Tập tin có thẩm quyền đề mục của hệ thống thư viện Đại học Thammasat – Subject authority file of Thammasat Universities

BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 12/2008 
28 
TẬP TIN CÓ THẨM QUYỀN ĐỀ MỤC 
CỦA HỆ THỐNG THƯ VIỆN ĐẠI HỌC THAMMASAT– 
SUBJECT AUTHORITY FILE OF THAMMASAT UNIVERSITIES 
YUKOL SINJERMSIRI và SIVAPORN UTHAISA 
BÙI THỊ MỸ DUYÊN dịch từ tiếng Anh 
Tóm tắt: 
Bài viết này mô tả dự án phát triển của hệ thống Thư viện ĐH Thammasat “Kiểm soát 
tính thẩm quyền Tiêu đề đề mục tiếng Thái của Hệ thống Thư viện ĐH. 
Thammasat”. Sự cố gắng để cải thiện tiêu chuẩn của Tiêu đề đề mục (TĐĐM) tiếng 
Thái cũng bộc lộ một số vấn đề rắc rối về khía cạnh thực tiễn cục bộ. Tuy nhiên, tất cả 
những biểu ghi có thẩm quyền TĐĐM (subject heading authority record) tiếng Thái vẫn 
tiếp tục được cập nhật, tuân theo những từ vựng có kiểm soát trong khung LCSH và 
MeSH. Ngày nay, tập tin có thẩm quyền đề mục (subject authority file) đã được tự động 
hóa và có thể truy cập trên môi trường Internet. Trang web được gọi là “Tiêu đề đề 
mục tiếng Thái của Thư viện Đại học Thammasat (TUSH)”. 
Dẫn nhập 
Thư viện ĐH. Thammasat là một 
trong những thư viện đại học nổi tiếng 
của Thái Lan trong lĩnh vực khoa học 
xã hội và nhân văn. Quản lý thư viện là 
một hệ thống tập trung gồm có 12 thư 
viện thành viên, và tổng số tài nguyên 
là 1.122.009 mục từ, tăng 3.6% mỗi 
năm. Phòng Phân loại và Biên mục 
(Cataloging and Classification 
Division) chịu trách nhiệm bảo trì hệ 
thống mục lục thư tịch (bibliographic 
catalog) và tập tin có thẩm quyền đề 
mục cho mỗi thư viện thành viên của 
ĐH Thamamasat. 
Sau đây là mô tả dự án “Kiểm soát 
tính thẩm quyền TĐĐM tiếng Thái 
của những Thư viện ĐH 
Thammasat”, và được xuất bản bởi 
Phòng Phân loại và Biên mục. Bài viết 
mô tả quá trình thực hiện sự chuẩn hóa, 
quá trình tạo lập các biểu ghi TĐĐM 
tiếng Thái, và quá trình xây dựng tập 
tin có thẩm quyền đề mục, một số vấn 
đề thực tiễn cục bộ sẽ được thảo luận, 
và sự tiến hành dự án cả trên môi 
trường Internet. 
Bối cảnh 
Kinh qua một số lượng lớn tài 
nguyên thông tin và sự phát triển nhanh 
chóng của tri thức, đặc biệt là tài liệu 
tiếng Thái, Phòng Phân loại và Biên 
mục của Thư viện ĐH Thammasat 
được xem là thiếu cập nhật thuật ngữ 
thích hợp trong những khung TĐĐM 
tiếng Thái trước đây được xuất bản bởi 
Hiệp hội Thư viện Thái. Đồng thời, sự 
không tương xứng và sự hạn chế trong 
việc áp dụng những TĐĐM chuyên 
biệt tiếng Thái, bao gồm sự thêm vào 
liên tiếp và những thay đổi trong khung 
TĐĐM của Thư viện Quốc hội Mỹ, 
đặc biệt là nguyên tắc cho tiểu phân 
mục, đã làm gia tăng sự lộn xộn và 
mâu thuẫn trong việc tạo ra các TĐĐM 
BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 12/2008 
29 
tiếng Thái. Để giải quyết tình trạng 
này, Phòng Phân loại và Biên mục đã 
giới thiệu những biện pháp hiệu quả để 
duy trì chuẩn của tập tin có thẩm quyền 
đề mục tiếng Thái. Do đó, vào 1989, 
có một dự án “Kiểm soát tính thẩm 
quyền TĐĐM tiếng Thái của những 
Thư viện ĐH Thammasat” được đề 
xướng bởi Phòng Phân loại và Biên 
mục. 
Kết quả của dự án là có hai phiên 
bản “TĐĐM và ấn định TĐĐM cho 
tài liệu tiếng Thái trong những Thư 
viện ĐH Thammasat”. Ấn bản đầu 
tiên vào 1992, chỉ sử dụng nội bộ trong 
những Thư viện ĐH Thammasat, và ấn 
bản thứ 2 (có sửa chữa và mở rộng) 
được phân phối cho các thư viện khác. 
Lần xuất bản thứ 2 là khung TĐĐM 
cuối cùng được xuất bản ở dạng in. Nó 
bao gồm 3 tập phụ lục được phát hành 
vào tháng 9.1994, tháng 1.1995 và 
tháng 10.1995. 
Hai lần xuất bản này bao gồm 
những TĐĐM tiếng Thái hoàn thiện có 
bản quyền và được ứng dụng bởi 
Phòng Phân loại và Biên mục. Tất cả 
TĐĐM đã cung cấp những yếu tố cần 
thiết trong một mẫu cấu trúc thống 
nhất, được sắp xếp theo trật tự chữ cái, 
bao gồm cả những thuật ngữ tương 
đương tiếng Anh từ LCSH (lần xuất 
bản thứ 8) cho nhiều tiêu đề, với ký 
hiệu của số phân loại thập phân Dewey 
(DDC) và những tham khảo liên quan 
(Xem và Xem thêm – See and See 
also) 
Mục đích của dự án 
Dự án “Kiểm soát tính thẩm quyền 
TĐĐM tiếng Thái của những Thư 
viện ĐH Thammasat” được đề xướng 
bởi Phòng Phân loại và Biên mục năm 
1989. Mục tiêu của dự án: 
1. Kiểm soát chất lượng và chuẩn 
của những biểu ghi có thẩm 
quyền TĐĐM tiếng Thái với 
những biện pháp hiệu quả hơn 
và kiểm soát tính thống nhất; 
2. Cải thiện các tiêu chuẩn ứng 
dụng TĐĐM tiếng Thái để 
tương ứng với hai khung chuẩn 
quốc tế chính; 
3. Thẩm định lại tất cả những 
TĐĐM tiếng Thái trước đây để 
đạt được sự nhất quán và chính 
xác cao; 
4. Cung cấp đầy đủ hơn những 
thuật ngữ mới cho tập tin có 
thẩm quyền đề mục tiếng Thái; 
5. Dịch và biên soạn danh sách 
tiểu phân mục phù động tự do, 
bao gồm những chỉ dẫn về cách 
dùng để hướng dẫn cho việc áp 
dụng những tiểu phân mục thích 
hợp hơn trong các tiêu đề chính 
tiếng Thái; 
6. Xuất bản một sổ tay mới nhan 
đề “TĐĐM và Ấn định TĐĐM 
cho tài liệu tiếng Thái ở những 
Thư viện ĐH Thammasat”. 
Thay đổi phương pháp TĐĐM 
Nhiệm vụ đầu tiên để kiểm soát 
chất lượng và sự chuẩn hóa của tập tin 
có thẩm quyền đề mục tiếng Thái là cải 
cách quá trình làm việc, với những 
phương pháp hiệu quả hơn và một sự 
kiểm soát thống nhất. Theo các nguyên 
tắc sau: 
1. Làm theo mẫu cấu trúc LCSH 
như một mẫu chuẩn trong việc 
lưu trữ những biểu ghi có thẩm 
quyền TĐĐM tiếng Thái; 
BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 12/2008 
30 
2. Quan tâm đến những yếu tố 
được xem là quan trọng trong 
mỗi biểu ghi. Ví dụ: tiêu đề 
chính, ký hiệu xếp giá, ký hiệu 
địa lý, ghi chú, và những tham 
chiếu chéo; 
3. Cung cấp những tiêu chuẩn 
đáng tin cậy như hai khung 
TĐĐM chuẩn quốc tế chính là 
LCSH và MeSH, và những công 
cụ tham khảo phụ đầy đủ; 
4. Thiết lập những quy tắc và 
phương pháp để xử lý khi tạo ra 
một TĐĐM mới và chuyên biệt 
tiếng Thái – không có thuật ngữ 
tiếng Anh tương đương trong 
LCSH; 
5. Kiểm tra chất lượng sản phẩm, 
bằng cách thiết lập một đội ngũ 
kiểm tra chất lượng để xác nhận 
và sửa chữa tất cả những biểu 
ghi TĐĐM tiếng Thái được tạo 
ra bởi người biên mục. 
Những nguyên tắc và chính sách 
trong việc xây dựng tập tin có thẩm 
quyền đề mục tiếng Thái sẽ chi phối tất 
cả việc ấn định và ứng dụng của 
TĐĐM tiếng Thái, và hướng dẫn sự 
phát triển Phòng Phân loại và Biên mục 
trong việc cung cấp và duy trì những 
biểu ghi TĐĐM tiếng Thái chính xác 
hơn, nhất quán hơn, thống nhất và 
chuẩn hóa hơn. 
Phân tích TĐĐM tiếng Thái trong 
những Thư viện ĐH Thammasat tuân 
theo hai chuẩn chính: TĐĐM của Thư 
viện Quốc hội Mỹ (LCSH) và TĐĐM 
Y học của Thư viện Quốc gia Y khoa 
(MeSH). TĐĐM tiếng Thái được ấn 
định như một từ vựng có kiểm soát để 
thể hiện chủ đề, quan điểm, khía cạnh 
và hình thức của nguồn tài nguyên 
thông tin. 
Tập tin có thẩm quyền đề mục được 
chỉnh sửa như sau: 
1. Thẩm tra sự chính xác của 
những biểu ghi TĐĐM tiếng 
Thái trước đây, như thẩm tra lại 
thuật ngữ, ý nghĩa và ứng dụng 
tiểu phân mục của chúng. Mỗi 
TĐĐM tiếng Thái phải được so 
sánh với các tiêu đề tiếng Anh 
tương đương, chính xác trong 
LCSH/MeSH, và mỗi tiêu đề 
phải tương ứng với mỗi khái 
niệm hoặc ý nghĩa của chúng 
trong tiếng Anh như được chỉ 
dẫn trong ghi chú. Đối với 
những tiêu đề tiếng Thái chuyên 
biệt về Thái Lan mà không có 
trong LCSH/MeSH thì sẽ được 
xử lý riêng và có thể có những 
thuật ngữ thích hợp hơn bằng 
tiếng Anh được tạo ra bởi người 
biên mục; 
2. Ấn định lại những tiêu đề đã lạc 
hậu, không rõ ràng hoặc không 
phù hợp; 
3. Loại bỏ những tiêu đề dư thừa, 
và những tham chiếu chéo 
không cần thiết. Cân nhắc thay 
thế những tham chiếu chéo hoặc 
những tham chiếu liên quan 
thích hợp hơn; 
4. Khi tạo ra một TĐĐM tiếng 
Thái mới, phải tìm những thuật 
ngữ tương đương tiếng Anh 
chính xác trong những công cụ 
dịch sang tiếng Thái, và phải 
thẩm tra lại ý nghĩa, khái niệm, 
và độ bao quát ứng dụng của nó 
trước khi ấn định thuật ngữ 
thích hợp nhất bằng tiếng Thái 
BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 12/2008 
31 
như một TĐĐM. Nếu thuật ngữ 
tiếng Anh không có sẵn, người 
biên mục phải chọn thuật ngữ 
phù hợp nhất để xây dựng một 
tiêu đề tiếng Thái mới; 
5. Dịch ghi chú từ một thuật ngữ 
tương đương tiếng Anh trong 
LCSH hoặc MeSH, nếu chúng 
có sẵn. Sau đó trích dẫn nó 
trong một biểu ghi của một 
TĐĐM tiếng Thái mới thích 
hợp, bao gồm số phân loại, ký 
hiệu địa lý, và tất cả tiểu phân 
mục được chia nhỏ dưới tiêu đề. 
Tham chiếu UF [dùng cho] có 
thể được dùng cho những thuật 
ngữ khác nhau nếu thích hợp. 
Kiểm tra nếu có bất kỳ tham 
chiếu liên quan (BT [từ rộng 
hơn], RT [từ liên quan], NT [từ 
hẹp hơn]) dưới tiêu đề trong tập 
tin có thẩm quyền TĐĐM tiếng 
Thái (TUSH), nếu có nó sẽ được 
trích dẫn bằng tiếng Thái, phần 
còn lại của chúng sẽ được trích 
dẫn bằng tiếng Anh. Thiết lập 
một biểu ghi có thẩm quyền 
riêng cho bất kỳ tiểu phân nào 
được dịch mới và cũng có ghi 
chú cụ thể; 
6. Sắp xếp tất cả các biểu ghi theo 
trật tự chữ cái dưới những thuật 
ngữ tương đương tiếng Anh 
trong một mục lục có thẩm 
quyền để thuận tiện cho người 
biên mục kiểm tra chính xác 
những thuật ngữ bằng tiếng Thái 
và kiểm soát sự thống nhất và 
nhất quán của những thuật ngữ 
có kiểm soát. Những tiêu đề 
chuyên biệt về Thái Lan mà 
không có thuật ngữ tương 
đương tiếng Anh được lưu lại và 
sắp xếp riêng theo trật tự chữ cái 
tiếng Thái; 
7. Những tên riêng hoặc tên 
chuyên biệt được định theo 
nguyên tắc của LCSH, và quy 
tắc biên mục Anh-Mỹ xuất bản 
lần thứ 2 (AACR II). Tên riêng 
nước ngoài được chuyển ngữ 
sang tiếng Thái bằng cách sử 
dụng hướng dẫn của Học viện 
Hoàng gia (Royal Institute) 
“Phương pháp chuyển ngữ 
bảng chữ cái La Tinh sang 
bảng chữ cái Thái”; 
8. Những thuật ngữ thuộc về kỹ 
thuật mà không có thuật ngữ 
phù hợp bằng tiếng Thái thì 
được chuyển ngữ và được sử 
dụng như một tiêu đề mới; 
9. Những TĐĐM tiếng Thái được 
thẩm tra và tạo mới phải hoàn 
toàn được chấp thuận bởi 
chuyên gia biên mục, trước khi 
đưa vào cơ sở dữ liệu tập tin có 
thẩm quyền TĐĐM của những 
Thư viện ĐH Thammasat. 
Những vấn đề thực tiễn cục 
bộ 
Sự cố gắng để cải thiện tập tin có 
thẩm quyền đề mục bộc lộ nhiều vấn 
đề liên quan đến việc ấn định TĐĐM 
tiếng Thái. Đó là một nhiệm vụ khó 
khăn và vất vả khi xây dựng mỗi biểu 
ghi có thẩm quyền chủ đề mới. Đây là 
một quá trình cần nhiều thời gian, yêu 
cầu sự cân nhắc thật cẩn thận trong mỗi 
bước thực hiện trong khi vẫn thực hiện 
những công việc hằng ngày. 
Hơn nữa, LCSH là một hệ thống 
phức tạp, đòi hỏi kỹ năng chuyên môn 
BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 12/2008 
32 
để ứng dụng thành công. Những qui tắc 
giới hạn việc ứng dụng, đặc biệt là việc 
sử dụng tiểu phân mục phù động tự do 
và những tiểu phân mục được kiểm 
soát bởi tiêu đề mẫu đã minh họa cho 
sự phức tạp này. 
Sự khác biệt ngôn ngữ là vấn đề 
chính trong việc tạo ra TĐĐM tiếng 
Thái mới khi so sánh thuật ngữ của tiêu 
đề tương đương tiếng Anh trong 
LCSH/MeSH. Ví dụ, từ đơn, từ kép, và 
cụm từ được sử dụng thích hợp bằng 
tiếng Thái trong khi ở TĐĐM tiếng 
Anh của LCSH lại ở dạng đảo ngữ, 
dạng trong ngoặc đơn (hay tiêu đề hạn 
định) và những tiêu đề với tiểu phân 
mục dài hơn. Cũng có vấn đề trong 
việc sử dụng thuật ngữ đồng nghĩa, mơ 
hồ, những thuật ngữ với những tiền tố. 
Những liên từ và giới từ cho những 
cụm nhiều từ (danh từ kép) cũng gây 
khó hiểu, bởi vì ngôn ngữ Thái có 
những thuật ngữ hoặc cụm từ khác 
nhau nhưng cùng nghĩa. 
Những thuận lợi và tiến bộ 
Trước đây, cơ sở dữ liệu của tập tin 
có thẩm quyền TĐĐM tiếng Thái được 
lưu trữ trong chương trình CDS/ISIS 
được cung cấp bởi UNESCO. Gần đây, 
với sự phát triển hữu ích của Internet 
đã thúc đẩy bởi Phòng Phân loại và 
Biên mục lập một trang Web, sử dụng 
chương trình CDS/ISIS để duy trì cơ sở 
dữ liệu. Với sự cộng tác của Phòng Tự 
động hóa thư viện (Library Automation 
Division) – chịu trách nhiệm trong việc 
thiết kế và quản trị Web, trong khi 
Phòng Phân loại và Biên mục chịu 
trách nhiệm về nội dung của trang web. 
Nhan đề trang web “TĐĐM tiếng Thái 
của những Thư viện ĐH Thammasat 
(TUSH)”. Trang web chứa khoảng 
18.473 biểu ghi TĐĐM và tiểu phân 
mục có thẩm quyền. Trang web cũng 
cung cấp một liên kết đến trang chủ 
của mục lục trực tuyến thư viện – 
OPAC. Nó cho phép người dùng truy 
cập nhanh chóng để tìm kiếm những 
thuật ngữ chính xác; giải thích ý nghĩa 
trong ghi chú, và hướng dẫn cách dùng 
TĐĐM tiếng Thái để hoàn thiện thuật 
ngữ tìm kiếm của họ. 
Quá trình chuyển đổi cung cấp 
những thuận lợi sau: 
- Nâng cao chất lượng và số 
lượng cho cả TĐĐM tiếng Thái 
chuyên biệt và chung chung ở 
nhiều lĩnh vực; 
- Có thể loại bỏ những tiêu đề rắc 
rối, lạc hậu, không phù hợp, 
không đúng, đồng nghĩa, dư 
thừa và cả những tham chiếu 
chéo không cần thiết; 
- Trang web “TUSH” có thể được 
truy cập để tra cứu với số lượng 
lớn những TĐĐM có kiểm soát 
cả tiếng Thái lẫn tiếng Anh; 
- Có thể kiểm tra tiêu chuẩn, tính 
nhất quán, hiệu quả của việc ấn 
định TĐĐM tiếng Thái theo 
những chuẩn quốc tế; 
- Sự tiến bộ và phát triển cơ bản 
của hệ thống hứa hẹn khả năng 
phát triển trong tương lai; 
- Trang web sẽ giúp ích hơn cho 
những chuyên gia Thư viện để 
quản lý việc ứng dụng mục lục 
của họ, cũng như sẽ giúp ích 
hơn cho người học, người sử 
dụng bình thường trong việc đáp 
ứng việc học và nghiên cứu của 
họ. 
BẢN TIN THƯ VIỆN - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN THÁNG 12/2008 
33 
Kết luận 
Phòng Phân loại và Biên mục bảo 
trì TĐĐM tiếng Thái dựa trên những 
nguyên tắc cơ bản phù hợp với 
“Khung TĐĐM của Thư viện Quốc 
hội Hoa Kỳ” – từ vựng đề mục có 
kiểm soát được chấp nhận và sử dụng 
rộng rãi nhất. Mặc dù LCSH chứa đựng 
những chuỗi TĐĐM tiền kết hợp phức 
tạp trong cơ sở dữ liệu trực tuyến để 
bao hàm những quan điểm và khía 
cạnh của tài nguyên thông tin, và 
những quy tắc cho việc xây dựng 
TĐĐM giới hạn sự ứng dụng của nó 
cho các thư viện khác, đặc biệt là 
những nước Châu Á có nền văn hóa và 
ngôn ngữ khác nhau. 
Trang web “TUSH” cung cấp tất cả 
TĐĐM tiếng Thái hiện đang được sử 
dụng trong OPAC của những Thư viện 
ĐH Thammasat. Nó chứa đựng những 
tham chiếu và những liên kết liên quan 
làm tiêu đề để thuận tiện cho người 
biên mục trong việc ấn định TĐĐM 
thích hợp. Nó cũng đảm bảo cho 
TĐĐM thích hợp và chính xác trong 
mục lục trực tuyến. Biểu ghi thư tịch 
trong mục lục tuân theo khổ mẫu 
MARC 21 và được kiểm soát bởi hệ 
thống Horizon [Hệ quản trị thư viện 
căn bản bao gồm các phân hệ: Bổ sung, 
Biên mục, Ấn phẩm liên tục, OPAC, 
Lưu hành. www.sirsidynix.com ]. 
Trong tương lai, việc cung cấp 
chuẩn hóa TĐĐM có thể đưa đến sự 
tích hợp với bất kỳ hệ thống tinh vi nào 
trong tương lai và có thể hỗ trợ sự hợp 
tác nhiều hơn nữa giữa các Thư viện 
ĐH, được xem là yếu tố cần thiết cho 
sự chia sẻ tài nguyên thông tin, và phát 
triển sưu tập. Giám đốc của Thư viện 
ĐH Thammasat đã đưa ra một quyết 
định để những thư viện ĐH Thammasat 
đăng ký làm thành viên của OCLC. 
Hiện tại, Thư viện ĐH Thammasat là 
nhóm thành viên đầu tiên ở Thái Lan 
tham gia OCLC. Quá trình của công 
tác biên mục và phân loại này nên được 
sự hợp tác nhiều hơn nữa giữa các Thư 
viện trên toàn thế giới. Và cuối cùng, 
những chuyên gia thông tin, nhà nghiên 
cứu và những người sử dụng khác có 
thể nhận được những lợi ích từ những 
cơ sở dữ liệu chất lượng và đúng tiêu 
chuẩn. 
Tài liệu tham khảo 
Chan, Lois Mai. Library of Congress Subject Headings: Principles and 
application. 3rd ed. Englewood, Colorado: Libraries Unlimited, Inc., 1995. 
Library of Congress. Cataloging Policy and Support Office. Library of Congress 
classification [A-Z]. Washington, D.C.: Cataloging Distribution Service. 19- - 
Library of Congress. Office for Subject Cataloging Policy. Subject cataloging 
manual: classification. Washington, D.C.: Cataloging Distribution Service. 
1992. 
Yukol Sinjermsiri and Somlux Suwanpanich. “Usefulness of Standardized 
Subject Headings for Thai”, in Serving multicultural populations in the 21st 
century: universal standardized subject headings - present status and future 
prospects. Tokyo, Japan: NACSIS, 1997, pp.59-68.