Bài giảng Nhập môn Công nghệ thông tin 1 - Chương 6: Văn bản và soạn thảo văn bản (Phần 2) - Ngô Chánh Đức

Văn bản
và soạn thảo văn bản
Nhập môn Công nghệ Thông tin 1
Khái niệm văn bản
Cấu trúc và quy tắc soạn thảo văn bản
Soạn thảo văn bản trên máy tính
Tổng kết
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 2
• Văn bản cổ xưa ghi lại những dữ liệu và thông tin của 
một nền văn hóa hay triều đại.
• Lịch sử của văn bản gắn liền với lịch sử phát triển của 
chữ viết và lịch sử phát triển của giấy.
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 4
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 5
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 6
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 7
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 8
1Tiêu đề
Dòng ký tự đầu tiên của 
đoạn văn thứ 1
Lề trên
Lề dưới
Lề trái (thay
đổi theo thứ
tự trang chẳn
và lẻ)
Lề phải
Dòng ký tự đầu tiên của 
đoạn văn thứ 2
Khoảng cách
Khoảng cách
Khoảng cách
Nội dung 
văn bản
Giới hạn độ rộng của
một dòng ký tự
Giới hạn độ cao của
các dòng ký tự trong
một trang văn bản
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 10
• Quy tắc xuống dòng: khi xuống dòng không làm
ngắt đôi một âm tiết, trong tiếng Anh nếu một từ
bị ngắt dòng thì một phần của từ ở dòng trên
được kết thúc bằng dấu “–”.
• Quy tắc viết hoa: tiêu đề, ký tự đầu của một câu
hay của một đoạn văn, danh từ riêng.
• Quy tắc gạch đầu dòng.
• Quy tắc khoảng trắng: mỗi ký từ cần tối thiểu 1 
khoảng trắng để phân cách. 
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 11
• Quy tắc (dấu ngoặc đơn), “dấu nháy kép”, dấu
nháy đơn thường xuất hiện thành 1 cặp và cần
được được xem như ký tự đầu từ và ký tự cuối
từ nên không cần khoảng trắng phân cách với
các từ nằm giữa nhưng cần khoảng trắng phân
cách với các từ nằm bên ngoài.
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 12
• Quy tắc dấu chấm câu, dấu phẩy, dấu chấm
phẩy, dấu hỏi và dấu chấm than không cần
khoảng trắng với các từ đứng trước nhưng cần
khoảng trắng để phân cách với các từ đứng sau.
• Quy tắc sử dụng từ nối: “và”, “hay”, “nhưng” 
trong tiếng Việt không cần dấu phẩy đứng trước
như trong tiếng Anh.
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 13
• Thiết bị
– Máy đánh chữ
– Máy tính
• Loại văn bản
– Văn bản hành chính (đơn, thư, công văn, báo cáo, 
thông báo, biên bản)
– Báo cáo khoa học, bài báo khoa học (luận văn tốt
nghiệp, bài báo hội nghị, bài báo tạp chí)
– Bài báo phổ thông
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 15
Phím nóng (hotkey): dùng để thực hiện một chức 
năng trong phần mềm một cách nhanh chóng
Bàn phím theo chuẩn QWERTY
Phím tổ hợp: dùng để kết hợp với một phím khác 
(không thuộc nhóm phím nóng) để tạo thành một 
phím nóng tổ hợp
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 16
• Cần luyện tập để có thể sử dụng 10 ngón tay để gõ bàn 
phím và hạn chế nhìn bàn phím. Tốc độ trung bình sau 
khi luyện tập vào khoảng 50 – 70 từ / phút (tiếng Anh).
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 17
• Các bảng mã thông dụng là Unicode, VNI, TCVN3, và
VIQR.
• Giữa các loại bảng mã có thể chuyển đổi qua lại thông
qua một phần mềm, ví dụ như Unikey Toolkit 
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 18
• Bảng chuyển đổi các bảng mã tiếng Việt
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 19
• Quy định cách kết hợp các phím để cho ra ký tự tiếng
Việt
• Các từ tiếng Việt là một tổ hợp của 2 hay nhiều phím
được nhập liên tục và nối tiếp nhau
• Mỗi cách gõ có một cách nhập kí tự riêng từ bàn phím
• Các kiểu gõ tiếng Việt hiện có: VNI, Telex, VIQR
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 20
• Đặc trưng của font chữ: đậm hay đơn nét, 
nghiêng hay không nghiêng, có gạch chân hay 
không có chân, có bóng hay không có bóng, 
chiều cao và độ rộng của một ký tự.
• Việc định dạng font chữ được dựa vào vị trí và
vai trò của ký tự trong cấu trúc văn bản.
• Hãy thử cho ví dụ!
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 21
• Font chữ sử dụng trong máy tính được chia làm
3 loại dựa trên cấu trúc xây dựng font chữ: 
– True type: là loại font chữ được công ty máy tính Apple 
phát triển, có khả năng hiển thị sắc và rõ nét ở nhiều
kích thước. 
– Open type: là loại font chữ được công ty máy tính
Microsoft phát triển dựa trên True Type và có độ sắc
nét hơn True Type.
Cả True Type và Open Type được xây dựng dưới dạng
véc tơ (outline standard)
– Screen font: là loại font chữ dùng để hiển thị trên màn
hình điều khiển, và được xây dựng dưới dạng file ảnh
(bitmap standard).
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 22
• Soạn thảo dựa trên cú pháp của một trình biên dịch: 
Latex (ví dụ như sử dụng WinEdt để biên soạn và dùng
Miktex để biên dịch)
• Soạn thảo dựa trên phần mềm ứng dụng trợ giúp theo
tiếp cận “what you see is what you get” (WYSWYG) chạy
trên máy tính hay trên web: MS-Office, OpenOffice, 
Google Docs, iWork (MAC)
• Soạn thảo dựa trên phần mềm chuyên dụng cho một vài
loại file văn bản thông dụng: Adobe Acrobat Professional 
cho file PDF
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 23
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 24
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 25
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 26
• Các định dạng file trợ giúp soạn thảo văn bản: 
*.txt, *.pdf, *.tex, *.doc, *.rtf
– ASCII, UTF-8 (plain text *.txt) : file văn bản không có
cấu trúc định dạng đính kèm.
– PDF (*.pdf): định dạng file văn bản của công ty Adobe 
System.
– DOC (*.doc, *.docx): định dạng file văn bản của công
ty Microsoft cho các phần mềm Office.
– ODT (*.odt): định dạng văn bản dành cho OpenOffice, 
được hướng tới là chuẩn chung cho các ứng dụng văn
phòng
– RTF (*.rtf): là định dạng file văn bản có hỗ trợ biên
dịch như Tex được phát triển bởi công ty Microsoft.
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 27
• Các phần mềm trợ giúp soạn thảo văn bản: 
Notepad, Adobe Acrobat, Latex, MS. Word, v.v 
• Các bộ gõ tiếng Việt: Unikey, Vietkey, Winvnkey, 
GoTiengViet. 
• Chuyển đổi bảng mã
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 28
Tên cơ quan ban 
hành văn bản
Quốc hiệu của
nước Việt Nam
Tiêu đề
Tên bộ phận tiếp nhận
/ giải quyết đơn
Tên người
viết đơn
Nội dung đơn
Xác nhận cơ
quan đồng ý 
tiếp nhận đơn
Ngày tháng nộp đơn
Chữ ký người nộp đơn
Ý kiến của người trực
tiếp giải quyết đơn
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 29
• Thông tư liên tịch số 55 của Bộ Nội Vụ và VP Chính phủ
về soạn thảo văn bản: 
0lut/View_Detail.aspx?ItemID=18369
• Thông tư số 01/2011/TT-BNV ngày 19 tháng 01 năm 
2011 của Bộ Nội vụ Hướng dẫn thể thức và kỹ thuật trình
bày văn bản hành chính:
ew_Detail.aspx?ItemID=26230
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 30
Trần Văn X
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 31
Hình thức 2 cột Hình thức 1 cột
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 32
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 33
• Văn bản đã có từ rất lâu đời
• Cần phải tuân thủ các quy tắc chung khi soạn thảo văn
bản
• Mỗi loại văn bản sẽ có cách thức trình bày cụ thể khác
nhau
• Công cụ soạn thảo văn bản đa dạng.
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 34
• 
references-tips/font-formats.html
• Chương 5 - Ứng dụng soạn thảo văn bản, Giáo trình Tin 
học Cơ sở
• Thông tư số 01/2011/TT-BNV ngày 19 tháng 01 năm 
2011 của Bộ Nội vụ Hướng dẫn thể thức và kỹ thuật trình
bày văn bản hành chính
11/20/2015 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 35
11/20/2015Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 36