Biện pháp nâng cao năng lực quản trị nhà trường phổ thông trong bối cảnh hiện nay

TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Vũ Đình Bảy 
37 
BIỆN PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN TRỊ 
NHÀ TRƯỜNG PHỔ THÔNG TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY 
SOLUTIONS TO ENHANCE MANGEMENT COMPETENCE 
OF HIGH SCHOOLS IN CURRENT CONTEXT 
VŨ ĐÌNH BẢY 
 TS. Trường Cán bộ Quản lý Giáo dục Thành phố Hồ Chí Minh, vdbay@iemh.edu.vn 
Mã số: TCKH13-22-2019 
TÓM TẮT: Trên cơ sở phân tích các khái niệm, yêu cầu, nội dung về quản trị nhà trường 
phổ thông, bài viết đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao năng lực quản trị nhà trường 
phổ thông trong bối cảnh hiện nay. 
Từ khóa: năng lực; quản trị; quản trị nhà trường phổ thông; năng lực quản trị nhà trường 
phổ thông. 
ABSTRACT: On the basis of analyzing concepts, requirements and contents of school 
administration, this article suggests some solutions to improve school management 
competency in the current context. 
Key words: competency; administration; school administration; school management 
competency. 
1. ĐẶT VẤN ĐỀ 
Giáo dục chính là con đường quan 
trọng nhất đào tạo những thế hệ công dân 
phát triển toàn diện, có đủ phẩm chất, trí 
tuệ và năng lực, đáp ứng được những yêu 
cầu phát triển của đất nước. Sự nghiệp đổi 
mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo 
ở nước ta hiện nay diễn ra trong bối cảnh 
thế giới đang mạnh mẽ chuyển mình bước 
vào cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. 
Trong cuộc cách mạng ấy, trí tuệ đã trở 
thành yếu tố quyết định đối với sự phát 
triển bền vững của mỗi quốc gia. Sự phát 
triển kinh tế thị trường định hướng xã hội 
chủ nghĩa cùng với xu thế hội nhập quốc tế 
cũng đang đặt nền giáo dục nước nhà trước 
những áp lực phải đổi mới mạnh mẽ. Đẩy 
mạnh đổi mới giáo dục là yêu cầu và xu thế 
tất yếu ở nước ta hiện nay. Điều này đã 
được khẳng định rõ trong Nghị quyết số 
29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện 
giáo dục và đào tạo và Nghị quyết số 
88/2014/QH13 về đổi mới chương trình, 
sách giáo khoa giáo dục phổ thông của 
Quốc hội khóa 13. 
Để “tạo chuyển biến căn bản, toàn diện 
về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ 
thông”[5], trong thời gian qua, Bộ Giáo dục 
và Đào tạo đã triển khai nhiều biện pháp 
khác nhau. Việc thông qua Chương trình 
giáo dục phổ thông mới là một trong những 
bước đi quan trọng nhằm đổi mới căn bản, 
toàn diện giáo dục phổ thông. So với 
chương trình giáo dục phổ thông hiện hành, 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Số 13, Tháng 01 - 2019 
38 
chương trình giáo dục phổ thông mới được 
đánh giá là có nhiều đổi mới mang tính đột 
phá. Tuy nhiên, việc đổi mới giáo dục phổ 
thông cũng như việc triển khai thực hiện 
chương trình giáo dục phổ thông mới có 
mang lại những kết quả tích cực hay không 
còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Trong đó, 
năng lực quản trị nhà trường phổ thông 
luôn được coi là một trong những yếu tố 
then chốt giữ vai trò quyết định. Do đó, tập 
trung nâng cao năng lực quản trị nhà trường 
phổ thông chính là một trong những giải 
pháp góp phần đổi mới căn bản, toàn diện 
giáo dục phổ thông trong bối cảnh hiện nay. 
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM 
Quản lý và quản trị là hai khái niệm 
khác nhau, tuy nhiên hiện nay vẫn có nhiều 
người, trong đó có không ít cán bộ quản lý 
giáo dục chưa phân biệt được rõ ràng hai 
khái niệm này, thậm chí một số người cho 
rằng quản lý nhà trường và quản trị nhà 
trường thực chất chỉ là một. 
Khái niệm quản trị được giải thích theo 
nhiều cách khác nhau như: 1) quản trị là 
nghệ thuật của sự hiểu rõ mình muốn làm 
gì và sau đó là thấy được cách để làm việc 
đó một cách rõ và tốt nhất”; 2) quản trị là 
dự báo, lập kế hoạch, tổ chức, chỉ huy, phối 
hợp và kiểm soát; 3) quản trị là tiến trình 
hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát 
những hoạt động của các thành viên trong 
tổ chức và sử dụng tất cả các nguồn lực 
khác của tổ chức nhằm đạt được mục tiêu 
đã đề ra; 4) “quản trị là tiến trình làm việc 
với và thông qua người khác để đạt các 
mục tiêu của tổ chức trong một môi trường 
thay đổi. Trọng tâm của tiến trình quản trị 
là việc sử dụng có hiệu quả những nguồn 
tài nguyên có hạn của tổ chức”[5], 
Những cách giải thích trên cho thấy quản 
trị là một tiến trình hoạt động năng động. 
Tiến trình hoạt động này hướng đến những 
điểm chung như: phải gắn với một hệ thống 
quản trị (gồm chủ thể quản trị và đối tượng 
quản trị); luôn thống nhất hướng tới mục 
tiêu nhất định; khai thác, sử dụng các 
nguồn lực có hạn của tổ chức; tìm cách 
thích ứng với đối tượng và môi trường luôn 
thay đổi; gắn với quá trình trao đổi thông 
tin nhiều chiều; phải đạt được mục tiêu với 
hiệu quả cao. Từ những điểm chung này, 
chúng ta có thể hiểu quản trị là quá trình 
xây dựng các định hướng, kế hoạch, tổ 
chức, lãnh đạo, kiểm tra các hoạt động của 
các thành viên trong tổ chức, sử dụng, khai 
thác các nguồn lực của tổ chức nhằm đạt 
mục tiêu với hiệu quả cao trong điều kiện 
môi trường luôn biến động. Quản trị nhà 
trường “là quá trình xây dựng các định 
hướng, quy định, kế hoạch hoạt động trong 
nhà trường; tổ chức hoạt động dạy học, 
giáo dục học sinh thông qua huy động, sử 
dụng các nguồn lực, giám sát, đánh giá trên 
cơ sở tự chủ, có trách nhiệm giải trình để 
phát triển nhà trường theo sứ mạng, tầm 
nhìn và mục tiêu giáo dục của nhà trường” 
[2]. Nếu quản trị có nghĩa là toàn bộ quá 
trình dự báo, quyết định ra chính sách, các 
khung về quy tắc, đặt ra các mục tiêu 
chung, đặt nền móng các nguyên tắc vận 
hành cơ bản của một tổ chức, thì quản lý là 
việc tiếp nhận, kết nối và khởi động các 
nhân tố khác nhau, điều phối, thúc đẩy các 
nhân tố đa dạng khác nhau của tổ chức để 
hướng đến các mục tiêu đã được đặt ra. 
Có thể phân biệt giữa quản lý nhà trường 
và quản trị nhà trường theo bảng dưới đây: 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Vũ Đình Bảy 
39 
Tiêu chí Quản lý nhà trường Quản trị nhà trường 
Bản chất 
- Thực thi ý tưởng. 
- Duy trì và vận hành những gì đã được 
thiết lập để nhà trường hoạt động đúng 
kế hoạch. 
- Đưa ra ý tưởng, đưa ra quyết định. 
- Luôn nghĩ ra những ý tưởng mới, hoạch 
định các mục tiêu vĩ mô, kế hoạch của 
nhà trường trong giai đoạn tiếp theo. 
Câu hỏi thường 
xuyên phải trả lời 
Bao giờ? Làm như thế nào? Làm gì? Tại sao phải làm như vậy? 
Chức năng 
- Thực hiện kế hoạch và các mục tiêu 
hiện tại của nhà trường (với các kế 
hoạch kèm tiến độ thực hiện chi tiết). 
- Xây dựng tầm nhìn, luôn dự báo và phát 
triển các chiến lược, chiến thuật mới. 
Mục đích 
- Yêu cầu giáo viên, nhân viên, học sinh 
tuân thủ các quy chế, nội quy,... 
- Duy trì sự kiểm soát đối với giáo viên, 
nhân viên, học sinh, 
- Khuyến khích giáo viên, nhân viên, học 
sinh thay đổi và sáng tạo 
- Củng cố niềm tin, truyền cảm hứng cho 
giáo viên, nhân viên, học sinh, 
Hoạt động Mang tính chiến thuật, kỹ thuật. Mang tính chiến lược, gắn với các giá trị 
cơ bản. 
Phương pháp Sử dụng quyền lực, quan hệ cấp trên và 
cấp dưới. 
Sử dụng sự thuyết phục, quan hệ và ảnh 
hưởng giữa con người với con người. 
Yếu tố ảnh hưởng 
đến các quyết 
định 
Quan điểm, tín ngưỡng, trình độ của 
người ra quyết định và quyết định quản 
lý của cấp trên. 
Quan điểm cộng đồng, các tổ chức xã hội, 
tôn giáo, truyền thống văn hóa, chính 
sách của Nhà nước, 
Những điểm khác biệt giữa quản lý 
nhà trường và quản trị nhà trường cho thấy 
việc chuyển từ tư duy quản lý sang quản trị 
trường học là cần thiết, đúng đắn, phù hợp 
với yêu cầu và xu thế đổi mới giáo dục phổ 
thông hiện nay. Xu thế này phù hợp với 
thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội, phát 
triển giáo dục trong thời đại hội nhập, kinh 
tế tri thức và sự phát triển của cuộc cách 
mạng 4.0. Từ khái niệm quản trị nhà 
trường, chúng ta có thể hiểu năng lực quản 
trị nhà trường phổ thông là khả năng dự 
báo, lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo, đánh 
giá mọi mặt hoạt động của nhà trường phổ 
thông, sử dụng, khai thác các nguồn lực của 
nhà trường nhằm đạt mục tiêu với hiệu quả 
cao trong điều kiện môi trường luôn 
biến động. 
3. NHỮNG YÊU CẦU ĐẶT RA ĐỐI 
VỚI CÔNG TÁC QUẢN TRỊ NHÀ 
TRƯỜNG PHỔ THÔNG TRONG BỐI 
CẢNH HIỆN NAY 
Quản trị nhà trường phổ thông phải 
gắn liền với tầm nhìn và chiến lược phát 
triển nhà trường. Tầm nhìn là ý tưởng về 
tương lai của nhà trường có thể đạt được, 
thể hiện mong muốn của nhà trường và 
cộng đồng, nó chỉ rõ quang cảnh hiện thực, 
tin cậy và hấp dẫn của tương lai. Tầm nhìn, 
sứ mạng, giá trị của nhà trường được thể 
hiện trong chiến lược phát triển trường. 
Chiến lược phát triển nhà trường là bản kế 
hoạch, trong đó có những định hướng lớn 
thể hiện hình ảnh hiện thực trong tương lai 
và các giải pháp chiến lược để đạt được 
trên cơ sở khả năng hiện tại, đảm bảo cho 
nhà trường có được sự phát triển như mục 
tiêu đặt ra. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Số 13, Tháng 01 - 2019 
40 
Hiệu trưởng (với vị trí là nhà quản trị 
cao nhất ở trường phổ thông) phải không 
ngừng đổi mới tư duy và sáng tạo. Việc đổi 
từ tư duy quản lý nặng về chấp hành, thực 
thi sang tư duy quản trị với sự chủ động về 
tầm nhìn, cách nghĩ, cách làm sáng tạo sẽ 
giúp hiệu trưởng phát huy hết năng lực của 
mình cho sự phát triển của nhà trường. 
Việc quản trị nhà trường đòi hỏi hiệu 
trưởng thể hiện rõ hơn vai trò lãnh đạo, 
quan tâm đến tầm nhìn sứ mạng, tạo giá trị, 
xây dựng và thực hiện các chương trình 
hành động phát triển nhà trường, phải tự 
chủ và chịu trách nhiệm giải trình về các 
vấn đề liên quan đến mọi mặt hoạt động 
của nhà trường. 
Tư duy, quan điểm, cách tiếp cận của 
người hiệu trưởng trong quản trị sẽ ảnh 
hưởng thậm chí chi phối tới các ý tưởng, 
các quyết định liên quan đến mọi hoạt động 
của nhà trường. Bên cạnh đó, người hiệu 
trưởng với tư duy luôn đổi mới không chỉ 
là động lực thúc đẩy sự sáng tạo trong nhà 
trường, mà còn là tấm gương truyền cảm 
hứng đổi mới, sáng tạo cho đội ngũ giáo 
viên, nhân viên, học sinh của nhà trường. 
Quản trị nhà trường phổ thông phải 
gắn liền với nhiệm vụ trọng tâm là giáo dục 
phát triển toàn diện học sinh. Mục đích và 
lẽ sống còn của giáo dục cũng như của mỗi 
nhà trường chính là người học. Sản phẩm 
của trường học trước hết là sự phát triển 
toàn diện của học sinh. Do đó, quản trị nhà 
trường phải tập trung vào người học, tập 
trung vào các hoạt động dạy học, giúp học 
sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, 
thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản 
hình thành nhân cách con người Việt Nam, 
xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân 
chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc 
đi vào cuộc sống, tham gia xây dựng và bảo 
vệ Tổ quốc. 
Quản trị nhà trường phổ thông phải 
gắn liền với việc xây dựng và phát triển 
văn hóa nhà trường, đặc biệt là văn hóa 
chất lượng. Văn hóa nhà trường là một tập 
hợp các chuẩn mực, các giá trị, niềm tin và 
hành vi ứng xử đặc trưng của một trường 
học, tạo nên sự khác biệt với các tổ chức 
khác. Văn hóa nhà trường liên quan đến 
toàn bộ đời sống vật chất, tinh thần của một 
nhà trường. Nó biểu hiện trước hết trong 
tầm nhìn, sứ mạng, triết lý, mục tiêu, các giá 
trị, phong cách lãnh đạo, quản lý, bầu không 
khí tâm lý. Thể hiện thông qua các chuẩn 
mực, các giá trị, niềm tin, quy tắc ứng xử 
được xem là tốt đẹp và được mỗi người 
trong nhà trường chấp nhận. Yếu tố cốt lõi 
của văn hóa chất lượng là sự hiểu biết, thừa 
nhận và cam kết công khai về các mục tiêu 
chất lượng chung của nhà trường và trong 
từng công việc. Để thực hiện được yêu cầu 
này phải khắc phục những yếu tố hành chính 
quan liêu và hình thức trong cơ chế, thủ tục 
và phong cách quản lí của nhà trường. 
Quản trị nhà trường phổ thông phải 
chú trọng vào việc phát triển đội ngũ. Đội 
ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên là lực 
lượng cơ bản tham gia xây dựng và phát 
triển nhà trường, trong đó đội ngũ giáo viên 
có vai trò quyết định đến chất lượng giáo 
dục của nhà trường. Do đó, quản trị nhà 
trường phải chú trọng, tập trung xây dựng 
đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo 
dục được chuẩn hóa, đảm bảo chất lượng, 
đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu đặc biệt 
chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm 
chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Vũ Đình Bảy 
41 
giáo thông qua việc quản lý phát triển đúng 
định hướng và có hiệu quả để nâng cao chất 
lượng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng 
những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp 
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. 
Yêu cầu này đã được xác định trong chủ 
trương về phát triển đội ngũ nhà giáo và 
cán bộ quản lý giáo dục, được cụ thể hóa 
trong Chiến lược phát triển giáo dục 2011-
2020: “Chuẩn hóa trong đào tạo, tuyển 
chọn, sử dụng và đánh giá nhà giáo và cán 
bộ quản lý giáo dục. Chú trọng nâng cao 
đạo đức nghề nghiệp, tác phong và tư cách 
của đội ngũ này để làm gương cho học 
sinh, sinh viên” [6, tr.11]. 
Quản trị nhà trường phổ thông phải 
huy động, tổng hợp mọi nguồn lực phát 
triển nhà trường. Nguồn lực của nhà 
trường là tập hợp các yếu tố mà nhà trường 
sử dụng để thực hiện nhiệm vụ, bao gồm: 
nguồn nhân lực, nguồn lực tài chính, nguồn 
lực vật chất, nguồn lực thông tin,Việc 
huy động, tổng hợp các nguồn lực phát 
triển nhà trường thực chất là thực hiện các 
chức năng quản lý, đó là các chức năng kế 
hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra. Do đó, 
trong quản trị nhà trường, cùng với việc 
định ra chủ trương đường lối, mục đích, 
tính chất, nguyên tắc hoạt động của nhà 
trường để huy động các nguồn lực, phải 
thiết lập được một hệ thống các vị trí cho 
mỗi cá nhân và bộ phận, sao cho các cá 
nhân và bộ phận có thể kết hợp với nhau 
một cách tốt nhất để thực hiện các mục tiêu 
về huy động các nguồn lực trong và ngoài 
nhà trường Bên cạnh đó, việc giám sát, 
đánh giá quá trình thực hiện cũng như kết 
quả huy động các nguồn lực sẽ giúp cho 
nhà trường kịp thời có những điều chỉnh 
cần thiết giúp cho việc huy động các nguồn 
lực phát triển nhà trường đạt hiệu quả hơn. 
4. NỘI DUNG QUẢN TRỊ NHÀ 
TRƯỜNG PHỔ THÔNG TRONG BỐI 
CẢNH HIỆN NAY 
Trong bối cảnh hiện nay, hoạt động 
quản trị nhà trường phổ thông cần tập trung 
vào một số nội dung cơ bản sau đây: 
Tổ chức xây dựng kế hoạch phát triển 
nhà trường [2]. Quá trình tổ chức xây dựng 
kế hoạch phát triển nhà trường bao gồm: 
phân tích tình hình; dự báo; xác định mục 
tiêu; đưa ra các giải pháp chiến lược; xác 
định hoạt động và điều kiện thực hiện phù 
hợp với bối cảnh cụ thể của nhà trường, của 
địa phương và định hướng của ngành. Đổi 
mới, sáng tạo trong xây dựng kế hoạch; 
hướng dẫn, hỗ trợ cán bộ quản lý cơ sở 
giáo dục phổ thông về xây dựng kế hoạch, 
hướng dẫn tổ chức thực hiện và giám sát, 
đánh giá việc thực hiện kế hoạch phát triển 
nhà trường. 
Quản trị hoạt động dạy học, giáo dục 
học sinh [2]. Nội dung này gắn liền với 
hoạt động chỉ đạo đổi mới hoạt động dạy 
học, giáo dục trong nhà trường nhằm phát 
triển phẩm chất, năng lực học sinh, từ việc 
lập kế hoạch chuyên môn, chỉ đạo các tổ 
chuyên môn, giáo viên xây dựng kế hoạch 
chuyên môn cho năm học đến việc phân 
công nhiệm vụ quản lý chuyên môn, xây 
dựng và chỉ đạo hoạt động của các tổ 
chuyên môn, phối hợp chặt chẽ với các lực 
lượng giáo dục trong quá trình quản lý hoạt 
động dạy học, giáo ... iêu 
chuẩn cho từng vị trí việc làm); đề xuất để 
tuyển dụng được giáo viên, nhân viên có 
phẩm chất và năng lực chuyên môn tốt; tạo 
điều kiện cho đội ngũ giáo viên, nhân viên 
tham gia đào tạo, bồi dưỡng để phát triển 
năng lực nghề nghiệp; đưa ra các chính 
sách đãi ngộ phù hợp, động viên, tạo động 
lực làm việc cho đội ngũ giáo viên, nhân 
viên; đánh giá đội ngũ nhân sự một cách 
công bằng, chính xác, khách quan và công 
khai; 
Quản trị tổ chức, hành chính nhà 
trường [2]. Quản trị tổ chức, hành chính 
gắn liền với quá trình xây dựng tổ chức, bộ 
máy nhà trường, thiết lập các bộ phận và 
xây dựng bảng mô tả công việc tổ chức, tạo 
ra cơ cấu mối quan hệ giữa các thành viên 
cũng như các bộ phận trong tổ chức; chỉ 
đạo các tổ chuyên môn, tổ văn phòng và 
các thành viên trong nhà trường thực hiện 
nhiệm vụ hiệu quả; phối hợp với các tổ 
chức, đoàn thể thực hiện nhiệm vụ giáo 
dục; thông tin truyền đạt và phản hồi giữa 
các bộ phận, giữa các thành viên trong nhà 
trường luôn được thực hiện kịp thời, thông 
suốt. 
Quản trị tài chính nhà trường [2]. 
Quản trị tài chính gắn liền với việc chỉ đạo 
xây dựng kế hoạch tài chính, lập dự toán, 
thực hiện thu chi, báo cáo, kiểm tra, công 
khai tài chính của nhà trường minh bạch, 
đúng quy định; xây dựng cơ cấu tổ chức 
quản lý tài chính trong nhà trường; xây 
dựng quy chế chi tiêu nội bộ trong nhà 
trường; khai thác, huy động, sử dụng hiệu 
quả các nguồn lực tài chính hợp pháp phục 
vụ nâng cao chất lượng giáo dục học sinh; 
kiểm tra, phân tích đánh giá hoạt động tài 
chính trong nhà trường; 
Quản trị cơ sở vật chất - thiết bị và 
công nghệ trong dạy học, giáo dục học sinh 
của nhà trường [2] 
 Tổ chức huy động và khai thác hiệu 
quả cơ sở vật chất, thiết bị trong nhà trường 
phục vụ nâng cao chất lượng dạy học, giáo 
dục học sinh. Nội dung này bao gồm: lập 
kế hoạch nâng cấp, mua sắm, tiếp nhận, 
phân phối cơ sở vật chất - thiết bị; thiết lập 
chế độ kiểm tra, kiểm kê và bảo quản cơ sở 
vật chất, thiết bị. 
Quản trị chất lượng giáo dục trong 
nhà trường [2]. Xây dựng kế hoạch quản lý 
chất lượng nhà trường; quản lý chất lượng 
giảng dạy của giáo viên; quản lý chất lượng 
học tập của học sinh; quản lý các yếu tố 
chất lượng đầu ra của dạy học; xây dựng 
quy trình và các tiêu chí đánh giá chất 
lượng quá trình dạy học cũng như chất 
lượng dạy học; xây dựng môi trường văn 
hóa chất lượng; tổ chức thực hiện; tổ chức 
kiểm tra, đánh giá, liên tục cải tiến và chịu 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Vũ Đình Bảy 
43 
trách nhiệm giải trình về các hoạt động dạy 
học, giáo dục trong nhà trường cũng như 
chất lượng giáo dục học sinh. 
5. MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO 
NĂNG LỰC QUẢN TRỊ NHÀ 
TRƯỜNG PHỔ THÔNG TRONG BỐI 
CẢNH HIỆN NAY 
Nâng cao năng lực quản trị nhà trường 
là một trong những yếu tố quyết định để 
nâng cao hiệu quả hoạt động của nhà 
trường phổ thông, giúp nhà trường phổ 
thông đáp ứng được những yêu cầu đang 
đặt ra trong bối cảnh hiện nay. Để nâng cao 
năng lực quản trị nhà trường phổ thông, 
chúng ta cần tập trung vào một số biện 
pháp sau đây: 
Thứ nhất, tăng quyền tự chủ cho nhà 
trường phổ thông một cách đúng nghĩa, 
thực chất. Đây là biện pháp quan trọng nhất 
để nâng cao năng lực quản trị nhà trường 
phổ thông. Việc phân cấp, phân quyền 
không rõ ràng, tính tự chủ, tự chịu trách 
nhiệm trong nhà trường bị hạn chế, các 
quyết định quản trị nhà trường phải phụ 
thuộc rất nhiều vào các chính sách của các 
cơ quan quản lý giáo dục cấp trên dẫn đến 
những bất cập trong tất cả các mặt hoạt 
động của nhà trường, kìm hãm sự năng 
động, sáng tạo của đội ngũ cán bộ quản lý 
giáo dục ở trường phổ thông. Trong bối cảnh 
hiện nay, việc phân cấp, phân quyền, tăng 
quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm đúng nghĩa 
và thực chất cho nhà trường phổ thông sẽ 
giúp nhà trường phổ thông chủ động trong 
việc lập kế hoạch phát triển; chủ động trong 
việc quản lý, phát triển chương trình giáo 
dục; chủ động trong quản trị nhân sự; quản trị 
tài chính; quản trị cơ sở vật chất, Qua đó, 
giúp nhà trường phổ thông huy động tổng 
hợp mọi nguồn lực, nhất là các nguồn lực sẵn 
có, bên trong cho sự phát triển của nhà 
trường, tạo áp lực để nhà trường tự chịu trách 
nhiệm với các kết quả đạt được. 
Tăng quyền tự chủ cho nhà trường phổ 
thông phải gắn liền với giao quyền tự chủ, 
tự chịu trách nhiệm và giải trình cho hiệu 
trưởng nhà trường. Hiện nay, tình trạng bị 
động trong quản trị, điều hành vẫn tồn tại ở 
nhà trường phổ thông. Trước những tình 
huống phức tạp, những sự cố bất cập nảy 
sinh trong nhà trường do mình quản lý, 
không ít cán bộ quản lý giáo dục có biểu 
hiện tránh né trách nhiệm, khi bắt buộc 
phải giải trình về một vấn đề nào đó thường 
giải trình một cách thiếu thuyết phục và 
người phải chịu trách nhiệm thường không 
rõ ràng. Sở dĩ có tình trạng này một phần là 
do trình độ, năng lực quản trị còn hạn chế 
của một bộ phận cán bộ quản lý giáo dục 
trong nhà trường phổ thông, mặt khác, việc 
không giao quyền tự chủ, tự chịu trách 
nhiệm và giải trình cho hiệu trưởng trường 
phổ thông cũng là một trong những nguyên 
nhân dẫn đến tình trạng trên. Thực tế ở 
nhiều nhà trường phổ thông cho thấy, hiệu 
trưởng trường phổ thông có thể tạo nên sự 
khác biệt trong nhà trường, thúc đẩy sự 
phát triển toàn diện năng lực của học sinh 
nếu họ được giao quyền tự chủ trong việc 
đưa ra những quyết định quan trọng. Hiệu 
trưởng với tư cách là người nắm quyền lực 
trong đời sống nhà trường, sẽ thực thi bổn 
phận của mình với hai đặc điểm nổi bật là 
luôn chủ động giải trình các quyết định của 
mình và chịu trách nhiệm về những quyết 
định ấy. Việc giao quyền tự chủ, tự chịu 
trách nhiệm và giải trình cho hiệu trưởng 
trường phổ thông sẽ tạo cở sở pháp lí, đồng 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Số 13, Tháng 01 - 2019 
44 
thời là điểm tựa giúp hiệu trưởng trường 
phổ thông có đủ sự tự tin, bản lĩnh để bảo 
vệ kế hoạch phát triển, chương trình riêng 
của nhà trường, qua đó tạo tiền đề thúc đẩy 
sự tự chủ và đổi mới trong mọi hoạt động 
của nhà trường phổ thông. 
Thứ hai, tiếp tục chuẩn hóa đội ngũ 
cán bộ quản lý giáo dục trong nhà trường 
phổ thông theo chuẩn mới. Năng lực quản 
trị nhà trường phổ thông không thể tách rời 
năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý giáo 
dục. Hầu hết đội ngũ cán bộ quản lý giáo 
dục trong các nhà trường phổ thông hiện 
nay đều trưởng thành từ hoạt động chuyên 
môn, năng lực quản trị nhà trường của đội 
ngũ này còn phụ thuộc nhiều vào những 
kinh nghiệm quản lý tích lũy được trong 
quá trình tự học, tự bồi dưỡng và trong quá 
trình hoạt động chuyên môn của bản thân. 
Bên cạnh đó, những chuẩn nghề nghiệp và 
tiêu chuẩn đặt ra với cán bộ quản lý giáo 
dục ở nhà trường phổ thông đã bộc lộ 
những bất cập trước những yêu cầu đổi mới 
giáo dục hiện nay. Do đó, một trong những 
biện pháp quan trọng để nâng cao năng lực 
quản trị nhà trường phổ thông là phải xây 
dựng chuẩn cán bộ quản lý giáo dục ở nhà 
trường phổ thông mới và đẩy mạnh chuẩn 
hóa đội ngũ này theo chuẩn mới để đáp ứng 
được những yêu cầu mới trong giai đoạn 
hiện nay. Cần căn cứ vào đặc điểm, nhu 
cầu quản trị của từng nhà trường, từng địa 
phương trong từng giai đoạn phát triển để 
lựa chọn, triển khai các chương trình bồi 
dưỡng cán bộ quản lý giáo dục phổ thông 
theo chuẩn mới. Bên cạnh đó, mỗi nhà 
trường cần phải tận dụng nguồn lực tại chỗ 
để chủ động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản 
lý giáo dục của mình sao cho thiết thực về 
nội dung; hình thức, phương pháp bồi 
dưỡng cần phù hợp, linh hoạt và sáng tạo. 
Thứ ba, cung cấp cho nhà trường phổ 
thông những nguồn lực hỗ trợ thích hợp. 
Các nguồn lực hỗ trợ cho sự phát triển nhà 
trường phổ thông rất phong phú, đa dạng. 
Có thể đó là các nguồn lực bên trong, bên 
ngoài nhà trường; các nguồn lực hữu hình 
hoặc vô hình nhưng luôn hiện hữu và đóng 
góp cho sự phát triển nhà trường; các 
nguồn lực về con người, tài chính, cơ sở vật 
chất,Tuy nhiên, để nâng cao năng lực 
quản trị nhà trường phổ thông, giúp nhà 
trường huy động tối đa các nguồn lực bên 
trong và bên ngoài thì nguồn lực chính sách 
luôn giữ vai trò quyết định. Thực tế hoạt 
động ở nhà trường phổ thông cho thấy, 
nhiều nguồn lực đã bị bỏ lỡ hoặc không thể 
huy động, do những rào cản được tạo nên 
bởi sự bất cập trong chính sách và cách 
thức quản lý. Do đó, các nhà hoạch định 
chính sách giáo dục cần căn cứ vào thực 
trạng, nhu cầu và xu thế phát triển của nhà 
trường phổ thông để xây dựng, kịp thời đưa 
ra, điều chỉnh những chính sách giáo dục 
một cách phù hợp. Những chính sách giáo 
dục được ban hành trước hết phải giúp cho 
mỗi nhà trường khai thông, phát huy được 
mọi nguồn lực sẵn có, đồng thời cho phép 
nhà trường huy động được tất cả các nguồn 
lực từ bên ngoài để hỗ trợ cho sự phát triển 
và đổi mới. 
Thứ tư, xây dựng hệ thống quản lý chất 
lượng trong nhà trường phổ thông theo tiếp 
cận quản lý chất lượng tổng thể. Hiện nay 
ở nhà trường phổ thông cũng như trong xã 
hội, quan niệm về chất lượng giáo chưa phù 
hợp với quan điểm giáo dục phát triển toàn 
diện học sinh. Việc đánh giá, quản lý chất 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Vũ Đình Bảy 
45 
lượng trong nhà trường chủ yếu nhằm vào 
mục tiêu (tỷ lệ thi đỗ) mà coi nhẹ quá trình. 
Cơ chế quản lý giáo dục phổ thông vẫn 
theo mô hình tập trung nên vai trò của giáo 
viên và học sinh trong quản lý chất lượng 
chưa được coi trọng đúng mức, Xây 
dựng hệ thống quản lý chất lượng theo tiếp 
cận quản lý chất lượng tổng thể là một biện 
pháp quan trọng để đổi mới, nâng cao năng 
lực quản trị nhà trường phổ thông. Hệ 
thống quản lý chất lượng theo tiếp cận quản 
lý chất lượng tổng thể (TQM) bao gồm: 
hoạch định chiến lược quản lý chất lượng 
tổng thể, hệ thống quản lý chất lượng dạy 
học (quản lý chất lượng các yếu tố đầu vào, 
quản lý chất lượng quá trình, quản lý chất 
lượng các yếu tố đầu ra) và xây dựng môi 
trường văn hóa chất lượng trong nhà trường 
và các công cụ thực thi quản lý chất lượng. 
Xây dựng hệ thống quản lý chất lượng theo 
tiếp cận quản lý chất lượng tổng thế tạo ra 
cho nhà trường phổ thông hệ thống quản lý 
chất lượng hoạt động hiệu quả, thống nhất 
và thúc đẩy toàn bộ cán bộ, giáo viên, nhân 
viên và học sinh trong nhà trường cùng 
nhau nỗ lực tham gia trong quá trình dạy 
học, chịu trách nhiệm triển khai chất lượng, 
duy trì và cải tiến chất lượng cùng với việc 
áp dụng biện pháp kỹ thuật và công cụ 
quản lý chất lượng để đảm bảo kết quả dạy 
học, giáo dục đạt mục tiêu đề ra một cách 
tốt nhất. 
Thứ năm, xây dựng môi trường dân 
chủ trong nhà trường. Việc phân cấp, tăng 
cường quyền tự chủ cho nhà trường phổ 
thông (biện pháp thứ nhất ở trên) không 
phải chỉ đơn thuần là giao quyền lực cho 
hiệu trưởng hay thông qua hội đồng trường, 
mà đây còn là một bước thực thi dân chủ, 
nhà quản trị phải làm cho cái quyền ấy đến 
được với từng giáo viên và học sinh. Bản 
chất giáo dục là khai phóng, là làm cho con 
người có quyền năng hơn. Do đó, môi 
trường dân chủ sẽ giúp mỗi cán bộ, giáo 
viên, học sinh thấy mình được tôn trọng. 
Sự sáng tạo và hiệu quả sẽ xuất hiện trong 
mọi hoạt động của nhà trường. Mọi thành 
viên trong nhà trường sẽ coi ngôi trường 
của mình là nơi tập hợp những hy vọng, 
hoài bão và chắp cánh cho ước mơ của mỗi 
cá nhân. Tất cả đều được kết nối với nhau 
bởi những mục đích lớn lao, cao đẹp và 
cùng truyền cho nhau cảm hứng để không 
ngừng đổi mới, sáng tạo. 
Thứ sáu, đẩy mạnh ứng dụng công 
nghệ thông tin trong công tác quản lý. Thế 
giới đang bước vào cuộc cách mạng công 
nghiệp 4.0. Trong cuộc cách mạng ấy, sự 
hợp nhất của các loại công nghệ và xoá 
nhoà ranh giới giữa các lĩnh vực vật lý, kỹ 
thuật số và sinh học, với trung tâm là sự 
phát triển của trí tuệ nhân tạo, rô-bốt, 
internet vạn vật, khoa học vật liệu, sinh 
học, công nghệ di động không dây mang 
tính liên ngành ngày càng sâu rộng. Việc 
đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin 
trong công tác quản lý ở nhà trường phổ 
thông vừa góp phần nâng cao năng lực 
quản trị nhà trường, vừa là sự chuẩn bị giúp 
cho nhà trường phổ thông từng bước thông 
minh hóa phù hợp với xu thế phát triển mô 
hình nhà trường thông minh trong tương 
lai. Giải pháp quản trị trường học VCSoft 
SMS là một ví dụ. Thông qua môi trường 
Internet và viễn thông (điện thoại di động, 
máy tính,), giải pháp này gắn kết mối 
quan hệ giữa học sinh với nhà trường, giữa 
nhà trường - gia đình và giữa gia đình với 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Số 13, Tháng 01 - 2019 
46 
xã hội. Phụ huynh học sinh có thể tra cứu 
các thông tin như: thời khóa biểu, kết quả 
học tập, lịch thi, lịch hoạt động ngoại 
khóa, qua mạng Internet, qua dịch vụ 
SMS và điện thoại cố định. Phụ huynh học 
sinh sẽ không còn lo ngại về việc đến 
trường của con em mình. Bất cứ lúc nào, ở 
đâu, thời gian nào, phụ huynh cũng có thể 
kiểm tra và nắm bắt được các thông tin về 
tình hình học tập của con em mình. Với các 
quy trình chặt chẽ, thống nhất, giải pháp 
VCSoft SMS và các giải pháp tương tự 
đảm bảo rằng việc quản lý, tác nghiệp sẽ 
được đồng nhất trong toàn bộ các bộ phận 
của nhà trường. Việc lưu chuyển dữ liệu 
được dễ dàng và ngay lập tức. Ngoài ra, 
giải pháp còn đảm bảo rằng các thông tin 
luôn được sẵn sàng, cung cấp cho phụ 
huynh học sinh một cách tự động. Ứng 
dụng công nghệ thông tin trong công tác 
quản lý sẽ góp phần tin học hóa hầu hết các 
nghiệp vụ trong trường, giảm khối lượng 
công việc cho giáo viên, giúp giáo viên tập 
trung hơn với chuyên môn; tổng hợp và 
cung cấp các thông tin dự báo kịp thời, 
giúp cho việc ra quyết định của các nhà 
quản trị được chính xác nhất. 
6. KẾT LUẬN 
Quản trị nhà trường phổ thông là một 
quá trình phức tạp, bao gồm nhiều nội dung 
liên quan đến mọi mặt hoạt động của nhà 
trường. Để nâng cao năng lực quản trị nhà 
trường phổ thông trong bối cảnh hiện nay, 
đòi hỏi chúng ta phải kết hợp thực hiện 
đồng bộ nhiều biện pháp, trong đó tăng 
cường tự chủ cho nhà trường và chuẩn hóa 
đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục phổ thông 
theo chuẩn mới là những biện pháp quan 
trọng hiện nay. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2017), Chương trình giáo dục phổ thông (Chương trình tổng 
thể, ngày 28 tháng 7). 
[2] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2018), Thông tư ban hành Quy định chuẩn hiệu trưởng cơ sở 
giáo dục phổ thông (Thông tư số 14/2018/TT-BGDĐT ngày 20 tháng 7 năm 2018 của Bộ 
trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo). 
[3] Đảng Cộng sản Việt Nam (2013), Nghị quyết 29 – NQ/TW ngày 04/11/2013 về “Đổi 
mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại 
hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”, 
Hà Nội. 
[4] Robert Kreitner (2012), Management, Cengage Learning 12th edition. 
[5] Quốc hội khóa XIII (2014), Nghị quyết 88/2014/QH13 về Đổi mới chương trình, sách 
giáo khoa giáo dục phổ thông, Hà Nội. 
[6] Thủ tướng Chính phủ (2012), Chiến lược phát triển giáo dục 2011 – 2020, Hà Nội. 
Ngày nhận bài: 07-01-2019. Ngày biên tập xong: 10-01-2019. Duyệt đăng: 21-1-2019