dài, chưa tạo được động lực đủ mạnh để phát triển quy mô 
gắn với yêu cầu chất lượng ngày một cao hơn; hệ thống thang bảng lương còn mang tính 
bình quân, do đó chưa khuyến khích được sự năng động, sáng tạo của đội ngũ nhà giáo 
và cán bộ quản lý giáo dục; định mức chi phí cho đào tạo giữa các ngành, nghề còn 
mang tính bình quân, không sát thực tiễn; cơ chế giao ngân sách cho các cơ sở giáo dục 
còn bất hợp lý, không kiểm soát được trên diện rộng chất lượng đầu tư từ ngân sách; 
chưa thực hiện công khai tài chính, công khai nguồn lực, thiếu giám sát của cơ quan 
quản lý nhà nước, của các Bộ chủ quản các trường và giám sát của xã hội; việc thu hút 
đầu tư từ các nguồn lực xã hội cho giáo dục đại học (kể cả các trường công lập) còn hạn 
chế. 
e. Về tiếp thu, áp dụng và phát triển tri thức mới, công nghệ mới: Chưa có cơ chế 
và phương pháp giám sát tính hiện đại của tri thức và công nghệ được giảng dạy ở các 
trường đại học, cao đẳng. Chưa có cơ chế đánh giá và khuyến khích các trường giảng dạy 
và phát triển tri thức, công nghệ mới, cung cấp các giải pháp khoa học công nghệ cho nhu 
cầu phát triển các địa phương, các tổ chức, các địa bàn của đất nước. Chưa quan tâm đồng 
đều đến việc hình thành và phát huy năng lực nghiên cứu khoa học của các cơ sở giáo dục 
đại học. Việc quản lý nghiên cứu khoa học của các trường đại học, cao đẳng chưa gắn kết 
tốt với quản lý các trường đại học, cao đẳng. 
 Trong thời gian tới, trước nhu cầu đào tạo của xã hội tăng nhanh, số lượng các 
trường đại học sẽ tiếp tục tăng, nếu không có các giải pháp đổi mới quản lý toàn diện, 
quyết liệt, có tính đột phá thì không thể nâng cao được chất lượng đào tạo, hiệu quả đầu 
tư, hiệu lực quản lý của Nhà nước và nâng cao trách nhiệm của các cơ sở giáo dục đào 
tạo nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực có chất lượng cao của đất nước, bảo vệ lợi ích chính 
đáng của người học và yêu cầu không ngừng đổi mới tri thức để phục vụ xã hội. 
BAN LIÊN LẠC CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÀ CAO ĐẲNG VIỆT NAM 
350 
Vì vậy, ngành giáo dục và đào tạo xác định năm 2010 là năm mở đầu thực hiện 
đổi mới về chất quản lý giáo dục đại học trong 3 năm 2010 - 2012, coi đây là khâu đột 
phá đổi mới toàn diện, mạnh mẽ giáo dục đại học những năm tiếp theo và cấn tập trung 
cao độ trí tuệ, công sức để thực hiện. 
 2. Nhiệm vụ đổi mới toàn diện, mạnh mẽ quản lý giáo dục đại học giai đoạn 
2010 - 2012 
2.1. Tổ chức thảo luận trong toàn ngành và xã hội: “Làm gì để đảm bảo và 
nâng cao chất lượng đào tạo?”. Cần tổ chức cuộc thảo luận này để thống nhất nhận 
thức không thể tiếp tục phát triển quy mô giáo dục đại học mà lại buông lỏng quản lý 
chất lượng như thời gian qua. Các bên liên quan bao gồm quản lý nhà nước, quản lý nhà 
trường, giảng viên, sinh viên, người sử dụng lao động và xã hội đều có trách nhiệm về 
chất lượng đào tạo, trong đó đổi mới quản lý nhà nước về giáo dục đại học là khâu đột 
phá để đảm bảo và nâng cao chất lượng đào tạo. Tổ chức công tác tuyên truyền để các 
cơ sở giáo dục đại học, các giảng viên, các Sở Giáo dục và Đào tạo và các cơ quan báo 
chí đều biết và thực hiện 11 giải pháp sẽ được triển khai và 23 văn bản quản lý nhà nước 
về giáo dục đại học sẽ được ban hành theo Nghị quyết này và chương trình hành động 
của Bộ Giáo dục và Đào tạo để đổi mới toàn diện, mạnh mẽ quản lý giáo dục đại học. 
2.2. Rà soát lại các chỉ tiêu phát triển giáo dục đại học giai đoạn 2010-2020 
Các mục tiêu và chỉ số phát triển giáo dục đại học đến năm 2020 đã được xác định 
trong Nghị quyết số 14/2005/NQ-CP ngày 2/11/2005 của Chính phủ về đổi mới cơ bản và 
toàn diện giáo dục đại học Việt nam giai đoạn 2006 - 2020 và Quyết định số 
121/2007/QĐ-TTg ngày 27/7/2007 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Quy hoạch 
mạng lưới các trường đại học và cao đẳng giai đoạn 2006 - 2020”. Qua thực tế, việc phát 
triển quy mô đào tạo và mạng lưới các trường đã có nhiều thay đổi so với dự báo trước 
đây. Vì vậy, Bộ GDĐT cần rà soát, điều chỉnh cho phù hợp với thực tiễn, kinh nghiệm 
quốc tế báo cáo Thủ tướng Chính phủ, đồng thời tăng cường công tác dự báo để các mục 
tiêu và chỉ số phát triển giáo dục đại học có tính khả thi, làm cơ sở xây dựng Chiến lược 
phát triển giáo dục giai đoạn 2011 - 2020. 
 2.3. Đổi mới về chất công tác quản lý giáo dục đại học 
 2.3.1. Hoàn thiện và tổ chức thực hiện hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật 
về giáo dục đại học, trong đó đặc biệt lưu ý đến các văn bản quy định về trách nhiệm 
quản lý nhà nước về giáo dục, điều lệ và quy chế hoạt động của các loại hình trường, 
HỘI THẢO KHOA HỌC: “GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC 
VÀ CAO ĐẲNG VIỆT NAM” 
351 
quy chế đào tạo, quy định về kiểm định chất lượng đào tạo, về tổ chức và hoạt động của 
Hội đồng trường, các văn bản triển khai Nghị quyết số 35/2009/QH12 ngày 19/6/2009 
của Quốc hội khoá XII về chủ trương, định hướng đổi mới một số cơ chế tài chính trong 
giáo dục và đào tạo từ năm học 2010 - 2011 đến năm học 2014 – 2015 và Luật sửa đổi, 
bổ sung một số điều của Luật Giáo dục 2005 vừa được Quốc hội thông qua. 
2.3.2. Đổi mới quản lý nhà nước về giáo dục đại học trong cơ quan Bộ Giáo dục 
và Đào tạo theo hướng giao Vụ Giáo dục Đại học là đơn vị đầu mối giúp Bộ trưởng Bộ 
GDĐT quản lý các cơ sở giáo dục đại học trong cả nước, làm rõ trách nhiệm, cơ chế 
phối hợp của các đơn vị thuộc cơ quan Bộ. Tiếp tục thực hiện đơn giản hóa các thủ tục 
hành chính, triển khai các quy trình “một cửa, một dấu” trong việc xin thành lập trường 
đại học, cao đẳng, mở ngành và tuyển sinh. Tổ chức triển khai việc các Sở Giáo dục và 
Đào tạo, các cơ sở giáo dục đại học tham gia đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của lãnh 
đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo và hoạt động của các Vụ, Cục liên quan trong cơ quan Bộ. 
 2.3.3. Phân công, phân cấp quản lý các trường đại học, cao đẳng theo hướng phân 
công rõ trách nhiệm quản lý nhà nước giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo và các Bộ, ngành 
quản lý trường và Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố. Tăng cường năng lực bộ máy 
giúp việc cho các Bộ, ngành để quản lý trường trực thuộc, bộ máy giúp việc cho UBND 
các tỉnh để thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát các trường đại học, cao đẳng trên địa 
bàn. 
Phát huy cao độ tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm, tự kiểm soát bên trong của các 
trường, trên cơ sở các quy định của nhà nước và của các trường, tăng cường công tác 
giám sát và kiểm tra của nhà nước, của xã hội và của bản thân các cơ sở. Thực hiện 
quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế đối 
với đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Triển khai thực hiện 
Quy chế công khai đối với các cơ sở giáo dục ban hành theo Thông tư số 09/2009/TT-
BGDĐT ngày 7/5/2009 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Đến 15/01/2010, cơ sở giáo dục 
đại học nào không công bố 3 nội dung cần công khai tại các nơi được quy định thì sẽ 
không được xem xét giao chỉ tiêu tuyển sinh 2010. 
BAN LIÊN LẠC CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÀ CAO ĐẲNG VIỆT NAM 
352 
Kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện các cam kết trong đề án thành lập trường về cơ 
sở vật chất, đội ngũ nhà giáo, chương trình, giáo trình nhằm bảo đảm và từng bước nâng 
cao chất lượng đào tạo; có cơ chế xử lý nghiêm khắc đối với các trường sau 3 năm thành 
lập không đáp ứng đủ các tiêu chí, điều kiện của một trường đại học, cao đẳng như cam 
kết của các nhà đầu tư. 
Đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra hoạt động liên kết đào tạo, đào tạo theo hình thức 
vừa làm vừa học, đào tạo từ xa, đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ. 
2.3.4. Đẩy mạnh đào tạo theo nhu cầu xã hội: Sơ kết 3 năm (2008-2010) việc triển 
khai thực hiện đào tạo theo nhu cầu xã hội và xây dựng kế hoạch đẩy mạnh việc đào tạo 
theo nhu cầu xã hội cấp quốc gia, tại mỗi địa phương và mỗi cơ sở đào tạo. 
2.3.5. Quy hoạch xây dựng các đại học trong các tỉnh, thành phố; quy hoạch và 
xây dựng ký túc xá sinh viên. Triển khai thực hiện quy hoạch xây dựng hệ thống các 
trường đại học, cao đẳng tại vùng Thủ đô Hà Nội và vùng thành phố Hồ Chí Minh. Triển 
khai thực hiện đề án xây dựng ký túc xá sinh viên các trường đại học, cao đẳng với mục 
tiêu đến năm 2011 tạo thêm khoảng 200.000 chỗ ở cho sinh viên. 
 2.3.6. Nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng bao 
gồm xây dựng tiêu chuẩn cụ thể chức danh Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, triển khai 
công tác Quy hoạch cán bộ lãnh đạo trường giai đoạn 2010 – 2015, tiếp tục triển khai 
các khoá bồi dưỡng Hiệu trưởng trường đại học, cao đẳng. 
 2.3.7. Đổi mới cơ chế tài chính cho giáo dục đại học 
Kiên quyết thực hiện “3 công khai” từ năm học 2009-2010, gắn với trách nhiệm 
của người đứng đầu các cơ sở giáo dục và trách nhiệm xử lý của các cơ quan chức năng 
của Bộ. 
Hướng dẫn và kiểm tra các trường áp dụng mức trần học phí mới theo hướng tăng 
học phí phải gắn liền với các giải pháp cụ thể để nâng cao chất lượng đào tạo. Thực hiện 
tốt các chính sách miễn giảm học phí, chính sách tín dụng sinh viên và việc cấp bù học 
phí được miễn giảm cho các trường. 
 2.3.8. Đẩy mạnh việc đánh giá và kiểm định chất lượng giáo dục đại học theo 
hướng đẩy nhanh tiến độ tự đánh giá của các trường đại học và cao đẳng, triển khai 
HỘI THẢO KHOA HỌC: “GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC 
VÀ CAO ĐẲNG VIỆT NAM” 
353 
từng bước việc kiểm định các trường đại học, cao đẳng; xây dựng tiêu chuẩn và hình 
thành một số cơ quan kiểm định chất lượng giáo dục đại học độc lập. 
2.3.9. Đổi mới cơ quan quản lý và triển khai nghiên cứu khoa học ở các trường 
đại học, cao đẳng: 
Hình thành cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa Vụ Giáo dục đại học và Vụ Khoa học, 
Công nghệ và Môi trường để hoạt động nghiên cứu khoa học phục vụ xã hội trở thành 
nhiệm vụ thường xuyên của các cơ sở đào tạo đại học, kinh phí nhà nước cho nghiên cứu 
khoa học được sử dụng có hiệu quả; các luận án tiến sĩ phải là các công trình nghiên cứu 
nghiêm túc, góp phần tạo ra tri thức mới và các giải pháp mới phục vụ phát triển đất 
nước. 
Triển khai việc dạy về phương pháp nghiên cứu khoa học cho tất cả các sinh viên 
phù hợp với trình độ đại học và cao đẳng. 
Có cơ chế khuyến khích công bố các kết quả nghiên cứu ở các tạp chí có uy tín ở 
nước ngoài, hình thành ở các cơ sở giáo dục đại học tổ chức chuyên trách về hướng dẫn 
bảo vệ và khai thác sở hữu trí tuệ của các giảng viên. Phối hợp với Bộ Khoa học và 
Công nghệ, các Hội nghề nghiệp và các địa phương để phát triển thị trường khoa học và 
công nghệ. Tôn vinh và tạo điều kiện ngày càng tốt hơn để các nhà giáo ở các đại học, 
cao đẳng nghiên cứu đạt kết quả xuất sắc. 
 3. Tổ chức thực hiện 
 3.1. Trên cơ sở Nghị quyết của Ban Cán sư Đảng, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào 
tạo xây dựng chương trình hành động triển khai thực hiện trong 3 năm 2010-2012. 
 3.2. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo phân công một Thứ trưởng phụ trách trực 
tiếp chỉ đạo triển khai thực hiện chương trình hành động của Bộ để thực hiện Nghị quyết 
này; chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành 
phố trực thuộc trung ương hoàn thiện và triển khai thực hiện hệ thống văn bản quy phạm 
pháp luật về giáo dục đại học. 
3.3. Hàng quý, Ban cán sự Đảng đánh giá tiến độ, kết quả thực hiện Nghị quyết, 
đánh giá kết quả thực hiện chương trình hành động để thực hiện Nghị quyết này hàng 
năm khi tổng kết năm học khối đại học. 
BAN LIÊN LẠC CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÀ CAO ĐẲNG VIỆT NAM 
354 
Nghị quyết này được phổ biến cho Đảng bộ Bộ Giáo dục và Đào tạo để phối hợp 
thực hiện. Đồng chí Ủy viên Ban Cán sự Đảng, Bí thư Đảng ủy Bộ có trách nhiệm triển 
khai Nghị quyết trong Đảng bộ Bộ Giáo dục và Đào tạo một cách phù hợp. 
Nơi nhận: 
- Thường trực Ban Bí thư (để báo cáo); 
- Văn phòng TW Đảng (để báo cáo); 
- Ban Tuyên giáo TƯ (để báo cáo); 
- Văn phòng Quốc hội (để báo cáo); 
- Đảng bộ Bộ GD&ĐT (để phối hợp); 
- Các đơn vị thuộc Bộ (để thực hiện) 
- Lưu: VPBCS. 
TM. BAN CÁN SỰ ĐẢNG 
BÍ THƢ 
(Đã ký) 
Nguyễn Thiện Nhân 
HỘI THẢO KHOA HỌC: “GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC 
VÀ CAO ĐẲNG VIỆT NAM” 
355 
CHỊU TRÁCH NHIỆM NỘI DUNG 
BIÊN TẬP 
THIẾT KẾ BÌA VÀ TRÌNH BÀY 
BAN TỔ CHỨC HỘI THẢO