Bài giảng Lý luận cơ bản về tiền tệ - Nguyễn Vĩnh Hùng

11/29/2021 
1 
LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀTIỀN TỆ 
TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG 
11/29/2021 
2 
Nội dung nghiên cứu 
SỰ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN TIỀN TỆ 
CÁC CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ 
BẢN CHẤT VÀ CHỨC NĂNG TIỀN TỆ 
11/29/2021 
3 
Tiền tệ ra đ ời và phát triển gắn liền với nền sản xuất hàng hóa: sản xuất sản phẩm => Trao đ ổi qua mua bán = > cần phải có tiền. 
SỰ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN TIỀN TỆ 
11/29/2021 
4 
	Các giai đ oạn phát triển nền sản xuất hàng hóa: 
 Giai đ oạn sản xuất tự cung – tự cấp 
 Giai đ oạn sản xuất hàng hóa: H-H. 
 Giai đ oạn sản xuất hàng hóa - tiền tệ: H-T-H 
SỰ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN TIỀN TỆ 
11/29/2021 
5 
Các hình thức phát triển tiền tệ 
Tiền tệ d ư ới hình thức hàng hóa (Commodity money) 
Hàng hóa thông th ư ờng. 
Kim loại. 
Tiền giấy (paper money) 
Tiền giấy có thể chuyển đ ổi ra vàng. 
Tiền giấy không chuyển đ ổi ra vàng (tiền pháp đ ịnh – Fiat money) .	 
Tờ séc (checks) 
Tiền đ iện tử (E-money) 
TIỀN TỆ LÀ GÌ ? 
11/29/2021 
6 
Các nhà kinh tế hiện đ ại (Friedman) đ ịnh nghĩa tiền tệ nh ư là tất cả những gì đư ợc chấp nhận thanh toán cho việc mua bán hàng hóa, dịch vụ hoặc thanh toán các khoản nợ. 
TIỀN TỆ LÀ GÌ ? 
11/29/2021 
7 
Cần phân biệt tiền tệ (Money) và đ ồng tiền (Currency): 
Đồng tiền bao gồm tiền giấy và tiền kim loại của 1 quốc gia. 
Các giấy tờ có giá đư ợc xem nh ư là tiền khi nó có thể chuyển thành tiền giấy và tiền kim loại. 
TIỀN TỆ LÀ GÌ ? 
11/29/2021 
8 
Tiền và của cải (wealth): 
Tiền – đ ồng tiền 
Của cải biểu hiện sự giàu có gồm tiền, nhà cửa, xe h ơ i, chứng khoán. 
Tiền và của cải đ áp ứng nhu cầu cất trữ giá trị. 
Tiền và thu nhập (income): 
Thu nhập phản ảnh dòng tiền kiếm đư ợc trên 1 đơ n vị thời gian. 
Ng ư ợc lại, tiền phản ảnh l ư ợng giá trị tồn trữ hiện có . 
TIỀN TỆ LÀ GÌ ? 
11/29/2021 
9 
Chế đ ộ tiền tệ là hình thức tổ chức l ư u thông tiền tệ của một quốc gia, đư ợc quy đ ịnh bằng luật pháp => Chế đ ộ tiền tệ hình thành kể từ khi có sự can thiệp của nhà n ư ớc vào lĩnh vực tiền tệ. 
Chế đ ộ tiền tệ bao gồm các quy đ ịnh nh ư là: 
Bản vị tiền tệ ( c ơ sở đ ịnh giá đ ồng tiền của quốc gia hay chọn vật ngang giá chung ). 
Đ ơ n vị tiền tệ ( tên gọi của đ ồng tiền và tiêu chuẩn giá cả của đ ồng tiền ). 
Quy đ ịnh về sử dụng ph ươ ng tiện thanh toán. 
CÁC CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ 
11/29/2021 
10 
Đồng tiền của quốc gia đư ợc đ ịnh bằng một trọng l ư ợng cố đ ịnh của hai kim loại là vàng và bạc . 
Aùp dụng phổ biến đ ầu thế kỷ 19 ở Pháp, Thụy sĩ, Mỹ và Ý. 
Ví dụ: ở Mỹ n ă m 1792, 1 đ ô la vàng = 1,603 gram vàng; 1 đ ô la bạc= 24,06 gram bạc. 
Ở Mỹ, từ 1792 đ ến 1834, vàng rút ra khỏi l ư u thông. Nh ư ng từ từ n ă m 1834 đ ến 1893 bạc rút ra khỏi l ư u thông, chỉ còn vàng. 
Câu hỏi: tại ra xảy ra hiện t ư ợng này? 
CÁC CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ 
(Chế đ ộ bản vị song song) 
11/29/2021 
11 
Đồng tiền của quốc gia đư ợc đ ịnh giá bằng vàng => Tiền giấy của quốc gia đư ợc bảo đ ảm bằng vàng. 
Nhà n ư ớc không hạn chế đ úc vàng. 
Tiền vàng tự do l ư u thông. 
=> Nhận xét: chế đ ộ bản vị vàng là chế đ ộ đ ặc tr ư ng của nền kinh tế thị tr ư ờng trong giai đ oạn t ư do cạnh tranh. 
CÁC CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ 
(Chế đ ộ bản vị vàng (từ cuối thế kỷ 19 - đ ầu thế kỷ 20) 
11/29/2021 
12 
 Tiền giấy là tiền dấu hiệu ( đ ại diện giá trị) 
Tiền giấy xuất hiện bắt nguồn từ yêu cầu trao đ ổi và l ư u thông hàng hóa. 
Tiền giấy khả hoán 
Chế đ ộ bản vị đ ồng bảng Anh 
Chế đ ộ bản vị đ ồng đ ô la 
Chế đ ộ tiền giấy bất khả hoán (Tiền pháp đ ịnh) 
CÁC CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ 
(Chế đ ộ l ư u thông tiền giấy) 
11/29/2021 
13 
Sau chiến tranh thế giới lần 1, tại hội nghị Gie-n ơ (Ý), các n ư ớc trong hệ thống TBCN nhất trí sử dụng đ ồng bảng Anh làm đ ồng tiền thanh toán và dự trữ quốc tế . 
Đồng bảng Anh đư ợc đ ảm bảo bằng vàng. 
Đồng tiền các n ư ớc phát hành và l ư u thông ngoài việc đ ảm bảo bằng vàng còn có thể dựa vào đ ồng bảng Anh. 
Nhận xét: chế đ ộ đ ồng bảng Anh đư ợc xem là chế đ ộ bản vị vàng bị cắt xen ( vàng thỏi) 
Ở Anh, 1925 một thỏi vàng = 1700 bảng Anh 
Ở pháp 1928, một thỏi vàng = 215.000 Francs. 
CÁC CHẾ ĐỘ TIỀN TE 
(Chế đ ộ bản vị bảng Anh (sau chiến tranh lần 1) 
11/29/2021 
14 
Trong chế đ ộ bản vị đ ồng bảng Anh, đ ồng USD đư ợc xem là đ ồng tiền có vị trí thứ 2 
Cuộc khủng hoảng kinh tế (1929-1933) làm phá sản chế đ ộ đ ồng bảng Anh và đ ồng USD. 
Ngày 21/9/1931: Chính phủ Anh tuyên bố đ ình chỉ đ ổi đ ồng bảng Anh ra vàng và phá giá đ ồng bảng Anh 33% so với đ ồng USD. 
Ngày 30/1/1934: Chính phủ Mỹ phá giá đ ồng USD 41% 
CÁC CHẾ ĐỘ TIỀN TE 
(Chế đ ộ bản vị bảng Anh (sau chiến tranh lần 1) 
11/29/2021 
15 
Chế đ ộ tiền tệ đư ợc áp dụng phổ biến trong giai đ oạn 1944-1971 d ư ới tên gọi chế đ ộ bản vị đ ồng USD ( Brettonwoods ): 
Đồng USD là đ ồng tiền thanh toán quốc tế. 
Đồng USD đư ợc đ ảm bảo bằng vàng, đ ổi ra vàng (1 USD = 0,888671 gr vàøng); 35 USD = 1 ounce vàng (28.3495231 grams) 
Các n ư ớc trong thành viên, phải duy trì một tỷ giá cố đ ịnh với đ ồng USD (+/- 1%). 
Ngày 12/2/1973, Chính phủ Mỹ chính thức tuyên bố phả sản chế đ ộ tiền tệ Brettonwoods 
CÁC CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ 
(Chế đ ộ bản vị đ ồng USD) 
11/29/2021 
16 
Vàng rút ra khỏi quá trình l ư u thông => Trên thị tr ư ờng chủ yếu l ư u thông các loại tiền giấy. 
Giá trị thực của tiền giấy phụ thuộc vào sức mua thực tế của nó/khối l ư ợng hàng hóa . 
Phát hành tiền giấy dựa vào các mục tiêu của chính sách tiền tệ 
CÁC CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ 
(Chế đ ộ tiền giấy bất khả hoán) 
11/29/2021 
17 
Tham khảo lịch sử đ ồng tiền của Việt nam 
Thái Bình H ư ng Bảo ấn hành vào n ă m 968, nhà Đinh. 
Tiền giấy Nhà Hồ xuất hiện cách đ ây h ơ n 600 n ă m 
Đời Nhà Mạc Đặng Dung đ úc tiền sắt “Đại Chính Thông Bảo” 
N ă m 1521, Trần Cao nổi binh chiếm đ óng Đông đ ô 4 ngày đ úc tiền Thiên Ư ng Thông bảo 
CÁC CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ 
11/29/2021 
18 
N ă m 1858 Pháp xâm chiến Việt nam, 1875 cho ra đ ời tiền đ ông d ươ ng. 
N ă m 1946, Hồ Chí Minh ký sắc lệnh Tiền tài chính ( ch ư a thành lập NH). 
N ă m 1951, ngân hàng ra đ ời và in đ ồng tiền ngân hàng 
N ă m 1958 miền bắc đ ổi tiền, đ ồng tiền ổn đ ịnh đ ến 1978 
1948-1955 tiền l ư u hành ở các tỉnh “ Long Châu Sa” ,“Vĩnh-Trà, bến tre” 
CÁC CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ 
11/29/2021 
19 
Ph ươ ng tiện trao đ ổi. 
Ph ươ ng tiện tính toán. 
Ph ươ ng tiên cất trữ giá trị. 
CHỨC NĂNG TIỀN TỆ 
(Functions of money) 
11/29/2021 
20 
Tiền là ph ươ ng tiện trung gian đ ể thực hiện các giao dịch th ươ ng mại ( H---T---H’) . 
Góp phần tiết kiệm chi phí giao dịch: 
Trong nền kinh tế hàng trao đ ổi hàng - (barter economy) (H—H’), nếu có N sản phẩm thì phải cần N(N-1)/2 lần trao đ ổi, chi phí giao dịch cao. 
Tiền xuất hiện giảm đư ợc số lần trao đ ổi, giảm chi phí giao dịch. 
PH ƯƠ NG TIÊN TRAO ĐỔI 
(Medium of exchange ) 
11/29/2021 
21 
Tiền làm ph ươ ng tiện trao đ ổi có thể là tiền vàng, tiền giấy và ph ươ ng tiện chuyển tải giá trị khác có thể chuyển đ ổi ra tiền. 
Thực hiện chức n ă ng này, khi đư a tiền vào l ư u thông, xã hội cần tôn trọng quy luật l ư u thông tiền tệ 
M khối l ư ợng tiền trong l ư u thông 
P: Giá cả 
Q: Khối l ư ợng hàng hóa 
V: Tốc đ ộ vòng quay đ ồng tiền 	 
PH ƯƠ NG TIÊN TRAO ĐỔI 
(Medium of exchange ) 
11/29/2021 
22 
Tiền đư ợc sử dụng đ ể đ o l ư ờng giá trị trong nền kinh tế => Đo l ư ờng giá trị hàng hóa, dịch vụ 
Thông qua tiền tệ, các doanh nghiệp tính toán chi phí, giá thành sản phẩm, xác đ ịnh giá cả hàng hóa. 
Trên góc đ ộ kinh tế vĩ mô, tiền là công cụ tính toán giá trị GNP và GDP. 
Đ Ơ N VỊ TÍNH TOÁN 
(Unit of account ) 
11/29/2021 
23 
Tiền cất trữ giá trị thể hiện nó có thể dùng đ ể mua sắm hàng hóa ở t ươ ng lai. Tiền cất trữ tạm thời tách ra khỏi quá trình l ư u thông. 
Cất trữ giá trị không chỉ có tiền mà còn có các loại tài sản khác nh ư chứng khoán, đ ất đ ai 
Các loại tài sản khác cất trữ theo thời gian có thể làm t ă ng giá trị còn tiền thì không. 
Nh ư ng tại sao phải chọn tiền cất trữ ? 
Tiền có tính thanh khoản trong khi các tài sản khác thì không 
CẤT TRỮ GIÁ TRỊ 
( Store of value) 
11/29/2021 
24 
Cất trữ của tiền tùy thuộc vào giá cả 
Mức giá cao, lạm phát làm cho giá trị cất trữ/ sức mua của đ ồng tiền bị giảm. 
Giá cả t ă ng 50%, đ ồng tiền giảm giá 50% 
CẤT TRỮ GIÁ TRỊ 
( Store of value) 
11/29/2021 
25 
Tiền tệ là gì? 
Chế đ ộ tiền tệ trong lịch sử xã hội 
Các chức n ă ng của tiền tệ . 
NHẮC LẠI 
(Recap)