Bộ kinh Tanakh và ảnh hưởng của nó tới tư duy, lối sống của người Do Thái

Nghiên cứu Tôn giáo. Số 2 - 2016 117 
NGUYỄN THỊ HIỀN* 
BỘ KINH TANAKH VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA NÓ TỚI 
TƯ DUY, LỐI SỐNG CỦA NGƯỜI DO THÁI 
Tóm tắt: Bộ Kinh Tanakh không chỉ dừng lại ở phạm vi của Do 
Thái giáo, còn là lịch sử hình thành và phát triển của dân tộc, là 
luật pháp, đạo đức, văn hóa và tư duy của người Do Thái. Theo 
thời gian cùng với thăng trầm lịch sử, bộ Kinh Tanakh đã trở thành 
một trong những yếu tố quan trọng làm nên sự khác biệt về cả tư 
duy và lối sống của người Do Thái. Bài viết này bàn thêm về ảnh 
hưởng của bộ Kinh Tanakh tới nhân cách, cách thức lựa chọn cuộc 
sống của người Do Thái, thậm chí ảnh hưởng tới đường lối chính 
trị của nhà nước Israel đương đại. 
Từ khóa: Kinh Tanakh, Do Thái giáo, tư duy, lối sống. 
1. Dẫn nhập 
Tính chất đặc biệt của tư tưởng cũng như nền văn hóa Do Thái cổ là 
luôn hướng tới đời sống tâm linh, suy tư trừu tượng nhưng cũng đầy sức 
quyến rũ. Đặc biệt, tư tưởng triết lý, đó ra đời từ mấy nghìn năm trước 
vẫn có ảnh hưởng sâu rộng, thể hiện rõ nét trong văn hóa, ứng xử và lối 
sống của người Do Thái hiện đại. Và hiện thời, chúng vẫn còn phản chiếu 
rõ rệt tư tưởng, tôn giáo và ý niệm của toàn thể dân tộc họ. Cuộc sống 
hằng ngày của người Do Thái được điều hòa từ những cái nhỏ nhặt nhất 
nhờ tôn giáo của họ. Chính vì vậy, việc tìm hiểu ảnh hưởng của Kinh 
Tanakh đến tư duy và lối sống của người Do Thái có ý nghĩa thiết thực 
không chỉ là tìm hiểu rõ hơn về một nền văn minh, mà còn góp phần tìm 
hiểu sự phát triển của lịch sử triết học, lịch sử tôn giáo. 
2. Khái quát về bộ Kinh Tanakh của Do Thái giáo 
Trên dải đất nghèo nàn về tài nguyên thiên nhiên và khí hậu khắc 
nghiệt với những sa mạc cằn cỗi bên bờ đông Địa Trung Hải, một áng 
văn vĩ đại ra đời đã có ảnh hưởng sâu sắc đến nhận thức của con người 
về thế giới và về chính con người trong thế giới ấy. Từ góc độ niềm tin 
* Nghiên cứu sinh, Khoa Triết học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, 
Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. 
118 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 2 - 2016 
và tôn giáo, con người tiếp cận áng văn ấy như lời Đức Chúa Trời phán 
truyền. Từ góc độ khoa học, nó lại được tiếp cận như một văn kiện lịch 
sử. Tanakh1 - văn bản thiêng liêng của tôn giáo nhất thần cổ xưa nhất 
này tập trung vào huyền thoại, triết lý, các khái niệm triết học, câu 
chuyện lịch sử, hệ thống tư tế. Đồng thời, nó còn là lịch sử hình thành 
và phát triển của dân tộc, là luật pháp, đạo đức, văn hóa và tư duy của 
người Do Thái. 
Tanakh là từ viết tắt chữ đầu cho Bộ Kinh của Do Thái giáo, dựa 
trên các chữ cái Hebrew của 3 phần trong bộ Kinh là Torah ( הרות), 
Nevi’im ( םיאיבנ) và Ketuvim ( םיבותכ). Kinh Torah được cho là do 
Moses viết ra, trình bày nguồn gốc, căn tính và vị trí của người Do 
Thái trong kế hoạch của Yahweh cùng với các luật lệ để giúp họ sống 
làm dân của Thiên Chúa. Nó cũng mô tả quá trình sáng tạo ra trật tự 
của thế giới, và lịch sử của mối tương giao ban đầu giữa Đức Chúa 
Trời với loài người. Sách Nevi’im thuật lại sự trỗi dậy của vương triều 
Do Thái, sự chia cắt đất nước thành hai vương quốc: Israel và Judah, 
và những nhà tiên tri - người nhân danh Yahweh đến để rao truyền sự 
đoán phạt trên các quân vương và con dân Israel. Các sách Văn 
chương (Ketuvim) bao gồm thi ca trữ tình, những suy tư triết lý về 
cuộc sống, những câu chuyện về các tiên tri và các nhà lãnh đạo dân 
tộc Do Thái trong thời kỳ lưu đày. 
Theo thời gian cùng với thăng trầm trong quá trình tồn tại, bộ Kinh 
Tanakh đã đi vào đời sống và tâm thức của dân tộc này như một nét đặc 
thù khiến người ta khó mà định nghĩa được Do Thái giáo. Không thể định 
nghĩa tôn giáo này thuần túy ở phương diện niềm tin tôn giáo (vì có 
những người Do Thái tự coi mình là vô thần). Nhưng cũng không thể 
định nghĩa ở phương diện ngôn ngữ hay sắc tộc. Ngoài yếu tố nhân 
chủng, truyền thống, tôn giáo, v.v., thì “những người Do Thái vẫn có một 
điểm chung nhất là đều có lòng tin vào tính duy nhất của Thượng Đế, là 
người đã điều khiển các biến cố lịch sử và, bằng phương cách nào đó, đã 
chọn dân tộc Do Thái làm dân của Ngài”2. Điều đó cũng có nghĩa, bộ 
Kinh Tanakh chính là một trong những yếu tố quan trọng làm nên sự 
khác biệt về cả tư duy và lối sống của người Do Thái. Thậm chí, nó định 
hình nên nhân cách và cách thức lựa chọn cuộc sống của họ. Nói cách 
khác, Tanakh đã đi vào tâm thức3 của người Do Thái như một cấu thành 
làm nên sự khác biệt cho dân tộc này. 
Nguyễn Thị Hiền. Bộ kinh Tanakh... 119 
3. Ảnh hưởng của bộ Kinh Tanakh đến tư duy, lối sống của người 
Do Thái 
Đã có nhiều cuốn sách viết về sự thành công, thịnh vượng của người 
Do Thái cũng như những cá nhân điển hình về cả hai yếu tố trên. Tuy 
nhiên, để giải mã sự thành công và thịnh vượng đó thật sự vẫn chưa có 
đáp án hợp lý. Có người cho rằng, nó bắt nguồn từ yếu tố di truyền, thiên 
tài hay từ lịch sử đau thương của những xua đuổi, tàn sát và miệt thị. 
Nguyên nhân có lẽ không chỉ đơn giản như thế. 
Trở lại xứ Canaan vào giai đoạn Đền Thờ thứ nhất (khoảng 960 - 586 
Tr. CN) đến Đền Thờ thứ hai (539 Tr. CN - 70), với tuyên bố “Đấng 
Yahweh là một và duy nhất”4, người Do Thái đã xác lập một sự khác biệt 
quan trọng trong tư duy của mình với các dân tộc sống lân cận. Đồng 
đẳng với các dân tộc khác, song với tư duy và lối ứng xử của kẻ thắng thế 
- kẻ tự cho mình là người được Chúa chọn lựa - những phẩm chất và cách 
tiếp cận như thế đã góp phần vào sự kỳ thị, thành kiến, phân biệt đối xử 
và ngược đãi bởi các dân tộc lân bang. Bên cạnh đó, Canaan có vị trí như 
một con đường giao thương ngắn nhất để đến các quốc gia thuộc Châu Á, 
Châu Phi và Châu Âu. Các cuộc chiến tranh giành và giữ đất xảy ra 
thường xuyên ở khu vực này. Chính vì thế, khi người Babylon và người 
La Mã chiếm được vùng đất của người Do Thái đã phát vãng họ đi khắp 
nơi trên thế giới. Nhưng ở bất cứ quốc gia nào nơi họ lưu lạc, người Do 
Thái cũng tập trung sống ở các đô thị và chủ yếu làm các nghề như lái 
buôn, doanh nghiệp, ngân hàng, tài chính, luật sư, bác sỹ, học giả. Những 
mô hình nghề nghiệp và cư trú này gần như là đặc trưng của người Do 
Thái. Và, trong mỗi cuộc trốn chạy hay bị xua đuổi, người ta ngạc nhiên 
bởi Kinh Thánh luôn là thứ đầu tiên người Do Thái mang theo chứ không 
phải là vàng bạc, tiền của. Tại sao bộ Kinh Thánh “xưa cũ” ấy lại được 
mỗi người Do Thái xem như vật bất ly thân như vậy ? Và tại sao, sau hơn 
2.000 năm vắng bóng, quốc gia Do Thái lại được phục hồi từ những sụp 
đổ và suy tàn của lịch sử ? Câu hỏi và câu trả lời cùng xuất phát từ một 
nhân tố, đó chính là bộ Kinh Tanakh của Do Thái giáo. 
Ngay khi các giáo lý và nghi thức thờ phụng Yahweh - Đức Chúa Trời 
được hoàn thiện, người Do Thái đã sùng kính Tanakh, đặc biệt là phần 
Torah, như một cuốn sách dẫn đường không thể thiếu cho họ trong cuộc 
sống. Trong thiên niên kỷ thứ nhất trước Công nguyên, trụ cột thứ nhất 
của Do Thái giáo chính là lễ hiến sinh, hành hương và dâng lễ vật ở đền 
thờ. Trụ cột thứ hai là Kinh Torah đặt nền móng cho toàn bộ luật pháp 
Do Thái. “Niềm tin vào một Chúa duy nhất và món quà Torah mà Chúa 
120 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 2 - 2016 
ban tặng cho người Do Thái thông qua thỏa ước Moses làm cho Do Thái 
giáo khác biệt so với các tôn giáo đa thần. Kinh Luật (Ngũ Kinh Moses) 
đóng vai trò trung tâm trong việc định hình tất cả các khía cạnh của đời 
sống Do Thái trong và sau cuộc đày ải Babylon (585 - 538 Tr. CN)”5. 
Bên cạnh Torah, Mishna (sau này phát triển thành Tamud) hay Khẩu 
Luật hình thành và phát triển dựa trên các cuộc thảo luận, tranh luận, 
phán quyết của các thế hệ nhà tiên tri, hiền triết và các học giả nổi lên 
vào thời kỳ Đền Thờ thứ hai cũng ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống 
tinh thần người Do Thái. 
Tính chất, mức độ và sự ảnh hưởng của bộ Kinh Tanakh đến người 
Do Thái là kết quả của quá trình chuyển biến tư tưởng lâu dài và sâu sắc. 
Sự chuyển biến ấy bắt đầu từ khi Đền Thờ thứ hai bị phá hủy vào năm 70 
sau Công nguyên. Đền thờ bị phá hủy làm mất đi một trong hai trụ cột 
của tôn giáo này, chỉ còn lại bộ Kinh Thánh là chỗ dựa tinh thần cho 
niềm tin được cứu chuộc. Sự kiện này làm thay đổi giới lãnh đạo tôn giáo 
Do Thái, biến một tôn giáo dựa trên nghi lễ hiến sinh trong đền thờ thành 
một tôn giáo với chuẩn mực là nghiên cứu và học tập Kinh Torah. Bắt 
đầu từ đây, một người Do Thái mộ đạo phải là người đọc và học Kinh 
Torah bằng tiếng Hebrew, gửi con trai được 6 tuổi đến trường tiểu học, 
giáo đường để học Kinh Torah. “Chức năng cốt lõi của Kinh Torah là dạy 
tôn giáo cho cả người lớn và trẻ em. Một người Do Thái mộ đạo là một 
người đọc, nghiên cứu Kinh Torah và đưa con mình tới trường để học 
Kinh Torah”6. 
Việc thực thi chuẩn mực mới của tôn giáo này theo thời gian đã trở 
thành một truyền thống đọc và nghiên cứu Kinh Torah của người Do 
Thái. Lịch sử ghi chép lại sự kiện này, “hãy biến việc nghiên cứu Kinh 
Torah thành nghề nghiệp của chính bạn”7. Đồng thời, nó cũng tác động 
sâu sắc, góp phần hình thành nên tư duy và lối sống của người Do Thái. 
“Người Do Thái coi việc sinh con không phải là dịp ăn mừng hay lý do 
để uống rượu thỏa thích. Luật pháp quy định họ phải được đọc, sẽ học 
cả pháp luật lẫn việc làm của cha ông mình để có thể noi gương cha ông, 
và với nền tảng kiến thức pháp luật, họ sẽ không phạm tội, không bào 
chữa cho việc mình không hiểu biết pháp luật”8. 
Những điều luật của Yahweh mạc khải cho Moses đã được các thế 
hệ người Do Thái truyền lại cho con cháu họ. Việc đọc sách và học hỏi 
Kinh Torah đã mang đến cho họ sự thành công trong cuộc sống tinh 
thần và xã hội, cá nhân và dân tộc. “Một thiếu niên Do Thái đến tuổi 
Nguyễn Thị Hiền. Bộ kinh Tanakh... 121 
13, được gọi là Bar-Mitzvah (con trai của Luật). Cậu được xem là người 
trưởng thành, và vào ngày Sabbath sau sinh nhật 13 tuổi, cậu có thể đọc 
Kinh Torah trong hội đường9. Thiếu nữ Do Thái thì trở thành Bat-
Mitzvah (con gái của Luật) vào tuổi 12. Có thể nói, Yahweh, Hội đường 
và Kinh Torrah là ba thành phần không thể tách rời trong đời sống tinh 
thần của người Do Thái giáo”10. 
Nhưng tại sao Kinh Torah lại trở thành một phần không thể thiếu 
trong đời sống tinh thần và cả hiện thực của người Do Thái như vậy ? 
Với tư cách là một tôn giáo, tính chất giáo điều là không thể tránh khỏi 
trong giáo lý của bất kỳ tôn giáo nào. Do Thái giáo cũng không ngoại lệ. 
Tuy nhiên, khác với tôn giáo khác, Do Thái giáo chỉ thờ duy nhất 
Yahweh - Đức Chúa Trời, vì thế họ không làm ngẫu tượng trên bàn thờ 
và cũng không có một “người đại diện” cho Yahweh trên trần thế. Phải 
chăng “điều này làm cho người Do Thái cũng như sinh hoạt tôn giáo của 
họ “dân chủ” hơn do không bị phân tán, mất bớt quyền lực qua các nhân 
vật trung gian”11. 
Người Do Thái rất tin vào yếu tố “Người được chọn” để truyền đạt 
thông điệp của Yahweh - Đức Chúa Trời cho các dân tộc khác, dẫn dắt và 
khai sáng các dân tộc khác. Đây có lẽ là động lực lớn nhất khiến người Do 
Thái luôn tìm cách đạt đến đỉnh cao của khoa học, phấn đấu đủ tầm trí tuệ 
“dẫn dắt” nhân loại như họ nghĩ đã được “Chúa lựa chọn”. Trong lịch sử 
giải Nobel, người Do Thái chiếm 22% trong số những người đạt giải cao 
quý này12. Đó là chưa kể đến các con số như “37 tỷ phú trong 100 người 
giàu nhất nước Mỹ là người gốc Do Thái hay lai Do Thái, nhiều cái tên đã 
trở nên quen thuộc: Michael Bloomberg, George Soros, Steve Ballmer, 
Michael Dell, Leonard Lauder, Ralph Lauren, cả anh Mark Zuckerberg 
nữa”13, v.v.. Có thể thấy, điểm nổi bật nhất ở người Do Thái là “họ thấy 
mục đích cao nhất của cuộc sống là sáng tạo, chứ không chỉ là kiếm tiền, 
và kiếm tiền cũng như sự giàu có của họ thực ra là hệ quả của các lao động 
sáng tạo chứ không phải mục đích mà họ theo đuổi”14. 
Những lề luật tưởng chừng xưa cũ của Kinh Thánh Do Thái lại ảnh 
hưởng to lớn đến đời sống của dân tộc này. Sau bữa cơm tối, hoặc trong 
ngày Sabbath, các thành viên trong gia đình, hay trong cộng đồng đọc và 
tranh luận các điều ghi trong Kinh Thánh như một thói quen, nhưng lại được 
thực hiện với một sự hào hứng như khám phá được điều gì mới mẻ. Thói 
quen ấy bắt nguồn từ lịch sử Do Thái vào cuối giai đoạn Đền Thờ thứ hai. 
122 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 2 - 2016 
Sau khi Đền Thờ thứ hai bị phá hủy, Do Thái giáo trở thành Do Thái 
dòng giáo sỹ, thay lễ hiến sinh ở đền thờ bằng việc đọc và nghiên cứu Kinh 
Torah. “Khác biệt chủ yếu giữa người Do Thái với người Samaritan và 
người Cơ Đốc giáo là ở chỗ người Do Thái coi việc đọc, nghiên cứu Kinh 
Torah và việc giáo dục con cái là nghĩa vụ tôn giáo cơ bản đối với bất kỳ 
người Do Thái trưởng thành nào”15. Do đó, khẩu ngữ Kinh Torah, làm 
việc, từ thiện trở thành nghĩa vụ thiêng liêng của các ông bố Do Thái. Để 
trở thành một tín đồ Cơ Đốc mộ đạo thì cần niềm tin, hy vọng, từ thiện. Hai 
vấn đề tưởng chừng khác biệt nhỏ nhưng lại là một khoảng cách rất lớn. 
Sự kiện đen tối đối với người Do Thái khi trụ cột thứ nhất là Đền Thờ 
bị phá hủy lại tạo ra một đột phá mới đối với tôn giáo của họ. Sự biến đổi 
của Do Thái giáo phản ánh sự thay đổi trong lựa chọn tôn giáo xuất phát 
từ nguyên nhân lịch sử. Do Thái giáo từ chỗ coi trọng các nghi lễ với sự 
hiến sinh trong đền thờ sang việc đọc và nghiên cứu Kinh Torah. Đọc và 
nghiên cứu Kinh Torah trở thành trung tâm của Do Thái giáo. Thêm nữa, 
bước tiến quan trọng khác trong việc đọc Torah là vượt ra khỏi giáo 
đường để đến nơi công cộng như một thành tố mới trong đời sống cộng 
đồng Do Thái. Cùng với nó, Kinh Torah quy định: người cha bắt buộc 
phải có nghĩa vụ dạy con cái mình luật Do Thái giáo. Và việc dạy được 
tiến hành vào ngày Sabbath thông qua các cuộc trò chuyện giữa các thành 
viên trong gia đình. Ngoài ra, còn có các lớp học thường xuyên vào các 
ngày trong tuần, nhất là vào buổi tối: “Một người phải dành một phần 
thời gian cho việc học, nghĩa là thời gian rảnh rỗi, ngày lễ Sabbath và các 
ngày nghỉ lễ”16. Việc dạy cho con luật Do Thái giáo được người cha Do 
Thái xem đó là niềm hạnh phúc. Hạnh phúc khi thấy con trai mình hiểu 
Kinh Thánh: “Con viết là con đã đọc Kinh Thánh đến lần thứ hai và hiểu 
được Kinh, rồi lại còn học cả Kinh Mishna và Talmud nữa. Con làm cho 
ta vô cùng hạnh phúc”17. 
Ngoài quy định việc dạy luật tôn giáo cho các thế hệ sau, Kinh Thánh 
Do Thái nhấn mạnh việc gìn giữ lề luật, đặc biệt là các điều răn của 
Torah. Điều này được ghi lại và nhắc lại nhiều lần: “Hỡi Israel, bây giờ 
hãy nghe những lệnh và luật lệ mà ta dạy các ngươi; hãy làm theo, để các 
ngươi được sống và vào xứ mà Yahweh - Đức Chúa Trời của tổ phụ các 
ngươi ban cho các ngươi nhận được. Các ngươi chớ thêm chi và cũng 
đừng bớt chi về điều ta truyền cho, để giữ theo các điều răn của Yahweh - 
Đức Chúa Trời các ngươi mà ta đã truyền” (Deuteronomy, 4:1-2). Việc 
gìn giữ lề luật của Yahweh - Đức Chúa Trời còn được xem là tiền đề cho 
Nguyễn Thị Hiền. Bộ kinh Tanakh... 123 
sự thông tuệ của người Do Thái: “các ngươi phải giữ làm theo các mạng 
lệnh này; vì ấy là sự khôn ngoan và sự thông sáng của các ngươi trước 
mặt các dân tộc; họ nghe nói về các luật lệ này, sẽ nói rằng: dân này là 
một dân khôn ngoan và thông sáng không hai” (Deuteronomy, 4:6). 
Ngoài đề cao tầm quan trọng của việc gìn giữ lề luật của Yahweh, 
Torah còn quy định bắt buộc phải truyền dạy lề luật một cách siêng năng: 
“Những điều luật ta dạy các ngươi hôm nay, các ngươi sẽ siêng năng dạy 
lại cho con cái mình, các ngươi sẽ nói về những điều luật này khi ngồi 
trong nhà, khi ra ngoài đi dạo, khi ngủ cũng như khi thức dậy” 
(Deuteronomy, 6: 6-7). Chính vì điều này, trong tâm thức mỗi người Do 
Thái việc tôn trọng và thực hiện lề luật trở thành lối tư duy đặc trưng. Chưa 
kể đến, Kinh Thánh trở thành cội nguồn cho thiết chế văn hóa, giáo dục, 
thậm chí cả hệ thống chính trị của nhà nước mà người Do Thái xây dựng. 
Việc đọc, nghiên cứu và sùng kính Torah đã hình thành nên nét đặc 
thù trong tư duy và lối sống của người Do Thái. Sách Sáng Thế ghi: 
ngày thứ Bảy là ngày của Yahweh nghỉ ngơi sau khi đã làm song công 
việc “sáng thế”. Và “Ngài ban phước cho ngày thứ Bảy, đặt là ngày 
thánh; vì trong ngày đó, Ngài nghỉ các công việc đã dựng nên và đã làm 
xong rồi” (Genesis, 2:3). Do đó, tất cả người Israel không ai làm việc 
trong ngày thứ Bảy - ngày lễ Sabbath. Ở đất nước Israel hiện nay, vào 
ngày lễ Sabbath, người dân ngưng mọi hoạt động đến mức tuyệt đối, 
bởi lẽ “Chúa khuyên các thành viên trong gia đình dành thời gian này 
bên nhau, cùng trò chuyện, đi chơi, vợ chồng “yêu” nhau, gia đình cùng 
nhau đi đến nhà thờ (Synagogue). Trong ngày này, mọi người không 
được bật lửa (vì thời xa xưa, bật lửa có nghĩa là phải vào bếp nấu 
nướng, tức vẫn “đi làm”) và ăn đồ ăn được chuẩn bị từ hôm trước. 
Thậm chí thang máy trong các cao ốc cũng để “chế độ Sabbath”, tức 
người Do Thái không dùng tay bấm nút (biểu hiện của “làm việc”), mà 
để thang tự chạy automatic và mở cửa trước từng tầng một từ tầng thấp 
nhất đến tầng cao nhất của tòa nhà. Ngày Chủ nhật là ngày làm việc đầu 
tiên của họ, và điều ngạc nhiên là theo cách gọi trong Kinh Thánh Do 
Thái, các ngày làm việc trong tuần theo tuần tự là các ngày “sáng tạo”, 
chứ không phải ngày “đi làm”18. 
4. Kết luận 
Như vậy, trải qua cả nghìn năm, với cuốn Kinh Thánh Hebrew, người 
Do Thái không chỉ thành công trong việc bảo tồn, mà còn phát triển bản 
124 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 2 - 2016 
sắc, văn hóa, tôn giáo của mình. Thông qua truyền thống tôn giáo, việc 
tái xác lập quốc gia ở miền đất hứa càng chứng tỏ giá trị của bộ Kinh 
Thánh Tanakh trong nền văn hóa Do Thái. Và, cũng chính bộ Kinh 
Thánh Tanakh đã trở thành nguồn cảm hứng, là nơi bắt đầu và là đích 
đến cho dân tộc Do Thái trong mỗi chặng đường lịch sử. 
Trong nhiều thế kỷ, người Do Thái luôn hướng về Tanakh, đặc biệt là 
phần Torah với Mười Điều Răn để tìm nguồn cảm hứng cho sự dẫn dắt 
trước những khó khăn và bế tắc của cuộc sống. Những người “không Do 
Thái” còn xem tôn giáo và dân tộc này như là tôn giáo của Lề Luật và 
người Do Thái là dân tộc duy nhất quan tâm đến sự vâng phục lề luật của 
Đức Chúa Trời. Các điều răn trong Torah nhấn mạnh sự vâng phục 
Yahweh và cách cư xử đạo đức với các cá nhân trong cộng đồng. Người 
Do Thái đã đưa những điều răn ấy trở thành quy tắc đạo đức và ứng xử 
trong cuộc sống. Và vô hình chung, Torah trở thành phần quan trọng nhất 
trong Kinh Thánh Do Thái và trong tâm thức của người Do Thái. 
Phần Torah trong bộ Kinh Tanakh đã trở thành chất men xúc tác cho 
những thành công của người Do Thái. Nó cũng là nguồn gốc căn bản của 
các thiết chế giáo dục, đạo đức, văn hóa và truyền thống của người Do 
Thái. Đồng thời, những lề luật ghi trong Kinh Thánh đã ảnh hưởng dù ít 
hay nhiều, trực tiếp hay gián tiếp đến cả thiết chế chính trị của nhà nước 
Do Thái hiện đại. Nó cũng là yếu tố định hình nên con người Israel. 
Thông qua đó, nó làm nên một đất nước Israel với “thương hiệu” của một 
quốc gia duy nhất trên thế giới được định hình bởi bốn yếu tố mang đậm 
chất Do Thái: dân tộc Do Thái, tôn giáo Do Thái, văn hóa Do Thái, và 
đất nước Do Thái. Bộ Kinh Tanakh đã trở thành động lực, cội nguồn cho 
cuộc sống, định hướng nghề nghiệp và tương lai của người Do Thái. Tìm 
hiểu những thành công của người Do Thái trong việc giáo dục, lựa chọn 
nghề nghiệp của thế hệ trẻ cũng có thể giúp ích cho thế hệ trẻ Việt Nam 
hiện nay./. 
CHÚ THÍCH: 
1. Bộ Kinh Tanakh, hay còn được viết là Tanach hay Tenach, là bộ quy điển Kinh 
Thánh Do Thái giáo (hay Kinh Thánh Hebrew). Viết Kinh Tanakh, Kinh Thánh 
Do Thái hay Kinh Thánh Hebrew đều được dùng để chỉ bộ kinh của Do Thái 
giáo được viết bằng tiếng Hebrew. Tanakh gồm ba phần: Torah, Nevi’im và 
Ketuvim. 
2. Đặng Hoàng Xa (2015), Câu chuyện Do Thái, lịch sử thăng trầm của một dân 
tộc, Nxb. Hồng Đức, Thanh Hóa: 81. 
Nguyễn Thị Hiền. Bộ kinh Tanakh... 125 
3. Trong phạm vi bài viết này, “tâm thức” được dùng để chỉ chung cho các khía 
cạnh của trí tuệ (intellect) và ý thức (consciousness), thể hiện trong các kết hợp 
của tư duy, tri giác, trí nhớ, cảm xúc, ý muốn, và trí tưởng tượng. 
4. Yahweh: Đức Chúa Trời của người Do Thái. 
5. Maristella Botticini và Zvi Eckstein (Đặng Việt Vinh dịch, 2014), Số ít được lựa 
chọn, Giáo dục định hình nên lịch sử Do Thái như thế nào (70-1492)?, Nxb. Lao 
động, Hà Nội: 122. 
6. Maristella Botticini và Zvi Eckstein, Sđd: 35. 
7. Shammai, năm 10 trước Công nguyên. 
8. Flavius Josephus, năm 96 sau Công nguyên. 
9. Hội đường hay giáo đường Do Thái giáo. 
10. Đặng Hoàng Xa (2015), Câu chuyện Do Thái, lịch sử thăng trầm của một dân 
tộc, Nxb. Hồng Đức, Thanh Hóa: 87. 
11. 
E1%BB%95/index.aspx 
12. 
+c%E1%BB%95/index.aspx 
13. 
nobel-nhat-20131010122017206.htm 
14.  
15. Sđd, Tr. 138. 
16. Sđd, Tr. 129. 
17. Baron, Salo W., Arkadius Kahan, and Nachum Gross (1975), Economic History 
of the Jews, Jerusalem: Keter: 192. 
18.  
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
Tiếng Việt: 
1. Maristella Botticini và Zvi Eckstein (Đặng Việt Vinh dịch, 2014), Số ít được lựa 
chọn, Giáo dục định hình nên lịch sử Do Thái như thế nào (70-1492)?, Nxb. Lao 
động, Hà Nội. 
2. Perry Stone (Dịch giả Nguyễn Thị Hảo, 2014), Mật mã Do Thái, Nxb. Từ điển 
Bách Khoa, Hà Nội. 
3. Vicki Mackenzie (dịch giả Nguyên Ngọc và Hoàng Thị Quỳnh Hoa, 2010) Tái 
sinh ở phương Tây, Nxb. Phương Đông, Hà Nội. 
4. Đặng Hoàng Xa (2015), Câu chuyện Do Thái, lịch sử thăng trầm của một dân 
tộc, Nxb. Hồng Đức, Thanh Hóa. 
Tiếng Anh: 
5. Avraham Yaakov Finkel (2004), The Torah Revealed: Talmudic Masters Unveil 
the Secrets of the Bible, San Francisco, CA: Jossey-Bass. 
6. Baron, Salo W., Arkadius Kahan, and Nachum Gross (1975), Economic History 
of the Jews, Jerusalem: Keter. 
7. Yosef Hayim Yerushalmi, Zakhor (1996), Jewish History and Jewish Memory, 
126 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 2 - 2016 
University of Washington Press. 
Website: 
8. 
A1nh+c%E1%BB%95/index.aspx 
9.  
10.  
11. 
do-thai/ 
Abstract 
TANAKH SCRIPTURES AND ITS EFFECTS TO 
THINKING AND LIFESTYLE OF JEWS 
The Tanakh has not only been the Scriptures of Judaism, but it also 
has been the history of formation and development, law, morality, culture 
and thought of this race. Throughout the vicissitudes of history, the 
Tanakh became one of the important factors that made the differences in 
the thinking and the lifestyles of Jews. This article discusses the influence 
of the Tanakh on personality, a method of selecting lifestyle of Jews, 
even the polities of the contemporary state of Israel. 
Keywords: Tanakh Scriptures, Judaism, thinking, lifestyle.