Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức hệ thống thông tin kế toán quản trị tại các doanh nghiệp sản xuất và chế biến chè trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên

n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 217 
NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TỔ CHỨC HỆ THỐNG 
THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ 
TẠI CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT VÀ CHẾ BIẾN CHÈ 
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN 
TS.Trần Thị Nhung* - TS.Nguyễn Thị Lan Anh* 
* Trường Đại học Kinh tế & Quản trị kinh doanh 
Tóm tắt 
Công tác tổ chức hệ thống thông tin (HTTT) kế toán quản trị (KTQT) giữ vai trò quan 
trọng, là nền móng cho hoạt động thành công của một tổ chức. Khi công nghệ thông tin 
(CNTT) phát triển tiến bộ, các hệ thống kế toán thủ công đã dần trở nên không đáp ứng đủ 
cho nhu cầu của quyết định (Brecht và Martin, 1996). Do đó, các doanh nghiệp (DN) trong 
nền kinh tế xem HTTT ứng dụng CNTT như một phương tiện để đảm bảo lưu thông hiệu 
quả. Dòng chảy thông tin lưu thông hiệu quả và việc tăng cường hiệu quả việc ra quyết 
định quyết định quản lý, từ đó làm tăng khả năng đạt được mục tiêu chiến lược của DN 
(Manson, McCartney, và Sherer, 2001). Thông qua kết quả khảo sát các yếu tố ảnh hưởng 
đến HTTT KTQT tại 33 DN sản xuất và chế biến Chè trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, bài 
viết vận dụng phương pháp phân tích, so sánh đánh giá thực trạng và phân tích ảnh 
hưởng của các yếu tố tới HTTT KTQT tại các DN sản xuất và chế biến Chè trên địa bàn 
tỉnh Thái Nguyên. Từ đó, đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của 
HTTT KTQTị tại các DN này. 
Từ khóa: HTTT, KTQT, DN sản xuất và chế biến Chè. 
Giới thiệu 
Trong sự phát triển của nền kinh tế, thông tin được xem là dòng máu của tổ chức, là 
mạch gắn những bộ phận của tổ chức lại với nhau. Mọi hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh 
nói chung và công tác quản trị nói riêng, đều cần có thông tin và theo quan điểm quản trị hiện 
đại thông tin được xem như là một nguồn lực thứ tư của một tổ chức. Thông tin trong DN 
được cung cấp bởi nhiều phòng chức năng khác nhau, trong đó thông tin KTQT được xem là 
then chốt và là nguồn cung cấp thông tin thường xuyên cho quản trị nội bộ DN. Trong DN, 
thông tin tồn tại ở nhiều dạng và phục vụ các mục đích khác nhau cho nhà quản trị, giúp NQT 
tạo ra giá trị cho DN. 
Với lịch sử phát triển từ lâu đời cho đến nay, đặc biệt sau Festival Trà quốc tế Thái 
Nguyên Việt Nam, các năm 2011, 2013 và 2015 vị thế ngành Chè và người làm Chè Thái 
Nguyên đã được cả nước và trên thế giới biết đến nhiều hơn. Sản phẩm Chè đã có những 
bước ngoặt lớn trong công tác sản xuất, chế biến và xuất khẩu ra các nước trên thế giới. Gắn 
liền với sự phát triển trên các DN sản xuất và chế biến (SX&CB) Chè trên địa bàn tỉnh Thái 
Nguyên cũng đã và đang phấn đấu tạo ra những lợi thế riêng cho mình. Để phát triển bền 
vững, tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm Chè so với thị trường trong và ngoài nước, 
ngành Chè phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: Thông tin, nguyên liệu, chất lượng, giá cả, thị 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 218 
trường, hàng tồn kho, lao động, vốn, các biện pháp marketing, các kênh phân phối, giới thiệu 
sản phẩm... Trước áp lực cạnh tranh ngày càng mạnh mẽ, các DN cần sử dụng các công cụ 
quản lý của mình, phát huy tốt vai trò của công cụ HTTT KTQT được xem là vấn đề then 
chốt cho sự phát triển của DN. 
Trên thực tế, vai trò HTTT trong các DN SX&CB Chè hiện nay chưa được phát huy 
hiệu quả. HTTT kế toán tại các DN SX&CB Chè mới chỉ tập trung cho việc thiết lập thông tin 
của kế toán tài chính (KTTC), vai trò của công cụ quản lý kinh tế đắc lực là HTTT KTQT 
chưa thực sự được quan tâm khai thác. Do đó, nguồn thông tin KTQT của các DN SX&CB 
Chè Thái Nguyên hiện chưa mang lại hiệu quả cao, chưa đảm bảo tính kịp thời, đầy đủ, chính 
xác và đáng tin cậy trong công tác cung cấp thông tin KTQT cho mọi hoạt động quản trị của 
nhà quản lý các cấp trong DN. 
Trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế như hiện nay, nếu HTTT kế toán nói chung 
và HTTT KTQT nói riêng không được ứng dụng và phát triển thì các DN SX&CB Chè khó 
có thể đứng vững trong môi trường cạnh tranh của khu vực và trên thế giới. Trên thực tế, hoạt 
động HTTT KTQT của các DN SX&CB Chè trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên còn chưa hiệu 
quả, HTTT KTQT bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, việc nghiên cứu, phân tích, đánh giá mức 
độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến HTTT KTQT là hết sức cần thiết giúp các DN SX&CB 
Chè trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên có cái nhìn tổng thể và chi tiết về thực trạng các yếu tố ảnh 
hưởng. Từ đó, có những giải pháp riêng phù hợp với điều kiện, khả năng từng DN nhằm khắc 
phục ảnh hưởng đó. 
1. Cơ sở lý thuyết và mô hình nghiên cứu 
Nhằm đánh giá ảnh hưởng của các yếu tố đến HTTT KTQT đã có nhiều tác giả trong 
và ngoài nước nghiên cứu đến, điển hình là các nghiên cứu của các tác giả: Xu và cộng sự 
(2003); Noor & Molcolm (2007); Komala (2012); Nguyễn Bích Liên (2012); Ahmad Al-
Hiyari và cộng sự (2013); Nabizadeh & Omrani (2014); Meiryani (2014); Võ Văn Nhị và 
cộng sự (2014); Rapina (2014); Nguyễn Thị Hồng Nga (2014); Inta Budi Setya Nusa (2015); 
Đậu Thị Kim Thoa (2015); Trần Thị Nhung (2016); Tô Thiên Hồng (2017). Tổng hợp những 
nghiên cứu trên tác giả đưa ra 7 nhóm các yếu tố có ảnh hưởng đến công tác tổ chức HTTT 
KTQT, gồm: NQT; Nguồn nhân lực kế toán; CNTT; Môi trường DN; Chuyên gia tư vấn; Văn 
bản pháp quy; Nguồn lực tài chính. Tuy nhiên, nghiên cứu liên quan đến các yếu tố ảnh 
hưởng đến HTTT KTQT tại các DN sản xuất và chế biến Chè trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, 
bằng phương pháp phân tích định lượng thì chưa có tác giả nào nghiên cứu đến. Với quan 
điểm kế thừa những nghiên cứu trước, gắn lý thuyết với thực tiễn các yếu tố được tác giả đưa 
ra trong nghiên cứu này gồm: 
Nhà quản trị: 
HTTT kế toán phụ thuộc vào môi phong cách ra quyết định của nhà quản trị 
(Lawrence A. Gordon, Danny Miller,1976). Nhà quản trị là những người vạch ra mục tiêu, 
chiến lược của DN. Các mục tiêu, chiến lược này sẽ được thể hiện trong các yêu cầu của 
HTTT KTQT. Mặt khác, sự tham gia của các nhà quản lý cấp cao sẽ khuyến khích quá trình 
tổ chức và phát triển HTTT KTQT. Và phần quan trọng chính là sự xét duyệt và phê chuẩn 
các giai đoạn phát triển hệ thống từ lúc bắt đầu cho đến khi hoàn thành (Thái Phúc Huy và 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 219 
cộng sự, 2012). Sự hỗ trợ của ban quản lý cấp cao là một nhân tố xác định thành công hay 
thất bại khi thực hiện và phát triển HTTT kế toán (Sandesh Sheth, 2010), (Komala, 2012). 
Thêm vào đó, sự am hiểu của ban quản lý cấp cao về CNTT và kế toán đóng vai trò tích cực 
trong việc thực hiện và triển khai HTTT KTQT, bởi vì họ có thể hiểu được các yêu cầu của 
một HTTT kế toán và sau đó vận dụng kiến thức về CNTT, để xác định việc triển khai CNTT 
sao cho phù hợp với nhu cầu thông tin của đơn vị (Noor Azizi Ismail và cộng sự, 2007). Bên 
cạnh đó, theo quy định của Luật Kế toán, người đứng đầu DN có trách nhiệm trong việc tổ 
chức và chỉ đạo thực hiện công tác kế toán trong DN. Vì vậy, tuân thủ các quy định pháp luật 
của nhà quản trị cũng tạo nên sự thuận lợi cho việc tổ chức và vận hành HTTT KTQT tại DN 
theo yêu cầu của pháp luật về kế toán (Tô Hồng Thiên, 2017). Yêu cầu quản lý và trình độ 
quản lý ảnh hưởng đến HTTT KTQT trong DN (Trần Thị Nhung, 2017). 
Yếu tố nhà quản trị (QT) ảnh hưởng đến HTTT KTQT được đánh giá trên 3 tiêu chí: 
(QT1) Nhà quản trị có sự am hiểu về KTQT; (QT2) Nhu cầu thông tin của nhà quản trị; 
(QT3) Am hiểu và tuân thủ pháp luật. 
Nguồn nhân lực kế toán: 
Nguồn nhân lực kế toán những người trực tiếp tham gia vận hành HTTT kế toán: Thu 
thập, xử lý, lưu trữ và lập báo cáo kế toán. Nhân viên kế toán phải có kỹ năng và hiểu biết kế 
toán. Khi nhân viên kế toán có trình độ chuyên môn sẽ giúp giảm thiểu các sai sót trong ghi 
chép và xử lý dữ liệu kế toán, cũng như giúp cho HTTT kế toán vận hành một cách suôn sẻ 
hơn (Luật Kế toán Việt Nam, 2015). Như vậy, công tác huấn luyện, cập nhật kiến thức cho 
nhân viên kế toán là hết sức cần thiết (Đậu Thị Kim Thoa, 2015). Nhân viên kế toán phải có 
đạo đức nghề nghiệp, ý thức tuân thủ pháp luật (Luật Kế toán Việt Nam, 2015) và trách nhiệm 
nghề nghiệp (Nguyễn Thị Hồng Nga, 2014; Luật Kế toán Việt Nam, 2015). Ngoài ra, kinh 
nghiệm làm việc cũng ảnh hưởng đáng kể đến tính hữu hiệu của HTTT kế toán (Dehghanzade 
và cộng sự, 2011). 
Nguồn nhân lực kế toán (NL) ảnh hưởng đến HTTT KTQT được đánh giá trên các 
tiêu chí: (NL1) Nhân viên kế toán được đào tạo về kế toán quản trị; (NL2) Nhân viên kế toán 
có độ am hiểu về hệ thống thông tin KTQT; (NL3) Nhân viên kế toán biết sử dụng phần mềm 
KTQT; (NL4) Nhân viên kế toán có trách nhiệm; (NL5) Nhân viên kế toán có đạo đức; (NL6) 
Nhân viên kế toán có ý thức tuân thủ pháp luật; (NL7) Nhân viên kế toán được phân công 
công việc phù hợp với trình độ chuyên môn 
CNTT: 
Ứng dụng CNTT trong HTTT kế toán, sẽ giúp gia tăng khả năng và năng lực làm việc 
của kế toán trong quá trình xử lý dữ liệu và làm cho chất lượng dữ liệu tạo ra từ hệ thống có 
chất lượng hơn (Xu và cộng sự, 2003). Sự xuất hiện của CNTT trong HTTT KTQT là một hệ 
thống sáng tạo, hỗ trợ các đơn vị kinh doanh, từ các tập đoàn lớn cho tới các DN siêu nhỏ 
trong quản lý hoạt động của họ (Francis Pol C. Lim, 2013). Thực hiện công việc kế toán trên 
phần mềm kế toán sẽ hạn chế được các sai sót do con người gây ra; nâng cao hiệu quả hoạt 
động của hệ thống, tránh trùng lắp giữa các phần hành kế toán; hạn chế sử dụng giấy tờ, giúp 
tiết kiệm chi phí (Nguyễn Bích Liên, 2012). CNTT là bao gồm hệ thống thiết bị CNTT và 
truyền thông, phần mềm kế toán (Noor & Molcolm, 2007; Nguyễn Thị Hồng Nga, 2014). 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 220 
Ngoài ra, hệ thống mạng internet rất cần thiết cho việc trao đổi thông tin kết nối các bộ phận 
trong một tổ chức với nhau (Noor & Molcolm, 2007; Đậu Thị Kim Thoa, 2015). 
Các tiêu chí đo lường công nghệ thông tin (CNTT) đến HTTT KTQT gồm: (CNTT1) 
Thiết bị công nghệ phù hợp với nhu cầu sử dụng; (CNTT2) Phần mềm đáp ứng nhu cầu sử 
dụng; (CNTT3) Phần mềm hoạt động ổn định; (CNTT4) Hệ thống mạng được thiết lập phù 
hợp với nhu cầu sử dụng; (CNTT5) Hệ thống mạng hoạt động ổn định; (CNTT6) Thiết bị lưu 
trữ an toàn và bảo mật. 
Môi trường DN: 
HTTTKT phụ thuộc vào môi trường, đặc trưng của tổ chức (Lawrence A. Gordon, 
Danny Miller,1976). Môi trường làm việc là một khái niệm rộng bao gồm tất cả những gì có 
liên quan, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động và sự phát triển, nâng cao năng lực công tác của 
mỗi cá nhân, cán bộ, công chức. Môi trường làm việc bao gồm môi trường bên trong và môi 
trường bên ngoài (Lý Thị Kim Bình, 2008). Theo nghiên cứu của Xu và cộng sự (2003), cơ 
cấu tổ chức, văn hóa tổ chức, các chính sách là thành phần của nhân tố tổ chức ảnh hưởng đến 
HTTT kế toán. Còn Nguyễn Bích Liên (2012) đã đưa ra các thành phần của nhân tố môi 
trường bao gồm: văn hóa đơn vị, cơ cấu tổ chức. Ngoài ra, khi nghiên cứu về các nhân tố ảnh 
hưởng đến chất lượng thông tin kế toán, Nguyễn Thị Hồng Nga (2014) đã nêu ra các thành 
phần của môi trường làm việc gồm tổng hòa các nhân tố bên trong và bên ngoài của đơn vị, 
có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến các hoạt động của đơn vị như: Văn hóa đơn vị; Cơ 
cấu tổ chức của đơn vị; Chính sách đãi ngộ; Áp lực công việc. 
Tổng hợp các quan điểm trên, môi trường doanh nghiệp (MT) ảnh hưởng đến HTTT 
KTQT được đánh giá trên 6 tiêu chí: (MT1) Văn hóa công sở; (MT2) Cơ cấu tổ chức bộ máy 
quản lý; (MT3) Cơ cấu tổ chức bộ máy kế toán; (MT4) Chính sách đãi ngộ hợp lý; (MT5) Hệ 
thống kiểm soát nội bộ hoạt động hiệu quả; (MT6) Áp lực công việc của nhân viên kế toán. 
Chuyên gia tư vấn: 
Chuyên gia tư vấn là người có khả năng hỗ trợ phân tích hệ thống hiện tại, thiết kế hệ 
thống mới và lập trình các ứng dụng xử lý bằng máy vi tính. Các chuyên gia tư vấn trong môi 
trường ứng dụng cộng nghệ thông tin cần phải có trình độ kiến thức về công nghệ thông tin 
lẫn kiến thức về KTQT. Chuyên gia tư vấn có thể từ bên trong hoặc bên ngoài DN, có khả 
năng tư vẫn, hỗ trợ nhân viên kế toán trong việc thực hiện các công việc kế toán. Họ là những 
người có kiến thức và kinh nghiệm sâu rộng liên quan đến tổ chức hệ thống kế toán, tổ chức 
hệ thống kiểm soát và cả ứng dụng CNTT trong hoạt động quản lý của đơn vị (Thái Phúc Huy 
và cộng sự, 2012). Sự hỗ trợ được cung cấp bởi các chuyên gia bên ngoài, giúp các đơn vị tin 
học hóa các quy trình lưu trữ hồ sơ và có cái nhìn rộng hơn cả về nhu cầu thông tin và khả 
năng xử lý thông tin (Noor Azizi Ismail và cộng sự, 2007). Bên cạnh đó, việc thiếu nhân viên 
kế toán có kinh nghiệm và chuyên gia CNTT bên trong đơn vị, thường dẫn đến một mức độ 
thấp hơn về nhận thức và sự hiểu biết về tầm quan trọng của thông tin kế toán và khả năng 
vận dụng CNTT để tạo ra thông tin. Sự tồn tại của nhân viên kế toán kinh nghiệm có thể giúp 
nhà quản lý hiểu được tầm quan trọng của thông tin kế toán trong việc giám sát hoạt động tài 
chính, còn nhân viên CNTT có thể hỗ trợ trong việc xác định công nghệ phù hợp để tạo ra các 
thông tin cần thiết đáp ứng nhu cầu sử dụng (Noor Azizi Ismail và cộng sự, 2007). 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 221 
Như vậy, có thể tổng hợp các chỉ tiêu đánh giá ảnh hưởng của chuyên gia tư vấn (TV) 
đến HTTT KTQT bao gồm: (TV1) Chuyên gia bên trong doanh nghiệp về hệ thống thông tin 
kế toán quản trị; (TV2) Chuyên gia bên trong doanh nghiệp về công nghệ thông tin; (TV3) 
Chuyên gia bên ngoài doanh nghiệp về hệ thống thông tin kế toán quản trị; (TV4) Chuyên gia 
bên ngoài doanh nghiệp về công nghệ thông tin. 
Văn bản pháp quy: 
Văn bản pháp quy là khung pháp lý chi phối công tác kế toán như: Luật Kế toán, 
Chuẩn mực Kế toán, Chế độ Kế toán, các Thông tư, Nghị định (Xu và cộng sự, 2003; Võ Văn 
Nhị và cộng sự, 2014; Nguyễn Thị Hồng Nga, 2014). Mọi DN đều hoạt động trong một môi 
trường pháp lý, chịu sự chi phối và ảnh hưởng từ các chính sách của Nhà nước. Những chính 
sách thông thoáng, mang tính hướng dẫn cho các DN sẽ là môi trường tốt cho DN hoạt động 
(Trần Thị Nhung, 2017). Ảnh hưởng của văn bản pháp quy (VB) đến HTTT KTQT được 
đánh giá trên 3 tiêu chí: (VB1) Các bộ luật liên quan; (VB2) Chế độ, chuẩn mực kế toán; 
(VB3) Thông tư hướng dẫn sửa đổi, bổ sung chính sách KTQT. 
Năng lực tài chính: 
Là khả năng bảo đảm nguồn lực tài chính cho hoạt động của DN nhằm đạt được các 
mục đích mà DN đã đề ra. Năng lực tài chính thể hiện ở khả năng đảm bảo nguồn vốn mà DN 
có khả năng huy động đáp ứng nhu cầu vốn cho các hoạt động của DN, được thể hiện ở quy 
mô nguồn vốn, khả năng huy động và sử dụng vốn có hiệu quả, năng lực quản lý tài chính 
trong DN. Năng lực tài chính tác động đến hành vi của nhà quản trị, quyết định đưa ra các 
chính sách, mục tiêu phát triển của DN đều có phần xuất phát từ năng lực tài chính. Đặc biệt, 
đối với những DN có quy mô vừa và nhỏ thì năng lực tài chính thường bị giới hạn. Chính vì 
vậy, tác giả đã đề xuất thêm yếu tố năng lực tài chính vào phân tích nhân tố. 
Năng lực tài chính (TC) ảnh hưởng đến HTTT KTQT được đánh giá trên 3 tiêu chí: 
(TC1) Quy mô nguồn vốn của DN; (TC2) Khả năng huy động và sử dụng vốn; (TC3) Năng 
lực quản lý tài chính. 
H1: Nhà quản trị  ... tắt bật máy và phần mềm thường không theo 
đúng quy trình, gây lỗi trong quá trình sử dụng. Mặt khác, một số phần mềm kế toán sử dụng 
do kinh phí DN đầu tư không cao, nên tính năng của các phần mềm mua về chưa đầy đủ. 
+ Môi trường DN: 
Theo kết quả tính toán ở bảng cho ta thấy, yếu tố thuộc về môi trường DN như văn 
hóa công sở (có bình quân ý kiến 2,78, độ lệch chuẩn 0,887), áp lực làm việc của nhân viên kế 
toán (có bình quân ý kiến 2,93, độ lệch chuẩn 0,732) đều được đánh giá đạt mức bình thường. 
Các yếu tố còn lại cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý, cơ cấu tổ chức bộ máy kế toán, chính sách 
đãi ngộ hợp lý, hệ thống kiểm soát hoạt động hiệu quả được đánh giá ở mức yếu. 
Bảng 4. Bảng thực trạng Môi trường DN trong DN SX&CB Chè Thái Nguyên 
N 
Giá trị 
nhỏ nhất 
Giá trị 
lớn nhất 
Trung bình 
ý kiến 
Độ lệch 
chuẩn 
Đánh giá 
Văn hóa công sở (MT1) 99 1 5 2,78 ,887 
Bình 
thường 
Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý (MT2) 99 1 4 1,97 ,597 Yếu 
Cơ cấu tổ chức bộ máy kế toán (MT3) 99 1 4 2,03 ,839 Yếu 
Chính sách đãi ngộ hợp lý (MT4) 99 2 4 2,23 ,470 Yếu 
Hệ thống kiểm soát nội bộ hoạt động 
hiệu quả (MT5) 
99 1 4 2,42 ,701 Yếu 
Áp lực công việc của nhân viên kế toán 
(MT6) 
99 1 4 2,93 ,732 
Bình 
thường 
(Nguồn: Tổng hợp tính toán từ phiếu điều tra) 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 226 
+ Chuyên gia tư vấn: 
Kết quả tính toán ở bảng cho thấy, các yếu tố chuyên gia bên trong DN về HTTT 
KTQT và CNTT đa phần đều chưa có, đạt mức kém. Chuyên gia bên trong DN về CNTT còn 
chưa có đạt mức yếu. Các DN phần lớn mới chỉ tham khảo ý kiến từ các chuyên gia CNTT 
bên ngoài DN. 
Bảng 5. Bảng thực trạng chuyên gia tư vấn trong DN SX&CB Chè Thái Nguyên 
N 
Giá trị 
nhỏ nhất 
Giá trị 
lớn nhất 
Trung bình 
ý kiến 
Độ lệch 
chuẩn 
Đánh giá 
Chuyên gia bên trong DN về HTTT 
KTQT (TV1) 
99 1 5 1,85 ,896 Yếu 
Chuyên gia bên trong DN về CNTT 
(TV2) 
99 1 5 1,73 ,806 Rất yếu 
Chuyên gia bên ngoài DN về HTTT 
KTQT (TV3) 
99 1 5 1,77 ,831 Rất yếu 
Chuyên gia bên ngoài DN về CNTT 
(TV4) 
99 2 4 2,82 ,541 
Bình 
thường 
 (Nguồn: Tổng hợp tính toán từ phiếu điều tra) 
+ Văn bản pháp quy: 
Về nguồn văn bản pháp quy, nhìn chung các DN SX&CB Chè đều nghiên cứu các văn 
bản pháp quy về bộ luật liên quan đến lĩnh vực hoạt động, Chế độ, Chuẩn mực kế toán, Thông 
tư hướng dẫn sửa đổi bổ sung chính sách KTQT. Các yếu tố trên đều đạt ở mức trung bình. 
Bảng 6. Bảng thực trạng NQT trong DN SX&CB Chè Thái Nguyên 
N 
Giá trị 
nhỏ nhất 
Giá trị 
lớn nhất 
Trung bình 
ý kiến 
Độ lệch 
chuẩn 
Đánh giá 
Các bộ luật liên quan (VB1) 99 2 4 2,95 ,522 Bình thường 
Chế độ, chuẩn mực kế toán (VB2) 99 2 4 2,86 ,589 Bình thường 
Thông tư hướng dẫn sửa đổi, bổ sung 
chính sách kế toán quản trị (VB3) 
99 2 4 2,88 ,558 Bình thường 
(Nguồn: Tổng hợp tính toán từ phiếu điều tra) 
+ Nguồn lực tài chính: 
Qua kết quả tính toán cho thấy quy mô nguồn vốn DN, khả năng huy động và sử dụng 
vốn, năng lực quản lý tài chính của DN chỉ đạt ở mức độ bình thường. 
Bảng 7. Bảng thực trạng NQT trong DN SX&CB Chè Thái Nguyên 
N 
Giá trị 
nhỏ nhất 
Giá trị 
lớn nhất 
Giá trị 
trung bình 
Độ lệch 
chuẩn 
Đánh giá 
Quy mô nguồn vốn của doanh nghiệp 
(TC1) 
99 2 4 2,94 ,793 Bình thường 
Khả năng huy động và sử dụng vốn (TC2) 99 2 4 2,75 ,896 Bình thường 
Năng lực quản lý tài chính (TC3) 99 2 4 2,97 ,931 Bình thường 
 (Nguồn: Tổng hợp tính toán từ phiếu điều tra) 
Như vậy, theo kết quả khảo sát trong 7 nhóm yếu tố ảnh hưởng đến HTTT KTQT tại 
các DN SX&CB Chè trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, thì những yếu tố ảnh hưởng ở mức yếu 
trở xuống bao gồm: 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 227 
(1) Nhóm yếu tố về nhân lực kế toán: Nhân viên kế toán được đào tạo về KTQT 
(NL1); Nhân viên kế toán có độ am hiểu về HTTT KTQT (NL2); Nhân viên kế toán được 
phân công công việc phù hợp với trình độ chuyên môn (NL7). 
(2) Nhóm yếu tố về công nghệ thông tin: Thiết bị công nghệ phù hợp với nhu cầu sử 
dụng (CNTT1); Phần mềm đáp ứng nhu cầu sử dụng (CNTT2); Phần mềm hoạt động ổn định 
(CNTT3); Hệ thống mạng được thiết lập phù hợp với nhu cầu sử dụng (CNTT4); Hệ thống 
mạng hoạt động ổn định (CNTT5); Thiết bị lưu trữ an toàn và bảo mật (CNTT6) 
(3) Nhóm yếu tố về môi trường DN: Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý (MT2); Cơ cấu tổ 
chức bộ máy kế toán (MT3); Chính sách đãi ngộ hợp lý (MT4); Hệ thống kiểm soát nội bộ 
hoạt động hiệu quả (MT5). 
(4) Nhóm yếu tố về chuyên gia tư vấn: Chuyên gia bên trong DN về HTTT KTQT 
(TV1); Chuyên gia bên trong DN về CNTT (TV2); Chuyên gia bên ngoài DN về HTTT 
KTQT (TV3). 
4. Kết luận và kiến nghị giải pháp 
Như vậy, để tăng hiệu quả hoạt động của HTTT KTQT tại các DN SX&CB Chè trên 
địa bàn tỉnh Thái Nguyên, trước hết các DN SX&CB Chè cần khắc phục những hạn chế vốn 
có: 
Thứ nhất: Tăng cường tuyển dụng, đào tạo nguồn nhân lực đặc biệt là đội ngũ kế toán 
có am hiểu về KTQT và HTTT KTQT. DN cần có kế hoạch cụ thể, trong việc đào tạo nhân 
viên và có đánh giá kết quả, hiệu quả của công tác đào tạo. Ngoài ra, cần sắp xếp công việc 
phù hợp với trình độ chuyên môn của mỗi cá nhân người lao động, tránh bố trí chồng chéo 
công việc một người làm quá nhiều trong khi những người khác lại không có việc. 
- Thiết lập quy chế làm việc hiệu quả 
Để thiết lập được quy chế làm việc hiệu quả, DN cần kết hợp giữa những quy định đặt 
ra người lao động phải thực hiện và những chế độ đãi ngộ hợp lý cho người lao động. 
- Phân công công việc rõ ràng 
Do hạn chế về số lượng lao động trong công tác chuyên môn tại các DN SX&CB Chè 
Thái Nguyên nên công việc các kế toán làm thường chồng chéo, công việc phát sinh đột xuất, 
gây ra hiệu suất công việc chưa cao, hiệu quả thông tin còn thấp. Chính vì vậy, cần có sự phân 
công công việc rõ ràng trong công tác KTTC lẫn KTQT và có chế tài cụ thể cho phần công 
việc được giao. 
Thứ hai: Hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin 
HTTT KTQT có thể hoạt động hiệu quả và cung cấp thông tin một cách nhanh chóng, 
nhằm đáp ứng nhu cầu của NQT, việc lựa chọn đầu tư trang thiết bị kỹ thuật trong xử lý, phân 
tích và cung cấp thông tin là cần thiết. Kinh nghiệm hoàn thiện HTTT kế toán tại một số nước 
trên thế giới như Pháp, Mỹ, đã cho thấy công nghệ là yếu tố quan trọng then chốt, để có 
HTTT kế toán hiện đại. Áp dụng công nghệ bao gồm đồng bộ các yếu tố như: Phần mềm, 
phần cứng, hệ thống mạng nội bộ để truyền dẫn thông tin, đào tạo con người vận hành hệ 
thống, 
- Đầu tư về hệ thống phần mềm thích hợp 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 228 
Hiện nay, các DN SX&CB Chè Thái Nguyên chỉ sử dụng phần mềm kế toán, để phản 
ánh các nghiệp vụ kinh tế phát sinh hàng ngày và lập báo cáo tài chính, những thông tin từ 
phía các bộ phận phòng ban khác được truyền tải chủ yếu thông qua các bản cứng số liệu trên 
giấy tờ, để công tác KTQT được hoàn thiện một cách toàn diện DN cần phải đầu tư hệ thống 
phần mềm thích hợp phục vụ công tác KTQT. Tùy theo điều kiện cụ thể của từng DN, việc 
ứng dụng phần mềm dựa vào khả năng đầu tư và đặc điểm nghiệp vụ kinh tế phát sinh của 
mỗi DN. 
+ Đối với DN SX&CB Chè có quy mô vừa hay DN SX&CB Chè có các nghiệp vụ kinh 
tế phát sinh nhiều 
Thường xuyên, lượng thông tin cần cung cấp cho NQT nhiều và đòi hỏi phải tập hợp 
thông tin thường xuyên từ các bộ phận phòng ban, thì những DN này nên đầu tư phần mềm 
quản lý tích hợp bao gồm nhiều phần mềm con như hệ thống hoạch định nguồn lực ERP. Đầu 
tư hệ thống phần mềm này, đảm bảo các nguồn thông tin trong đơn vị được tận dụng và khai 
thác tối đa. Ngoài ra, phần mềm này cho phép các bộ phận trong DN có tính liên kết với nhau 
nhờ một hệ thống xuyên suốt, từ đó cung cấp thông tin trong đơn vị sẽ đạt hiệu quả cao hơn. 
Để ứng dụng phần mềm ERP, DN tùy theo điều kiện của mình có thể lựa chọn một vài 
phần mềm hoặc modul tương ứng với quy mô của DN mình nhưng phải đảm bảo đầy đủ các 
phân hệ cơ bản như: Phân hệ tài chính - kế toán; Phân hệ lập kế hoạch và kiểm soát sản xuất; 
Phân hệ quản trị kho hàng; Phân hệ quản trị nhà cung cấp, khách hàng. Tùy theo các nhà cung 
cấp phần mềm khác nhau thì tên gọi của các phân hệ này cũng có thể thay đổi, tuy nhiên các 
chức năng cơ bản của nó là không khác nhau. 
Khi sử dụng hệ thống phần mềm này cho phép các cơ sở dữ liệu được quản lý tập trung 
và chia sẻ thông tin. Các tổ chức dữ liệu này, đảm bảo việc thu thập và lưu trữ dữ liệu được tập 
trung không bị trùng lặp và phù hợp với đặc thù của DN SX&CB Chè đó là: Địa điểm sản xuất 
xa, bộ phận sản xuất có thể bố trí nhân viên hạch toán ban đầu thu thập các thông tin cần thiết, 
gửi các báo cáo và yêu cầu về vật tư, máy móc thiết bị về DN một cách thuận lợi. Ngoài ra, sử 
dụng phần mềm này có thuận lợi vì nó có khả năng hoạch định các nguồn lực của DN. Chẳng 
hạn như, khi nhận thấy nhu cầu về các sản phẩm Chè sử dụng cho chế biến trong kỳ không đảm 
bảo về mặt số lượng, nó tự động tạo ra kế hoạch yêu cầu bổ sung nguồn nguyên liệu cho giai 
đoạn chế biến. Từ đó, ERP sẽ tự động tính toán các yếu tố cần thiết như vật tư, lao động, máy 
móc thiết bị cần huy động để thực hiện kế hoạch bổ sung này, 
+ Đối với DN có quy mô nhỏ hay DN có các nghiệp vụ kinh tế phát sinh ít: 
DN nên thuê thiết kế phần mềm kế toán phù hợp với đặc thù nghiệp vụ, nhằm phục vụ 
công tác KTTC kết hợp với việc thiết kế những báo cáo quản trị theo nhu cầu thông tin NQT. 
Đối với những DN này phần mềm có thể không tích hợp rộng với mọi phòng ban trong DN, 
nhưng cũng nên tích hợp với một vài phòng ban thường xuyên phát sinh nghiệp vụ như bộ 
phận sản xuất và bộ phận bán hàng. 
- Đầu tư về hệ thống phần cứng, trang thiết bị 
Để có thể tương thích với phần mềm tích hợp thì hệ thống máy tính trong đơn vị phải 
được đầu tư một cách đồng bộ. Theo đó, toàn bộ các phân hệ kế toán trong đơn vị và kế toán 
trưởng được thực hiện trên các máy tính riêng lẻ có kết nối với máy chủ, để chia sẻ các dữ liệu 
với nhau theo thẩm quyền đã được đăng ký và phân quyền của kế toán trưởng. Ngoài ra, các 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 229 
phân hệ nghiệp vụ khác (modul) cũng phải được kết nối với máy chủ cùng với HTTT kế toán, 
nhằm tạo ra một HTTT KTQT kế toán được cấu tạo theo kiểu mạng LAN-mạng nội bộ của DN. 
[Hình 3]. 
Hình 3. Mô hình tổ chức kết nối hệ thống phần cứng trong DN 
 (Nguồn: Theo nghiên cứu và đề xuất của nhóm tác giả) 
Đối với các máy chủ được thực hiện kết nối mạng Internet để đảm bảo khả năng chia 
sẻ thông tin, tạo điều kiện HTTT KTQT có thể được truy cập từ các thiết bị khác như điện 
thoại thông minh, từ đó giúp cho NQT các cấp trong đơn vị có thể thực hiện theo dõi thông 
tin từ hệ thống không nhất thiết phải ở ngay trong DN. DN SX&CB Chè cũng cần có chiến 
lược trong dành nguồn kinh phí cho đầu tư đào tạo các nhân viên trong đơn vị, để có thể sử 
dụng phương tiện kỹ thuật trong nhập dữ liệu và xử lý thông tin một cách có hiệu quả. 
Thứ ba: Thiết lập một môi trường làm việc hiệu quả, một văn hóa DN vững mạnh 
Theo kết quả điều tra hiện tại KTQT vẫn chưa được ứng dụng tại các DN SX&CB 
Chè một cách rộng rãi, công việc kế toán chủ yếu thực hiện mục tiêu KTTC. Chính vì thế, mô 
hình KTQT tại các DN này chưa thể hiện được tổng quát về vai trò, chức năng, hoạt động của 
KTQT trong DN. Trên thực tế, các DN SX&CB Chè trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên đều là 
những DN có quy mô vừa và nhỏ, bị hạn chế cả về nguồn vốn và số lượng cũng như chất 
lượng lao động, nên việc thiết kế một mô hình KTQT phù hợp với quy mô và đặc điểm DN là 
hết sức cần thiết. 
Khi xem xét giữa ưu và nhược điểm của 3 mô hình KTQT đã được nhắc đến ở phần lý 
luận và dựa trên kết quả khảo sát về đặc điểm của các DN chế biến Chè trên địa bàn tỉnh Thái 
Nguyên 100% đều là các DN thuộc quy mô nhỏ và vừa. Chính vì vậy, nếu tổ chức bộ máy 
KTQT theo kiểu độc lập để HTTT KTQT phát huy những thế mạnh của mình là tự do xây dựng 
hệ thống TK, chứng từ, sổ sách phù hợp với hệ thống báo cáo của mình, thì các DN chưa thể 
làm điều này trong điều kiện quy mô DN như hiện nay. Vì thế, việc sử dụng mô hình kết hợp 
giữa KTQT và KTTC sẽ dễ dàng hơn cho DN. Tuy nhiên, mô hình kết hợp này cần có sự tách 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 230 
biệt, phân công rõ ràng về nhiệm vụ, phạm vi cung cấp thông tin cũng như mối quan hệ giữa 
KTQT và KTTC, giữa bộ phận kế toán tổng hợp và bộ phận kế toán chi tiết để tránh chồng 
chéo, chậm trễ trong việc thu thập, xử lý và cung cấp thông tin (Hình 4). 
Hình 4. Mô hình tổ chức bộ máy KTQT tại các DN SX&CB Chè 
trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên 
 (Nguồn: Từ nghiên cứu, tổng hợp của tác giả) 
DN SX&CB Chè trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên 100% đều là DN nhỏ và vừa, nên các 
DN SX&CB Chè không đủ điều kiện để thiết lập hệ thống kế toán phân cấp. Chính vì vậy, 
DN không cần thiết phải xây dựng đầy đủ các nội dung KTQT mà nên tập trung vào xây dựng 
những nội dung cần thiết theo nhu cầu thường xuyên của NQT, để cung cấp thông tin thực 
hiện, thông tin dự toán, thông tin kiểm soát và thông tin chứng minh quyết định quản trị, bộ 
phận KTQT chỉ cần tổ chức thành một cấp duy nhất. 
Kế toán trong DN SX&CB Chè vừa thực hiện yêu cầu công việc KTTC vừa thực 
hiện các nhiệm vụ của KTQT được phân công. Do cùng phối hợp thông tin giữa hai loại 
KTQT và KTTC, nên công tác cung cấp thông tin của HTTT KTQT tương đối linh hoạt. 
Mỗi nhân viên kế toán chịu trách nhiệm thực hiện phần hành KTTC cụ thể và thực 
hiện công việc KTQT thuộc phần hành mình quản lý. 
------------------------------- 
Tài liệu tham khảo 
1. Bộ Tài chính (2006), Thông tư số 53/2006/TT-BTC về hướng dẫn áp dụng KTQT trong DN, Hà Nội. 
2. Nguyễn Bích Liên (2012), Xác định và kiểm soát các yếu tố ảnh hưởng chất lượng thông tin kế toán trong môi 
trường ứng dụng hệ thống hoạch định nguồn lực DN (ERP) tại các DN Việt Nam, Luận án Tiến sĩ Kinh tế, Đại 
học Kinh tế TP.HCM. 
Hệ thống báo cáo kế 
toán tài chính 
Báo cáo quản trị 
Nhóm soạn thảo 
thông tin định 
hướng, kết quả, 
thông tin 
biến động 
Nhóm soạn thảo 
thông tin chứng 
minh quyết định 
quản trị 
BỘ PHẬN KẾ TOÁN 
KTTC KTQT 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 231 
3. UBND tỉnh Thái Nguyên (2017), Kết quả sơ bộ tổng điều tra kinh tế năm 2017 tỉnh Thái Nguyên, 
nam-2017-tinh-thai-nguyen-20.html, ngày 25/12/2017. 
4. Archibald, J.A. (5/1975), “Computer Science education for majors of other disciplines”, AFIPS '75 
Proceedings of the May 19-22, 1975, national computer conference and exposition, pp.903–906. 
5. Claudio Wanderley, John Cullen (2013), “Manament Accounting Change: A Review”, BASE - Revista de 
Administração e Contabilidade da Unisinos, 10(4), pp. 294-307, outubro/dezembro 2013. 
6. Dam Bich Ha, Dam Gia Manh & Doan Van Anh (2018), “The System of Management Accounting Information 
to Support Decision Making in Business”, Accounting and Finance Research, Vol. 7, No. 1; 2018, ISSN 1927-
5986, E-ISSN 1927-5994. 
7. Denning, Peter (1989), “Computing as a discipline”, Magazine Communications of the ACM, Volume 32 Issue 1, Jan. 
1989, pp. 9-23. 
-------------------------------