Bài giảng Thị trường tài chính - Chương 4: Thị trường cổ phiếu (Phần 1) - Vũ Hữu Thành

9/2/2016
1
Thị trường tài chính
Chương 4
Thị trường cổ phiếu – Phần 1
Vũ Hữu Thành
• Cổ phiếu thường 
• Cổ phiếu ưu đãi
• Thị trường sơ cấp của cổ phiếu.
• Thị trường thứ cấp của cổ phiếu.
Nội dung
9/2/2016
2
Tại sao doanh nghiệp nên phát hành
cổ phiếu ra đại chúng?
+0.5
1. Cổ phiếu thường
Common stock 
Nhận cổ tức 
theo q/đ của 
HĐQT
Quyền hưởng 
lợi sau cùng
Trách nhiệm 
hữu hạn
Quyền biểu 
quyết
Discretionary 
dividend payments
Residual claim 
status
Limited Liability Voting rights
9/2/2016
3
1. Cổ phiếu thường
Nhận cổ tức
• Nhận dòng cổ tức dài hạn nếu công ty có lãi dài hạn
• Quy mô, thời điểm và cách thức chi trả phụ thuộc và HĐQT
• Cổ đông không thể yêu cầu doanh nghiệp phá sản khi họ không nhận 
được cổ tức.
• Doanh nghiệp có lợi nhuận cao không đồng nghĩa với việc cổ đông 
chắc chắn nhận được cổ tức cao.
• Thu nhập của cổ đông thông qua cổ tức bị đánh thuế hai lần: Thuế thu 
nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân (double taxation)
2 loại thuế dành cho cổ phiếu đang lưu hành
• Thuế thu nhập cá nhân đối với cổ tức: 5%
• Thuế thu nhập cá nhân đối với chuyển nhượng vốn: 0.1% trên 
giá chuyển nhượng từng lần (dù lỗ hay lãi).
9/2/2016
4
3 loại thuế dành cho cổ phiếu thưởng
• Thuế thu nhập cá nhân đối với cổ tức: 5%
• Thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ đầu tư vốn: 5% tính trên mệnh 
giá, nếu giá bán lớn hơn hoặc bằng mệnh giá; 5% tính trên giá trị chuyển 
nhượng nếu giá bán nhỏ hơn mệnh giá.
• Thuế thu nhập cá nhân đối với chuyển nhượng vốn: 0.1% trên giá chuyển 
nhượng từng lần (dù lỗ hay lãi).
Ra quyết định?
Tái đầu tư cổ tức 
vào công ty thông 
qua hình thức lợi 
nhuận giữ lại
Nhận cổ tức
Bán Bán
Hoặc
+0.5
9/2/2016
5
Trường hợp thông minh của HIG khi 
xử lý thuế TNCN
Mua lại cổ phiếu với giá gấp 3 lần thị giá
CTCP Tập đoàn HIPT (mã CK: HIG ) chuẩn bị chốt danh sách cổ đông để
mua lại 2,16 triệu cổ phiếu, tương ứng 10% cổ phiếu của từng cổ đông
đang sở hữu cổ phần của công ty. Mức giá HIPT trả cho mỗi cổ phần HIG là
20.000 đồng, cao hơn gần 3 lần so với thị giá ngày 15/08/2016 của HIG.
Như vậy, HIPT sẽ phải chi ra khoảng 43 tỷ đồng để mua lại 2,16 triệu cổ
phần.
Mua lại cổ phiếu với giá gấp 3 lần thị giá
9/2/2016
6
• Doanh nghiệp ABC làm ăn có lãi và quyết định 
chia cổ tức vào ngày 31/09. Giả sử các yếu tố 
khác không đổi:
• Giá chứng khoán có thể biến động như thế nào 
trước ngày 31/09 ?
• Giá chứng khoán có thể biến động như thế nào 
sau ngày 31/09 ?
+0.5
1. Cổ phiếu thường
Quyền hưởng lợi sau cùng
Khi công ty phá sản, cổ đông thường sẽ hưởng lợi sau cùng từ tài sản còn
lại.
Nợ ngân 
hàng
Nợ trái 
chủ
Nợ thuế Nợ lương
Nợ nhà 
cung cấp
Cổ đông 
sở hữu 
CP ưu đãi
9/2/2016
7
1. Cổ phiếu thường
Trách nhiệm hữu hạn
• Chỉ chịu trách nhiệm hữu hạn trên phần vốn góp theo điều lệ
• Nếu giá trị thua lỗ vượt quá giá trị vốn chủ sở hữu thì cổ đông
không chịu trách nhiệm bù đắp khoản lỗ vượt quá.
Một công ty gồm 4 cổ đông với vốn điều lệ là 10
tỷ. Giá trị góp vốn thực trong 2 năm đầu tiên của
4 cổ đông là 1 tỷ. Bốn cổ đông thuê giám đốc
điều hành thay vì trực tiếp điều hành.
• Rủi ro nào có thể xảy ra đối với đối tác của
công ty?
• Rủi ro của cổ đông là gì?
+0.5
9/2/2016
8
1. Cổ phiếu thường
Quyền biểu quyết
• Quyền kiểm soát gián tiếp các hoạt động của công ty thông qua
bầu/miễn nhiệm thành viên HĐQT.
• Kiểm soát các quyết định quan trọng của công ty theo luật định
thông qua quyền biểu quyết chấp thuận hay bác bỏ nghị quyết
ĐHĐCĐ
≥ 51%
≥ 33%
Tỷ lệ tối thiểu để đủ điều kiện tiến hành họp
ĐHĐCĐ lần 1.
Tỷ lệ tối thiểu để đủ điều kiện tiến hành họp
ĐHĐCĐ lần 2.
Việt 
Nam
9/2/2016
9
≥ 65%
≥ 51%
Thông qua các quyết định quan trọng trong ĐHCĐ:
• Loại cổ phần và tổng số cổ phần của từng loại;
• Thay đổi ngành, nghề và lĩnh vực kinh doanh;
• Thay đổi cơ cấu tổ chức quản lý công ty;
• Dự án đầu tư hoặc bán tài sản có giá trị bằng hoặc
lớn hơn 35% tổng giá trị tài sản
Chấp thuận đối với các quyết định thông thường
Việt 
Nam
≥ 65%
≥ 51%
≥ 33%
≥ 33%
≥ 33.15%
≥ 26.01%
Tỷ lệ tối thiểu tổng số cổ phần có
quyền biểu quyết để thông qua quyết
định quan trọng.
Tỷ lệ tối thiểu tổng số cổ phần có
quyền biểu quyết để thông qua quyết
định thông thường.
Việt 
Nam
9/2/2016
10
≥ 10%
Có quyền:
Đề cử người vào Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát.
Yêu cầu Ban kiểm soát kiểm tra từng vấn đề cụ thể
Yêu cầu triệu tập họp ĐHĐCĐ khi HĐQT sai phạm.
Khác theo điều lệ quy định
Việt 
Nam
Biểu quyết cổ đông 
phổ thông
1 phiếu/1 
quyền
(One vote per 
share 
Cộng dồn 
phiếu
(cumulative 
voting)
Ủy quyền
(Proxy vote)
Số quyền dựa 
vào hạng của 
cổ phiếu
(dual-class)
Mỹ
9/2/2016
11
1. Cổ phiếu thường
Cổ phiếu quỹ
• Cổ phiếu quỹ là cổ phiếu đã được phát hành bởi công ty cổ
phần và được mua lại bởi chính tổ chức phát hành đó.
• Công ty sử dụng thặng dư vốn cổ phần hoặc quỹ đầu tư phát
triển hoặc lợi nhuận sau thuế chưa phân phối hoặc nguồn
vốn chủ sở hữu khác được sử dụng để mua lại cổ phần theo
quy định của pháp luật
Tại sao một số công ty lại quyết định mua cổ
phiếu quỹ?
+0.5
9/2/2016
12
2. Cổ phiếu ưu đãi
Ưu đãi biểu 
quyết
Ưu đãi cổ tức
Ưu đãi hoàn 
lại
2. Cổ phiếu ưu đãi
Ưu đãi biểu quyết
• Có số phiếu biểu quyết nhiều hơn so với cổ phần phổ thông
(thường trong 3 năm đầu thành lập). Số phiếu biểu quyết của
một cổ phần ưu đãi biểu quyết do Điều lệ công ty quy định.
• Cổ đông sở hữu cổ phần ưu đãi biểu quyết không được
chuyển nhượng cổ phần đó cho người khác.
9/2/2016
13
2. Cổ phiếu ưu đãi
• Cổ phần được trả cổ tức với mức cao hơn so với mức cổ tức
của cổ phần phổ thông hoặc mức ổn định hằng năm. Cổ tức
được chia hằng năm gồm cổ tức cố định và cổ tức thưởng.
Cổ tức cố định không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của
công ty.
• Cổ đông sở hữu cổ phần ưu đãi cổ tức không có quyền biểu
quyết, dự họp Đại hội đồng cổ đông, đề cử người vào Hội
đồng quản trị và Ban kiểm soát
Ưu đãi cổ tức
2. Cổ phiếu ưu đãi
• Cổ phần được công ty hoàn lại vốn góp theo yêu cầu của 
người sở hữu hoặc theo các điều kiện được ghi tại cổ phiếu 
của cổ phần ưu đãi hoàn lại.
• Cổ đông sở hữu cổ phần ưu đãi hoàn lại không có quyền
biểu quyết, dự họp Đại hội đồng cổ đông, đề cử người vào
Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát.
Ưu đãi hoàn lại