Ảnh hưởng của tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ đến chất lượng thông tin kế toán quản trị tại các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 73 
ẢNH HƯỞNG CỦA TÍNH HỮU HIỆU CỦA HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ 
ĐẾN CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÁC DOANH NGHIỆP 
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 
 PGS.TS Huỳnh Đức Lộng - Ths. Hoàng Như Hoàng Oanh 
Trường Đại học Kinh tế TP.Hồ Chí Minh 
Tóm tắt 
Các DN (DN) trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) giữ vị trí quan trọng trong 
việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của TP.HCM và cả nước. Hiện nay, các DN 
trên địa bàn TP.HCM đang từng bước nâng cao chất lượng thông tin của kế toán quản trị 
(KTQT) và từng bước hoàn thiện hệ thống KSNB (HTKSNB). Vậy giữa tính hữu hiệu của 
HTKSNB và chất lượng thông tin KTQT có mối quan hệ với nhau không? Các nhân tố 
nào ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB và tính hữu hiệu của HTKSNB có ảnh 
hưởng đến chất lượng thông tin KTQT không? Trả lời câu hỏi này, giúp cho chúng ta đưa 
ra các giải pháp nhằm nâng cao tính hữu hiệu của HTKSNB. Từ đó, nâng cao chất lượng 
thông tin KTQT, trên cơ sở đó giúp cho việc cung cấp thông tin phục vụ tốt cho công tác 
quản lý, tăng hiệu quả hoạt động, khả năng cạnh tranh của các DN trên địa bàn TP.HCM. 
Để thực hiện các mục tiêu trên, tác giả sử dụng phương pháp hỗn hợp bao gồm phương 
pháp định tính và phương pháp định lượng. Phương pháp định tính được thực hiện, trên 
cơ sở nghiên cứu tổng quan các nghiên cứu trước đây và thảo luận với các chuyên gia để 
giải thích các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB, giải thích sự ảnh 
hưởng của tính hữu hiệu của HTKSNB đến chất lượng thông tin KTQT, từ đó xác định 
mô hình nghiên cứu. Phương pháp định lượng được thực hiện trên cơ sở sử dụng mô hình 
cấu trúc tuyến tính (SEM) để xác định các nhân tố ảnh hưởng và mức độ ảnh hưởng của 
các nhân tố đến tính hữu hiệu của HTKSNB và xác định ảnh hưởng và mức độ ảnh 
hưởng của tính hữu hiệu của HTKSNB đến chất lượng thông tin KTQT. Kết quả nghiên 
cứu năm nhân tố có mức độ ảnh hưởng từ cao đến thấp đến tính hữu hiệu của HTKSNB 
là: Giám sát; Thông tin truyền thông; Hoạt động kiểm soát, đánh giá rủi ro; Môi trường 
kiểm soát và tính hữu hiệu của HTKSNB. Có ảnh hưởng đến chất lượng thông tin KTQT 
của các DN, trên địa bàn TP.HCM. 
1. Giới thiệu 
HTKSNB được đánh giá là hữu hiệu khi các mục tiêu của KSNB đạt được, khi các 
thành phần và những nguyên tắc của HTKSNB hiện hữu và hoạt động hữu hiệu. Chất lượng 
thông tin của KTQT thể hiện ở thông tin đáp ứng được nhu cầu của nhà quản lý các cấp, đảm 
bảo sự hài lòng của người sử dụng, đảm bảo tính chính xác, kịp thời, tính linh hoạt và thích 
hợp, nhằm cung cấp thông tin giúp cho NQT thực hiện tốt các chức năng: Hoạch định, tổ 
chức - điều hành, kiểm tra - kiểm soát và ra quyết định, từ đó thực hiện tốt mục tiêu, chiến 
lược của DN. Hiện nay, chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch đang có mầm mống trở lại trên thế giới và 
với sự phát triển của Cách mạng công nghiệp 4.0, các DN trên địa bàn TP.HCM đang đứng 
trước xu hướng vừa hợp tác vừa cạnh tranh ngày càng quyết liệt. Để tồn tại trong cạnh tranh, 
các DN phải có chiến lược kinh doanh hợp lý, phải linh hoạt ứng phó và điều chỉnh hoạt động 
phù hợp với sự biến đối mau lẹ của tình hình, phải không ngừng cải tiến chất lượng và nâng 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 74 
cao hiệu quả hoạt động. Muốn vậy, các DN trên địa bàn TP.HCM phải nâng cao chất lượng 
thông tin của KTQT và từng bước hoàn thiện HTKSNB. Vì vậy, việc nghiên cứu các nhân tố 
ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB và ảnh hưởng của tính hữu hiệu của HTKSNB 
đến chất lượng thông tin KTQT của các DN trên địa bàn TP.HCM là hết sức cần thiết. Bởi vì, 
thông qua việc nghiên cứu này giúp cho chúng ta đưa ra các giải pháp, nhằm nâng cao tính 
hữu hiệu của HTKSNB, từ đó nâng cao chất lượng thông tin KTQT. Trên cơ sở đó, giúp cho 
việc cung cấp thông tin phục vụ tốt cho công tác quản lý, tăng hiệu quả hoạt động, khả năng 
cạnh tranh của các DN trên địa bàn TP.HCM. Mục tiêu của bài viết này là: Xác định các nhân 
tố ảnh hưởng và đo lường mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến tính hữu hiệu của 
HTKSNB; xác định ảnh hưởng của tính hữu hiệu của HTKSNB đến chất lượng thông tin 
KTQT, đưa ra những khuyến nghị nhằm nâng cao tính hữu hiệu của HTKSNB, từ đó nâng 
cao chất lượng thông tin KTQT của các DN trên địa bàn TP.HCM. 
2. Tổng quan các nghiên cứu trước có liên quan 
2.1 Các nghiên cứu trên thế giới 
- Các công trình nghiên cứu về tính hữu hiệu của HTKSNB và các nhân tố ảnh hưởng 
đến tính hữu hiệu của HTKSNB bao gồm: 
Moni Muskanan (2014) với nghiên cứu tính hữu hiệu của HTKSNB, trong ứng dụng 
phân cấp tài chính tại Indonesia. Tác giả sử dụng các thành phần của HTKSNB như: Môi 
trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, giám sát để 
nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB. Kết quả nghiên cứu cho 
thấy, môi trường kiểm soát có tác động thấp nhất, hoạt động giám sát có tác động cao nhất. 
Jung Wang (2015) tiến hành nghiên cứu thực nghiệm về tính hữu hiệu của HTKSNB 
và các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB. Kết quả nghiên cứu cho thấy, quy 
mô DN, mức độ tham gia của cổ đông, giai đoạn phát triển của DN có tác động tích cực tới 
tính hữu hiệu của HTKSNB. Mức độ sở hữu DN, mục tiêu của giám đốc điều hành không có 
tác động tích cực đến tính hữu hiệu của HTKSNB. 
Jian Cao & cộng sự (2017) nghiên cứu ảnh hưởng của đầu tư vào CNTT đến tính hữu 
hiệu của HTKSNB trong các DN tại Trung Quốc. Kết quả nghiên cứu cho thấy, đầu tư vào 
CNTT có tác động tích cực tới tính hữu hiệu của HTKSNB, tác động này rõ hơn đối với các 
DN tư nhân. 
- Các công trình nghiên cứu về chất lượng thông tin KTQT bao gồm: 
D.Lalithia Rani và Fitsum Kidane (2012) nghiên cứu một số đặc điểm về chất lượng 
thông tin KTQT. Kết quả nghiên cứu cho rằng, chất lượng thông tin KTQT được đánh giá qua 
4 tiêu chí đó là: Tính chính xác, tính cập nhật, tính đầy đủ và tính nhất quán. 
Salah A. Hammad, Ghozali (2013) nghiên cứu một số đặc điểm về chất lượng thông 
tin KTQT tại các bệnh viện ở Ai Cập. Kết quả nghiên cứu cho rằng, chất lượng thông tin 
KTQT được đánh giá qua các tiêu chí đó là: Tính kịp thời, tính thích hợp và tổng hợp, tính 
phân cấp của việc tiếp cận thông tin. 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 75 
Ilham (2015) nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng tới chất lượng thông tin KTQT. 
Kết quả nghiên cứu cho rằng, có sự tác động của văn hóa tổ chức, sự tham gia của người sử 
dụng HTTT và năng lực của người sử dụng HTTT lên chất lượng của HTTT KTQT. 
- Công trình nghiên cứu tác động của tính hữu hiệu của HTKSNB tới chất lượng thông 
tin KTQT của Ilham và các đồng sự (2016), kết quả nghiên cứu cho thấy tính hữu hiệu của 
HTKSNB được phản ánh thông qua kiểm soát ứng dụng bao gồm: Kiểm soát đầu vào, kiểm 
soát quá trình và kiểm soát đầu ra đảm bảo tính chính xác, kịp thời và hoàn thành; Kiểm soát 
ứng dụng tác động tới chất lượng thông tin KTQT. Chất lượng của thông tin KTQT thể hiện 
qua tính thích hợp, tính linh hoạt, độ tin cậy, tính hiệu quả, trong đó tính linh hoạt trở thành 
một phần quan trọng trong việc định hình chất lượng của thông tin KTQT. 
2.2 Các công trình nghiên cứu trong nước 
- Các công trình nghiên cứu về tính hữu hiệu của HTKSNB và các nhân tố ảnh hưởng 
đến tính hữu hiệu của HTKSNB bao gồm: 
Nguyễn Ngọc Lý (2016), nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của 
HTKSNB tại các DN kinh doanh chuỗi cửa hàng bán lẻ Việt Nam. Kết quả nghiên cứu cho 
rằng, các nhân tố đánh giá rủi ro, môi trường kiểm soát, hoạt động kiểm soát, thông tin và 
truyền thông, giám sát ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB và nhân tố đánh giá rủi ro 
tác động mạnh nhất đến tính hữu hiệu của HTKSNB. 
Trần Phước, Đỗ Thị Thủy (2016) nghiên cứu các nhân tố tác động đến việc xây dựng 
KSNB tại các DN khởi nghiệp. Kết quả nghiên cứu xác định các nhân tố ảnh hưởng tới 
HTKSNB là quản lý rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, giám sát, tuân thủ 
các chuẩn mực chuyên môn, môi trường bên ngoài DN. 
Hồ Tuấn Vũ (2016) nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến sự hữu hiệu của HTKSNB, 
trong các ngân hàng thương mại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu đưa ra 7 nhân tố ảnh hưởng 
đến sự hữu hiệu của HTKSNB là: Đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin truyền 
thông, thể chế chính trị, giám sát, lợi ích nhóm, môi trường kiểm soát phù hợp với đặc thù 
ngành ngân hàng. 
- Các công trình nghiên cứu về chất lượng thông tin KTQT. 
Võ Thị Hiếu (2017) nghiên cứu tác động của định hướng khách hàng, định hướng đối 
thủ cạnh tranh đến kết quả hoạt động kinh doanh thông qua mức độ sử dụng HTTT KTQT. 
Kết quả nghiên cứu cho rằng, chất lượng thông tin KTQT thể hiện ở tính hữu ích và có các 
đặc tính sau: Tính phù hợp (Relevance); Tính đáng tin cậy (Reliability); Tính có thể so sánh 
được (Comparability); Tính có thể hiểu (Understandability); Tính trọng yếu (Materiality). 
Nguyễn Hoàng Dũng (2017) nghiên cứu hoàn thiện tổ chức HTTT KTQT trong các 
DN sản xuất xi măng Bắc miền Trung. Kết quả nghiên cứu cho rằng, các nhân tố ảnh hưởng 
tới tổ chức HTTT KTQT bao gồm: (1) Nhân tố bên trong như, chiến lược phát triển của DN, 
nhu cầu thông tin của nhà quản trị, cơ cấu tổ chức và mức độ phân cấp quản lý, đặc điểm tổ 
chức sản xuất và quy trình công nghệ, hạ tầng CNTT; (2) Nhân tố bên ngoài như, môi trường 
kinh doanh và hội nhập quốc tế, chính sách pháp luật và quy định của ngành nghề, vai trò của 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 76 
hội kế toán và kiểm toán và các trường đại học. 
- Công trình nghiên cứu tác động của tính hữu hiệu của HTKSNB tới chất lượng thông 
tin kế toán như: Nguyễn Hữu Bình (2014) nghiên cứu ảnh hưởng của HTKSNB hữu hiệu đến 
chất lượng HTTT kế toán của các DN tại TP. HCM. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng, 
HTKSNB hữu hiệu được đo lường bằng việc đảm bảo các mục tiêu hoạt động, báo cáo, tuân 
thủ cùng với mức độ ứng dụng CNTT của DN tác động tích cực đến chất lượng thông tin kế 
toán, tạo cơ sở cho các DN xây dựng các giải pháp nhằm cải thiện chất lượng thông tin kế 
toán cũng như nâng cao tính hữu hiệu của HTKSNB. 
Thông qua tổng hợp các nghiên cứu trong và ngoài nước, tác giả nhận thấy rằng có 
nhiều công trình nghiên cứu về tính hữu hiệu của HTKSNB, về chất lượng của HTTT KTQT. 
Tuy nhiên, về mối quan hệ giữa tính hữu hiệu của HTKSNB và chất lượng của HTTT KTQT 
chưa được nghiên cứu ở Việt Nam nói chung và trên địa bàn TP.HCM nói riêng. 
3. Cơ sở lý thuyết và mô hình nghiên cứu đế xuất 
3.1. Khái niệm về tính hữu hiệu của HTKSNB 
HTKSNB là một quá trình chịu ảnh hưởng của Hội đồng quản trị, Ban Giám đốc và 
các nhân viện, được thiết lập để cung cấp một sự đảm bảo hợp lý nhằm đạt được mục tiêu: 
- Hoạt động hữu hiệu và hiệu quả 
- Báo cáo tài chính đáng tin cậy 
- Các luật lệ và quy định được tuân thủ. 
HTKSNB được đánh giá là hữu hiệu khi các mục tiêu của KSNB đạt được, khi các 
thành phần và những nguyên tắc của HTKSNB hiện hữu và hoạt động hữu hiệu. 
3.2 Khái niệm về chất lượng thông tin KTQT 
KTQT là một bộ phận trong hệ thống kế toán của DN, nó giữ vị trí quan trọng trong 
việc cung cấp thông tin giúp cho nhà quản trị thực hiện tốt các chức năng: hoạch định, tổ 
chức- điều hành, kiểm tra- kiểm soát và ra quyết định. Chất lượng thông tin KTQT thể hiện ở 
mức độ đáp ứng các nhu cầu và sự hài lòng của người sử dụng. Chất lượng thông tin KTQT 
thể hiện qua tính thích hợp, tính linh hoạt, độ tin cậy, tính hiệu quả, (Ilham và các đồng sự 
,2016), ngoài ra còn thể hiện ở tính dễ sử dụng, tính sẵn sàng, tính đáp ứng thời gian, tính cá 
nhân hóa, tương tác hệ thống và an ninh hệ thống (DeLone and McLean, 2016). 
3.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB 
Qua tổng hợp các nghiên cứu của Suntana & Haque (2011), Moni Muskanan (2014), 
Nguyễn Ngọc Lý (2016), Trần Phước, Đỗ Thị Thủy (2016), Hồ Tuấn Vũ (2016), tác giả xác 
định có năm nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của HTKSNB đó là: 
3.3.1 Môi trường kiểm soát 
Môi trường kiểm soát có ảnh hưởng quan trọng đến quá trình thực hiện và kết quả của 
các thủ tục kiểm soát (COSO, 2013). Môi trường kiểm soát bao gồm các yếu tố sau: 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 77 
- Phân chia quyền hạn và trách nhiệm: Nhà quản trị phải đưa ra chính sách và phân 
chia quyền hạn và trách nhiệm để tận dụng được kiến thức, kinh nghiệm của các nhân viên 
phù hợp với yêu cầu công việc, tận dụng được nguồn lực của tổ chức để thực hiện các hoạt 
động. 
- Hội đồng quản trị và ủy ban về KTNB: Càng độc lập, tham gia và giám sát nhiều 
vào các hoạt động của DN thì tính hữu hiệu của HTKSNB càng tăng. 
- Các cam kết về năng lực: Để thực hiện thành công một nhiệm vụ thì cần có năng 
lực, đó là kiến thức và kỹ năng, nhà quản trị cần xác định kiến thức, kỹ năng cần có, xác định 
rõ yêu cầu về năng lực của từng nhiệm vụ và công việc cụ thể. 
- Chính sách nhân sự: Chính sách về tuyển dụng, đào tạo, đánh giá xếp loại nhân viên, 
động viên, khen thưởng khi hoàn thành tốt, kỷ luật khi sai phạm có ảnh hưởng đến tính hữu 
hiệu của HTKSNB. 
- Cơ cấu của tổ chức: Một cơ cấu tổ chức thích hợp khi nó xác định đúng quyền hạn 
và trách nhiệm đối với từng hoạt động, từng cá nhân trong đơn vị và có ảnh hưởng đến tính 
hữu hiệu của HTKSNB. 
- Tính trung trực và các giá trị đạo đức: Tính trung thực và giá trị đạo đức của toàn thể 
nhân viên là văn hóa của tổ chức, đây là yếu tố quan trọng trong môi trường kiểm soát, nó tác 
động đến việc xây dựng, thực hiện và giám sát các yếu tố khác của KSNB. 
3.3.2. Đánh giá rủi ro 
Đánh giá rủi ro rất quan trọng với DN, đánh giá rủi ro được thể hiện qua các nội dung 
sau: 
- Các nhà quản lý cần xác định mục tiêu kinh doanh theo hướng phòng ngừa rủi ro, 
chú ý và thận trọng trong việc đưa ra các mục tiêu chiến lược. Các mục tiêu đưa ra phải thích 
hợp với năng lực và tình hình hoạt động của đơn vị, của từng bộ phận trong đơn vị. 
- Nhận dạng rủi ro trong khi xây dựng kế hoạch sản xuất kinh doanh. 
- Quy trình đánh giá rủi ro, nhà quản lý tiến hành phân tích và đánh giá rủi ro. Quy 
trình này bao gồm các bước: Xác định mức độ quan trọng của rủi ro, xác định xác suất xảy ra 
rủi ro, tìm ra biện pháp để quản trị, đối phó với rủi ro. 
- Xử lý rủi ro, cần tập trung xử lý các rủi ro có ảnh hưởng lớn tới hoạt động kinh 
doanh và có khả năng xảy ra cao, có thể phòng tránh rủi ro bằng cách không tiến hành một số 
hoạt động, giảm rủi ro bằng tăng cường KSNB, chuyển giao rủi ro như mua bảo hiểm,... 
3.3.3. Hoạt động kiểm soát 
Hoạt động kiểm soát là tập hợp những chính sách, thủ tục kiểm soát để đảm bảo các 
chỉ thị của nhà quản lý được thực hiện nhằm đạt được các mục tiêu. Hoạt động kiểm soát 
được thể hiện qua các nội dung sau: 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 78 
- Xây dựng cơ chế kiểm soát lẫn nhau, phân chia trách nhiệm rõ ràng, đầy đủ, nhằm 
làm giảm thiểu các cơ hội hoặc điều kiện để các sai phạm có thể xảy ra hoặc phát hiện ra các 
sai phạm trong quá trình tác nghiệp. 
- Sử dụng phương pháp ủy quyền trong các hoạt động tại DN. 
- Xây dựng quy định và các  ...  rà soát” là 0,001 < 3 nên bị loại khỏi mô hình. Kết quả 
phân tích lần thứ 2, hệ số Alpha là 0,819> 0,6, ngoài ra các hệ số tương quan biến tổng của tất 
cả các biến quan sát đều > 0,3. Vì vậy, thang đo hoạt động kiểm soát (KS) đạt chất lượng tốt 
và được sử dụng trong mô hình. 
- Về nhân tố thông tin & truyền thông (TT): Hệ số Alpha là 0,554 < 0,6, ngoài ra hệ số 
tương quan biến tổng của biến quan sát TT4“Thông tin từ bên ngoài phải được tiếp nhận đầy 
đủ, trung thực” là 0,179 < 0,3 và biến TT 5 “Có phương pháp hoặc hệ thống tiếp nhận thông 
tin và xử lý thông tin hiệu quả” là -0,05 < 3 nên bị loại khỏi mô hình. Kết quả phân tích lần 
thứ 2, hệ số Alpha là 0,717 > 0,6, ngoài ra các hệ số tương quan biến tổng của tất cả các biến 
quan sát đều > 0,3. Vì vậy, thang đo thông tin & truyền thông (TT) đạt chất lượng và được sử 
dụng trong mô hình. 
- Về nhân tố giám sát (GS): Hệ số Alpha là 0,728 > 0,6, tuy nhiên hệ số tương quan 
biến tổng của biến quan sát GS4“Thực hiện kiểm tra định kỳ do kiểm toán viên nội bộ, hoặc 
KTV độc lập” là 0,011 < 0,3 nên bị loại khỏi mô hình. Kết quả phân tích lần thứ 2, hệ số 
Alpha là 0,857 > 0,6, ngoài ra các hệ số tương quan biến tổng của tất cả các biến quan sát đều 
> 0,3. Vì vậy, thang đo giám sát đạt chất lượng tốt và được sử dụng trong mô hình. 
- Về nhân tố tính hữu hiệu HTKSNB (KSNB): Hệ số Alpha là 0,799 > 0,6 đạt yêu cầu 
đề ra, ngoài ra các hệ số tương quan biến tổng của tất cả các biến quan sát đều > 0,3 đạt yêu 
cầu đặt ra. Vì vậy, thang đo tính hữu hiệu HTKSNB đạt chất lượng và được sử dụng trong mô 
hình. 
- Về nhân tố chất lượng thông tin KTQT (TTKT): Hệ số Alpha là 0,868 > 0,6, ngoài ra 
các hệ số tương quan biến tổng của tất cả các biến quan sát đều > 0,3. Vì vậy, thang đo chất 
lượng thông tin KTQT đạt chất lượng tốt và được sử dụng trong mô hình. 
Như vậy, sau khi kiểm định chất lượng thang đo, tác giả đả loại bỏ các biến: MT5 
“Trách nhiệm của từng thành viên trong DN được quy định rõ ràng”, MT6 “ Luôn đề cao sự 
trung thực và các giá trị đạo đức”, KS4“DN có tổ chức kiểm tra độc lập”, KS5 “DN có tổ 
chức phân tích rà soát”, TT4“Thông tin từ bên ngoài phải được tiếp nhận đầy đủ, trung thực”, 
TT 5 “Có phương pháp hoặc hệ thống tiếp nhận thông tin và xử lý thông tin hiệu quả” và sát 
GS4“Thực hiện kiểm tra định kỳ do kiểm toán viên nội bộ, hoặc kiểm toán viên độc lập”. 
5.2 Kết quả thực hiện kiểm định của EFA 
 Kết quả kiểm định được tổng hợp ở bảng sau: 
Bảng 1: Kết quả kiểm định EFA 
KMO 0,798 
Giá trị Sig của Kiểm định Bartlett (Bartlett's Test) 0,000 
Tổng phương sai trích 70,158% 
(Nguồn: Xử lý số liệu từ SPSS) 
- Kết quả kiểm định tính thích hợp của EFA: Thước đo KMO là 0,798 ( 0,5< 0,798 < 
1), vì vậy việc lựa chọn mô hình phân tích nhân tố khám phá (EFA) là phù hợp với dữ liệu 
thực tế. 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 82 
- Kết quả kiểm định tương quan giữa các biến quan sát ( Bartlett's Test): Giá trị Sig là 
0,000 < 0,05, kết luận các biến quan sát có mối tương quan tuyến tính với từng biến độc lập. 
- Kết quả kiểm định phương sai trích: Ta có Eigenvalues > 1, tổng phương sai trích là 
70,158% > 50%, kết luận mức độ giải thích của mô hình là 70,158%, nghĩa là 70,158% thay 
đổi của các nhân tố được giải thích bởi các biến quan sát. 
Bảng 2: Kết quả ma trận xoay các nhân tố 
 Component 
 1 2 3 4 5 6 7 
TTKT7 .991 
TTKT8 .988 
TTKT4 .983 
TTKT9 .981 
TTKT1 .916 
TTKT2 .806 
TTKT3 .671 
TTKT5 .638 
TTKT6 .607 
RR1 .826 
RR2 .811 
RR3 .806 
RR4 .723 
RR5 .611 
GS1 .852 
GS2 .785 
GS3 .784 
MT3 .864 
MT2 .829 
MT4 .801 
MT1 .730 
KSNB1 .887 
KSNB2 .655 
KSNB3 .647 
TT1 .857 
TT2 .816 
TT3 .786 
KS3 .921 
KS1 .880 
KS2 .746 
( Nguồn: Xử lý số liệu từ SPSS) 
Căn cứ vào kết quả ma trận xoay các nhân tố, ta thấy các hệ số tải nhân tố đều lớn hơn 
0,55 đều thỏa mãn yêu cầu và sắp xếp theo 7 nhóm nhân tố riêng biệt, đó là các nhóm nhân tố: 
Môi trường kiểm soát (MT1, MT2, MT3, MT4); Đánh giá rủi ro (RR1, RR2, RR3, RR4, 
RR5); Hoạt động kiểm soát (KS1, KS2, KS3); Thông tin và truyền thông (TT1, TT2, TT3); 
Giám sát (GS1, GS2, GS3); Tính hữu hiệu HTKSNB (KSNB1, KSNB2, KSNB3); Chất lượng 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 83 
HTTT KTQT (TTKT1, TTKT2, TTKT3, TTKT4, TTKT5, TTKT6, TTKT7, TTKT8, 
TTKT9). 
5.3 Kết quả phân tích nhân tố khẳng định (CFA) 
Từ dữ liệu thu thập và kết quả của kiểm định EFA, sử dụng phần mềm AMOS, ta có 
bảng sau: 
Bảng 4: Kết quả phân tích nhân tố khẳng định (CFA) 
STT Chỉ tiêu Giá trị 
1 Chi bình phương điều chỉnh theo bậc tự do (Cmin/df)< 5 1,906 
2 Mức ý nghĩa Chi bình phương(Cmin) P-value > 0,05 0,000 
3 Chỉ số TLI > 0,90 0,933 
4 Chỉ số thích hợp so sánh CFI > 0,90; 0 < CFI < 1, càng tiến dần về 
1 là phù hợp 
0,942 
5 Chỉ số RMSEA; RMSEA < 0,05: Mô hình phù hợp tốt; RMSEA < 
0,08: Mô hình chấp nhận; RMSEA càng nhỏ đánh giá càng tốt 
0,060 
(Nguồn: Kết quả xử lý số liệu từ AMOS) 
Ta thấy, giá trị Chi bình phương điều chỉnh theo bậc tự do (Cmin/df) là 1,906 < 5, TLI 
là 0,933 > 0,9, CFI là 0,942 > 0,9, RMSEA là 0,060 < 0,08, như vậy qua phân tích nhân tố 
khẳng định (CFA) kết luận là mô hình đo lường phù hợp với dữ liệu thực tế. Mức ý nghĩa 
Chi bình phương(Cmin), P-value là 0,000 < 0,05 là do cở mẫu nhỏ. 
5.4 Kết quả phân tích cấu trúc tuyến tính 
5.4.1. Kiểm định mức độ phù hợp của mô hình 
Từ dữ liệu thu thập và kết quả của kiểm định CFA, sử dụng phần mềm AMOS, ta có 
bảng sau: 
Bảng 5: Kết quả đánh giá mức độ phù hợp của mô hình 
STT Chỉ tiêu Giá trị 
1 Chi bình phương điều chỉnh theo bậc tự do (Cmin/df)< 5 1,973 
2 Mức ý nghĩa Chi bình phương(Cmin) P-value > 0,05 0,000 
3 Chỉ số TLI > 0,90 0,928 
4 Chỉ số thích hợp so sánh CFI > 0,90; 0 < CFI < 1, càng tiến dần về 
1 là phù hợp 
0,936 
5 Chỉ số RMSEA; RMSEA < 0,05: Mô hình phù hợp tốt; RMSEA < 
0,08: Mô hình chấp nhận; RMSEA càng nhỏ đánh giá càng tốt 
0,063 
(Nguồn: Kết quả xử lý số liệu từ AMOS) 
Ta thấy, giá trị Chi bình phương điều chỉnh theo bậc tự do (Cmin/df) là 1,973 < 5, TLI 
là 0,928 > 0,9, CFI là 0,936 > 0,9, RMSEA là 0,063 < 0,08. Qua số liệu trên kết luận: Sử 
dụng mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM) để phân tích ảnh hưởng của tính hữu hiệu của 
HTKSNB đến chất lượng thông tin KTQT của các DN trên địa bàn TP.HCM, là phù hợp với 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 84 
dữ liệu thực tế. Mức ý nghĩa Chi bình phương(Cmin), P-value là 0,000 < 0,05 là do cở mẫu 
nhỏ. 
5.4.2. Kiểm định giả thuyết nghiên cứu 
Bảng 6: Kết quả phân tích mô hình SEM- Regression Weights: (Group number 1 - 
Default model) 
Mối quan hệ Estimate S.E. C.R. P Kết luận 
Tính hữu hiệu 
HTKSNB 
<--- Đánh giá rủi ro 0,079 0,125 0,632 0,008 Chấp nhận H2 
Tính hữu hiệu 
HTKSNB 
<--- Giám sát 0,372 0,075 4,966 *** Chấp nhận H5 
Tính hữu hiệu 
HTKSNB 
<--- 
Môi trường kiểm 
soát 
0,019 0,048 0,394 0,004 Chấp nhận H1 
Tính hữu hiệu 
HTKSNB 
<--- 
Thông tin và 
truyền thông 
0,368 0,108 3,413 *** Chấp nhận H4 
Tính hữu hiệu 
HTKSNB 
<--- 
Hoạt động kiểm 
soát 
0,087 0,045 1,931 0,004 Chấp nhận H3 
Chất lượng 
thông tin 
KTQT 
<--- 
Tính hữu hiệu 
HTKSNB 
0,169 0,121 1,401 0,001 Chấp nhận H6 
(Nguồn: Kết quả xử lý số liệu từ AMOS) 
Căn cứ vào kết quả trên, giá trị P của các mối quan hệ tác động giữa các nhân tố trong 
mô hình đều nhỏ hơn 5%, vì vậy chấp nhận tất cả các giả thuyết đặt ra. 
5.4.3. Đánh giá mức độ tác động của các nhân tố đến tính hữu hiệu của HTKSNB 
Từ Bảng 6, lập nên bảng mức độ tác động của các nhân tố đến tính hữu hiệu của 
HTKSNB: 
Bảng 7: Mức độ tác động của các nhân tố đến tính hữu hiệu của HTKSNB 
Mối quan hệ Estimate 
Tỷ lệ 
% 
Vị trí mức 
độ tác động 
Tính hữu hiệu HTKSNB <--- Đánh giá rủi ro 0,079 8.5 4 
Tính hữu hiệu HTKSNB <--- Giám sát 0,372 40,2 1 
Tính hữu hiệu HTKSNB <--- Môi trường kiểm soát 0,019 2,1 5 
Tính hữu hiệu HTKSNB <--- Thông tin và truyền thông 0,368 39,8 2 
Tính hữu hiệu HTKSNB <--- Hoạt động kiểm soát 0,087 9,4 3 
Tổng cộng 0,925 100 
(Nguồn: Kết quả xử lý số liệu từ AMOS) 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 85 
Kết luận: Mức độ tác động của các nhân tố đến tính hữu hiệu của HTKSNB của các 
DN trên địa bàn TP.HCM, theo mức độ từ cao xuống thấp là: Giám sát, thông tin và truyền 
thông, hoạt động kiểm soát, đánh giá rủi ro, môi trường kiểm soát. 
5.4.4. Đánh giá mức độ tác động của tính hữu hiệu của HTKSNB đến chất lượng thông tin 
KTQT 
Từ Bảng 6, ta thấy tính hữu hiệu của HTKSNB có ảnh hưởng đến chất lượng thông 
tin KTQT, và mối quan hệ này có hệ số là: 0,169. 
6. Kết luận và khuyến nghị 
 6. 1. Kết luận 
Mục tiêu của tác giả trong nghiên cứu này là xác định các nhân tố ảnh hưởng và mức 
độ ảnh hưởng của các nhân tố đến tính hữu hiệu của HTKSNB, đánh giá ảnh hưởng của tính 
hữu hiệu của HTKSNB đến chất lượng thông tin KTQT các DN tại TP.HCM. Trong nghiên 
cứu này, tác giả đã sử dụng cả hai phương pháp nghiên cứu định tính và nghiên cứu định 
lượng. Nghiên cứu định tính được tác giả thực hiện dựa trên sự tham khảo các công trình 
nghiên cứu trước, tham khảo ý kiến của các chuyên gia là cán bộ giảng dạy ở các trường đại 
học, cán bộ kế toán và kiểm soát nội bộ trong DN. Tác giả đã đưa ra mô hình nghiên cứu với 
5 nhân tố tác động đến tính hữu hiệu của HTKSNB và ảnh hưởng của tính hữu hiệu của 
HTKSNB đến chất lượng thông tin KTQT. Nghiên cứu định lượng được thực hiện trên cơ sở 
sử dụng mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM), tác giả gởi 260 bảng câu hỏi khảo sát gửi đến DN 
trên địa bàn TP.HCM, thu về được 250 bảng hỏi hợp lệ. Trên cơ sở dữ liệu thu thấp, tác giả 
đánh giá độ tin cậy thang đo, phân tích EFA, phân tích CFA, phân tích cấu trúc tuyến tính, 
dựa vào công cụ SPSS 20.0, AMOS. Từ đó, xác định các nhân tố ảnh hưởng, mức độ ảnh 
hưởng các nhân tố đến tính hữu hiệu của HTKSNB, đánh giá ảnh hưởng của tính hữu hiệu 
của HTKSNB đến chất lượng thông tin KTQT. Kết quả nghiên cứu khẳng định, có 5 nhân tố 
ảnh hưởng đến đến tính hữu hiệu của HTKSNB và mức độ ảnh hưởng của các nhân tố này là: 
Giám sát là 0,372 ( 40,2%), thông tin và truyền thông là 0,368 (39,8%); Hoạt động kiểm soát 
là 0,087 (9,4%); Đánh giá rủi ro là 0,079 ( 8,5%); Môi trường kiểm soát là 0,019 ( 2,1% ) và 
Tính hữu hiệu của HTKSNB có ảnh hưởng đến chất lượng thông tin KTQT, mối quan hệ này 
có hệ số là: 0,169. 
6.2. Khuyến nghị 
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu tác giả nhận thấy rằng, để nâng cao chất lượng thông 
tin KTQT cần phải nâng cao tính hữu hiệu của HTKSNB tại các DN trên địa bàn TP.HCM. 
Những khuyến nghị để nâng cao tính tính hữu hiệu của HTKSNB như sau: 
- Về công tác giám sát: DN phải thực hiện tốt công tác giám sát thường xuyên và giám 
sát định kỳ hoạt động của đơn vị, giám sát các giao dịch phát sinh để nắm bắt các chứng từ, 
hồ sơ một cách đầy đủ, giúp nhà quản lý dễ dàng theo dõi và phát hiện các sai phạm nếu có 
trong công tác kế toán, kiểm toán của DN, 
- Về thông tin & truyền thông: DN cần có cơ chế để thông tin được tiếp nhận đầy đủ 
và chính xác từ cấp trên xuống cấp, được truy cập thuận tiện, trung thực, đảm bảo phù hợp 
với quy định, 
- Về hoạt động kiểm soát: DN cần xây dựng và hoàn thiện quy định về bảo vệ tài sản 
vật chất và thông tin, các hoạt động kiểm soát, nhằm đảm bảo tài sản được bảo vệ một cách 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 86 
chặt chẽ; thực hiện tốt tổ chức kiểm tra độc lập, tổ chức phân tích rà soát nhằm phát hiện ra 
các thay đổi bất thường để nhà quản lý có các biện pháp can thiệp kịp thời, 
 - Về đánh giá rủi ro: DN cần thực hiện tốt công tác quản lý rủi ro, như: Nhận dạng rủi 
ro trong khi xây dựng kế hoạch sản xuất kinh doanh; Xác định mức độ quan trọng của rủi ro; 
Xác định xác suất xảy ra rủi ro; Tìm ra biện pháp để quản trị; Đối phó với rủi ro, và xử lý rủi 
ro, 
- Về môi trường kiểm soát: DN cần hoàn thiện việc phân chia quyền hạn và trách 
nhiệm, chính sách nhân sự, cơ cấu của tổ chức, nâng cao tính trung trực và các giá trị đạo 
đức, 
--------------------------------- 
Tài liệu tham khảo 
1. Bộ môn HTTT kế toán, trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, 2016. Giáo trình HTTT Kế toán, NXB Kinh 
tế. 
2. Bộ môn Kiểm toán, trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, 2016. Giáo trình KSNB, NXB Kinh tế. 
3. Hồ Tuấn Vũ, 2016. Các nhân tố ảnh hướng tới sự hữu hiệu của hệ thống KSNB trong các ngân hàng thương 
mại Việt Nam. Luận văn TS, Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh. 
4. Nguyễn Hoàng Dũng, 2017. Hoàn thiện tổ chức HTTT kế toán quản trị trong cácDN sản xuất xi măng Bắc 
miền Trung. Luận án TS Học viện Tài chính. 
 5. Nguyễn Ngọc Lý, 2016. Các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB tại các DN kinh doanh 
chuỗi cửa hàng bán lẻ Việt Nam. Luận văn Ths. Đại học kinh tế TP Hồ Chí Minh. 
6. Trần Phước, Đỗ Thị Thu Thủy, 2016. Các nhân tố tác động đến việc xây dựng hệ thống KSNB tại các DN khởi 
nghiệp. Kỷ yếu Hội thảo Khoa học Quốc gia về Khởi nghiệp (START-UP 2016) tại Đại học Nguyễn Tất Thành 
TP.HCM, ISBN:978-604-67-0811-7, trang 49, NXB Khoa Học và Kỹ Thuật. 
7. Võ Thị Hiếu, 2017. Tác động của định hướng khách hàng, định hướng đối thủ cạnh tranh đến kết quả hoạt 
động kinh doanh thông qua mức độ sử dụng HTTT kế toán quản trị. Luận văn Ths.Đại học Kinh tế TP Hồ Chí 
Minh. 
8. COSO, 2013. Internal Control – Integrated Framework, New York: s.n. 
9. D.Lalithia Rani and Fitsum Kidane (2012). Characteristics and important quality factors of management 
accounting information system. A journal of Radix International Educational and Research Consortium vol 1. 
10. Ilham Hidayah Napitupulu, Sri Mahyuni, Jojor Lisbarani, 2016. The impact of internal control effectiveness 
to the quality of management accounting information system: The survey on State-owned interprises (SOEs). 
Journal of Theoretical and Applied Information Technology, 88: 358-366. 
11. Jean Cao, Ying Chen, Bin Lin, Chunli Liu, Longwen Zhang. (2017). Can Information Technology Investment 
Improve Internal Control Effectiveness? Evidence form China. Proceedings of the 18th Asian Accounting 
Association (Four A) Annual Conference 2017. 
12. Jung Wang (2015). An Empirical Study of the Effectiveness of Internal Control and Influencing Factors. 
Management & Engineering 18, 1838-5745. 
13. Moni Muskanan (2014). The effectiveness of internal controlling system implementation in fiscal 
decentralization application. Procedia – Social and Behavioral Sciences 164, 180-193. 
14. Salah A. Hammad, Ruzita Jusoh, Imam Ghozali, (2013) "Decentralization, perceived environmental 
uncertainty, managerial performance and management accounting system information in Egyptian hospitals", 
International Journal of Accounting and Information Management, Vol. 21 Issue: 4, pp.314-330. 
15. W. H. DeLone and E. R. McLean. The DeLone and McLean, 2016. Information system success measurement. 
Foundations and Trends in Information Systems, 2(1):1–116. 
---------------------------------