Sơ lược về OAI-PMH

BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 12/2010 
30 
Định nghĩa: 
OAI-PMH hay Sáng kiến lưu trữ mở 
cho giao thức gặt hái siêu dữ liệu – 
Open Archives Intiative - Protocol for 
Metadata Harvesting được thiết kế nhằm 
giúp cho khả năng tương tác giữa các thư 
viện số tốt hơn và tạo thuận lợi cho việc 
phổ biến thông tin hiệu quả hơn. Đặc 
biệt, nó cung cấp các quy tắc và khung 
sườn cho việc chia sẻ các siêu dữ liệu mô 
tả, cả việc tạo siêu dữ liệu sẵn có và việc 
thu thập ghi chép siêu dữ liệu một khi 
chúng được tạo ra. Từ góc độ kĩ thuật, 
OAI-PMH được xem là tương đối đơn 
giản so với các giao thức khác cùng loại 
hoặc có liên quan. 
Dù kĩ thuật không phức tạp, OAI-
PMH đã chứng minh nó khá mạnh và 
hữu ích. Mặc dù các khái niệm kĩ thuật, 
cách mà giao thức sử dụng để thể hiện có 
thể phức tạp, nhưng khi đưa vào ứng 
dụng, nó lại khá dễ dàng đối với những 
người không thuộc lĩnh vực tin học. Giao 
thức này dễ dàng trong việc đưa vào ứng 
dụng trong lĩnh vực lưu trữ thông tin. 
Lịch sử: 
Tháng 7 năm 1999, Paul Ginsparg, 
Rick Luce, và Herbert Van de Sompel 
của Los Alamos National Laboratory 
(LANL), một thư viện ở bang New 
Mexico đã gởi thư mời về một buổi hội 
thảo về việc thúc đẩy công việc hướng 
tới “Dịch vụ phổ cập cho việc tự lưu trữ 
các tài liệu học thuật”. Buổi hội thảo đã 
diễn ra từ ngày 21 đến 22/10/1999 ở 
Santa Fe, New Mexico. 
Kết quả của buổi hội thảo là sự ra đời 
của tổ chức Open Archives Initiative 
(OAI) và đồng thời cũng ban hành một 
khung tổng quát và các thiết lập về mặt 
kĩ thuật được biết đến với tên gọi “Hiệp 
ước Santa Fe”. 
Buổi hội thảo thứ hai của OAI được 
tổ chức vào ngày 3 tháng 6 năm 2000 ở 
SƠ LƯỢC VỀ 
OAI-PMH 
(Theo “Using the Open Archives Initiative 
 Protocol for Metadata Harvesting ” của 
 Timothi W. Cole và Muriel Foulonneau) 
LẠI TRẦN THANH SƠN 
& VŨ NGUYÊN ANH 
 Chuyên viên Thư viện số 
 Phòng Công tác Kĩ thuật 
Thư viện ĐH Khoa học Tự nhiên 
Đại học Quốc gia TP. HCM 
BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 12/2010 
31 
SanAntonio, Texas, nhằm bổ sung và 
thúc đẩy các mục tiêu đã đề ra trong hội 
nghị đã diễn ra tại Santa Fe. Hiệp ước đã 
tận dụng các kĩ thuật và phương pháp 
được sử dụng trong nguyên mẫu của 
Universal Preprint Service (UPS), được 
phát triển bởi Herbert Van de Sompel và 
các cộng sự và mùa hè năm 1999. Những 
thành công ban đầu của các mô hình 
UPS đã thúc đẩy việc đưa ra một giao 
thức mới để cập nhật và chia sẽ dữ liệu 
cũng như tương tác giữa các thư viện số. 
Mô hình UPS đã thành công trong việc 
chứng minh sự hiệu quả trong việc tìm 
kiếm qua kho lưu trữ và thông tin tài 
nguyên trên một số kho bản in điện tử ( e 
print). Trong các mô hình UPS và hiệp 
ước Santa Fe đã giả định khá cụ thể về 
các chức năng nội bộ và cách thức tổ 
chức của nhà cung cấp dữ liệu và nhà 
cung cấp dịch vụ. Trong khi những 
nghiên cứu đưa ra về mong muốn cho 
việc gặt hái và chia sẽ dữ liệu. Hiệp ước 
Santa Fe cũng được ràng buộc chặt chẽ 
theo tên của các tập hợp con của giao 
thức. Một điều rõ ràng là việc gặt hái và 
chia sẽ tài liệu đã vượt qua ngoài tầm của 
nhóm nghiên cứu ban đầu, hiệp ước 
Sante Fe cho thấy sự cần thiết của việc 
tổng quát hóa, đưa ra mô hình về tổ chức 
cụ thể hơn. 
Điều này dẫn đến sự thành lập ban 
chỉ đạo của OAI vào giữa năm 2000. Ủy 
ban về kiểm tra, kĩ thuật để cải thiện hiệp 
ước Santa Fe cũng được thành lập trong 
thời gian này. 
Cuộc họp đầu tiên của tổ chức OAI-
PMH được tổ chức vào ngày 7 - 
8/09/2000, tại đại học Cornell. Hội nghị 
đã đưa ra các quy trình chi tiết về việc 
đưa dữ liệu lên và tải dữ liệu xuống trong 
việc gặt hái siêu dữ liệu, các mô hình 
trước đây cũng được hoàn thiện hơn. 
Một hội thảo khác của OAI cũng 
được tổ chức ở Châu Âu từ ngày 18 – 
20/09/2000, kết hợp với hội nghị thư 
viện số ở Lisbon, Bồ Đào Nha. Một cuộc 
gặp gỡ ngắn của Ủy ban kĩ thuật cũng 
được diễn ra vào ngày 25/11/2000, tại 
CERN , ở Geneva, Swizerland. 
Đầu tháng 11/2000, một bản thử 
nghiệm của OAI-PMH được thử nghiệm 
bởi Ủy ban kĩ thuật OAI trong nhóm thử 
nghiệm của liên hiệp. Để so sánh với 
hiệp ước Santa Fe, bản thử nghiệm alpha 
của OAI-PMH đã vượt qua được các tiêu 
chuẩn của Eprint và tập trung nhiều hơn 
cho việc truyền tải các siêu dữ liệu từ 
nhà cung cấp dữ liệu đến nhà cung cấp 
dịch vụ. Trong mô hình mới này, thì 
chuẩn XML cũng được sử dụng chính 
thức, xác định ngữ nghĩa và cấu trúc của 
OAI-PMH. Một vấn đề được chú ý là 
việc giữ cho kĩ thuật của giao thức phải 
đơn giản, đặc biệt là đối với nhà cung 
cấp siêu dữ liệu cho OAI. Một lưu ý là 
sự thay đổi từ yêu cầu ban đầu là các nhà 
cung cấp dữ liệu phải hộ trợ chuẩn eprint 
giao thức cụ thể. Thay vào đó, nhà cung 
cấp dữ liệu được yêu cầu là cung cấp các 
siêu dữ liệu theo chuẩn đơn giản là 
Dublin Core (DC). 
Nhu cầu sử dụng DC như là “một 
ngôn ngữ chung” hay một chuẩn siêu dữ 
liệu cấp thấp vẫn là một vấn đề đang 
được tranh cải cho tới ngày nay. Trong 
khi Ủy ban điều hành, Ủy ban kĩ thuật 
của OAI đều đồng tình rằng nhu cầu sử 
dụng DC, một dạng thức của siêu dữ 
BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 12/2010 
32 
liệu, sẽ trở nên phổ biến rộng rãi hơn so 
với dạng thức Dienst hay E print, đa số 
đều cho rằng tất cả các nguồn tài nguyên 
đều có thể mô tả đầy đủ bằng định dạng 
DC đơn giản. 
Bản thử nghiệm của OAI-PMH được 
thử nghiệm trong tháng 11 tới 12/2000. 
Ngày 1/11/2000, giao thức đã được cập 
nhật nhiều lần trong thời gian chạy thử 
nghiệm để giải quyết các vấn đề phát 
sinh. 
Được sự đề nghị của OAI và ỦY ban 
kĩ thuật của OAI trong năm 2000, sự 
phát triển của OAI được quan tâm từ khi 
bắt đầu đến khi đưa ra quốc tế. Ngay cả 
khi OAI đang trong quá trình thử 
nghiệm, thì các kế hoạch đưa OAI ra 
ngoài hoạt động đã được tiến hành ở Hoa 
Kì và Châu Âu. Buổi giới thiệu trang 
trọng OAI-PMH được tổ chức tại 
Washington DC vào ngày 23/01/2001, 
được gọi là ”OAI OPEN DAY” của Hoa 
Kì. ”OAI OPEN DAY” của Châu Âu tổ 
chức vào 26/02/2001 tại Berlin, Đức. Cả 
hai sự kiện này đều giới thiệu về phiên 
bản 1.0 của OAI. Những người tham dự 
các sự kiện trên được thử nghiệm phiên 
bản 1.0 cũng như phản hồi ý kiến của 
mình về phiên bản này của OAI. Ủy ban 
kĩ thuật của OAI thông qua các người 
thử nghiệm đã nhận thấy cần phải cải 
tiến phiên bản 1.0 để làm cho giao thức 
trở nên mạnh mẽ và ổn định hơn cho các 
ứng dụng thực tiễn ở quy mô lớn. Vào 
ngày 2 tháng 6/2001, một sửa đổi nhỏ 
trong giao thức đã cho ra đời bản 1.1, 
được thực hiện để giữ cho giao thức 
đồng bộ với thay đổi trong những đặc 
điểm của chuẩn W3C XML. Ngoài bản 
1.1 ra, sau này không còn thêm bản 1.x 
nào được thực hiện nữa. 
Trong năm 2001, ủy ban kĩ thuật đã 
phân tích các vấn đề đã được đưa ra bởi 
những người dùng thử bản beta, hầu hết 
là về các vấn đề về phạm vi . Đầu năm 
2002, Ủy ban kĩ thuật đã biên soạn 1 
danh sách gồm 18 tiêu chuẩn kĩ thuật. 
Mỗi nhóm nhỏ của Ủy ban kĩ thuật viết 
một bản tóm tắt, mô tả từng tiêu chuẩn kĩ 
thuật trên, các vấn đề này được thảo luận 
qua các cuộc hội thảo qua điện thoại. 
Mọi nổ lực đều được sử dụng để đáp ứng 
mong muốn của các nhà thử nghiệm bản 
beta. 
Những thay đổi từ bản 1.1 lên bản 2.0 
phản ánh sự ảnh hưởng của những đặc 
điểm kĩ thuật. Ngày 14/06/2002, phiên 
bản 2.0 của OAI-PMH đã được phát 
hành, đây có thể coi là một bản ổn định 
của OAI, có thể xây dựng các ứng dụng 
quan trọng trên những môi trường khác 
nhau. Đến thời gian viết bài này (2010) 
thì bản 2.0 vẫn là bản mới nhất. 
Những thay đổi cho bản 1.1 dẫn đến 
việc ra đời bản 2.0, phản ánh nổ lực để 
làm sáng tỏ các chi tiết đặc điểm kĩ thuật, 
sửa các lỗi nhỏ, và thêm vài chức năng 
nâng cao. Ngoài việc cung cấp những 
hướng dẫn hữu ích nó còn cho thấy các 
nguyên tắc phụ trợ và đặc điểm kĩ thuật 
cho mục đích sử dụng đặc biệt của OAI-
PMH. Phiên bản 2.0 không có những 
thay đổi lớn về mặt cấu trúc, thiết kế cơ 
bản, nhưng nó lại không thể tương thích 
ngược được. Bằng chứng, là sau 4 năm 
ra đời, một số dữ liệu cũ của nhà cung 
cấp vẫn chưa được truyền tải. Kết quả là, 
một số nhà cung cấp dịch vụ buộc phải 
BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 12/2010 
33 
quay lại sử dụng phiên bản 1.1 để gặt hái 
dữ liệu từ nhà cung cấp dữ liệu. 
Các đặc điểm của OAI-PMH: 
Phạm vi: 
OAI-PMH làm việc với dữ liệu 
cấu trúc, cụ thể với các dữ liệu thể 
hiện bằng cách sử dụng ngôn ngữ 
XML (Extensible Markup 
Language). Người dùng cấp cao của 
giao thức đang bắt đầu thử nghiệm 
với những cách để mở rộng và phát 
triển phạm vi này bao gồm các lớp 
khác nhau của siêu dữ liệu và thậm 
chí cả nội dung đầy đủ, nhưng các 
nhà phát triển của OAI-PMH đã tập 
trung vào siêu dữ liệu mô tả khi 
chúng tạo ra các giao thức. Phạm vi 
OAI-PMH cũng được xác định tập 
trung ngầm vào siêu dữ liệu mà nó 
mô tả rời rạc, kĩ thuật số. OAI-PMH 
có thể được sử dụng cho các siêu dữ 
liệu mô tả các loại tài nguyên thông 
tin. 
Đối với các mục tiêu của đề tài 
này, xác định mục đích chung của 
siêu dữ liệu là "dữ liệu về dữ liệu" là 
một điểm khởi đầu tốt . Tuy nhiên, 
định nghĩa này vẫn còn bao gồm 
nhiều, đôi khi trùng lặp các lớp của 
siêu dữ liệu, Ví dụ, siêu dữ liệu kĩ 
thuật, siêu dữ liệu cấu trúc, siêu dữ 
liệu bảo quản, siêu dữ liệu mô tả, siêu 
dữ liệu hành chính, và siêu dữ liệu 
quyền Tất cả như là một lớp con 
của siêu dữ liệu nói chung, sự gặt hái 
các bản ghi siêu dữ liệu mô tả là một 
sự sưu tầm của các nguồn tài nguyên 
thông tin số giống như các phiếu biên 
mục sách tại các thư viện địa 
phương. Bản ghi một siêu dữ liệu mô 
tả tóm tắt những thuộc tính của 
nguồn tài nguyên thông tin số, hỗ trợ 
cho việc phát hiện, định vị, phân loại, 
phân nhóm, liên quan, phiên dịch, và 
xác định nguồn tài nguyên. Các thuộc 
tính điển hình chứa trong một bản ghi 
siêu dữ liệu mô tả bao gồm các thuộc 
tính quen thuộc như nhan đề, tên tác 
giả, nhà xuất bản, ngày xuất bản, và 
các tiêu đề đề mục. Các lĩnh vực mô 
tả vật lí của việc ghi mục lục phiếu 
được tăng cường đối với mô tả nội 
dung số với các thuộc tính như định 
dạng đối tượng số, mức độ (ví dụ, 
kích thước tập tin), và loại tài 
nguyên. Một kí hiệu xếp giá của thư 
viện có thể được thay thế bằng một 
URL (Universal Resource Locator, 
địa chỉ web của các tài nguyên kĩ 
thuật số) hay một số nhận diện thích 
hợp khác một cách tương tự như 
DOI (Digital Object Identifier). Bất 
kì thuộc tính của một nguồn tài 
nguyên số mà nó có thể giúp người 
dùng tìm thấy một nguồn tài nguyên 
và xác định xem liệu tài nguyên đó có 
thể hữu ích để đáp ứng nhu cầu thông 
tin trực tiếp của mình thì có thể xem 
như là siêu dữ liệu mô tả. Siêu dữ 
liệu mô tả được tìm hiểu trong các 
lĩnh vực của thư viện số là một thuật 
ngữ mở rộng, nhưng nó tương đối dễ 
dàng cho cán bộ thư viện được đào 
tạo trong biên mục truyền thống để 
hiểu và đánh giá. 
OAI-PMH đã được tạo ra đặc biệt 
để cho phép việc phục vụ phát triển 
qua những nguồn phân phối riêng 
biệt, các đối tượng thông tin tương 
đối độc lập ( đa dạng về kích thước, 
thể loại) và tương đối phức tạp. Điều 
BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 12/2010 
34 
này bao gồm các tài nguyên thông tin 
như các bài báo trực tuyến, hình ảnh 
số hóa, video clip, các đoạn âm thanh 
và các trang web cá nhân. 
Mục tiêu: 
Mục đích chính của giao thức là 
truyền tải dữ liệu từ vị trí này sang vị 
trí khác trong không gian thông tin ảo 
World Wide Web, nhằm để chia sẽ và 
tập hợp các thông tin hữu ích. OAI-
PMH chia sẽ thông tin trực tuyến với 
các nhà cung cấp dữ liệu OAI và các 
nhà cung cấp dịch vụ. Trong thuật 
ngữ của mạng máy tính, thì OAI-
PMH là một ví dụ về kiến trúc đơn 
giản của Client – server. 
Trong 6 năm đầu hoạt động , 
OAI-PMH thông thường được sử 
dụng là để tổng hợp nhiều nguồn tài 
nguyên lại với nhau trong một dịch 
vụ tìm kiếm và cung cấp truy cập 
thông tin tích hợp. 
Trong thời đại “Mua sắm tại chỗ” 
hiện nay, nhu cầu tích hợp các nguồn 
tài nguyên thông tin vào một chỗ theo 
mô hình OAI-PMH là điều cần thiết. 
Tìm kiếm giữa các kho “siêu dữ liệu” 
được thực hiện trên các hệ thống 
được thiết kế tối ưu hóa cho từng 
mục đích riêng biệt phục vụ nhu cầu 
của độc giả. Các tập hợp siêu dữ liệu 
có thể được phân tích để tìm ra mối 
quan hệ giữa các nội dung của các 
siêu dữ liệu với nhau được tổ chức 
bởi các nhà cung cấp. 
OAI cho phép cộng tác giữa các 
nhà cung cấp dữ liệu và cung cấp 
dịch vụ. Các dịch vụ được cung cấp 
bởi các nhà cung cấp dịch vụ bị phụ 
thuộc vào chất lượng của các dữ liệu 
được thu vào. Những lợi ích mà nhà 
cung cấp dữ liệu mang lại lại phụ 
thuộc vào chất lượng dịch vụ đang 
được cung cấp. Sự hợp tác có thể 
công khai hay bí mật, những nhà 
cung cấp dữ liệu và dịch vụ có thể 
bàn bạc với nhau, tham khảo để 
thống nhất về chuẩn hóa và các dịch 
vụ kèm theo. 
OAI-PMH- Cái gì không thuộc về 
nó 
Vẫn còn một vài quan niệm sai lầm 
thường gặp như là OAI-PMH là gì và nó 
được sử dụng cho mục đích gì. Những 
quan niệm sai một phần bởi vì theo tên 
của nó và một phần bởi vì sự liên kết 
chặt chẽ của nó với một số các công 
nghệ mà nó sử dụng. Một cách để giúp 
làm rõ một số quan niệm sai lầm này là 
định nghĩa OAI-PMH bằng cách nói rõ 
cái gì không phải thuộc về nó. 
Đầu tiên, mặc dù nó là một sản phẩm 
của một nỗ lực cộng đồng nhằm nâng 
cao lợi ích của công việc xuất bản học 
thuật tự lưu trữ, OAI-PMH vốn không 
phải là một ứng dụng truy cập mở. OAI-
PMH cũng cung cấp ngữ cảnh bổ sung 
cho OAI-PMH bằng cách mô tả mối 
quan hệ giao thức với những kho lưu trữ 
ePrint, các kho cơ sở, và các tạp chí truy 
cập mở. Người đọc bây giờ nên lưu ý 
rằng giao thức chỉ hữu ích cho việc chia 
sẻ siêu dữ liệu mô tả một loạt nội dung 
trong nhiều loại định dạng, OAI-PMH có 
thể được và đã được sử dụng để chia sẽ, 
tổng hợp siêu dữ liệu mô tả truy cập mở 
và hạn chế truy cập nội dung có phí 
(chẳng hạn như tác phẩm văn chương 
BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 12/2010 
35 
được xuất bản vì mục đích thương mại 
trên các bài báo của tạp chí). Nhận thức 
được khả năng sử dụng rộng rãi của 
OAI-PMH, vào cuối năm 2003 Uỷ ban 
Bản Quyền OAI (OAI Rights 
Committee) được thành lập nhằm đưa 
ra những nguyên tắc tư vấn cho những 
người thực hiện OAI-PMH về cách tốt 
nhất để liên kết những quyền sở hữu trí 
tuệ với các bản ghi siêu dữ liệu được 
những nhà cung cấp dữ liệu OAI_PHM 
phổ biến. Đến năm 2006, đây vẫn là một 
lĩnh vực hấp dẫn cho những người thực 
hiện OAI-PMH. 
Dù theo tên gọi của nó, OAI-PMH 
không phải là một tiêu chuẩn hoặc một 
đặc tả kĩ thuật cho lưu trữ thực tế theo 
nghĩa học thuật. "Lưu trữ" được sử dụng 
trong tên OAI-PMH cần được hiểu trong 
ngữ cảnh khái quát của nó, không phải 
có nghĩa hạn chế hơn, được giả định khi 
thảo luận những chức năng lưu trữ của 
các tổ chức trường đại học, chính phủ, và 
di sản văn hóa. Mặc dù đã có và vẫn còn 
một số nhầm lẫn trong cộng đồng thư 
viện kĩ thuật số (Flirtle 2001), OAI-PMH 
là hoàn toàn khác và tách biệt với mô 
hình tham chiếu (Reference Model) cho 
một hệ thống thông tin lưu trữ mở 
(Open Archival Information System, 
OMS), nó thực sự là một mô hình thực 
tiễn tốt nhất về việc xây dựng các phiên 
bản kĩ thuật số cho những kho lưu trữ 
truyền thống. OAI-PMH không cụ thể về 
hình thức những hồ sơ lưu trữ ở tất cả 
các trường hợp. Thay vào đó, việc sử 
dụng những tài liệu lưu trữ dạng lệnh 
trong OAI-PMH xuất phát từ hoạt động 
tham chiếu của cộng đồng ePrint đến các 
kho của ePrint như là những kho lưu trữ 
trực tuyến. 
OAI-PMH cũng không đồng nghĩa 
với định dạng siêu dữ liệu đơn giản DC 
hay Dublin Core Metadata. Mặc dù OAI-
PMH tham khảo tới định dạng siêu dữ 
liệu DC đơn giản và đòi hỏi những chấp 
nhận giao thức với việc sử dụng định 
dạng mẫu, DC không phải là một phần 
của giao thức, cũng không phải là một 
phần OAI-PMH của DCMI. Những định 
dạng siêu dữ liệu khác vẫn có thể được 
sử dụng với OAI-PMH. Định dạng văn 
bản của giao thức thực sự khuyến khích 
những người thực hiện sử dụng những 
định dạng siêu dữ liệu khác. Giao thức 
được viết sao cho thay đổi đặc điểm kĩ 
thuật định dạng DC đơn giản được thực 
hiện bởi DCMI thường không yêu cầu 
thay đổi OAI-PHM (và ngược lại). Về 
phần OAI-PMH, các hồ sơ metadata xuất 
và thu bằng cách sử dụng giao thức được 
xác nhận bằng cách sử dụng các đặc 
điểm kĩ thuật toàn bộ bên ngoài OAI-
PMH. Phần lớn OAI-PMH chỉ đòi hỏi 
các bản ghi metadata được định nghĩa 
như có một định dạng metadata cụ thể có 
thể được xác nhận bằng cách sử dụng các 
tài liệu ngôn ngữ XML Schema được 
tham khảo rõ ràng và từ bên ngoài. 
Cuối cùng, OAI-PMH thường được 
sử dụng để giúp kích hoạt chéo nhằm tìm 
kiếm các nguồn tài nguyên thông tin, bản 
thân nó không phải là một giao thức để 
tìm kiếm. Không giống như Z39.50 và 
giao thức SRU liên quan (Tìm kiếm / 
Lấy thông qua URL), OAI-PMH không 
được thiết kế để hỗ trợ công việc tìm 
kiếm thời gian thực tùy ý và linh động. 
OAI-PMH cũng không đồng nghĩa với 
công nghệ “mạng nhện” được sử dụng 
bởi những công cụ tìm kiếm web như 
Google. Thay vì dựa vào việc khai thác 
BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 12/2010 
36 
siêu dữ liệu mô tả, công nghệ “mạng 
nhện” dựa vào các liên kết nhúng để di 
chuyển từ trang web này đến trang web 
khác, tập hợp các đối tượng có nội dung 
toàn văn để trích lọc sau khi chúng lướt 
qua. Cách tiếp cận này không tận dụng 
lợi thế của các thông tin bên ngoài mà 
thường ở bên trong trong siêu dữ liệu mô 
tả và có thể bỏ sót nội dung không truy 
cập tự do hay không rõ ràng và riêng biệt 
được liên kết từ các trang web. Ví dụ, 
các tài nguyên được bảo quản trong một 
cơ sở dữ liệu và thường chỉ được phát 
hiện ra thông qua sự tương tác với cơ sở 
dữ liệu đó. Đây thường được gọi là Web 
"ẩn". (Google gần đây đã bắt đầu chấp 
nhận các URL cung cấp dữ liệu OAI 
thay cho những bản đồ trang Web thông 
thường.) 
Sự khác biệt giữa Z39.50/SRU và 
OAI-PMH làm nổi bật lên một số khác 
biệt cơ bản cho công cụ tìm kiếm được 
xây dựng bằng cách sử dụng hai phương 
pháp tiếp cận. 
Trong khi cả hai mô hình Z39.50 và 
OAI-PMH liên quan chủ yếu với siêu dữ 
liệu mô tả định rõ tính chất DLOs, và cả 
hai giả định rằng những nguồn tài 
nguyên thông tin kĩ thuật số chủ yếu vẫn 
thuộc quyền kiểm soát và quản lí bởi các 
nhà cung cấp phân phối dữ liệu rộng, 
những hệ lụy kéo theo là làm thế nào 
một người dùng ở đầu cuối phát hiện ra 
sự khác nhau giữa các nguồn tài nguyên 
theo các phương pháp xử lí quan trọng. 
Trong Z39.50 hoặc SRU, truy vấn tìm 
kiếm của người dùng đầu cuối được phát 
tán rộng rãi đồng thời bằng cổng tìm 
kiếm đến những nhà cung cấp đa dữ liệu 
liên quan. Mỗi lần tìm kiếm được thực 
hiện song song dựa vào siêu dữ liệu mới 
nhất và cập nhật mà mỗi nhà cung cấp 
dữ liệu đã có sẵn. Điều này có nghĩa rằng 
công việc tính toán liên kết chức năng tự 
tìm kiếm của nó được phân phối trong tất 
cả các nhà cung cấp dữ liệu hơn là trách 
nhiệm duy nhất của một dịch vụ trung 
tâm. Các cổng thông tin Z39.50 hoặc 
SRU chỉ có trách nhiệm cho việc chuyển 
đổi và phát tán lệnh tìm kiếm của người 
dùng theo một ngôn ngữ truy vấn chuẩn 
và để tổng hợp các kết quả tìm kiếm trả 
về bởi các nhà cung cấp dữ liệu tham 
gia. 
Mặt khác, bởi vì tìm kiếm phải được 
thực hiện bởi mỗi nhà cung cấp dữ liệu 
tham gia trong thời gian thực, bất kì sự 
gián đoạn hoặc chậm trễ ở bất kì nhà 
cung cấp dữ liệu nào, hoặc trong mạng 
lưới thông tin liên lạc với bất kì trang 
web cung cấp dữ liệu, dẫn đến kết quả 
thu được không đầy đủ hoặc chậm trễ 
cho người dùng cuối . Mỗi nhà cung cấp 
dữ liệu phải thực hiện giao thức Z39.50 
hoặc SRU khó khăn hơn và đòi hỏi khắt 
khe hơn về mặt kĩ thuật. Mỗi nhà cung 
cấp dữ liệu cũng được đưa ra tính linh 
hoạt đáng kể trong việc làm thế nào để 
thực hiện các tính năng tìm kiếm được 
mô tả trong Z39.50 hoặc tiêu chuẩn 
SRU. Tiêu chuẩn hóa tập trung trước khi 
phối hợp hoặc mở rộng của siêu dữ liệu 
cho sự khám phá tăng cường không thể 
được thực hiện. Tất cả những yếu tố này 
mô tả sự thỏa hiệp rằng phải chú ý đến 
các nhà cung cấp dữ liệu và cả cung cấp 
dịch vụ. Tuy nhiên, người đọc cần lưu ý 
rằng các phương pháp phát tán (Z39.50, 
SRU) và thu nhặt (OAI-PMH) hướng 
đến sự khám phá tài nguyên chéo giữa 
các kho, mặc dù các phương pháp khác 
BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 12/2010 
37 
nhau, không phải là không thể dung hoà. 
Hoàn toàn khả thi và hợp lệ để tạo ra một 
dịch vụ tìm kiếm chéo giữa các kho, để 
tìm kiếm một tập cục bộ của siêu dữ liệu 
được tổng hợp thu nhặt từ một tập các 
nhà cung cấp dữ liệu và ở cùng thời điểm 
phát tán những truy vấn tìm kiếm đến 
một tập thứ hai của các nhà cung cấp dữ 
liệu. Thực hiện đúng, phương pháp này 
có thể tận dụng hoàn toàn những lợi ích 
của cả hai phương pháp (Sanderson và 
cộng sự năm 2005). 
Kết luận 
Giao thức OAI-PMH từ khi ra đời 
đến nay chứng tỏ được những ưu thế, 
tiện lợi của mình so với các giao thức 
khác, mang đến sự tiện dụng cho người 
sử dụng cuối cũng như các nhà cung cấp 
dịch vụ và dữ liệu. OAI-PMH hứa hẹn 
đem đến một sự phát triển vượt bậc cho 
ngành thông tin thư viện trong thời đại 
web 2.0 hiện nay. Đặc biệt OAI-PMH sẽ 
hỗ trợ rất nhiều cho việc phát triển các 
thư viện số, kết nối các kho dữ liệu của 
các thư viện lại với nhau, tạo nên nguồn 
thông tin dồi giàu, hữu ích cho độc giả 
sử dụng. 
Qua bài viết (được tóm lượt từ phần 
mở đầu của “Using the Open Archives 
Initiative Protocol for Metadata 
Harvesting” của tác giả Timothi W.Cole 
và Muriel Foulonneau), chúng tôi hi 
vọng đã cung cấp cho các bạn những 
thông tin, hiểu biết cơ bản nhất về OAI-
PMH. Để chúng ta có thể dễ dàng hình 
dung được cách ứng dụng OAI-PMH vào 
hệ thống của chúng ta, để cùng nhau đưa 
ngành thông tin thư viện nước nhà lên 
một tầm cao mới, vươn ra hội nhập với 
thế giới. 
THƯ MỤC 
1. COLE, TIMOTHI W. and FOULONNEAU MURIEL. – Using the Open Archives 
Initiative Protocol for Metadata Harvesting. – Westport, Connecticut : Libraries 
Unlimited, 2007. 
2. LESK, MICHAEL. – Practical Digital Libraries: Books, Bytes, and Bucks. – San 
Francisco, California : Morgan Kaufmann, 2005. 
3. RHYNO, ART. – Using Open Source Systems for Digital Libraries. – Westport, 
Connecticut : Libraries Unlimited, 2004. 
4. WITTEN, IAN H. and BAINBRIDGE, DAVID. – How to Build a Digital Library. – 
New York : Morgan Kaufmann, 2003.