Bài giảng Quản trị ngân hàng thương mại - Chương 6: Quản trị kết quả tài chính

Chöông 6 Quaûn trò keát quaû taøi chính 
I. Doanh thu: 
1. Doanh thu từ hoạt động kinh doanh của các tổ chức tín dụng là 
số tiền thu được trong kỳ bao gồm: 
a) Thu từ hoạt động kinh doanh gồm: thu từ hoạt động tín dụng, 
thu lãi tiền gửi, thu dịch vụ, thu từ hoạt động kinh doanh ngoại 
hối và vàng, thu lãi góp vốn, mua cổ phần, thu từ hoạt động 
mua bán nợ, thu về chênh lệch tỷ giá, thu từ hoạt động kinh 
doanh khác; 
b) Thu khác gồm: các khoản thu từ việc nhượng bán, thanh lý tài 
sản cố định, thu về các khoản vốn đã được xử lý bằng dự 
phòng rủi ro; thu kinh phí quản lý đối với các công ty thành viên 
độc lập; thu tiền phạt do khách hàng vi phạm hợp đồng; các 
khoản thu khác. 
2. Bộ Tài chính quy định điều kiện và thời điểm để xác định doanh 
thu. 
II. Chi phí 
Chi phí của tổ chức tín dụng là các chi phí chi trả hợp lý phát sinh 
trong kỳ, bao gồm: 
1. Chi hoạt động kinh doanh: 
a) Chi phí phải trả lãi tiền gửi; chi phí phải trả lãi tiền vay; chi hoạt 
động kinh doanh ngoại hối và vàng; chi hoạt động kinh doanh dịch vụ 
ngân hàng; chi cho việc mua bán cổ phiếu, trái phiếu; chi cho hoạt động 
mua bán nợ; chi cho hoạt động góp vốn, mua cổ phần; chi về chênh 
lệch tỷ giá; chi cho hoạt động kinh doanh khác; 
b) Chi trích khấu hao tài sản cố định. Mức trích theo quy định chung 
đối với các doanh nghiệp; 
c) Chi đi thuê và cho thuê tài sản; 
d) Tiền lương, tiền công và chi phí có tính chất lương theo quy định; 
ñ) Chi bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn; 
e) Chi dịch vụ mua ngoài: chi thuê sửa chữa tài sản cố định, vận 
chuyển, điện, nước, điện thoại, vật liệu, giấy in, văn phòng phẩm, công 
cụ lao động, phòng cháy chữa cháy, tư vấn, kiểm toán, tiền mua bảo 
hiểm tài sản, tiền mua bảo hiểm tai nạn con người, chi công tác phí, chi 
phụ cấp tàu xe đi nghỉ phép theo quy định, chi hoa hồng, đại lý môi giới, 
uỷ thác và các dịch vụ khác; 
g) Các khoản chi kinh doanh khaùc: 
- Chi bảo hộ lao động. 
- Chi trang phục giao dịch. 
- Chi trợ cấp thôi việc cho người lao động theo chế độ quy định. 
- Chi theo chế độ quy định đối với lao động nữ. 
- Tiền ăn ca cho cán bộ, nhân viên tổ chức tín dụng. 
- Chi đóng phí hiệp hội ngành nghề mà tổ chức tín dụng có tham gia. 
- Chi cho công tác ®¶ng, ®oµn thể tại tổ chức tín dụng. 
- Chi trích lập các khoản dự phòng và chi tham gia tổ chức bảo toàn tiền gửi 
hoặc chi đóng bảo hiểm tiền gửi. 
- Chi nghiên cứu khoa học, nghiên cứu đổi mới công nghệ; chi sáng kiến cải 
tiến; chi đào tạo lao động nâng cao tay nghề, nâng cao năng lực quản lý; chi 
hỗ trợ giáo dục (nếu có); chi y tế cho người lao động của tổ chức tín dụng 
theo chế độ quy định. 
- Chi thưởng sáng kiến cải tiến, tăng năng suất lao động, thưởng tiết kiệm chi 
phí theo nguyên tắc phù hợp với hiệu quả thực tế đem lại. 
- Chi cho công tác bảo vệ cơ quan. 
- Chi cho công tác bảo vệ môi trường. 
- Chi lễ tân, khánh tiết, tuyên truyền, quảng cáo, tiếp thị, khuyến mại, giao dịch, 
đối ngoại, chi phí hội họp. 
- Chi nộp thuế môn bài, thuế sử dụng đất hoặc tiền thuê đất, thuế nhà đất, các 
loại thuế, phí và lệ phí khác. 
2. Các chi phí khác của tổ chức tín dụng bao gồm: 
a) Chi nhượng bán, thanh lý tài sản (bao gồm giá trị còn 
lại của tài sản và các chi phí nhượng bán, thanh lý); 
b) Chi cho việc thu hồi các khoản nợ đã xoá, chi phí thu 
hồi nợ quá hạn khó đòi; 
c) Chi tiền phạt do vi phạm hợp đồng kinh tế; 
d) Chi xử lý khoản tổn thất tài sản còn lại sau khi đã bù 
đắp bằng các nguồn theo quy định tại khoản 4 Điều 
12 của Nghị định này; 
e) Chi các khoản đã hạch toán doanh thu nhưng thực tế 
không thu được; 
f) Các khoản chi hợp lý, hợp lệ khác. 
Tổ chức tín dụng không được hạch toán vào chi 
phí hoạt động kinh doanh các khoản sau: 
1. Các khoản tiền phạt về vi phạm pháp luật do 
cá nhân gây ra không mang danh tổ chức tín 
dụng. 
2. Các khoản chi không liên quan đến hoạt động 
kinh doanh của tổ chức tín dụng, các khoản chi 
không có chứng từ hợp lệ. 
3. Các khoản chi do các nguồn kinh phí khác đài 
thọ. 
4. Các khoản chi không hợp lý khác. 
III. LỢI NHUẬN VÀ TRÍCH LẬP CÁC QUỸ 
 I. Lợi nhuận thực hiện 
Lợi nhuận của tổ chức tín dụng là khoản chênh lệch được xác định giữa tổng 
doanh thu phải thu trừ đi tổng các khoản chi phí phải trả hợp lý hợp lệ. 
P
goäp
= ∑ Doanh thu- ∑ Chi phí 
P
roøng
= P
goäp 
– Thueá thu nhaäp DN (28% 25%) 
 Phân phối lợi nhuận đối với các tổ chức tín dụng 100% vốn Nhà nước: 
Lợi nhuận của các tổ chức tín dụng sau khi bù đắp lỗ năm trước theo quy định 
của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp và nộp thuế thu nhập doanh nghiệp 
theo quy định của pháp luật, được phân phối như sau: 
1. Trích lập quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ 5%, mức tối đa của quỹ này không 
vượt quá mức vốn điều lệ của các tổ chức tín dụng. 
2. Chia lãi cho các thành viên góp vốn liên kết theo quy định của hợp đồng 
(nếu có). 
3. Bù đắp khoản lỗ của các năm trước đã hết thời hạn được trừ vào lợi nhuận 
trước thuế thu nhập doanh nghiệp. 
Lợi nhuận sau khi trừ các khoản quy định tại khoản treân được 
phân phối theo quy định dưới đây: 
a) Trích qũy dự phòng tài chính 10%; mức tối đa của qũy này 
không vượt quá 25% vốn điều lệ của các tổ chức tín dụng; 
b) Quỹ đầu tư phát triển nghiệp vụ 50%; 
c) Lợi nhuận còn lại được phân phối tiếp như sau: 
- Trích quỹ thưởng Ban quản lý điều hành tổ chức tín dụng 
theo quy định chung đối với doanh nghiệp nhà nước. 
- Trích lập 2 quỹ khen thưởng, phúc lợi. Mức trích tối đa không 
quá ba tháng lương thực hiện. 
- Số lợi nhuận còn lại sau khi trích 2 quỹ khen thưởng, phúc lợi 
được bổ sung vào quỹ đầu tư phát triển nghiệp vụ. 
 Phân phối lợi nhuận đối với các tổ chức tín dụng khác: 
Lợi nhuận của các tổ chức tín dụng sau khi bù đắp lỗ năm trước 
theo quy định của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp và nộp 
thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật, 
được phân phối như sau: 
1. Trích lập quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ, chia lãi cho các 
thành viên liên kết theo quy định của hợp đồng (nếu có), bù 
đắp khoản lỗ của các năm trước đã hết thời hạn được trừ vào 
lợi nhuận trước thuế thu nhập doanh nghiệp. 
2. Trích 10% vào qũy dự phòng tài chính; số dư tối đa của qũy 
này không vượt quá 25% vốn điều lệ của các tổ chức tín 
dụng. 
3. Việc phân chia phần lợi nhuận còn lại do tổ chức tín dụng tự 
quyết định. 
Nguyên tắc sử dụng các quỹ: 
1. Quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ dùng để bổ sung vốn điều lệ. 
2. Quỹ đầu tư phát triển nghiệp vụ dùng để đầu tư mở rộng quy 
mô hoạt động kinh doanh và đổi mới công nghệ trang thiết bị, 
điều kiện làm việc của tổ chức tín dụng. 
Căn cứ vào nhu cầu đầu tư và khả năng của quỹ, Hội đồng quản 
trị của tổ chức tín dụng quyết định hình thức và biện pháp đầu 
tư theo nguyên tắc có hiệu quả, an toàn và phát triển vốn. 
3. Quỹ dự phòng tài chính dùng để bù đắp phần còn lại của 
những tổn thất, thiệt hại về tài sản xảy ra trong quá trình kinh 
doanh sau khi đã được bù đắp bằng tiền bồi thường của các tổ 
chức, cá nhân gây ra tổn thất, của tổ chức bảo hiểm và sử 
dụng dự phòng trích lập trong chi phí. 
4. Quỹ thưởng Ban điều hành tổ chức tín dụng được sử dụng để 
thưởng cho Hội đồng quản trị, Ban Giám đốc tổ chức tín dụng. 
Mức thưởng do đại diện chủ sở hữu quyết định gắn với hiệu 
quả hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng, trên cơ sở đề 
nghị của Chủ tịch Hội đồng quản trị tổ chức tín dụng. 
5. Quỹ khen thưởng dùng để: 
a) Thưởng cuối năm hoặc thưởng thường kỳ cho cán bộ, nhân viên trong tổ 
chức tín dụng. Mức thưởng do Hội đồng quản trị của tổ chức tín dụng quyết 
định theo đề nghị của Tổng giám đốc (hoÆc Giám đốc) và công đoàn của tổ 
chức tín dụng trên cơ sở năng suất lao động, thành tích công tác của mỗi 
cán bộ, nhân viên trong tổ chức tín dụng; 
b) Thưởng đột xuất cho những cá nhân, tập thể trong tổ chức tín dụng có sáng 
kiến cải tiến kỹ thuật, quy trình nghiệp vụ mang lại hiệu quả trong kinh 
doanh. Mức thưởng do Hội đồng quản trị của tổ chức tín dụng quyết định; 
c) Thưởng cho cá nhân và đơn vị ngoài tổ chức tín dụng có quan hệ kinh tế đã 
hoàn thành tốt những điều kiện hợp đồng, đóng góp có hiệu quả vào hoạt 
động kinh doanh của tổ chức tín dụng. Mức thưởng do Hội đồng quản trị 
của tổ chức tín dụng quyết định. 
6. Quỹ phúc lợi dùng để: 
a) Đầu tư xây dựng hoặc sữa chữa, bổ sung vốn xây dựng các công trình phúc 
lợi của tổ chức tín dụng, góp vốn đầu tư xây dựng các công trình phúc lợi 
chung trong ngành, hoặc với các đơn vị khác theo hợp đồng thoả thuận; 
b) Chi cho các hoạt động thể thao, văn hoá, phúc lợi công cộng của tập thể cán 
bộ, nhân viên của tổ chức tín dụng; 
c) Chi trợ cấp khó khăn thường xuyên, đột xuất cho cán bộ, nhân viên kể cả 
các cán bộ, nhân viên đã về hưu, mất sức của tổ chức tín dụng; 
d) Chi cho các hoạt động phúc lợi khác; 
IV. CAÙC CHÆ TIEÂU ÑAÙNH GIAÙ HIEÄU QUAÛ 
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA NGAÂN HAØNG: 
Ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng, ngöôøi ta thöôøng duøng caùc chæ tieâu lieân 
quan ñeán lôïi nhuaän nhö sau : 
1/ Tyû leä thu nhaäp treân voán chuû sôû höõu (ROE _ Return on equity): ñöôïc tính baèng caùch laáy 
lôïi nhuaän ( lôïi töùc roøng) chia cho voán töï coù cô baûn trung bình (voán coå phaàn thöôøng, coå 
phaàn öu ñaõi, caùc quó döï tröõ vaø lôïi nhuaän khoâng chia). 
ROE ño löôøng tyû leä thu nhaäp cho caùc coå ñoâng cuûa ngaân haøng. Noù theå hieän thu nhaäp maø 
caùc coå ñoâng nhaän ñöôïc töø vieäc ñaàu tö voán vaøo ngaân haøng. 
 Lôïi nhuaän roøng 
Heä soá ROE = ————————— 
 Voán chuû sôû höõu (Voán töï coù bình quaân ) 
Heä soá ROE quaù lôùn: VTC cuûa NH qua thaáp 
2/ Tyû leä thu nhaäp treân toång taøi saûn (ROA: Return on asset): 
 Lôïi nhuaän roøng 
Heä soá ROA = ————————— 
 Toång taøi saûn (Taøi saûn coù bình quaân) 
 ROA laø chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû coâng taùc quaûn lyù cuûa ngaân haøng, cho thaáy khaû 
naêng trong quaù trình chuyeån taøi saûn cuûa ngaân haøng thaønh thu nhaäp roøng. 
 ROA quaù lôùn Ruûi ro lôùn 
Moái quan heä giöõa ROE vaø ROA: 
 Lôïi nhuaän roøng 
Heä soá ROE = ————————— 
 Toång voán chuû sôû höõu 
 Lôïi nhuaän roøng Toång taøi saûn 
ROE = ——————— —————————— 
 Toång taøi saûn Toång voán chuû sôû höõu 
 Toång taøi saûn 
ROE = ROA —————————— 
 Toång voán chuû sôû höõu 
 Toång voán chuû sôû höõu 
Trong ñoù, Tyû soá ñoøn baåy taøi chính= —————————— 
 Toång taøi saûn 
Moái quan heä treân cho thaáy thu nhaäp cuûa moät ngaân haøng raát nhaïy caûm vôùi 
phöông thöùc taøi trôï taøi saûn (söû duïng nhieàu nôï hôn hay nhieàu voán chuû sôû höõu 
hôn). Moät ngaân haøng coù ROA thaáp vaãn coù theå ñaït ROE ôû möùc cao neáu nhö söû 
duïng nhieàu nôï (goàm caû tieàn göûi cuûa khaùch haøng) vaø söû duïng toái thieåu voán chuû 
sôû höõu trong quaù trình taøi trôï taøi saûn. 
Tyû leä thu nhaäp caän bieân: Ño löôøng tính hieäu quaû vaø khaû naêng sinh lôøi, Bao goàm: 
_ Tyû leä thu nhaäp laõi caän bieân (Net interest Margin_NIM): laø cheânh leäch giöõa thu nhaäp 
laõi vaø chi phí laõi, taát caû chia cho tích saûn sinh laõi. Heä soá laõi roøng bieân teá ñöôïc caùc chuû 
Ngaân haøng quan taâm theo doõi vì noù giuùp cho Ngaân haøng döï baùo tröôùc khaû naêng sinh laõi 
cuûa Ngaân haøng thoâng qua vieäc kieåm soaùt chaët cheõ taøi saûn sinh lôøi vaø vieäc tìm kieám 
nhöõng nguoàn voán coù chi phí thaáp nhaát. 
Heä soá laõi roøng bieân teá = 
laõi sinh coù saûn Taøi
laõi phíChi- laõi nhaäp Thu
• Thu nhaäp treân coå phieáu (Earning Per Share-EPS): Ño löôøng tröïc tieáp thu nhaäp 
cuûa caùc coå ñoâng tính treân moãi coå phieáu hieän ñang löu haønh. 
• EPS = 
• 
• 5/ Cheânh leäch laõi suaát bình quaân (cheânh leäch laõi suaát ñaàu vaøo vaø ñaàu ra): Laø 
chæ tieâu truyeàn thoáng ñaùnh giaù thu nhaäp cuûa ngaân haøng, ño löôøng hieäu quaû ñoái 
vôùi hoaït ñoäng trung gian cuûa ngaân haøng trong quaù trình huy ñoäng voán vaø cho 
vay, ñoàng thôøi ño löôøng cöôøng ñoä caïnh tranh trong thò tröôøng cuûa ngaân haøng. 
Trong ñieàu kieän caùc nhaân toá khaùc khoâng ñoåi, cheânh leäch laõi suaát bình quaân cuûa 
ngaân haøng seõ giaûm khi cöôøng ñoä caïnh tranh taêng leân, buoäc ngaân haøng phaûi tìm 
caùch buø ñaép möùc cheânh leäch laõi suaát bò maát ñi (thu phí töø caùc dòch vuï môùi). 
• = _ 
laõi traû phaûinguoàn Toång
laõi phíchi Toång
lôøi sinh saûn taøi Toång
laõi töø Thu
nh phaùt haøthöôøng phieáucoå soá Toång
thueá sau nhaäp Thu