Giáo trình Cơ sở văn hóa Việt Nam - Chương kết luận: Văn hoá Việt Nam từ truyền thống đến hiện đại

Về quan điểm giáo dục, Hồ Chí Minh học tập ở Nho học cái vai trò, phương pháp 
giáo dục cải thiện và cải tạo con người 
Người có tầm nhìn rộng lớn, phát huy sức mạnh đoàn kết dân tộc và nhân dân thế 
giới vì lợi ích dân tộc ta và cách mạng của nhân loại. 
Từ Nguyễn Ái Quốc đến Hồ Chí Minh, Người đi từ chủ nghĩa yêu nước truyền 
thống Việt Nam đến một người cộng sản chân chính. Nhà báo Nga Mandelstamm đã nhận 
xét “Nguyễn Ái Quốc thấm đượm một chất văn hóa - không phải thứ văn hóa Châu Âu, có 
lẽ đấy là nền văn hóa của tương lai“. Nghị quyết của UNESCO ghi rõ: “sự đóng góp quan 
trọng về nhiều mặt của chủ tịch Hồ Chí Minh trong các lĩnh vực văn hóa, giáo dục và nghệ 
thuật là kết tinh truyền thống văn hóa hàng ngàn năm của nhân dân Việt Nam, và những 
tư tưởng của Người là hiện thân những khát vọng của các dân tộc trong việc khẳng định 
bản sắc dân tộc của mình “. 
CHƯƠNG KẾT LUẬN : VĂN HOÁ VIỆT NAM TỪ TRUYỀN THỐNG ĐẾN HIỆN ĐẠI 
1. Hằng số văn hoá Việt Nam 
Những yếu tố khách quan vũ trụ (còn gọi là yếu tố địa - văn hóa) cố định đã tạo ra 
nền tảng của một nền văn hóa dân tộc, từ đó sinh ra những đặc điểm cơ bản không thay 
đổi trong lịch sử (và trong tương lai ) - gọi là hằng số văn hóa. 
Lớp văn hóa bản địa Việt Nam được tạo ra trên nền tảng Nam Á và Đông Nam Á 
(nguyên là vùng Đông Nam Á cổ đại) đã sinh ra những đặc điểm bền vững sau đây: 
Nghề nông trồng lúa nước. 
Kéo theo những giá trị văn hóa khác như: kĩ thuật canh tác, một số gia súc chăn nuôi 
như trâu, bò, heo, gà, vịt, một số cây trồng: khoai, sắn, bắp, rau trái... 
Cơ cấu bữa ăn chủ yếu vẫn là: cơm - rau - cá. 
Từ những hằng số văn hóa ấy, một số đặc trưng được hình thành gọi là bản sắc văn hóa 
dân tộc. 
2. Bản sắc văn hoá dân tộc 
Xuất phát từ nghề nông trồng lúa nước và các hằng số văn hóa, dẫn đến các giá trị văn 
hóa chủ yếu sau: 
 Tổ chức làng xã bền vững, ổn định. 
 Tính cộng đồng, tính đoàn kết 
 Tính tự trị, tính dân chủ, ý thức độc lập dân tộc và lòng yêu nước nồng nàn 
 Lối sống thiên về quân bình hài hòa âm dương,trọng tình cảm hơn lí trí, trọng 
văn hơn võ, mềm dẻo hiếu hòa. 
 Lối ứng xử năng động, linh hoạt, khả năng thích nghi cao với mọi tình huống, 
biến đổi. 
 Lối tư duy tổng hợp và biện chứng 
 Tinh thần dung hợp và xu hướng kết hợp, tích hợp nhiều nguồn văn hóa. 
Bản sắc văn hóa dân tộc là sự kết tinh toàn bộ giá trị văn hóa truyền thống của dân 
tộc và tồn tại dưới dạng tinh thần (trong mỗi con người Việt Nam tiêu biểu). Bản sắc ấy 
còn gọi là tính cách văn hóa - cá tính văn hóa của dân tộc. 
Bản sắc văn hóa dân tộc cũng chứa đựng cả mặt trái, những nhược điểm cố hữu. 
Chúng ta cần nhìn nhận nhược điểm ấy để có quyết tâm và biện pháp sửa chữa. 
Bản sắc văn hóa rất ổn định, bền vững, chậm thay đổi. 
3. Gía trị văn hoá truyền thống 
Là tất cả những giá trị văn hóa còn thích hợp với thời đại ngày nay (“Truyền”: lớp 
trước chuyển giao, “thống”: lớp sau tiếp nhận. Khi truyền và nhận đều có sự chọn lựa, gạn 
lọc bỏ đi những giá trị lỗi thời) 
Giá trị văn hóa truyền thống, bao gồm cả những giá trị văn hóa dân tộc khác vốn 
đã được dân tộc ta tiếp thu, trải nghiệm qua thời gian, đã được dung hợp, tích hợp (còn 
gọi là Việt Nam hóa). 
4. Gía trị văn hoá tiêu biểu 
Là một số trong những giá trị văn hóa truyền thống, đặc biệt riêng của Việt nam, là 
phần đóng góp vào nền đại văn hóa vô cùng phong phú của nhân loại. 
Gồm một số nhóm giá trị văn hóa sau 
 Đồ cổ: Trống đồng,thạp đồng,đồ gốm, đồ thủ công mỹ nghệ cổ, đồng tiền cổ  
Những thứ này cần được bảo tàng. Đó là những kỉ vật của tổ tiên để lại. Viện (nhà) 
bảo tàng là nơi trưng bày các di vật cổ cho các thế hệ con cháu xem, nhằm thỏa 
mãn tình cảm của người dân một nước, giáo dục lòng tự hào dân tộc và giới thiệu, 
giao lưu với bạn bè dân tộc khác.Bên cạnh đó, viện baỏ tàng cũng phục vụ cho 
nghiên cứu khoa học. Đồ cổ là những vật quí, di sản chung của dân tộc, không thể 
sản xuất thêm nữa. Các quốc gia đều nghiêm cấm buôn bán đồ cổ, đặc biệt không 
để lọt ra nước ngoài. 
 Công trình kiến trúc cổ: Đền đài, lăng tẩm, công trình cổ khác cần được bảo tồn 
(giữ gìn, trùng tu, khai thác) 
 Tiếng Việt: Là sản phẩm đặc biệt do tất cả người Việt tạo nên suốt trường kì 
lịch sử.Tiếng Việt cần được giữ gìn, phổ thông hóa, chính âm, chính tả và trong 
sáng. 
 Các giá trị văn nghệ dân gian: cần được sưu tầm, khai thác, kế thừa và phát 
huy. Đây là những giá trị cổ nhưng vẫn còn sức sống như: 
 Thần thoại, truyền thuyết, truyện cổ tích, ngụ ngôn, ca dao, tục ngữ. 
 Âm nhạc cổ truyền, dân ca, sân khấu dân gian (Chèo, tuồng, ca tài tử Nam bộ, 
dân ca kịch các vùng, như Quan họ Bắc Ninh, Nghệ Tĩnh, và các dân tộc như 
Khmer, Tây nguyên, Tày, Thái. v.v 
 Những tác phẩm cổ điển đặc sắc như Thơ văn Lý -Trần, thơ văn Nguyễn Trãi, 
Truyện Kiều, Bà huyện Thanh Quan..v.v 
 Một số nghề thủ công độc đáo như mây tre đan (đương), làm trống, kim hoàn, 
thêu may, áo dài phụ nữ, dệt lụa tơ tằm... 
 Những thủ thuật y học cổ truyền (Đông Nam Y), cây thuốc nam 
 Những món ăn dân tộc độc đáo. . v. v... 
5. Văn hoá truyền thống đứng trước công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hóa 
Từ cuối thế kỉ 20 sang thế kỷ 21, Việt Nam bước vào cuộc giao lưu rộng rãi đa 
phương với các nền văn hóa Âu - Mỹ, Đông Nam Á và các dân tộc khác.Chúng ta cần đặc 
biệt lưu ý khi giao lưu với các nền văn hóa Aâu - Mỹ. 
Đứng trước thời đại mở cửa, đất nước ta tiến hành đổi mới, trước hết phải đối mặt 
với nền kinh tế thị trường. (Trong nền văn hóa truyền thống, dân tộc Việt nam đã quen với 
kinh tế bao cấp và lối sản xuất nhỏ tiểu nông, chưa trải qua kinh tế thị trường) 
Chắc chắn sẽ có những cái được và cái mất. Được những cái hay nhưng cũng 
“được” cả những “cái dở “. Mất đi những cái cũ xấu, nhưng cũng có nguy cơ mất luôn cả 
những giá trị tốt đẹp truyền thống. Xem bảng dự báo dưới đây: 
CÁI HAY CÁI DỞ 
Cái được(thêm) Cái thoát khỏi Cái mất mát Cái nhiễm phải 
Đô thị, công nghiệp 
phát triển 
Đô thị nông thôn bị 
khống chế Môi trường tự nhiên 
Nạn ô nhiễm môi 
trường 
Đời sống vật chất 
cao, tiện nghi đầy đủ 
Sự nghèo nàn thiếu 
thốn Lối sống tình nghĩa Lối sống thực dụng 
Tinh thần tự do phê 
phán Thói gia trưởng 
Tính tập thể, Sự ổn 
định gia đình 
Lối sống cá nhân chủ 
nghĩa 
Sự liên kết quốc tế 
rộng rãi 
Thói địa phương cục 
bộ chủ nghĩa Tính tự trị, tự lực Hiện tượng đồi trụy 
Trong tình hình đó, chúng ta cần phát huy những ưu điểm của bản sắc văn hóa dân tộc 
như : tính tổng hợp, năng động, thích nghi cao trong việc xây dựng nền văn hóa mới tiên 
tiến. 
Đặc biệt, chúng ta cần mạnh dạn, dũng cảm sửa chữa những căn bệnh như: 
 Bệnh tùy tiện 
 Ý thức yếu kém về pháp luật 
 Thói quen sản xuất nhỏ 
 Thói gia trưởng, bệnh quan liêu và cửa quyền 
 Thói gia đình chủ nghĩa, xuề xòa đại khái 
 Thói cục bộ địa phương. . . 
Hiện nay , đất nước ta cũng đã có sẵn những điều kiện thuận lợi cơ bản là : 
 Vị trí địa lý thuận lợi cho giao thông , giao thương quốc tế 
 Tình hình an ninh chính trị quốc gia ổn định , bền vững 
 Nhân dân đoàn kết một lòng 
Tóm lại, đất nước ta đã có đủ ba điều kiện : thiên thời - địa lợi - nhân hòa để bước vào 
giai đoạn phát triển mới . 
Phụ lục 1 
Đất nước 
(chương 5 của trường ca Mặt đường khát vọng - tác giả Nguyễn Khoa Điềm) 
Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi 
Đất Nước có trong những cái ngày xửa ngày xưa. . . mẹ thường hay kể 
Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn 
Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc 
Tóc mẹ thì bới sau đầu 
Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn 
Cái kèo, cái cột thành tên 
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay giã dần sàng 
Đất Nước có từ ngày đó . . . 
Đất là nơi anh đến trường 
Nước là nơi em tắm 
Đất Nước là nơi ta hò hẹn 
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm 
* 
Đất là nơi con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc 
Nước là nơi con cá ngư ông móng nước biển khơi 
Thời gian đằng đẵng 
Không gian mênh mông 
Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ 
Đất là nơi Chim về 
Nước là nơi Rồng ở 
Lạc Long Quân và Âu Cơ 
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng 
Những ai đã khuất 
Những ai bây giờ 
Yêu nhau và sinh con đẻ cái 
Gánh vác phần người đi trước để lại 
Dặn dò con cháu chuyện mai sau 
Hằng năm ăn đâu làm đâu 
cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ 
* 
Trong anh và em hôm nay 
Đều có một phần Đất Nước 
Khi hai đứa cầm tay 
Đất Nước trong chúng ta hài hòa nồng thắm 
Khi chúng ta cầm tay mọi người 
Đất Nước vẹn tròn , to lớn 
* 
Mai này con ta lớn lên 
Con sẽ mang Đất Nước đi xa 
Đến những tháng ngày mơ mộng 
Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình 
Phải biết gắn bó và san sẻ 
Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở 
Làm nên Đất Nước muôn đời . . . 
Những người vợ nhớ chồng còn góp cho đất nước những núi Vọng phu 
Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái 
Gót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại 
Chín mươi chín con voi góp mình dựng đất Tổ Hùng Vương 
Những con Rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳm 
Người học trò nghèo góp cho Đất Nước mình núi Bút non Nghiên 
Con cóc con gà quê hương cùng góp cho Hạ Long thành thắng cảnh 
Những người dân nào đã góp tên Ông Đốc , Ông Trang , Bà Đen , Bà Điểm 
Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi 
Chẳng mang một dáng hình , một ao ước , một lối sống ông cha 
Ôi Đất Nước sau bốn nghìn năm đi đâu ta cũng thấy 
Những cuộc đời đã hóa núi sông ta . . . 
* 
Em ơi em 
Hãy nhìn rất xa 
Vào bốn nghìn năm Đất Nước 
Năm tháng nào cũng người người lớp lớp 
Con gái con trai bằng tuổi chúng ta 
Cần cù làm lụng 
Khi có giặc người con trai ra trận 
Người con gái trở về nuôi cái cùng con 
Ngày giặc đến nhà đàn bà cũng đánh 
Nhiều người đã trở thành anh hùng 
Nhiều anh hùng cả anh và em đều nhớ 
Nhưng em biết không 
Có biết bao người con gái, con trai 
Trong bốn nghìn lớp người giống ta lứa tuổi 
Họ đã sống và chết 
Giản dị và bình tâm 
Không ai nhớ mặt đặt tên 
Nhưng họ đã làm ra Đất Nước 
Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa ta trồng 
Họ truyền lửa qua mỗi nhà , từ hòn than qua con cúi 
Họ truyền giọng điệu mình cho con tập nói 
Họ gánh theo tên xã tên làng trong mỗi chuyến di dân 
Họ đắp đập be bờ cho người sau trồng cây hái trái 
Có ngoại xâm thì chống ngoại xâm 
Có nội thù thì vùng lên đánh bại 
để Đất Nước này là đất nước nhân dân 
Đất Nước của nhân dân, Đất Nước của ca dao, thần thoại 
Dạy anh biết “ yêu em từ thuở trong nôi “ 
Biết quí công cầm vàng những ngày lặn lội 
Biết trồng tre đợi ngày thành gậy 
Đi trả thù mà không sợ dài lâu 
Ôi những dòng sông bắt nước từ đâu 
mà khi về Đất Nước mình thì bắt lên câu hát 
Người đến hát khi chèo đò, kéo thuyền vượt thác 
Gợi trăm màu trên trăm dáng sông xuôi. 
 (Nguyễn Khoa Điềm) 
Phụ lục 2 
Tiếng Việt 
(thơ Lưu Quang Vũ) 
Tiếng mẹ gọi trong hoàng hôn khói sẫm 
Cánh đồng xa cò trắng rủ nhau về 
Có con nghé trên lưng bùn ướt đẫm 
nghe xạc xào gió thổi giữa cau tre 
Tiếng kéo gỗ nhọc nhằn trên bãi nắng 
Tiếng gọi đò sông vắng bến lau khuya 
Tiếng lụa xé đau lòng thoi sợi trắng 
Tiếng dập dồn nước lũ xoáy chân đê 
Tiếng cha dặn khi vun cành nhóm lửa 
Khi hun thuyền , gieo mạ , lúc đưa nôi 
Tiếng mưa dội ào ào trên mái cọ 
Nón ai xa thăm thẳm ở bên trời 
“Đá cheo leo trâu trèo trâu trượt” 
đi mòn đàng dứt cỏ đợi người thương 
đây muối mặn gừng cay lòng khế xót 
ta như chim trong tiếng Việt như rừng 
Chưa chữ viết đã vẹn tròn tiếng nói 
Vầng trăng cao đêm cá lặn sao mờ 
Ôi tiếng Việt như đất cày , như lụa 
0ùng tre ngà và mềm mại như tơ 
Tiếng tha thiết, nói thường nghe như hát 
Kể mọi điều bằng ríu rít âm thanh 
Như gió nước không thể nào nắm bắt 
Dấu huyền trầm, dấu ngã chênh vênh 
Dấu hỏi dựng suốt ngàn đời lửa cháy 
Một tiếng vườn rợp bóng lá cành vươn 
Nghe mát lịm ở đầu môi tiếng suối 
Tiếng heo may gợi nhớ những con đường 
Một đảo nhỏ xa xôi ngoài biển rộng 
Vẫn tiếng làng tiếng nước của riêng ta 
Tiếng chẳng mất khi Loa Thành đã mất 
Nàng Mị Châu quì xuống lạy cha già 
Tiếng thao thức lòng trai ôm ngọc sáng 
Dưới cát vùi sóng dập chẳng hề nguôi 
Tiếng tủi cực kẻ ăn cầu ngủ quán 
thành Nguyễn Du vằng vặc nỗi thương đời 
Trái đất rộng giàu sang bao thứ tiếng 
Cao quí thâm trầm rực rỡ vui tươi 
Tiếng Việt rung rinh nhịp đập trái tim người 
Như tiếng sáo , như dây đàn máu nhỏ 
Buồm lộng sóng xô, mai về trúc nhớ 
Phá cũi lồng vời vợi cánh chim bay 
Tiếng nghẹn ngào như đời mẹ đắng cay 
Tiếng trong trẻo như hồn dân tộc Việt 
Mỗi sớm dậy nghe bốn bề thân thiết 
Người qua đường chung tiếng Việt cùng tôi 
như vị muối chung lòng biển mặn 
như dòng sông thương mến chảy muôn đời 
Ai thuở trước nói những lời thứ nhất 
còn thô sơ như mảnh đá thay rìu 
điều anh nói hôm nay , chiều sẽ tắt 
ai người sau nói tiếp những lời yêu ? 
Ai phiêu bạt nơi chân trời góc biển 
có gọi thầm tiếng việt mỗi đêm khuya ? 
ai ở phía bên kia cầm súng khác 
cùng tôi trong tiếng Việt quay về 
Ôi tiếng Việt suốt đời tôi mắc nợ 
quên nỗi mình , quên áo mặc cơm ăn 
Trời xanh quá , môi tôi hồi hộp quá 
Tiếng Việt ơi tiếng Việt ân tình . . . 
 (Lưu Quang Vũ) 
 
VĂN HOÁ HỌC VÀ CƠ SỞ VĂN HOÁ VIỆT NAM 
CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP 
Chương I: VĂN HÓA HỌC 
1. Nêu các đặc trưng cần và đủ để phân biệt văn hóa với các khái niệm khác. Trên 
cơ sở đó , thử xây dựng một định nghĩa về văn hóa. 
2. Trình bày cấu trúc của văn hóa và các bộ phận của nó. 
3. Nêu các đặc trưng cơ bản trong các lĩnh vực của loại hình văn hóa nông nghiệp và 
mối liên hệ giữa chúng. 
Chương II: XÁC ĐỊNH TỌA ĐỘ NỀN VĂN HÓA VIỆT NAM 
4. Tại sao khi nói về Việt Nam và Đông Nam Á, người ta thường nhắc đến “tính thống 
nhất trong sự đa dạng“ ? Giới thiệu sơ lược 6 vùng văn hóa Việt Nam . 
5. Nêu những giai đoạn cơ bản trong sự hình thành dân tộc Việt Nam. 
6. Văn hóa Việt Nam hình thành và phát triển trong hoàn cảnh địa lí - khí hậu và lịch 
sử xã hội như thế nào? 
7. Nêu tiến trình văn hóa Việt Nam và những đặc điểm cơ bản trong từng giai đoạn. 
CHƯƠNG III: BỐN NỘI DUNG CỦA NỀN VĂN HÓA VIỆT NAM 
III.1. Văn hóa nhận thức 
8. Hãy giới thiệu về khái niệm âm dương và nêu hai qui luật của nó. 
9. Hãy giới thiệu về các khái niệm tam tài, ngũ hành và mối quan hệ giữa chúng. 
10. Cho biết sự khác biệt giữa lịch âm dương với các loại lịch khác. 
11. Thế nào là hệ đếm can chi và cách đổi từ năm dương lịch sang năm can chi và 
ngược lại ? 
12. Hãy giải thích quan niệm cổ truyền cho rằng con người như một vũ trụ thu nhỏ. 
III.2. Văn hóa tổ chức đời sống cộng đồng và cá nhân 
13. Nêu các nguyên tắc tổ chức nông thôn. 
14. Hãy giới thiệu những biểu tượng truyền thống của tính cộng đồng và tính tự trị làng 
xã. 
15. Hãy trình bày ưu điểm và nhược điểm trong tính cách Việt Nam bắt nguồn từ tính 
cộng đồng và tính tự trị. 
16. Nêu những đặc điểm của mối quan hệ “làng - nước“ ở Việt Nam. 
17. Nêu những đặc điểm của tổ chức đô thị Việt Nam truyền thống. 
18. Nêu những đặc điểm chung của tổ chức xã hội Việt Nam truyền thống và những 
hệ quả của nó. 
19. Hãy trình bày về tín ngưỡng phồn thực ở Việt Nam và những hệ quả của nó. 
20. Trình bày về tín ngưỡng sùng bái tự nhiên ở Việt Nam truyền thống. 
21. Trình bày về tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên và sùng bái các nhân thần ở Việt Nam 
truyền thống . 
22. Nêu các đặc điểm của phong tục hôn nhân và tang ma cổ truyền ở Việt Nam. 
23. Hãy giới thiệu về lễ tết và lễ hội ở Việt Nam truyền thống. 
24. Trình bày các đặc điểm của nghệ thuật ngôn từ Việt Nam 
25. Nêu những biểu hiện của tính biểu trưng trong nghệ thuật thanh sắc và hình khối 
Việt Nam truyền thống. 
26. Nêu những biểu hiện của tính biểu cảm và tính tổng hợp trong nghệ thuật thanh 
sắc và hình khối Việt Nam truyền thống. 
27. Nêu những biểu hiện của tính linh hoạt trong nghệ thuật thanh sắc Việt Nam truyền 
thống. 
28. Nêu những đặc trưng của văn hóa Việt Nam thể hiện qua cây đàn bầu. 
III.3. Văn hóa ứng xử với môi trường tự nhiên 
29. Hãy trình bày cơ cấu bữa ăn truyền thống và các đặc trưng cơ bản trong văn hóa 
ăn uống của người Việt Nam. 
30. Hãy nêu những đặc điểm cơ bản trong chất liệu và cách thức may mặc truyền 
thống của người Việt Nam. 
31. Hãy nêu những đặc điểm của việc đi lại ở Việt Nam truyền thống. 
32. Hãy nêu những đặc điểm của kiến trúc Việt Nam cổ truyền. 
33. Văn hóa ứng xử trong môi trướng quốc tế 
34. Hãy cho biết những nét bản sắc của văn hóa Chăm. 
35. Giới thiệu quá trình du nhập của Phật giáo và các tông phái ở Việt Nam. 
36. Hãy nêu các đặc điểm cơ bản của Phật giáo Việt Nam. 
37. Nêu và phân tích những nội dung cơ bản của Nho giáo. 
38. Hãy nêu các đặc điểm cơ bản của Nho giáo Việt Nam. 
39. Nêu những nội dung và các đặc điểm cơ bản của Đạo giáo Việt Nam. 
40. Nêu những ảnh hưởng của văn hóa phương Tây đối với văn hóa Việt Nam trên 
các phương diện. 
41. Hãy nêu các đặc điểm của văn hóa đối phó trong môi trường quốc tế. 
42. Nêu những biểu hiện về tính dung hợp của văn hóa Việt Nam trong ứng xử giao 
lưu quốc tế. 
MỘT SỐ CÂU HỎI KHÁC 
(vận dụng thực hành, thực tế và suy luận) 
43. Nêu mối quan hệ giữa các khái niệm âm dương - tam tài - ngũ hành. 
44. Hãy nêu mối quan hệ giữa Nho giáo - Phật giáo - Đạo giáo. 
45. Hãy nêu mối quan hệ giữa nông thôn - quốc gia - đô thị . 
46. Hãy chỉ ra mối quan hệ chỗ giống và khác nhau giữa triết lí âm dương và tín 
ngưỡng phồn thực. 
47. Hãy nêu mối quan hệ giữa các tôn giáo ngoại nhập với các tín ngưỡng cổ truyền. 
48. Chỉ ra và phân tích chỗ giống nhau giữa hai hiện tượng: sân khấu cải lương và tà 
áo dài phụ nữ tân thời Việt Nam. 
49. Hãy nêu những biểu hiện của tính tổng hợp trong các lĩnh vực của văn hóa Việt 
Nam. 
50. Hãy nêu những biểu hiện của tính động (linh hoạt) trong các lĩnh vực của văn hóa 
Việt Nam. 
51. Nêu những biểu hiện lối ứng xử tế nhị của người VN qua những lĩnh vực văn hóa 
mà anh chị biết. 
52. Hãy nêu những biểu hiện của truyền thống quân bình hài hòa âm dương trong các 
lĩnh vực văn hóa Việt Nam. 
53. Hãy nêu những biểu hiện của khuynh hướng trọng tình cảm, thiên về âm tính trong 
các lĩnh vực của văn hóa Việt Nam. 
54. Nêu chỗ giống nhau trong cách ứng xử của người Việt Nam qua giao tiếp bằng 
ngôn từ, giao tiếp khi ăn uống và trong cách ăn mặc truyền thống của phụ nữ ? 
55. Giải thích nguồn gốc tự nhiên và xã hội của thành ngữ “con Rồng cháu Tiên“ 
56. Phân tích tính cách văn hoá nông nghiệp của truyền thuyết "cá hóa rồng" 
57. Hãy giải thích thứ bậc truyền thống “sĩ - nông - công - thương“ và câu tục ngữ 
“nhất sĩ nhì nông, hết gạo chạy rông , nhất nông nhì sĩ “ . 
58. Nêu các biện pháp bảo đảm sự ổn định của làng xã Việt nam cổ truyền 
59. Hãy nêu ảnh hưởng văn hóa truyền thống đối với ý thức pháp luật của người VN . 
60. Hãy so sánh vai trò của tập thể và cá nhân ở Việt Nam và Phương Tây , nêu 
những hệ quả của nó . 
61. Nêu những đóng góp chủ yếu của Nguyễn Trãi, Nguyễn Du và Hồ Chí Minh - ba 
danh nhân văn hóa thế giới vào nền văn hóa của nhân loại . 
62. Bản sắc văn hóa và văn hóa cổ truyền trong thời kì công nghiệp hóa - hiện đại hóa 
. 
THƯ MỤC THAM KHẢO 
1. Tìm về bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam – GSTS.Trần Ngọc Thêm (tài liệu chính) 
2. Cơ sở văn hóa Việt Nam - Trần Ngọc Thêm 
3. Việt Nam văn hóa sử cương - Đào Duy Anh 
4. Đại cương văn hóa phương Đông - Lương Duy Thứ và nhóm tác giả 
5. Đại cương lịch sử văn minh phương Tây - Đỗ Văn Nhung 
6. Cơ sở văn hóa Việt nam - Trần Quốc Vượng 
7. Văn hóa học đại cương - Trần Quốc Vượng và nhiều tác giả 
Phùng Hoài Ngọc