Bài giảng Kinh tế học Tiền tệ & Ngân hàng - Bài 4: Cơ chế hình thành lãi suất - Nguyễn Anh Tuấn

BÀI 4 
CƠ CHẾ HÌNH THÀNH LÃI SUẤT
GVGD: TS. Nguyễn Anh Tuấn
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ, ĐHQGHN
KHOA TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÔN KINH TẾ HỌC TIỀN TỆ - NGÂN HÀNG
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-2
YÊU CẦU CHUNG 
1. Nắm vững cơ chế hình thành thành 
lãi suất thị trường trên thị trường trái 
phiếu 
2. Nắm vững cơ chế hình thành thành 
lãi suất thị trường trên thị trường tiền 
tệ
3. Phân tích được các nhân tố ảnh 
hưởng đến lãi suất
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-3
TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU
 Mô hình thị trường trái phiếu bằng đồ 
thị:
Đường cung trái phiếu:
Phản ánh tương quan thuận giữa lượng 
cung và giá trái phiếu
Đường cầu trái phiếu:
Phản ánh tương quan nghịch giữa 
lượng cầu và giá trái phiếu
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-4
ĐỒ THỊ MINH HỌA
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-5
ĐỒ THỊ MINH HỌA
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-6
Các nhân tố ảnh hưởng đến cầu trái phiếu
Nhân tố
Biến động của 
nhân tố
Biến động của 
cầu tài sản
Sự giầu có 
Lợi tức dự kiến 
so với TS khác
Độ rủi ro 
Tính lỏng so với 
tài sản khác
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-7
TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU
*Cơ chế hình thành lãi suất thị trường:
Sự thay đổi từ đồ thị hình 2.1 đến hình 
2.2:
Mối liên hệ giữa lãi suất và lượng 
trái phiếu
Giữa giá trái phiếu và
lãi suất có quan hệ nghịch
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-8
ĐỒ THỊ MINH HỌA
Lãi suất (i)
Bd
i* E(i*,Qb
*)
Bs
Qb
* Lượng trái khoán
(Qb)
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-9
TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU
*Cơ chế hình thành lãi suất thị trường:
-Đường cung trái phiếu phản ánh tương 
quan nghịch giữa lãi suất và lượng 
cung trái phiếu
-Đường cầu trái phiếu phản ánh tương 
quan thuận giữa lãi suất và lượng cầu 
trái phiếu
( xem hình 2.2 trang 52)
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-10
TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU
*Cơ chế hình thành lãi suất thị trường:
Lãi suất thị trường được xác định tại 
trạng thái cân bằng của thị trường trái 
phiếu
Khi đó: Bd = Bs 
Lãi suất thị trường là xu hướng vận 
động của thị trường trái phiếu
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-11
TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU
*Cơ chế tự điều chỉnh của thị trường 
trái phiếu:
Hình 2.2:
Tại các mức:
i > i*: Cung trái phiếu< cầu trái phiếu
i cầu trái phiếu
Thị trường tự điều chỉnh để trở về trạng 
thái câ bằng
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-12
TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU
*Các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất thị 
trường:
1. Nhóm các nhân tố làm dịch chuyển 
đường cầu trái phiếu:
Của cải-Tương quan thuận với cầu trái 
phiếu
Lãi suất dự tính của trái phiếu- Tương 
quan nghịch
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-13
TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU
*Các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất thị 
trường:
1. Nhóm các nhân tố làm dịch chuyển 
đường cầu trái phiếu:
Lợi tức dự tính của tài sản thay thế-
Tương quan nghịch
Lạm phát dự tính-Tương quan nghịch
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-14
TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU
*Các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất thị 
trường:
1. Nhóm các nhân tố làm dịch chuyển 
đường cầu trái phiếu:
Mức độ rủi ro của trái phiếu-Tương 
quan nghịch 
Tính lỏng của trái phiếu-Tương quan 
thuận
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-15
TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU
*Các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất thị 
trường:
2. Nhóm các nhân tố làm dịch chuyển 
đường cung trái phiếu:
Khả năng sinh lời của các cơ hội đầu 
tư-Tương quan thuận
Lạm phát dự tính-Tương quan thuận
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-16
Các nhân tố ảnh hưởng 
đến cả cầu và cung trái phiếu
1. Lạm phát dự tính ( e)
2. Chu kỳ kinh doanh (tăng trưởng, suy
thoái)
*Biến động của lãi suất là kết quả dịch
chuyển của cả hai đường cung và cầu trái
phiếu
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-17
* e tăng :
-Lượng cung trái phiếu
tăng, BS dịch phải
-Lượng cầu trái phiếu giảm,
Bd dịch trái. 
Kết quả: Lãi suất cân bằng
tăng lên
LẠM PHÁT DỰ TÍNH ( e)
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-18
ĐỒ THỊ MINH HỌA
Lãi suất (i) Bd2
i*2 2 B
d
1
i*1 1
BS2
Bs1
Lượng trái khoán
(Qb)
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-19
CHU KỲ KINH DOANH
Trong giai đoạn tăng trưởng:
-Cung trái phiếu tăng, Bs dịch phải
-Cầu trái phiếu cũng tăng, Bd dịch phải
Kết quả: Lãi suất thị trường i* tăng
Trong giai đoạn suy thoái
Lãi suất thị trường sẽ giảm
Chú ý điều kiện giả thiết Bs dịch chuyển nhanh
hơn Bd
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-20
ĐỒ THỊ MINH HỌA
Lãi suất (i) Bd1
Bd2
i*2 2
i*1 1
BS1 B
s
2
Lượng trái khoán
(Qb)
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-21
TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TiỀN TỆ
1. Đường cung tiền Ms:
Cung tiền (Ms) không trực tiếp chịu ảnh hưởng
của i
Đường cung tiền là 1 đường thẳng đứng
(xem đồ thị hình 2.7 trang 59)
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-22
TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TiỀN TỆ
2. Đường cầu tiền Md:
Lãi suất là chi phí của việc giữ tiền mặt
Cầu tiền Md có quan hệ nghịch với i .
Đường Md dốc xuống
(xem đồ thị hình 2.7 trang 59)
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-23
TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TiỀN TỆ
Trạng thái cân bằng của thị trường tiền tệ
Tại điểm Ms & Md cắt nhau thị trường đạt được
sự cân bằng
Lãi suất thị trường là lãi suất được xác định tại
điểm cân bằng của thị trường
Điểm cân bằng phản ánh xu hướng vận động
của thị trường tiền tệ
(xem đồ thị hình 2.7 trang 59)
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-24
ĐỒ THỊ MINH HỌA
Lãi suất (i)
MS
i1
i* E
i2
MD
M* M
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-25
TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TiỀN TỆ
Các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất:
1. Các nhân tố làm dịch chuyển đường cầu tiền:
Thu nhập:Tương quan thuận
Mức giá cả hàng hóa:Tương quan thuận
( Các yếu tố liên quan khác không thay đổi)
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-26
TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TiỀN TỆ
Các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất:
2. Các nhân tố làm dịch chuyển đường cung
tiền:
+Chính sách tiền tệ:
CSTT mở rộng làm tăng cung tiền. Lãi suất giảm
xuống
CSTT thắt chặt làm giảm cung tiền. Lãi suất
tăng lên
( Các yếu tố liên quan khác không thay đổi)
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-27
TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TiỀN TỆ
Hiệu ứng của lãi suất khi cung tiền thay đổi:
1. Hiệu ứng tính lỏng: Cung tiền tăng làm lãi suất
giảm
2. Hiệu ứng thu nhập: Cung tiền tăng, lãi suất
cũng tăng theo
3. Hiệu ứng mức giá: Cung tiền tăng, lãi suất
cũng tăng theo
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-28
ĐỒ THỊ MINH HỌA (*)
Lãi suất (i)
i
i1
Thời
gian
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-29
ĐỒ THỊ MINH HỌA (**)
Lãi suất (i)
i1
i
Thời
gian
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-30
Đường lãi suất hoàn vốn:
Đường minh hoạ trên đồ thị biến động của 
lãi suất theo thời gian:
Thời gian càng dài LS càng cao
Cấu trúc kỳ hạn của lãi suất
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-31
ĐỒ THỊ MINH HỌA (***)
Lãi suất (i)
i
Thời
gian
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-32
TÁC ĐỘNG CỦA KỲ HẠN ĐẾN LÃI 
SUẤT 
Các dạng của đường lãi suất hoàn 
vốn
1. Dốc lên thoải
2. Dốc lên dốc
3. Nằm ngang
4. Dốc xuống
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-33
ĐỒ THỊ MINH HỌA
(1) (2)
(3) (4)
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-34
 Các yếu tố cấu thành rủi ro
a) Khả năng vỡ nợ
b) Tính lỏng
c) Mức độ chịu thuế
Cấu trúc rủi ro của lãi suất
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-35
Các vấn đề thuyết trình
• 1. Xác định cung cầu tiền trên thị trường trái
phiếu ( Đường cung, đường cầu trái phiếu theo
LS và trang thái cân bằng của TTTP)
• 2. Tương tự cho TTTT
• 3. Các nhân tố ảnh hưởng đến LSCB trên TTTP
• 4. Tương tự với TTTT
• 5. Thế nào là Hiệu ứng Fisher? Phân tích nhân
tố CKKD đến LSCB. So sánh và nhận xét.
• 6. Cấu trúc Rủi ro và Kỳ hạn của lãi suất
TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-36
CÁC VẤN ĐỀ THẢO LUẬN
Phân tích quan hệ lãi suất và lạm phát. 
Ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu
Nhận xét phương pháp nghiên cứu lãi 
suất thị trường