Tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên và sự vận dụng ở Việt Nam hiện nay

 87
Tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên 
và sự vận dụng ở Việt Nam hiện nay 
Trịnh Thị Kim Thoa1 
1 Trường Đại học Công nghệ Thông tin và Truyền thông, Đại học Thái Nguyên. 
Email: ttkthoa@ictu.edu.vn 
Nhận ngày 18 tháng 8 năm 2019. Chấp nhận đăng ngày 22 tháng 10 năm 2019. 
Tóm tắt: Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Hồ Chí Minh luôn coi trọng vai trò 
của thanh niên và coi thanh niên là người trụ cột trong sự nghiệp xây dựng đất nước. Chăm lo, bồi 
dưỡng cho thanh niên - những người kế cận của Đảng là một nhiệm vụ mà Người rất coi trọng. 
Những tư tưởng đó của Người thể hiện tầm nhìn chiến lược trong việc phát triển lực lượng thừa kế 
để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Những bài học quý giá của Người về công tác thanh niên không 
chỉ phát huy vai trò trong cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, mà còn có ý nghĩa quan trọng đối 
với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của Việt Nam hiện nay. 
Từ khóa: Hồ Chí Minh, thanh niên, tư tưởng. 
Phân loại ngành: Chính trị học 
Abstract: Throughout his life of revolutionary activities, Ho Chi Minh always attached importance 
to the role of youth, considering them to be the pillar in the cause of national construction. Caring 
for and fostering young people, who will follow the steps of the Party, was a task that he attached 
great importance to. Those thoughts of Ho Chi Minh demonstrate a strategic vision in developing a 
force that follows to build and defend the Fatherland. His valuable lessons about the work on the 
youth were not only brought into play in the national liberation revolution, but also bear significant 
meaning in Vietnam’s cause of industrialisation, modernisation and international integration today. 
Keywords: Ho Chi Minh, youth, thought. 
Subject classification: Politics 
Khoa học xã hội Việt Nam, số 12 - 2019 
 88
1. Đặt vấn đề 
Trong Di chúc trước lúc đi xa, Chủ tịch Hồ 
Chí Minh căn dặn: “Đoàn viên và thanh 
niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng 
hái xung phong, không ngại khó khăn, có 
chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo 
dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ 
thành những người thừa kế xây dựng xã hội 
chủ nghĩa vừa “hồng” vừa “chuyên”. Bồi 
dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một 
việc rất quan trọng và rất cần thiết” [4, t.15, 
tr.162]. Quan điểm của Người được Đảng 
ta tiếp tục kế thừa và phát triển trong việc 
đưa ra nhiều chính sách nhằm phát huy vai 
trò của thanh niên đối với sự nghiệp xây 
dựng đất nước. Đặc biệt trước yêu cầu hội 
nhập quốc tế sâu rộng, việc nghiên cứu tư 
tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên có ý 
nghĩa to lớn. Bài viết này phân tích tư 
tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên và sự vận 
dụng ở Việt Nam hiện nay. 
2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên 
Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đánh 
giá cao vị trí, vai trò quan trọng của thanh 
niên - lực lượng kế cận của Đảng đối với sự 
nghiệp của Đảng, tương lai, vận mệnh của 
dân tộc, tiền đồ của Tổ quốc. 
Trong lịch sử dân tộc, tầng lớp thanh 
niên có vị trí vai trò vô cùng quan trọng 
trong lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ 
nước của dân tộc. Lịch sử dân tộc đã ghi 
nhận công lao to lớn của thanh niên. Đó là 
những thanh niên có ý chí, tài năng và lập 
được nhiều công trạng như Bà Trưng Trắc, 
Trưng Nhị, Đinh Bộ Lĩnh, Trần Quốc Toản, 
Trần Nhật Duật, Lê Lợi, Quang Trung 
Nguyễn Huệ... Hồ Chí Minh đã tổng kết 
lịch sử vẻ vang ấy: "Thiếu niên ta rất vẻ 
vang/ Trẻ con Phù Đổng tiếng vang muôn 
đời [4, t.13, tr.259]. 
Ưu điểm của thanh niên là những người 
trẻ, khỏe, hăng hái, nhiệt tình, nhanh nhạy 
tiếp thu cái mới, có ước mơ... Đây cũng là 
lứa tuổi ham hiểu biết, ham học hỏi, tự thể 
nghiệm mình, có khả năng tiềm ẩn trong 
việc thực hiện lý tưởng, mục tiêu... Do vậy, 
nếu biết định hướng, động viên đúng thì 
thanh niên sẽ say sưa với lý tưởng sống cao 
đẹp, phát huy tài năng, tính sáng tạo, sẵn 
sàng hy sinh vì chính nghĩa. 
Khi đất nước còn bị thực dân Pháp xâm 
lược, Hồ Chí Minh đã có tư tưởng thức tỉnh 
thanh niên để đi đến thức tỉnh dân tộc. 
Người viết: “Hỡi Đông Dương đáng thương 
hại! Người sẽ chết mất, nếu đám thanh niên 
già cỗi của Người không sớm hồi sinh” [4, 
t.2, tr.144]. 
Khi tìm thấy con đường cứu nước, đối 
tượng đầu tiên mà Hồ Chí Minh đã lựa 
chọn để truyền bá tư tưởng cách mạng vào 
Việt Nam là thanh niên. Người đã tích cực 
tổ chức huấn luyện, phát triển lực lượng 
thanh niên cách mạng của nước nhà. Tháng 
7 năm 1924, Hồ Chí Minh tham gia lãnh 
đạo Đại hội quốc tế thanh niên lần thứ IV 
và viết “Bản luận cương về thanh niên 
thuộc địa”. Cuối năm 1924, Người đến 
Quảng Châu (Trung Quốc), liên lạc với 
nhóm thanh niên yêu nước Tâm Tâm xã - 
một tổ chức cách mạng của nhóm thanh 
niên Việt Nam yêu nước, chọn ra những 
thanh niên ưu tú nhất để thành lập Hội Việt 
Nam Cách mạng Thanh niên. Đồng thời 
Người tổ chức các lớp huấn luyện chính trị, 
Trịnh Thị Kim Thoa 
 89
trực tiếp thuyết giảng, bồi dưỡng cho nhiều 
thế hệ thanh niên về lòng yêu nước, chủ 
nghĩa Mác - Lênin, con đường giải phóng 
dân tộc; lựa chọn những thanh niên xuất 
sắc gửi đi đào tạo tiếp ở những trường huấn 
luyện của Quốc tế Cộng sản. Rất nhiều 
người trong số đó sau này đã trở thành 
những cán bộ lãnh đạo xuất sắc của Đảng 
như Trần Phú, Phạm Văn Đồng, Lê Duẩn 
Trên cơ sở nhìn nhận vai trò quyết định 
của thanh niên đối với sự nghiệp cách mạng 
và tương lai của dân tộc, đất nước, Người 
đã dành sự quan tâm đặc biệt đến thanh 
niên: “Thanh niên là người chủ tương lai 
của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay 
suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các 
thanh niên” [4, t.5, tr.216]. Ngay sau Cách 
mạng tháng Tám, Người đã chỉ thị thành 
lập Bộ Thanh niên rồi Nha Thanh niên 
trong chính phủ để chăm lo công tác thanh 
niên. Trong thư gửi thanh niên và nhi đồng 
toàn quốc nhân dịp Tết sắp đến (tháng 1 
năm 1946), Người viết: “Một năm khởi đầu 
từ mùa xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. 
Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội” [4, t.4, 
tr.194]. 
Trong Thư gửi học sinh nhân ngày khai 
trường (tháng 9 năm 1945), Người đã gửi 
trọn niềm tin yêu và trách nhiệm đối với thế 
hệ trẻ: “Ngày nay chúng ta phải xây dựng 
lại cơ đồ mà tổ tiên để lại cho chúng ta, làm 
sao cho chúng ta theo kịp các nước khác 
trên toàn cầu. Trong công cuộc kiến thiết 
đó, nhà nước trông mong chờ đợi ở các em 
rất nhiều. Non sông Việt Nam có trở nên 
tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có 
bước tới đài vinh quang để sánh vai cùng 
các cường quốc năm châu được hay không 
chính là nhờ một phần lớn ở công học tập 
của các em” [4, t.4, tr.35]. Trong thư gửi 
thanh niên năm 1947, Hồ Chí Minh viết: 
“ Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh 
một phần lớn là do các thanh niên. Thanh 
niên muốn làm chủ tương lai cho xứng 
đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện tinh 
thần và lực lượng của mình, phải làm việc 
để chuẩn bị cái tương lai đó” [4, t.5, tr.216]. 
Trong bài nói chuyện tại hội nghị chuyên 
đề sinh viên quốc tế họp tại Việt Nam 
(01/9/1961) Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Thời đại 
này là thời đại vẻ vang của thanh niên. Mà 
thanh niên phải là những đội xung phong 
trên các mặt trận chính trị, kinh tế, khoa 
học, kỹ thuật. Thanh niên đã thực hiện 
những điều mơ ước của loài người từ bao 
thế kỷ” [4, t.13, tr.188]. Người khẳng 
định: “Không có việc gì khó/Chỉ sợ lòng 
không bền/Đào núi và lấp biển/Quyết chí ắt 
làm nên”. 
Nói về tình cảm của mình với thanh 
niên, Hồ Chí Minh viết: “Bác rất yêu quý 
thanh niên” và giải thích vì 4 lý do: “Vì 
thanh niên là người tiếp sức cách mạng cho 
thế hệ thanh niên già, đồng thời là người phụ 
trách dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai - tức 
là các cháu nhi đồng; Vì thanh niên là người 
xung phong trong công cuộc phát triển kinh 
tế và văn hóa, trong sự nghiệp xây dựng 
chủ nghĩa xã hội; Vì thanh niên là lực 
lượng cơ bản trong bộ đội, công an và dân 
quân tự vệ, đang hăng hái giữ gìn trật tự, trị 
an, bảo vệ Tổ quốc; Vì trong mọi công việc, 
thanh niên thi đua thực hiện khẩu hiệu: 
“Đâu cần, thanh niên có; việc gì khó, thanh 
niên làm” [4, t.13, tr.288-289]. 
Người dành nhiều lời ngợi khen để động 
viên thanh niên tích cực học tập và rèn 
luyện, hăng say lao động. Trong bài phát 
Khoa học xã hội Việt Nam, số 12 - 2019 
 90
biểu tại Hội nghị cán bộ Đoàn Thanh niên 
Lao động Việt Nam toàn miền Bắc, ngày 
22/9/1962, Hồ Chí Minh viết: “Đảng, 
Chính phủ và Bác rất chú ý đến thanh niên. 
Bác vui lòng khen ngợi những cố gắng của 
thanh niên Thanh niên phải xung phong 
đến những nơi khó khăn gian khổ nhất, nơi 
nào người khác làm ít kết quả, thanh niên 
phải xung phong đến làm cho tốt” [4, t.13, 
tr.470]. 
Bên cạnh đó Hồ Chí Minh cũng chỉ ra 
những hạn chế, khuyết điểm của thanh niên 
như: “Ưu điểm của thanh niên ta là hăng 
hái, giàu tinh thần xung phong. Khuyết 
điểm là ham chuộng hình thức, thiếu thực 
tế, bệnh cá nhân, bệnh anh hùng” [4, t.7, 
tr.66]; “Tham ô, lãng phí”; “thấy khó khăn 
mà rụt rè, nóng ruột”; “chưa biết lịch sử, 
không học thời sự, mà về mặt chính trị cũng 
chưa cao lắm”; “làm việc gì cũng lo lắng, 
cũng cho công tác mình làm là không vẻ 
vang, tiền đồ không biết thế nào?” [4, t.10, 
tr.213]. 
Theo Người, thanh niên muốn khắc phục 
được những khuyết điểm, sửa chữa được 
những sai lầm thì “Phải không sợ khổ, 
không sợ khó, thực hiện đâu cần thanh niên 
có, việc khó có thanh niên, gặp gian khổ 
phải đi lên phía trước, khi hưởng thụ phải 
hưởng thụ sau mọi người” [4, t.13, tr.485]. 
Đồng thời, thanh niên: “(1) Phải giữ vững 
đạo đức cách mạng: Phải khiêm tốn, cần cù, 
hăng hái, dũng cảm. Phải tránh tư tưởng 
kiêu ngạo, công thần, tự tư tự lợi; (2) Phải 
xung phong trong mọi công tác; xung 
phong là đi trước, làm trước để lôi cuốn 
quần chúng, chứ không phải là xa rời quần 
chúng; (3) Phải cố gắng học tập chính trị, 
văn hoá, nghề nghiệp để tiến bộ mãi, để sẵn 
sàng trở thành cán bộ tốt, đảng viên tốt; (4) 
Phải rèn luyện thân thể cho khoẻ mạnh, khoẻ 
mạnh thì mới có đủ sức để tham gia một 
cách dẻo dai bền bỉ những công việc ích 
nước lợi dân... Thực hiện những điều đó thì 
sẽ làm tròn nhiệm vụ của mình, sẽ tiến kịp 
thanh niên các nước bạn” [4, t.10, tr.440]. 
Đi lên chủ nghĩa xã hội từ một nước 
thuộc địa, nửa phong kiến nghèo nàn, lạc 
hậu, khó khăn lớn nhất mà chúng ta phải 
đối mặt là công cụ lao động thô sơ, năng 
suất lao động thấp, cơ sở vật chất của xã hội 
hết sức nghèo nàn; mặt khác chúng ta phải 
xây dựng lại đất nước sau hai cuộc chiến 
tranh chống giặc ngoại xâm xâm lược với 
sự tàn phá dã man do thực dân Pháp và đế 
quốc Mỹ gây ra. Đứng trên cương vị người 
đứng đầu đất nước, Hồ Chí Minh coi nghèo 
nàn, lạc hậu là một kẻ địch to, chiến đấu và 
đánh thắng nghèo nàn lạc hậu còn khó 
khăn, gian khổ hơn chiến thắng giặc ngoại 
xâm. Để chiến thắng nghèo nàn, lạc hậu 
thì lực lượng thanh niên có vai trò hết sức 
quan trọng. 
Khi đến thăm các trường trung học 
Nguyễn Trãi, Chu Văn An và Trưng Vương 
(Hà Nội), Hồ Chí Minh đã căn dặn các cháu 
học sinh, ngày nay, ta đã được độc lập, tự 
do, thanh niên mới thật là người chủ tương 
lai của nước nhà. Trong mối quan hệ giữa 
cá nhân và xã hội, Hồ Chí Minh đòi hỏi 
thanh niên phải tự hỏi mình đã làm gì cho 
nước nhà, chứ không phải là, hỏi nước nhà 
đã cho mình những gì? Phải giáo dục cho 
thanh niên có tình thương và trách nhiệm 
với mọi người. Tại Đại hội Đại biểu toàn 
quốc lần thứ III Đoàn Thanh niên Lao động 
Việt Nam, Người chỉ rõ: “Chủ nghĩa cá 
nhân là việc gì cũng chỉ lo cho lợi ích riêng 
Trịnh Thị Kim Thoa 
 91
của mình không quan tâm đến lợi ích chung 
tập thể “Miễn là mình béo, mặc thiên hạ 
gầy”. Nó là mẹ đẻ ra tất cả mọi tính hư nết 
xấu như: lười biếng, suy bì, kiêu căng, kèn 
cựa, nhút nhát, lãng phí, tham ô nó là kẻ 
thù hung ác của đạo đức cách mạng, chủ 
nghĩa xã hội” [4, t.10, tr.306]. Muốn xứng 
đáng vai trò người chủ, thì phải học tập. 
Bác yêu cầu các cháu học sinh phải cố gắng 
học tập, tích cực tự bồi dưỡng, tự rèn luyện 
để xứng đáng với vai trò là người chủ tương 
lai của đất nước: “Thanh niên bây giờ là 
một thế hệ vẻ vang, vì vậy cho nên phải tự 
giác tự nguyện mà tự động cải tạo tư tưởng 
của mình để xứng đáng với nhiệm vụ của 
mình. Tức là thanh niên phải có đức, có tài. 
Có tài mà không có đức ví như một anh làm 
kinh tế tài chính rất giỏi nhưng lại đi đến 
thụt két thì chẳng những không làm được gì 
ích lợi cho xã hội, mà còn có hại cho xã hội 
nữa. Nếu có đức mà không có tài ví như ông 
Bụt không làm hại gì, nhưng cũng không lợi 
gì cho loài người” [4, t.11, tr.399]. 
Và để thực hiện được nhiệm vụ nặng nề 
nhưng vô cùng vẻ vang đó, Người dặn dò 
các cháu học sinh từ những điều đơn giản 
nhất như khi ở nhà, phải thương yêu cha 
mẹ, giúp đỡ cha mẹ về công việc, giúp đỡ 
về tinh thần (học được điều gì về tình hình 
trong nước và thế giới thì nói lại cho cha 
mẹ nghe). Ở trường thì phải đoàn kết, giúp 
đỡ anh chị em, thi đua học tập. Phải đoàn 
kết giữa thầy và trò, làm cho trường mình 
luôn luôn tiến bộ. Ở xã hội: các cháu có thể 
giúp được nhiều việc có ích. Thí dụ: tuyên 
truyền vệ sinh, giúp đỡ các em nhi đồng, 
xung phong dạy bình dân học vụ... 
Hồ Chí Minh cũng ân cần dặn dò thanh 
niên: “Bác muốn dặn thêm các cháu mấy 
điều: 
- Phải luôn luôn nâng cao chí khí cách 
mạng “trung với nước, hiếu với dân, nhiệm 
vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng 
vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”. 
Không sợ gian khổ, hy sinh, hăng hái thi 
đua tăng gia sản xuất và anh dũng chiến 
đấu, xung phong đi đầu trong sự nghiệp 
chống Mỹ, cứu nước. 
- Phải tin tưởng sâu sắc ở lực lượng và 
trí tuệ của tập thể, của nhân dân. Tăng 
cường đoàn kết và giúp đỡ lẫn nhau. Nâng 
cao ý thức tổ chức và kỷ luật. Kiên quyết 
chống chủ nghĩa cá nhân và chủ nghĩa tự 
do. 
- Luôn luôn trau dồi đạo đức cách mạng, 
khiêm tốn và giản dị. Chống kiêu căng, tự 
mãn. Chống lãng phí, xa hoa. Thực hành tự 
phê bình và phê bình nghiêm chỉnh, để giúp 
nhau cùng tiến bộ mãi. 
- Ra sức học tập nâng cao trình độ chính 
trị, văn hoá, khoa học kỹ thuật và quân sự 
để cống hiến ngày càng nhiều cho Tổ quốc, 
cho nhân dân. 
- Luôn luôn chú ý dìu dắt và giáo dục 
thiếu niên và nhi đồng, làm gương tốt về mọi 
mặt cho đàn em noi theo” [4, t.14, tr.619]. 
Đặc biệt trong Di chúc, một lần nữa Hồ 
Chí Minh khẳng định vai trò của lực lượng 
thanh niên, nhấn mạnh thanh niên là một 
trong những lực lượng chủ lực trong công 
cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt 
Nam: “Những chiến sĩ trẻ tuổi trong các lực 
lượng vũ trang nhân dân và thanh niên xung 
phong đều đã được rèn luyện trong chiến 
đấu và đều tỏ ra dũng cảm. Ðảng và Chính 
phủ cần chọn một số ưu tú nhất, cho các 
cháu ấy đi học thêm các ngành, các nghề, 
để đào tạo thành những cán bộ và công 
nhân có kỹ thuật giỏi, tư tưởng tốt, lập 
Khoa học xã hội Việt Nam, số 12 - 2019 
 92
trường cách mạng vững chắc. Ðó là đội 
quân chủ lực trong công cuộc xây dựng 
thắng lợi chủ nghĩa xã hội ở nước ta” [4, 
t.15, tr. 615-616]. 
Trong Di chúc, Hồ Chí Minh căn dặn 
trách nhiệm của Đảng về công tác thanh 
niên: “Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo 
đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành 
những người thừa kế xây dựng xã hội chủ 
nghĩa vừa “hồng” vừa “chuyên” [4, t.15, 
tr.212]. “Hồng” ở đây là đạo đức, mà cụ thể 
là “đạo đức cách mạng”; là đoàn viên thanh 
niên rèn luyện và “thấm nhuần đạo đức 
cách mạng”, phấn đấu trở thành những 
đảng viên cộng sản để kế thừa sự nghiệp 
cách mạng của Đảng và dân tộc. Người còn 
nêu rõ 5 điểm dạy thanh niên là: “Luôn 
luôn trau dồi đạo đức cách mạng, khiêm tốn 
và giản dị. Chống kiêu căng tự mãn. Chống 
lãng phí, xa hoa. Thực hành tự phê bình và 
phê bình nghiêm chỉnh để giúp đỡ nhau 
cùng tiến bộ” [4, t.2, tr.376]. “Chuyên”, ở 
đây nghĩa là những gì liên quan tới chuyên 
môn, chuyên nghiệp, chuyên ngành, chuyên 
gia tức là thanh niên phải phấn đấu trở 
thành người giỏi giang, có trình độ tinh 
thông chuyên môn, nghiệp vụ trong lĩnh 
vực hoạt động, công tác của mình. 
“Chuyên” cũng được hiểu là “tài năng” của 
mỗi người. Người có “tài năng” là người 
hoàn thành tốt nhiệm vụ, mới có tinh thần 
chủ động, sáng tạo trong công tác và hoạt 
động của mình. Chỉ những người vừa có 
“đức” vừa có “tài” mới làm việc và cống 
hiến được nhiều cho đất nước. 
Như vậy, Hồ Chí Minh đã gián tiếp nêu 
lên “tiêu chuẩn” chung nhất của mỗi đoàn 
viên thanh niên là rèn luyện trở thành người 
có đức, có tài. Hồ Chí Minh đã từng nói: 
người có tài mà không có đức là người vô 
dụng. Người có đức mà không có tài thì 
làm việc gì cũng khó. Hơn nữa, đức và tài 
không phải người ta sinh ra là đã có sẵn, mà 
nó được hình thành và phát triển trong quá 
trình giáo dục, hình thành nhân cách, rèn 
luyện, phấn đấu trong hoạt động thực tiễn 
của con người. Với quan điểm “đạo đức là 
gốc của người cách mạng”, Hồ Chí Minh 
quan tâm giáo dục thanh niên không chỉ có 
tinh thần làm chủ nước nhà mà phải thường 
xuyên rèn luyện, trau dồi đạo đức cách 
mạng: cần, kiệm, liêm, chính; chí công, vô 
tư. Hồ Chí Minh khuyên thanh niên “hăng 
hái, xung phong”, có chí tiến thủ, không 
ngại khó khăn, không nề nguy hiểm trong 
công tác, học tập, chiến đấu. Người cho 
rằng, đạo đức cách mạng không phải trên 
trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện 
bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố. 
Do đó, thanh niên phải ra sức rèn luyện đạo 
đức cách mạng, bởi vì “cũng như sông có 
nguồn thì mới có nước, không có nguồn thì 
sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì 
cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, 
không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy 
cũng không lãnh đạo được nhân dân” [4, 
t.5, tr.252-253]. 
3. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về 
thanh niên ở Việt Nam hiện nay 
Tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên vẫn 
có giá trị lý luận và thực tiễn định hướng 
cho công tác thanh niên và giáo dục thanh 
niên của Đảng ta trong giai đoạn hiện nay: 
Một là, tạo môi trường lành mạnh để 
thanh niên rèn luyện, cống hiến. Trong Di 
Trịnh Thị Kim Thoa 
 93
chúc của mình, Hồ Chí Minh luôn dành tình 
yêu thương, quan tâm đến các thế hệ trẻ, 
những chủ nhân tương lai của đất nước. 
Thực hiện di huấn của Người, 50 năm qua, 
Đảng ta đã có nhiều nghị quyết, nhiều chủ 
trương về công tác thanh niên, giáo dục thế 
hệ trẻ được triển khai và đạt những kết quả 
tốt, tiêu biểu như: Từ khi đổi mới (1986) 
đến nay, Đảng ta đã ban hành 3 nghị quyết 
chuyên đề về công tác thanh niên. Ngày 9 
tháng 2 năm 1991, Bộ Chính trị ban hành 
Nghị quyết số 25 - NQ/TW về đổi mới và 
tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với 
công tác thanh niên. Nghị quyết có tầm 
quan trọng đặc biệt, là điểm khởi đầu cho 
đường lối đổi mới của Đảng về công tác 
thanh niên thời kỳ đổi mới. Năm 1993, 
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp 
hành Trung ương Đảng khóa VII đã khẳng 
định “Công tác thanh niên là vấn đề sống 
còn của dân tộc, là một trong những nhân tố 
quyết định sự thành bại của cách mạng” [2, 
tr.538]; “Sự nghiệp đổi mới có thành công 
hay không, cách mạng Việt Nam có vững 
bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay 
không phần lớn tùy thuộc vào lực lượng 
thanh niên, vào việc bồi dưỡng rèn luyện 
thế hệ thanh niên; công tác thanh niên là 
vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong 
những nhân tố quyết định sự thành bại của 
cách mạng” [2, tr.538]. Đây là bước chuyển 
biến có tính đột phá, căn bản trong nhận 
thức, chủ trương của Đảng đối với công tác 
thanh niên. Tháng 7/2008, Ban Chấp hành 
Trung ương Đảng ban hành Nghị quyết số 
25-NQ/TW về Tăng cường sự lãnh đạo của 
Đảng đối với công tác thanh niên trong thời 
kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá. 
Nghị quyết tiếp tục khẳng định vai trò to 
lớn và quan trọng của thanh niên đối với 
tương lai của dân tộc và tiền đồ của cách 
mạng Việt Nam: “Thanh niên là rường cột 
của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất 
nước là nhân tố quyết định sự thành bại 
của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại 
hoá đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng 
chủ nghĩa xã hội” [5]; Thanh niên là lực 
lượng xã hội to lớn, một trong những nhân 
tố quan trọng quyết định tương lai, vận 
mệnh dân tộc; là lực lượng chủ yếu trên 
nhiều lĩnh vực, đảm nhận những công việc 
đòi hỏi hy sinh, gian khổ, sức khỏe và sáng 
tạo. Thanh niên là độ tuổi sung sức nhất về 
thể chất và phát triển trí tuệ, luôn năng 
động, sáng tạo, muốn tự khẳng định mình. 
Trước yêu cầu công cuộc đổi mới, đẩy 
mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất 
nước đòi hỏi phải tăng cường sự lãnh đạo 
của Đảng đối với công tác thanh niên, Nghị 
quyết Đại hội XII của Đảng đã hoạch định 
những chiến lược quan trọng liên quan đến 
việc bồi dưỡng, phát triển đội ngũ thanh 
niên. Nghị quyết xác định “Đổi mới nội 
dung, phương thức giáo dục chính trị, tư 
tưởng, lý tưởng, truyền thống, bồi dưỡng lý 
tưởng cách mạng, lòng yêu nước, xây dựng 
đạo đức, lối sống lành mạnh, ý thức tôn 
trọng và nghiêm chỉnh chấp hành Hiến 
pháp và pháp luật cho thế hệ trẻ”. Có cơ 
chế, chính sách phù hợp tạo môi trường, 
điều kiện thuận lợi cho thế hệ trẻ học tập, 
nghiên cứu, lao động, giải trí, phát triển trí 
tuệ, kỹ năng, thể lực. Khuyến khích, cổ vũ 
thanh niên nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão, 
xung kích, sáng tạo, làm chủ khoa học, 
công nghệ hiện đại. Phát huy vai trò của thế 
hệ trẻ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ 
Tổ quốc. Thu hút rộng rãi thanh niên, thiếu 
Khoa học xã hội Việt Nam, số 12 - 2019 
 94
niên và nhi đồng tham gia các tổ chức do 
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh 
làm nòng cốt và phụ trách” [3, tr.162]. 
Công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, 
đạo đức, lối sống văn hóa, ý thức cho thanh 
niên luôn cũng được coi trọng, nội dung, 
phương thức giáo dục liên tục được đổi 
mới. Đặc biệt, sau khi Bộ Chính trị ban 
hành Kết luận số 80-KL/TW, ngày 12 tháng 
12 năm 2013, Ban Bí thư Trung ương Đoàn 
đã tham mưu Ban Bí thư Trung ương Đảng 
ban hành Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày 24-3-
2015, về Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng 
đối với công tác giáo dục lý tưởng cách 
mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ 
trẻ giai đoạn 2015-2030; Thủ tướng chính 
phủ phê duyệt Đề án Tăng cường giáo dục 
lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn 
hóa cho thanh niên, thiếu niên, nhi đồng, 
giai đoạn 2015-2020 ngày 28/8/2015 tạo 
bước chuyển quan trọng trong công tác giáo 
dục, góp phần hình thành thế hệ thanh niên 
có phẩm chất tốt đẹp, có khí phách và quyết 
tâm hành động thực hiện thành công 
sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa 
đất nước. 
Thông qua đó tạo dựng một môi trường 
lành mạnh để thế hệ trẻ rèn luyện, trưởng 
thành, góp phần hình thành lý tưởng đạo đức 
cách mạng cao đẹp, lối sống nhân nghĩa, tuân 
thủ pháp luật. 
Hai là, giáo dục lý tưởng cách mạng cho 
thế hệ trẻ trong thời kỳ hội nhập. Vị trí, vai 
trò của thanh niên đã sớm được khẳng định 
trong lịch sử đấu tranh cách mạng của đất 
nước, nhưng điều đó không phải là bất biến. 
Cho nên phải tiếp tục giáo dục đạo đức cho 
thanh niên, để thế hệ trẻ tiếp nối lý tưởng và 
con đường mà lớp cha anh đã lựa chọn. 
Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh 
niên là công việc khó khăn, phức tạp, lâu 
dài và hệ trọng. Mỗi cán bộ, đảng viên và 
các thế hệ đi trước, không chỉ truyền đạt 
kinh nghiệm, kiến thức lý luận, mà phải 
thực sự là những tấm gương trong mọi lĩnh 
vực công tác và trong cuộc sống, để thanh 
niên học tập noi theo. 
Trong tình hình hiện nay, cần đặc biệt 
coi trọng việc giáo dục truyền thống văn 
hoá, văn hiến, đoàn kết cộng đồng, rèn 
luyện ý chí tự lực tự cường, lòng tự tôn dân 
tộc, khát vọng vươn lên chiếm lĩnh đỉnh cao 
trí tuệ, không cam chịu nghèo nàn lạc hậu; 
giáo dục tinh thần xung kích, tình nguyện vì 
cộng đồng và sự phồn vinh của đất nước 
cho thanh niên. Giáo dục lòng yêu lao 
động, trân trọng sức lao động, biết hưởng 
thụ chính đáng, chống lối sống thực dụng; ý 
thức kế thừa và phát huy các giá trị đạo đức 
truyền thống, lối sống, nếp sống công tác, 
lao động, sinh hoạt lành mạnh, văn minh, 
giữ vững thuần phong mỹ tục của dân tộc, 
dòng họ, gia đình, đấu tranh chống lối sống 
ích kỷ, coi thường kỷ cương phép nước, 
luân thường đạo lý; nâng cao nhận thức và 
định hướng hành động của thanh niên trong 
đấu tranh phòng chống các tệ nạn xã hội. 
Giáo dục truyền thống cách mạng vẻ vang 
của Đảng, của dân tộc, của Đoàn. Giáo dục 
luật pháp và ý thức công dân, xây dựng lối 
sống “sống và làm việc theo Hiến pháp và 
pháp luật”, tuân thủ nội quy, quy định của 
tổ chức, tập thể và cộng đồng. Giáo dục 
tinh thần cảnh giác cách mạng, ý thức quốc 
phòng toàn dân, trách nhiệm và nghĩa vụ 
công dân tham gia xây dựng nền quốc 
phòng toàn dân, xây dựng lực lượng vũ 
Trịnh Thị Kim Thoa 
 95
trang nhân dân, bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ 
nghĩa; nhận thức đầy đủ về thời cơ và thách 
thức của đất nước trong quá trình hội nhập 
kinh tế quốc tế; âm mưu “diễn biến hoà 
bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù 
địch. Vì vậy, tăng cường công tác giáo dục 
đạo đức cho thanh niên theo tư tưởng Hồ 
Chí Minh là hết sức cần thiết và quan trọng. 
4. Kết luận 
Tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên đến 
nay vẫn còn nguyên giá trị. Những lời căn 
dặn của Người đối với công tác thanh niên 
là những định hướng cơ bản để Đảng ta 
vạch ra những đường lối, chủ trương, chiến 
lược liên quan đến việc xây dựng môi 
trường lành mạnh để thanh niên rèn luyện, 
cống hiến cũng như giáo dục lý tưởng cách 
mạng cho thế hệ trẻ trong thời kỳ hội nhập. 
Đó là những bài học vô cùng quý giá để 
chúng ta làm tốt hơn nữa công tác đào tạo, 
bồi dưỡng thế hệ trẻ, lựa chọn nhân tài đáp 
ứng nhu cầu cao của công cuộc đổi mới vì 
sự phồn vinh của đất nước. 
Tài liệu tham khảo 
[1] Nguyễn Anh Chương (2004), “Bác Hồ nói về 
tính tiên phong của Thanh niên”, Nội san Đại 
học Vinh. 
[2] Đảng Cộng sản Việt Nam (2007), Văn kiện 
Đảng Toàn tập, t.52, Nxb Chính trị Quốc gia, 
Hà Nội. 
[3] Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện 
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn 
phòng Trung ương Đảng, Hà Nội. 
[4] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.1, 2, 3, 4, 5, 
7, 10, 11, 13, 14, 15, Nxb Chính trị quốc gia, 
Hà Nội. 
[5] https://thuvienphapluat.vn/van-ban/van-hoa-xa-
hoi/Nghi-quyet-25-NQ-TW-nam-2008-tang-
cuong-su-lanh-dao-Dang-cong-tac-thanh- 
nien-140308.aspx, truy cập ngày 9 tháng 10 
năm 2019. .........................................