Thực trạng sử dụng các công cụ phòng vệ thương mại của các doanh nghiệp Việt Nam

TẠP CHÍ KHOA HỌC, TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ ĐẶC BIỆT 11. 2015 
 234 
THỰC TRẠNG SỬ DỤNG CÁC CÔNG CỤ PHÕNG VỆ 
THƢƠNG MẠI CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM 
Lê Thanh Tùng
1, Lê Thị Thanh Thủy1 
TÓM TẮT 
Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam đang ngày càng đi vào chiều sâu, 
đặc biệt với việc đàm phán và ký kết các Hiệp định thương mại tự do (FTAs) quan trọng 
với nhiều đối tác thương mại lớn và mục tiêu hình thành cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) 
vào năm 2015. Với các FTAs và AEC này, nền kinh tế của Việt Nam đang đứng trước 
thách thức lớn khi phải mở rộng cách cửa cho hàng hóa nước ngoài vào Việt Nam, đặc 
biệt thông qua việc cắt giảm, loại bỏ thuế quan, đặc biệt từ sau 2015. Trong thương mại 
quốc tế, các biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ được coi là ba cột trụ 
của hệ thống các biện pháp phòng vệ thương mại (trade remedies) và được áp dụng để bảo 
vệ thị trường nội địa trước sự thâm nhập của hàng hóa nước khác. Vậy ở Việt Nam hiện 
nay việc sử dụng các công cụ này như thế nào? Bài viết đưa ra thực trạng việc sử dụng các 
công cụ phòng vệ thương mại này và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử 
dụng các công cụ phòng vệ thương mại cho các doanh nghiệp hiện nay. 
Từ khóa: Phòng vệ thương mại, hội nhập, chống bán phá giá, chống trợ cấp, tự vệ 
1. BỐI CẢNH 
Cho đến nay , Việt Nam đã hội nhập khá sâu rộng vào nền kinh tế khu vực và toàn 
cầu. Việt Nam đã tham gia và hoàn tất đàm phán 12 FTA song phƣơng và đa phƣơng. 
Trong số đó, có 8 FTA đã có hiệu lực và đang thực thi. Cụ thể, Hiệp định thƣơng mại tự do 
ASEAN (AFTA, ký kết năm 1996) và 5 FTA giữa ASEAN với các đối tác (còn gọi là 
ASEAN+), gồm FTA giữa ASEAN và Trung Quốc (ACFTA 2004), FTA giữa ASEAN và 
Hàn Quốc (AKFTA 2006), FTA giữa ASEAN và Nhật Bản (AJFTA 2008), FTA giữa 
ASEAN và Ấn Độ (AIFTA 2010) và FTA giữa ASEAN và Australia - New Zealand 
(AANZFTA 2010); 2 FTA song phƣơng gồm Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện Việt Nam - 
Nhật Bản (VJEPA 2009) và Hiệp định thƣơng mại tự do song phƣơng Việt Nam - Chile 
(VCFTA 2012). Các hiệp định đã ký kết nhƣng chƣa có hiệu lực là FTA Việt Nam - Hàn 
Quốc (ký kết ngày 05-5-2015) và FTA Việt Nam - Liên minh kinh tế Á - Âu (ký ngày 29-
5-2015). Các FTA thế hệ mới đã kết thúc đàm phán gồm FTA Việt Nam - Liên minh châu 
Âu (EVFTA, công bố ngày 04-8-2015) và Hiệp định đối tác kinh tế chiến lƣợc xuyên Thái 
Bình Dƣơng (TPP, ngày 05-10-2015). 
Bản chất của FTAs là xóa bỏ hàng rào thuế quan và ngay lập tức thị trƣờng Việt 
Nam sẽ đƣợc mở cửa hàng hóa. Nếu nhƣ trong WTO, Việt Nam chỉ cam kết cắt giảm thuế 
1 ThS. Giảng viên khoa KT- QTKD, Trường Đại học Hồng Đức 
TẠP CHÍ KHOA HỌC, TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ ĐẶC BIỆT 11. 2015 
 235 
cho khoảng 1/3 số dòng thuế thì trong hầu hết các FTA đã ký Việt Nam cam kết xóa bỏ tới 
80 - 90% số dòng thuế. Và câu chuyện về cạnh trạnh không lành mạnh trên thị trƣờng hàng 
hóa là vấn đề tác động ngay tới các doanh nghiệp. Nhƣ vậy, với những động thái này, hàng 
hóa từ các nƣớc có FTAs và sắp tới là AEC với Việt Nam đã có đƣợc con đƣờng hầu nhƣ 
thuận lợi và không rào cản để vào thị trƣờng Việt Nam. Và về mặt lý thuyết, nguy cơ cạnh 
tranh không lành mạnh gắn liền với thƣơng mại hàng hóa quốc tế khi lƣu lƣợng hàng hóa 
nhập khẩu càng gia tăng dƣới tác động và hiệu ứng của các FTA, AEC thì nguy cơ này 
cũng sẽ tăng tƣơng ứng. 
Trên thực tế, đối với riêng trƣờng hợp của Việt Nam, nguy cơ này có thể còn cao 
hơn khi mà: các nƣớc có FTAs đang nhập khẩu lớn nhất vào Việt Nam đồng thời là những 
nƣớc có hàng hóa bị kiện phòng vệ thƣơng mại nhiều nhất trên thế giới (nhƣ Trung Quốc, 
Hàn Quốc, Hoa Kỳ, Đài Loan, Thái Lan); Các loại hàng hóa mà Việt Nam đang nhập 
khẩu từ các đối tác FTAs cũng đồng thời thuộc các nhóm hàng hóa đứng đầu trong danh 
mục các loại hàng hóa bị kiện phòng vệ thƣơng mại nhiều nhất trên thế giới. 
Mối quan hệ thƣơng mại của Việt Nam đang đƣợc mở rộng ra toàn thế giới nhƣ các 
nƣớc ASEAN, châu Âu, Hoa Kỳ, nhƣng hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam cũng sẽ gặp 
không ít khó khăn bởi các rào cản về thƣơng mại, chống bán phá giá từ các nƣớc tham gia 
FTA, TPP. Trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, các vụ việc phòng vệ thƣơng mại 
(PVTM) áp dụng đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam ngày càng gia tăng, trong khi 
đó các doanh nghiệp sản xuất trong nƣớc cho đến nay chƣa thực sự quan tâm đến công cụ 
hữu ích này để bảo vệ lợi ích hợp pháp của mình tại thị trƣờng nội địa. Do vậy, việc các 
doanh nghiệp nắm vững để ứng phó và sử dụng hiệu quả các biện pháp phòng vệ thƣơng 
mại có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Vậy thực tế tại Việt Nam đang nhƣ thế nào? 
2. THỰC TRẠNG SỬ DỤNG CÁC CÔNG CỤ PHÕNG VỆ THƢƠNG MẠI CỦA 
CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM 
2.1. Đối với các doanh nghiệp xuất khẩu 
Thứ nhất, các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam liên tục đối mặt với rào cản phòng 
vệ thƣơng mại mà các nƣớc nhập khẩu gia tăng sử dụng, hàng xuất khẩu Việt Nam phải 
đối mặt nhiều với các vụ kiện chống trợ cấp tại các thị trƣờng mới. Từ hàng hóa Việt 
Nam xuất khẩu cho đến nay đã là đối tƣợng của cả trăm vụ kiện phòng vệ thƣơng mại ở 
nƣớc ngoài. 
Năm 2014, hàng hóa xuất khẩu Việt Nam là đối tƣợng của tổng cộng 13 vụ điều tra 
phòng vệ thƣơng mại ở nƣớc ngoài, trong đó có 7 vụ chống bán phá giá và/hoặc chống lẩn 
tránh thuế chống bán phá giá, 2 vụ chống trợ cấp và 4 tự vệ. Năm 2014 là năm giữ kỷ lục 
về các vụ kiện phòng vệ thƣơng mại và là năm đầy sóng gió đối với hàng hóa xuất khẩu 
của Việt Nam. Nếu các doanh nghiệp, hiệp hội đã dần chấp nhận và sẵn sàng “sống chung 
với lũ” với việc kháng kiện chống trợ cấp tại thị trƣờng Hoa Kỳ thì năm 2014 hàng xuất 
TẠP CHÍ KHOA HỌC, TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ ĐẶC BIỆT 11. 2015 
 236 
khẩu Việt Nam lại phải đối mặt với cuộc điều tra chống trợ cấp tại các thị trƣờng mới nhƣ 
EU va Canada. 
Bảng 2.1. Số lƣợng các vụ điều tra PVTM đối với hàng hóa Việt Nam 
ở nƣớc ngoài tính đến tháng 10/2015 
STT Loại công cụ PVTM Tổng số vụ điều tra 
Tổng số vụ 
dẫn tới áp dụng PVTM 
1 Chống bán phá giá 70 36 
2 Chống trợ cấp 07 04 
3 Tự vệ 17 06 
Nguồn: Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam 
Tính tới tháng 10/2015, tổng số vụ điều tra phòng vệ thƣơng mại đối với hàng hóa 
Việt Nam ở nƣớc ngoài là 70, tổng số vụ dẫn tới áp dụng biện pháp phòng vệ thƣơng mại 
là 36; tổng số vụ điều tra chống trợ cấp là 7, tổng số vụ dẫn tới áp dụng biện pháp phòng vệ 
thƣơng mại là 4; tổng số vụ điều tra tự vệ là 17, và tổng số vụ dẫn tới áp dụng biện pháp 
phòng vệ thƣơng mại là 6. 
Thứ hai, hàng hóa Việt Nam bị kiện ở nhiều thị trƣờng vốn không phải là thị trƣờng 
xuất khẩu lớn và các sản phẩm không phải là sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. 
Bảng 2.2. Các nƣớc điều tra bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ 
với Việt Nam đến 2014 
Nƣớc Chống bán phá giá Chống trợ cấp Tự vệ Tổng 
EU 11 1 0 10 
Thổ Nhĩ Kỳ 7 0 3 9 
Hoa Kỳ 11 5 0 12 
Ấn Độ 6 0 4 6 
Canada 4 1 1 4 
Philippines 0 0 3 3 
Peru 2 0 0 3 
Argentina 2 0 0 2 
Ai Cập 1 0 0 1 
Ba Lan 1 0 0 1 
Colombia 1 0 1 1 
Brazil 6 0 0 4 
Hàn Quốc 1 0 0 1 
TẠP CHÍ KHOA HỌC, TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ ĐẶC BIỆT 11. 2015 
 237 
Indonesia 1 0 3 2 
Thailan 1 0 0 1 
Malaysia 1 0 0 1 
Ai Cập 1 0 0 1 
Australia 2 0 0 2 
Nguồn: Tính toán từ số liệu của VCCI và Cục quản lý cạnh tranh 
Năm 2014, trong số 12 vụ điều tra PVTM, có tới 2 vụ điều tra tại thị trƣờng Thổ Nhĩ 
Kỳ và 4 vụ điều tra tại Ấn Độ. Kim ngạch nhập khẩu hàng Việt Nam tại Ấn Độ và Thổ Nhĩ 
Kỳ năm 2013 lần lƣợt là 2,8 triệu đôla Mỹ và 1,6 triệu đôla Mỹ, chiếm tỷ trọng không lớn 
trong kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ là hai quốc gia trong top 
6 quốc gia có tần suất sử dụng công cụ PVTM thƣờng xuyên nhất thế giới. Vì vậy, việc hai 
quốc gia này khởi xƣớng liên tiếp các điều tra PVTM là điều không bất ngờ. Tuy nhiên, về 
phía doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam, việc theo đuổi kháng kiện tại thị trƣờng nƣớc 
ngoài lại là một thách thức. Các vụ kiện này cho thấy những mặt hàng có lƣợng và kim 
ngạch xuất khẩu không cao vẫn có thể là đối tƣợng của các vụ điều tra PVTM ở những thị 
trƣờng mà Việt Nam không xuất khẩu nhiều. Các vụ kiện trong quá khứ và năm 2014 tiếp 
tục là lời cảnh báo cho các doanh nghiệp xuất khẩu về rủi ro này. 
2.2. Đối với các doanh nghiệp trong nƣớc 
Các doanh nghiệp sản xuất trong nƣớc của Việt Nam cho đến nay vẫn chƣa thực sự 
quan tâm đến công cụ hữu ích này để bảo vệ lợi ích hợp pháp của mình ngay tại sân nhà 
trƣớc các đối thủ ngoại. Thực tế cho thấy, nguy cơ cạnh tranh không lành mạnh và xâm lấn 
của hàng hóa nhập khẩu có khả năng đe dọa tới các nhà sản xuất nội địa. Điển hình là 
nhiều loại hàng hóa nhập khẩu chủ lực vào Việt Nam (nhƣ kim loại cơ bản; hóa chất; nhựa, 
cao su; máy móc và thiết bị điện; dệt may) đã và đang là đối tƣợng của nhiều vụ kiện ở các 
thị trƣờng khác trên thế giới. 
Trong khi đó, các doanh nghiệp trong nƣớc sử dụng các công cụ PVTM đối phó với 
các hàng hóa nhập ngoại thì diễn ra một các rất hạn chế. 
Bảng 2.3. Số lƣợng các vụ điều tra PVTM đối với hàng hóa nƣớc ngoài nhập khẩu 
vào Việt Nam tính đến tháng 10/2015 
STT Loại công cụ PVTM Tổng số vụ điều tra Tổng số vụ dẫn tới áp dụng PVTM 
1 Chống bán phá giá 1 1 
2 Chống trợ cấp 0 0 
3 Tự vệ 3 1 
Nguồn: Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam 
TẠP CHÍ KHOA HỌC, TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ ĐẶC BIỆT 11. 2015 
 238 
Số lƣợng các vụ điều tra phòng vệ thƣơng mại đối với hàng hóa nƣớc ngoài nhập 
khẩu vào Việt Nam tính tới tháng 10/2015 nhƣ sau: Tổng số vụ điều tra chống bán phá giá 
là 1, tổng số vụ dẫn tới áp dụng biện pháp phòng vệ thƣơng mại là 1; tổng số vụ điều tra tự 
vệ là 3 và tổng số vụ dẫn tới áp dụng biện pháp phòng vệ thƣơng mại là 1. Không có vụ 
việc nào liên quan tới chống trợ cấp. 
2.3. Một số đặc điểm rút ra 
Một số đặc điểm lớn của Việt Nam nhìn từ số liệu các vụ điều tra phòng vệ thƣơng 
mại đối với hàng hóa nƣớc ngoài nhập khẩu vào Việt Nam. 
Thứ nhất, 3/4 vụ việc là điều tra áp dụng biện pháp tự vệ. Điều này dƣờng nhƣ đi 
ngƣợc lại thông lệ quốc tế bởi các biện pháp tự vệ là những biện pháp rất ít đƣợc sử dụng 
so với 2 biện pháp còn lại. 
Theo lý giải của nhiều chuyên gia, công cụ này ít đƣợc sử dụng bởi chúng đƣợc áp 
dụng không phải để chống lại hành vi cạnh tranh không lành mạnh mà chỉ đơn thuần là 
biện pháp bảo hộ tạm thời trƣớc tình trạng tăng giá đột biến của hàng hóa nƣớc ngoài nhập 
khẩu gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngành sản xuất nội địa và cũng chính vì điều này mà 
trong khi nghĩa vụ của bên đi kiện tƣơng đối nhẹ nhàng (không phải chứng minh sự tồn tại 
của hành vi cạnh tranh lành mạnh) thì trách nhiệm của Chính phủ lại càng lớn hơn (phải có 
sự đền bù tƣơng ứng cho các nƣớc nhập khẩu bị ảnh hƣởng). 
0
50
100
150
200
250
300
350
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Chống bán phá giá chống trợ cấp tự vệ
Nguồn: Tổng hợp số liệu thống kê từ WTO và Cục quản lý cạnh tranh, Bộ Công thương 
Sơ đồ 1. So sánh số liệu các vụ điều tra phòng vệ thƣơng mại 
trên thế giới theo năm (2005 - 2014) 
Nói cách khác, chính phủ nƣớc nhập khẩu nếu áp dụng biện pháp này sẽ không thuận 
lợi nhƣ khi áp dụng các biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp nên họ có xu hƣớng 
chấp nhận các yêu cầu này hơn. 
Một trong những lý giải cho hiện tƣợng này của Việt Nam là các vụ kiện phòng vệ 
thƣơng mại đòi hỏi trách nhiệm chứng minh nhẹ hơn cho các nguyên đơn (không phải 
chứng minh hành vi cạnh tranh không lành mạnh, tức là không phải xuất trình các thông tin 
TẠP CHÍ KHOA HỌC, TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ ĐẶC BIỆT 11. 2015 
 239 
về chi phí của hàng hóa nhập khẩu mà thƣờng là rất khó tiếp cận), vì thế họ dễ đi kiện hơn. 
Đây là một ƣu thế đặc biệt có ý nghĩa của kiện tự vệ so với các biện pháp PVTM khác đối 
với các doanh nghiệp nguyên đơn chƣa có nhiều kinh nghiệm kiện tụng. 
Nói cách khác, trong bối cảnh Việt Nam nơi chƣa sử dụng nhiều công cụ PVTM, nơi 
năng lực và kinh nghiệm của cả doanh nghiệp đi kiện lẫn cơ quan điều tra còn hạn chế, các 
biện pháp tự vệ tỏ ra là một công cụ có ƣu thế hơn so với 02 công cụ còn lại. Việc Việt 
Nam sử dụng nhiều công cụ tự vệ, vì vậy, có lẽ cũng là cách thức bắt đầu hợp lý. 
Thứ hai, nguyên đơn khởi kiện trong các vụ việc này đa số đang nắm giữ vị trí thống 
lĩnh thị trƣờng đối với loại sản phẩm là đối tƣợng của vụ kiện. 
Trong cả ba vụ việc phòng vệ thƣơng mại của Việt Nam thì nguyên đơn chỉ bao gồm 
1 doanh nghiệp (với 2 vụ tự vệ) hoặc 2 doanh nghiệp (với vụ chống bán phá giá) và sản 
lƣợng sản phẩm liên quan mà các nguyên đơn sản xuất chiếm tới trên dƣới 70 - 80% tổng 
sản lƣợng sản xuất nội địa. 
Thực tế này không khó lý giải bởi thƣờng thì các doanh nghiệp có thị phần lớn là 
các doanh nghiệp mạnh, có đủ năng lực để thực hiện việc đi kiện theo các thủ tục phức 
tạp cũng nhƣ có đủ nguồn lực để “đầu tƣ” vào việc đi kiện, coi đó nhƣ là một chiến lƣợc 
kinh doanh của mình, coi đó nhƣ là một chiến lƣợc kinh doanh của mình (bởi kết quả của 
vụ việc). 
Bảng 2.4. Thống kê số lƣợng và thị phần của các nguyên đơn 
trong 04 vụ kiện phòng vệ thƣơng mại của Việt Nam 
Năm Vụ việc Nguyên đơn Thị phần 
2009 
Vụ điều tra áp dụng biện pháp 
phòng vệ đối với sản phẩm 
Kính nổi 
Công ty kính nổi Viglacera 
Công ty TNHH Kính nổi Việt Nam 
90,11% 
2013 
Vụ điều tra áp dụng biện pháp 
phòng vệ đối với dầu thực vật 
Công ty CP Dầu thực vật Tƣờng An 
Công ty CP Dầu thực vật Tân Bình 
Công ty TNHH Dầu thực vật Cái Lân 
Công ty Dầu ăn Holden Hope - Nhà Bè 
100% 
2014 
Vụ điều tra áp dụng biện pháp 
phòng vệ đối với thép không gỉ 
cán nguội 
Công ty TNHH Posco VST 
Công ty CP Inox Hòa Bình 
81,5% 
7,8% 
2015 
Vụ điều tra áp dụng biện pháp 
phòng vệ đối với bột ngọt 
Công ty CP hữu hạn Vedan Việt Nam 55,46% 
(Nguồn: Tổng hợp từ Hồ sơ công khai của các vụ kiện PVTM liên quan) 
Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với việc công cụ phòng vệ thƣơng mại hiện 
vẫn là công cụ của nhà giàu, chƣa phải là công cụ để bảo vệ quyền lợi và lợi ích của các 
doanh nghiệp nhỏ, vốn là những chủ thể phải chịu tác động mạnh nhất từ các hành vi cạnh 
TẠP CHÍ KHOA HỌC, TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ ĐẶC BIỆT 11. 2015 
 240 
tranh không lành mạnh của hàng hóa nƣớc ngoài tại Việt Nam (nếu có). 
Ngoài ra, ở một chừng mực nào đó, hiện tƣợng này cũng đòi hỏi các cơ quan nhà 
nƣớc liên quan phải có sự chú ý đặc biệt để tránh nguy cơ các doanh nghiệp có vị trí thống 
lĩnh thị trƣờng lạm dụng công cụ này để bảo vệ vị trí thống lĩnh của mình cũng nhƣ gây 
thiệt hại tới cạnh tranh nói chung, tới quyền lợi và lợi ích của các chủ thể sử dụng nguyên 
liệu nhập khẩu để sản xuất hoặc ngƣời tiêu dùng. 
Thứ ba, các sản phẩm bị kiện trong cả ba vụ kiện phòng vệ thƣơng mại của Việt 
Nam đều không phải các sản phẩm trong top đầu về hội nhập vào Việt Nam. 
Về mặt lý thuyết thì hàng hóa nhập khẩu càng nhiều thì nguy cơ cạnh trạnh không 
lành mạnh càng lớn. Ngoài ra, trong các tính toán điều tra phòng vệ thƣơng mại luôn có nội 
dung về sự gia tăng của hàng hóa nhập khẩu (tức là nhấn mạnh tới lƣợng nhập khẩu). 
Tất nhiên điều này không đồng nghĩa với việc hàng hóa nhập khẩu ít hơn thì nguy cơ 
cạnh tranh không lành mạnh ít hơn hay số vụ kiện sẽ ít hơn. Dù vậy, trong tổng thể, đây 
cũng là tín hiệu cho thấy nhiều loại hàng hóa khác của Việt Nam đang phải cạnh tranh gay 
gắt với hàng hóa nƣớc ngoài nhập khẩu (mà trong đó có thể có nguy cơ cạnh tranh không 
lành mạnh) chƣa đƣợc bảo vệ bằng công cụ phòng vệ thƣơng mại. 
Bảng 2.5. So sánh kim ngạch nhập khẩu của các sản phẩm bị kiện 
với các sản phẩm tốp 5 nhập khẩu của Việt Nam năm 2014 
 Hàng hóa 
Kim ngạch nhập khẩu 
(1.000 USD) 
Tỷ lệ trên tổng kinh 
ngạch nhập khẩu (%) 
Tốp 5 hàng nhập 
khẩu của Việt Nam 
Thiết bị điện, điện tử 34110755 19,13% 
Máy móc 19848248 11,13% 
Dầu, nhiên liệu 9146360 5,13% 
Sắt, thép 8385363 4,70% 
Nhựa và sản phẩm nhựa 8158134 4,58% 
Các sản phẩm 
bị kiện 
Kính nổi 20490 0,01% 
Dầu thực vật 543424 0,30% 
Thép không gỉ 298188 0,17% 
Bột ngọt 93,762 0,05% 
(Nguồn: Tổng hợp từ số liệu ITC Trademap) 
Từ thực tiễn nêu trên, có thể thấy sử dụng công cụ phòng vệ thƣơng mại ở Việt Nam 
đã bắt đầu, tuy nhiên còn rất nhiều vấn đề cần bàn trƣớc khi có thể hy vọng các công cụ 
này sẽ đƣợc sử dụng phổ biến và hiệu quả ở Việt Nam nhằm bảo vệ các quyền và lợi ích 
hợp pháp của các doanh nghiệp sản xuất nội địa trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế 
ngày càng sâu rộng. Vậy các doanh nghiệp, chính phủ và các tổ chức liên quan ở Việt Nam 
cần làm gì? 
TẠP CHÍ KHOA HỌC, TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ ĐẶC BIỆT 11. 2015 
 241 
3. ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP PHÕNG VỆ THƢƠNG MẠI 
Việc tìm kiếm, đề xuất các giải pháp thích hợp để nâng cao khả năng hiện thực hóa 
các vụ kiện phòng vệ thƣơng mại ở Việt Nam trong thời gian tới cần đƣợc tập trung thực 
hiện. Các đề xuất này cần xuất phát từ các bất cập trong thực tiễn và hƣớng tới cả hai nhóm 
mục tiêu, năng lực của chính các doanh nghiệp có nhu cầu sử dụng công cụ phòng vệ 
thƣơng mại và cơ chế từ phía Nhà nƣớc đề doanh nghiệp có thể làm đƣợc điều này. 
3.1. Đề xuất đối với doanh nghiệp 
Việc sử dụng hay không các công cụ phòng vệ thƣơng mại trên thực tế phụ thuộc 
hầu nhƣ toàn bộ vào các doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp có tƣ cách đứng đơn có 
muốn và có năng lực sử dụng các công cụ này hay không, các biện pháp nhằm nâng cao 
hiệu quả sử dụng công cụ phòng vệ thƣơng mại. Vì vậy, trƣớc hết cần tập trung vào việc hỗ 
trợ cho nhóm chủ thể quan trọng này. 
Thứ nhất, để tăng cƣờng hiệu quả sử dụng công cụ phòng vệ thƣơng mại ở Việt Nam 
trong tƣơng lai, liên quan tới việc tăng cƣờng nhận thức của doanh nghiệp, cần thiết phải 
chú ý triển khai các biện pháp nhƣ: tăng cƣờng thông tin về phòng vệ thƣơng mại qua kênh 
Hiệp hội, tăng cƣờng tính chuyên môn trong thông tin về phòng vệ thƣơng mại của các 
kênh báo chí và thông qua các hiệp hội. 
Thứ hai, các doanh nghiệp biết công cụ phòng vệ thƣơng mại cần tính tới việc sử 
dụng công cụ này trong chiến lƣợc kinh doanh của doanh nghiệp mình. Từ đó có sự chuẩn 
bị về con ngƣời, nguồn lực cho kịch bản này. 
Phòng vệ thƣơng mại là một công cụ “tập thể” đƣợc trao cho các ngành sản xuất nội 
địa nhằm bảo vệ cả ngành của mình trƣớc những hành vi cạnh tranh không lành mạnh/nhập 
khẩu ồ ạt cũng mang tính tập thể từ bên ngoài. Vì vậy, một doanh nghiệp đơn lẻ không thể 
đứng đơn kiện hay sử dụng công cụ này, ngoại trừ trƣờng hợp bản thân doanh nghiệp đó là 
đại diện của ngành. Do đó, vai trò của Hiệp hội doanh nghiệp là rất quan trọng trong việc 
tăng cƣờng kết nối các doanh nghiệp tham gia và trực tiếp tham gia cùng với doanh nghiệp 
sử dụng các cụ phòng vệ thƣơng mại. 
3.2. Đề xuất đối với VCCI 
Cần tăng cƣờng tƣ vấn và định hƣớng cho doanh nghiệp, tăng cƣờng kết nối và 
hƣớng dẫn doanh nghiệp. 
3.3. Đề xuất đối với các cơ quan Nhà nƣớc 
Nhà nƣớc cần công khai thông tin, hỗ trợ tìm kiếm, tập hợp số liệu chính thức 
thuộc kiểm soát của cơ quan Nhà nƣớc, đồng thời, có cơ chế hỗ trợ cho doanh nghiệp 
bằng các hình thức nhƣ: đơn giản hóa, cải cách thủ tục hành chính liên quan tới việc đáp 
ứng các yêu cầu của doanh nghiệp gắn với mục tiêu kiện phòng vệ thƣơng mại; phối hợp 
hiệu quả, kịp thời với cơ quan điều tra trong việc cung cấp thông tin phục vụ điều 
tra. Đặc biệt, quan trọng nhất, Nhà nƣớc cần hoàn thiện về cơ sở pháp lý đối với công cụ 
phòng vệ thƣơng mại. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC, TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ ĐẶC BIỆT 11. 2015 
 242 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Cục Cạnh tranh, Bộ Công thƣơng (www.vca.org). 
[2] Phòng Thƣơng mại và Công nghiệp Việt Nam ( 
[3] Tổ chức thƣơng mại thế giới (www.wto.org/english/ tratop_e/ adp_e/ adp_info_e.htm). 
[4] Bách khoa toàn thƣ mở (vi.wikipedia.org). 
[5] TS. Nguyễn Xuân Trƣờng; ThS. Nguyễn Tƣờng Huy: “Thuế chống bán phá giá, 
chống trợ cấp, tự vệ và giải pháp ứng phó của các doanh nghiệp Việt Nam”. Tạp chí 
Sở hữu Trí tuệ và Sáng tạo, tháng 4/2014. 
[6] Tác giả Nguyễn Thị Thu Trang:“Giải pháp tăng cường sử dụng các công cụ phòng 
vệ thương mại nhằm chuẩn bị cho doanh nghiệp trong nước sẵn sàng cho việc mở 
cửa thị trường thực thi các FTAs và cộng đồng kinh tế ASEAN”, Hà Nội, tháng 
10/2014. 
[7] Dữ liệu về chống bán phá giá, chống trợ cấp và biện pháp tự vệ của các quốc gia trên 
Thế giới của WTO. 
[8] 
phong-ve-thuong-mai-67515.html. 
[9]  
phong-ve-thuong-mai-297/. 
THE STATUS OF USING TRADE REMEDIES INSTRUMENTS 
OF ENTERPRISES IN VIETNAM 
Le Thanh Tung, Le Thi Thanh Thuy 
ABSTRACT 
The process of international economic integration of Vietnam is increasingly 
deepened, especially there are two important events: negotiation and conclusion of free 
trade agreements (FTAs) with many large trading partners and determination of the 
ASEAN Economic Community’s formation (AEC) by 2015. With these FTAs and AEC, 
Vietnam's economy is facing major challenges when it comes to expanding the door for 
foreign goods into Vietnam, particularly through reducing and eliminating tariffs after 
2015. In the international trade, the anti-dumping, countervailing and safeguards are 
considered three pillars of the system of measures trade remedies and it is applied to 
protect the domestic market against the entry of foreign’ goods. In Vietnam , how to use 
these tools? This study shows the status of using of trade remedies instruments and 
proposes some solutions to improve the efficiency of using trade remedies instruments for 
businesses today. 
Keywords: Trade remedies, integration,anti-dumping, anti-subsidy, safeguard