Bài giảng Chuyên đề Giáo dục công dân - Nguyễn Quang Khải

TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG ĐỒNG KON TUM
KHOA CƠ BẢN
TỔ BỘ MÔN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
--------------------------------
BÀI GIẢNG 
CHUYÊN ĐỀ GDCD
TÌM HIỂU CHƯƠNG TRÌNH MÔN GDCD THCS 2018
(Ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT
 ngày 26-12-2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo)
Biên soạn: ThS. Nguyễn Quang Khải
KON TUM - 2018
CHUYÊN ĐỀ GDCD
TÌM HIỂU CHƯƠNG TRÌNH MÔN GDCD THCS 2018
(Ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT
 ngày 26-12-2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo)
1. ĐẶC ĐIỂM MÔN GDCD VÀ QUAN ĐIỂM XÂY DỰNG CHƯƠNG TRÌNH MÔN GDCD 
1.1. Đặc điểm môn GDCD THCS
* GDCD là quá trình tác động sư phạm có mục đích, có kế hoạch giúp học sinh hình thành, phát triển những phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi của người công dân, đặc biệt là tình cảm, nhận thức, niềm tin, cách ứng xử, kĩ năng sống, bản lĩnh để phát triển và sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ, trách nhiệm công dân trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế. 
* Đặc điểm môn học:
- Môn GDCD THCS giữ vai trò chủ đạo trong việc giúp học sinh hình thành, phát triển ý thức và hành vi của người công dân. Thông qua các bài học về đạo đức, lối sống, pháp luật, môn GDCD góp phần bồi dưỡng cho học sinh những phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi của người công dân, sẵn sàng thực hiện trách nhiệm công dân đối với đất nước trong giai đoạn cách mạng hiện nay. 
- GDCD THCS là các môn học bắt buộc. Nội dung chủ yếu của môn học là giáo dục đạo đức, kĩ năng sống, pháp luật và kinh tế. 
+ Giáo dục đạo đức là quá trình tác động sư phạm có mục đích, có kế hoạch nhằm giáo dục học sinh ý thức, hành vi đạo đức phù hợp với chuẩn mực đạo đức xã hội và quy định của pháp luật; trên cơ sở đó hình thành, phát triển cho học sinh các phẩm chất đạo đức chủ yếu và năng lực cốt lõi của người công dân Việt Nam, đáp ứng nhu cầu phát triển cá nhân và thực hiện quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm công dân. 
+ Giáo dục kĩ năng sống là quá trình tác động sư phạm có mục đích, có kế hoạch để hình thành cho học sinh những hành động tích cực, hành vi lành mạnh, phù hợp với chuẩn mực đạo đức, pháp luật để tự nhận thức, quản lí và tự bảo vệ bản thân; trên cơ sở đó hình thành, phát triển cho học sinh các phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi của người công dân Việt Nam, đáp ứng nhu cầu phát triển cá nhân và thực hiện quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm công dân. 
+ Giáo dục pháp luật là quá trình tác động sư phạm có mục đích, có kế hoạch giúp học sinh có ý thức, hành vi phù hợp với quy định của pháp luật; có tri thức phổ thông, cơ bản, thiết thực đối với đời sống và định hướng nghề nghiệp về pháp luật, trên cơ sở đó hình thành, phát triển các phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi của người công dân Việt Nam, đáp ứng nhu cầu phát triển cá nhân và thực hiện quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm công dân. 
+ Giáo dục kinh tế là quá trình tác động sư phạm có mục đích, có kế hoạch giúp học sinh có ý thức và hoạt động kinh tế phù hợp với chuẩn mực đạo đức, pháp luật; có tri thức phổ thông, cơ bản, thiết thực đối với đời sống và định hướng nghề nghiệp về kinh tế; trên cơ sở đó hình thành, phát triển các phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi của người công dân Việt Nam, đáp ứng nhu cầu phát triển cá nhân và thực hiện quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm công dân. 
Những nội dung này định hướng chính vào giáo dục về giá trị bản thân, gia đình, quê hương, cộng đồng, nhằm hình thành cho học sinh thói quen, nền nếp cần thiết trong học tập, sinh hoạt và ý thức tự điều chỉnh bản thân theo các chuẩn mực đạo đức và quy định của pháp luật. 
1.2. Quan điểm xây dựng chương trình môn GDCD THCS 
Chương trình môn GDCD được xây dựng xuất phát từ đặc điểm môn học, chú trọng các quan điểm sau: 
1. Chương trình môn GDCD bảo đảm tính khoa học, tính sư phạm và tính thực tiễn, được xây dựng trên cơ sở:
- Đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. 
- Các thành tựu nghiên cứu về tâm lí học, giáo dục học, đạo đức học, luật học, lí luận chính trị và kinh tế học. 
- Kinh nghiệm trong nước và quốc tế về phát triển chương trình môn GDCD. 
- Các giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam và giá trị chung của nhân loại.
- Thực tiễn xã hội, giáo dục, điều kiện kinh tế và truyền thống văn hoá Việt Nam.
- Sự đa dạng của đối tượng học sinh xét về phương diện vùng miền, điều kiện và 
khả năng học tập. 
2. Chương trình môn GDCD THCS bảo đảm tính hệ thống. 
Môn GDCD THCS được xây dựng theo hướng đồng tâm và phát triển:
- Dựa trên các mạch nội dung giáo dục đạo đức, pháp luật, kĩ năng sống, kinh tế và xoay quanh các mối quan hệ của con người (với bản thân, với người khác, với cộng đồng, đất nước, nhân loại, công việc và với môi trường tự nhiên). 
- Được mở rộng và nâng cao dần từ cấp Tiểu học đến cấp THCS và THPT. 
3. Chương trình môn GDCD chú trọng tính tích hợp 
- Chương trình chú trọng tích hợp các nội dung giáo dục trong nội bộ môn học về kĩ năng sống, đạo đức, pháp luật, kinh tế và tích hợp nhiều chủ đề giáo dục cần thiết (như môi trường, bình đẳng giới, di sản văn hoá, phòng chống tệ nạn xã hội, tài chính...). 
- Những nội dung này gắn bó chặt chẽ với cuộc sống thực tiễn của học sinh, gắn liền với các sự kiện có tính thời sự trong đời sống đạo đức, pháp luật, kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội của địa phương, đất nước và thế giới. 
4. Chương trình môn GDCD được xây dựng theo hướng mở. 
- Chương trình chỉ quy định những yêu cầu cần đạt; những nội dung dạy học cơ bản, cốt lõi cho mỗi cấp học, lớp học nhằm đáp ứng yêu cầu cần đạt; những định hướng chung về phương pháp giáo dục và đánh giá kết quả giáo dục. 
- Căn cứ vào các yêu cầu cần đạt và định hướng chung của chương trình, các tác giả sách giáo khoa, cơ sở giáo dục và giáo viên môn GDCD chủ động, sáng tạo trong quá trình thực hiện và phát triển chương trình. 
2. MỤC TIÊU CỦA CHƯƠNG TRÌNH MÔN GDCD THCS 
2.1. Mục tiêu chung 
* Chương trình môn GDCD góp phần hình thành, phát triển ở học sinh:
- Các phẩm chất chủ yếu: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực và trách nhiệm.
- Các năng lực của người công dân Việt Nam, đặc biệt là:
+ Năng lực điều chỉnh hành vi. 
+ Năng lực phát triển bản thân. 
+ Năng lực tìm hiểu và tham gia hoạt động kinh tế - xã hội. 
* Các phẩm chất và năng lực này nhằm đáp ứng:
- Nhu cầu phát triển của cá nhân học sinh.
- Yêu cầu của sự nghiệp xây dựng nhà nước pháp quyền và nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trong bối cảnh toàn cầu hoá và cuộc cách mạng công nghiệp mới. 
2.2. Mục tiêu môn GDCD THCS
1. Giúp học sinh:
- Có hiểu biết về những chuẩn mực đạo đức, pháp luật cơ bản và giá trị, ý nghĩa của các chuẩn mực đó.
- Tự hào về truyền thống gia đình, quê hương, dân tộc.
- Tôn trọng, khoan dung, quan tâm, giúp đỡ người khác.
- Tự giác, tích cực học tập và lao động. 
- Có thái độ đúng đắn, rõ ràng trước các hiện tượng, sự kiện trong đời sống.
- Có trách nhiệm với bản thân, gia đình, nhà trường, xã hội, công việc và môi trường sống. 
2. Giúp học sinh:
- Có tri thức phổ thông, cơ bản về đạo đức, kĩ năng sống, kinh tế, pháp luật.
- Đánh giá được thái độ, hành vi của bản thân và người khác.
- Tự điều chỉnh và nhắc nhở, giúp đỡ bạn bè, người thân điều chỉnh thái độ, hành vi theo chuẩn mực đạo đức, pháp luật.
- Thực hiện được các công việc để đạt mục tiêu, kế hoạch hoàn thiện, phát triển bản thân.
- Biết cách thiết lập, duy trì mối quan hệ hoà hợp với những người xung quanh, thích ứng với sự biến đổi xã hội và giải quyết các vấn đề đơn giản trong đời sống của cá nhân, cộng đồng phù hợp với giá trị văn hoá, chuẩn mực đạo đức, quy tắc của cộng đồng, quy định của pháp luật và với lứa tuổi. 
3. YÊU CẦU CẦN ĐẠT 
3.1. Yêu cầu cần đạt về các phẩm chất chủ yếu và năng lực chung 
Môn GDCD góp phần hình thành và phát triển phẩm chất chủ yếu và năng lực chung theo các mức độ phù hợp với môn học, cấp học đã được quy định trong Chương trình tổng thể. 
3.2. Yêu cầu cần đạt về năng lực đặc thù 
* Các năng lực được hình thành, phát triển trong môn GDCD là năng lực điều chỉnh hành vi, năng lực phát triển bản thân, năng lực tìm hiểu và tham gia hoạt động kinh tế - xã hội. 
- Năng lực điều chỉnh hành vi là năng lực nhận biết chuẩn mực hành vi, đạo đức, pháp luật; đánh giá hành vi ứng xử của bản thân và người khác; từ đó có cách ứng xử phù hợp với chuẩn mực đạo đức, pháp luật. 
- Năng lực phát triển bản thân là năng lực tự nhận thức bản thân; lập và thực hiện kế hoạch hoàn thiện bản thân nhằm nâng cao giá trị bản thân, đạt được những mục tiêu của cuộc sống phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. 
- Năng lực tìm hiểu và tham gia hoạt động kinh tế - xã hội là năng lực nhận thức các hiện tượng kinh tế - xã hội và tham gia các hoạt động phục vụ cộng đồng, lao động sản xuất phù hợp với chuẩn mực đạo đức, pháp luật và lứa tuổi. 
* Đó là biểu hiện đặc thù của các năng lực chung và năng lực khoa học. Yêu cầu cần đạt về các năng lực này đối với cấp THCS như sau:
Năng lực
Môn GDCD THCS
NĂNG LỰC ĐIỀU CHỈNH HÀNH VI
Nhận thức chuẩn mực hành vi
- Nhận biết được những chuẩn mực đạo đức, pháp luật phổ thông, cơ bản, phù hợp với lứa tuổi và giá trị, ý nghĩa của các chuẩn mực hành vi đó.
- Có kiến thức cơ bản để nhận thức, quản lí, tự bảo vệ bản thân và thích ứng với những thay đổi trong cuộc sống.
- Nhận biết được mục đích, nội dung, phương thức giao tiếp và hợp tác trong việc đáp ứng các nhu cầu của bản thân và giải quyết các vấn đề học tập, sinh hoạt hằng ngày.
- Nhận biết được sự cần thiết phải tiết kiệm tiền; nguyên tắc quản lí tiền; cách lập kế hoạch chi tiêu và tiêu dùng thông minh.
Đánh giá hành vi của bản thân và người khác
- Đánh giá được tác dụng và tác hại của thái độ, hành vi đạo đức và pháp luật của bản thân và người khác trong học tập và sinh hoạt.
- Đồng tình, ủng hộ những thái độ, hành vi tích cực; phê phán, đấu tranh với những thái độ, hành vi tiêu cực về đạo đức và pháp luật.
- Đánh giá được bối cảnh giao tiếp, đặc điểm và thái độ của đối tượng giao tiếp; khả năng của bản thân và nguyện vọng, khả năng của các thành viên trong nhóm hợp tác.
Điều chỉnh hành vi
- Tự thực hiện những công việc của bản thân trong học tập và cuộc sống, phê phán những hành vi, thói quen dựa dẫm, ỷ lại.
- Tự điều chỉnh và nhắc nhở, giúp đỡ bạn bè, người thân điều chỉnh được cảm xúc, thái độ, hành viphù hợp với chuẩn mực đạo đức, pháp luật và lứa tuổi; sống tự chủ, không đua đòi, ăn diện lãng phí, nghịch ngợm, càn quấy, không làm những việc xấu (bạo lực học đường, mắc tệ nạn xã hội,...); biết rèn luyện, phát huy ưu điểm, khắc phục hạn chế của bản thân, hướng đến các giá trị xã hội.
- Tự thực hiện và giúp đỡ bạn bè thực hiện được một số hoạt động cơ bản, cần thiết để nhận thức, phát triển, tự bảo vệ bản thân và thích ứng với những thay đổi trong cuộc sống.
- Tiết kiệm tiền bạc, đồ dùng, thời gian, điện nước; bước đầu biết quản lí tiền, tạo nguồn thu nhập cá nhân và chi tiêu hợp lí.
NĂNG LỰC PHÁT TRIỂN BẢN THÂN
Tự nhận thức bản thân
Tự nhận biết được sở thích, điểm mạnh, điểm yếu, giá trị, vị trí và	 các quan hệ xã hội của bản thân.
Lập kế hoạch phát triển bản thân
- Xác định được lí tưởng sống của bản thân; lập được mục tiêu, học tập và rèn luyện, kế hoạch chi tiêu cá nhân phù.
- Xác định được hướng phát triển phù hợp của bản thân sau trung học cơ sở với sự tư vấn của thầy giáo, cô giáo và người thân.
Thực hiện kế hoạch phát triển bản thân
- Kiên trì mục tiêu, kế hoạch học tập và rèn luyện; tự thực hiện được các công việc, nhiệm vụ của bản thân trong học tập và sinh hoạt hằng ngày.
- Thực hiện được việc quản lí và chi tiêu tiền hợp lí theo kế hoạch đã đề ra.
NĂNG LỰC TÌM HIỂU VÀ THAM GIA HOẠT ĐỘNG KINH TẾ - XÃ HỘI (KT-XH)
Tìm hiểu các hiện tượng KT - XH
- Hiểu được một số kiến thức phổ thông, cơ bản về đạo đức, kĩ năng sống, kinh tế, pháp luật.
- Nhận biết được một số hiện tượng, sự kiện, vấn đề của đời sống xã hội liên quan đến đạo đức, pháp luật, kĩ năng sống và kinh tế phù hợp với lứa tuổi. 
- Bước đầu biết cách thu thập, xử lí thông tin để tìm hiểu một số hiện tượng, sự kiện, vấn đề đạo đức, kĩ năng sống, pháp luật, kinh tế phù hợp với lứa tuổi.
Tham gia các hiện tượng KT - XH
- Lựa chọn, đề xuất được cách giải quyết và tham gia giải quyết được các vấn đề thường gặp hoặc một số vấn đề về đạo đức, kĩ năng sống, pháp luật, kinh tế phù hợp với lứa tuổi trong những tình huống mới của cá nhân, gia đình, cộng đồng. 
- Hình thành, duy trì được mối quan hệ hoà hợp với những người xung quanh và thích ứng được với xã hội biến đổi.
- Nêu được tình huống có vấn đề; hình thành được ý tưởng mới trong học tập và cuộc sống; có khả năng tham gia thảo luận, tranh luận về một số vấn đề đạo đức, kĩ năng sống, pháp luật, kinh tế phù hợp với lứa tuổi phù hợp với lứa tuổi.
- Biết lắng nghe và phản hồi tích cực trong giao tiếp; đề xuất được phương án tổ chức, chủ động hoàn thành nhiệm vụ được giao;	 khiêm tốn học hỏi và giúp đỡ các thành viên khác cùng hoàn thành 	nhiệm vụ của nhóm trong hợp tác 	giải quyết các vấn đề học tập, lao	động và hoạt động cộng đồng.
4. NỘI DUNG GIÁO DỤC MÔN GDCD THCS
4.1. Nội dung khái quát
a) Nội dung giáo dục khái quát của môn GDCD các cấp học
 Nội dung
Cấp Tiểu học
Cấp THCS
Cấp THPT
Giáo dục đạo đức
Yêu nước
x
x
+
Nhân ái
x
x
+
Chăm chỉ
x
x
+
Trung thực
x
x
+
Trách nhiệm
x
x
+
Giáo dục kỹ năng sống
Kĩ năng nhận thức, quản lí bản thân
x
x
+
Kĩ năng tự bảo vệ
x
x
+
Giáo dục kinh tế
Hoạt động của nền kinh tế
x
Hoạt động kinh tế của Nhà nước
x
Hoạt động sản xuất kinh doanh
x
Hoạt động tiêu dùng
x
x
x
Giáo dục pháp luật
Chuẩn mực hành vi pháp luật
x
Quyền và nghĩa vụ của công dân 
x
x
Hệ thống chính trị và pháp luật
x
Chú thích: kí hiệu (×) biểu thị nội dung giáo dục chủ yếu, kí hiệu (+) biểu thị nội dung giáo dục lồng ghép.
b) Nội dung khái quát môn GDCD cấp THCS
 Nội dung
Lớp 6
Lớp 7
Lớp 8
Lớp 9
Giáo dục đạo đức
Yêu nước
Tự hào về truyền	Tự hào về truyền
thống gia đình,	thống quê hương
dòng họ
Tự hào về truyền thống quê hương
Tự hào về truyền	Sống có lí tưởng
thống dân tộc
Việt Nam
Sống có lí tưởng
Nhân ái
Yêu thương con người
Quan tâm, cảm thông, chia sẻ
Tôn trọng sự đa dạng của các dân tộc 
Khoan dung
Chăm chỉ
Siêng năng,
kiên trì

Học tập tự giác, tích cực
Lao động cần cù, sáng tạo
Tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng
Trung thực
Tôn trọng sự thật
Giữ chữ tín
Bảo vệ lẽ phải
Khách quan và công bằng
Trách nhiệm
Tự lập
Bảo tồn di sản
văn hoá
Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên
Bảo vệ hoà bình
Giáo dục kỹ năng sống
Kĩ năng nhận thức, quản lí bản thân
Tự nhận thức bản
thân
Ứng phó với
tâm lí căng thẳng
Xác định mục tiêu cá nhân
Quản lí thời gian hiệu quả
Kĩ năng tự bảo vệ
Ứng phó với tình 
huống nguy hiểm
Phòng, chống bạo lực học đường
Phòng, chống bạo lực gia đình
Thích ứng với thay đổi 
Giáo dục kinh tế
Hoạt động tiêu dùng
Tiết kiệm	
Quản lí tiền
Lập kế hoạch chi tiêu
Tiêu dùng thông minh
Giáo dục pháp luật
Quyền và nghĩa vụ của công dân 
Công dân nước
Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Phòng, chống tệ nạn xã hội
Phòng ngừa tai nạn vũ khí, cháy, nổ và các chất độc hại
Vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp 
lí
Quyền trẻ em
Quyền và nghĩa vụ của công dân trong gia đình
Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân
Quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ ... vì sao phải giữ chữ tín.
- Phân biệt được hành vi giữ chữ tín và không giữ chữ tín.
- Luôn giữ lời hứa với người thân, thầy cô, bạn bè và người có trách nhiệm.
- Phê phán những người không biết giữ chữ tín.
Bảo tồn di sản
văn hoá
- Nêu được khái niệm di sản văn hoá và một số loại di sản văn hoá của Việt Nam.
- Giải thích được ý nghĩa của di sản văn hoáđối với con người và xã hội.
- Nêu được quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân đối với việc bảo vệ di sản văn hoá.
- Nhận biết được trách nhiệm của học sinh trong việc bảo tồn di sản văn hoá.
- Liệt kê được các hành vi vi phạm pháp luật về bảo tồn di sản văn hoá và cách đấu tranh, ngăn chặn các hành vi đó.
- Thực hiện được một số việc cần làm phù hợp với lứa tuổi để góp phần bảo vệ di sản văn hoá. 
Ứng phó với
tâm lí căng thẳng
- Nêu được các tình huống thường gây căng thẳng.
- Nhận biết được biểu hiện của cơ thể khi bị căng thẳng.
- Nêu được nguyên nhân và ảnh hưởng của căng thẳng
- Nêu được cách ứng phó tích cực khi căng thẳng.
- Thực hành được một số cách ứng phó tích cực khi căng thẳng.
Phòng, chống bạo lực học đường
- Nêu được các biểu hiện của bạo lực học đường; nguyên nhân và tác hại của bạo lực học đường.
- Nêu được một số quy định cơ bản của pháp luật liên quan đến phòng, chống bạo lực học đường.
- Biết cách ứng phó trước, trong và sau khi bị bạo lực học đường.
- Tham gia các hoạt động tuyên truyền phòng, chống bạo lực học đường do nhà trường, địa phương tổ chức.
- Phê phán, đấu tranh với những hành vi bạo lực học đường; sống tự chủ, không để bị lôi kéo tham gia bạo lực học đường.
Quản lí tiền
- Nêu được ý nghĩa của việc quản lí tiền hiệu quả.
- Nhận biết được một số nguyên tắc quản lí tiền có hiệu quả.
- Bước đầu biết quản lí tiền và tạo nguồn thu nhập của cá nhân. 
Phòng, chống tệ nạn xã hội
- Nêu được khái niệm tệ nạn xã hội và các loại tệ nạn xã hội phổ biến.
- Giải thích đượcnguyên nhân, hậu quả của tệ nạn xã hội đối với bản thân, gia đình và xã hội.
- Nêu được một số quy định của pháp luật về phòng, chống tệ nạn xã hội.
- Thực hiện tốt các quy định của pháp luật về phòng, chống tệ nạn xã hội.
- Tham gia các hoạt động phòng, chống tệ nạn xã hội do nhà trường, địa phương tổ chức.
- Phê phán, đấu tranh với các tệ nạn xã hội và tuyên truyền, vận động mọi người tham gia các hoạt động phòng, chống tệ nạn xã hội.
Quyền và nghĩa vụ của công dân trong gia đình
- Nêu được khái niệm và vai trò của gia đình; quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của các thành viên trong gia đình.
- Nhận xét được việc thực hiện quyền và nghĩa vụ trong gia đình của bản thân và của người khác.
- Thực hiện được nghĩa vụ của bản thân đối với ông bà, cha mẹ và anh chị em trong gia đình bằng những việc làm cụ thể.
4.2.3. Nội dung cụ thể của và yêu cầu cần đạt môn GDCD lớp 8
Nội dung
Yêu cầu cần đạt
Tự hào về truyền	Sống có lí tưởng
thống dân tộc
Việt Nam
- Nêu được một số truyền thống của dân tộc Việt Nam.
- Nhận biết được giá trị của các truyền thống của dân tộc Việt Nam.
- Kể được một số biểu hiện của lòng tự hào về truyền thống của dân tộc Việt Nam.
- Đánh giá được hành vi, việc làm của bản thân và những người xung quanh trong việc thể hiện lòng tự hào về truyền thống của dân tộc Việt Nam.
- Thực hiện được những việc làm cụ thể để giữ gìn, phát huy truyền thống của dân tộc. 
Tôn trọng sự đa dạng của các dân tộc 
- Nêu được một số biểu hiện của sự đa dạng của các dân tộc và các nền văn hoá trên thế giới. 
- Hiểu được ý nghĩa của việc tôn trọng sự đa dạng của các dân tộc và các nền văn hoá trên thế giới.
- Thể hiện được bằng lời nói và việc làm thái độ tôn trọng sự đa dạng của các dân tộc và các nền văn hoá trên thế giới.
- Phê phán những hành vi kì thị, phân biệt chủng tộc và văn hoá.
Lao động cần cù, sáng tạo
- Nêu được khái niệm cần cù, sáng tạo trong lao động và một số biểu hiện của cần cù, sáng tạo trong lao động.
- Giải thích được ý nghĩa của cần cù, sáng tạo trong lao động.
- Thể hiện được sự cần cù, sáng tạo trong lao động của bản thân.
- Trân trọng những thành quả lao động; quý trọng và học hỏi những tấm gương cần cù, sáng tạo trong lao động; phê phán những biểu hiện chây lười, thụ động trong lao động.
Bảo vệ lẽ phải
- Giải thích được một cách đơn giản về sự cần thiết phải bảo vệ lẽ phải. 
- Thực hiện được việc bảo vệ lẽ phải bằng lời nói và hành động cụ thể, phù hợp với lứa tuổi. - Khích lệ, động viên bạn bè có thái độ, hành vi bảo vệ lẽ phải; phê phán những thái độ, hành vi không bảo vệ lẽ phải.
Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên
- Giải thích được sự cần thiết phải bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. 
- Nêu được một số quy định cơ bản của pháp luật về bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên; một số biện pháp cần thiết để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.
- Nêu được trách nhiệm của học sinh trong việc bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.
- Thực hiện được việc bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên bằng những việc làm phù hợp với lứa tuổi.
- Phê phán, đấu tranh với những hành vi gây ô nhiễm môi trường và phá hoại tài nguyên thiên nhiên.
Xác định mục tiêu cá nhân
- Nhận biết được thế nào là mục tiêu cá nhân; các loại mục tiêu cá nhân. 
- Hiểu vì sao phải xác định mục tiêu cá nhân.
- Nêu được cách xác định mục tiêu và lập kế hoạch thực hiện mục tiêu cá nhân. 
- Xây dựng được mục tiêu cá nhân của bản thân và kế hoạch hành động nhằm đạt mục tiêu đó.
Phòng, chống bạo lực gia đình
- Kể được các hình thức bạo lực gia đình phổ biến.
- Phân tích được tác hại của hành vi bạo lực gia đình đối với cá nhân, gia đình và xã hội. 
- Nêu được một số quy định của pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình.
- Biết cách phòng, chống bạo lực gia đình.
- Phê phán các hành vi bạo lực gia đình trong gia đình và cộng đồng.
Lập kế hoạch chi tiêu
- Nhận biết được sự cần thiết phải lập kế hoạch chi tiêu.
- Nêu được cách lập kế hoạch chi tiêu.
- Lập được kế hoạch chi tiêu và tạo thói quen chi tiêu hợp lí.
- Giúp đỡ bạn bè, người thân lập kế hoạch chi tiêu hợp lí.
Phòng ngừa tai nạn vũ khí, cháy, nổ và các chất độc hại
- Kể được tên một số tai nạn vũ khí, cháy, nổ và chất độc hại; nhận diện được một số nguy cơ dẫn đến tai nạn vũ khí, cháy, nổ và chất độc hại.
- Trình bày được hậu quả của tai nạn vũ khí, cháy, nổ và chất độc hại.
- Nêu được quy định cơ bản của pháp luật về phòng ngừa tai nạn vũ khí, cháy, nổ và các chất độc hại.
- Nhận biết được trách nhiệm của công dân trong việc phòng ngừa tai nạn vũ khí, cháy, nổ và các chất độc hại.
- Thực hiện được việc phòng ngừa tai nạn vũ khí, cháy, nổ và các chất độc hại.
- Nhắc nhở, tuyên truyền người thân, bạn bè chủ động phòng ngừa tai nạn vũ khí, cháy, nổ và các chất độc hại.
Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân
- Phân tích được tầm quan trọng của lao động đối với đời sống con người. 
- Nêu được một số quy định của pháp luật về quyền, nghĩa vụ lao động của công dân và lao động chưa thành niên.
- Nêu được một số quyền và nghĩa vụ cơ bản của các bên tham gia hợp đồng lao động; lập được hợp đồng lao động có nội dung đơn giản giữa người sử dụng lao động và người
4.2.1. Nội dung cụ thể và yêu cầu cần đạt của môn GDCD lớp 9
Nội dung
Yêu cầu cần đạt
Sống có lí tưởng
- Nêu được khái niệm sống có lí tưởng.
- Giải thích được ý nghĩa của việc sống có lí tưởng.
- Nhận biết được lí tưởng sống của thanh niên Việt Nam.
- Xác định được lí tưởng sống của bản thân và nỗ lực học tập, rèn luyện theo lí tưởng.
Khoan dung
- Nêu được khái niệm khoan dung và biểu hiện của khoan dung.
- Nhận biết được giá trị của khoan dung.
- Thực hiện được những việc làm thể hiện sự khoan dung trong những tình huống cụ thể, phù hợp với lứa tuổi.
- Phê phán các biểu hiện thiếu khoan dung.
Tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng
- Hiểu được thế nào là hoạt động cộng đồng; nêu được một số hoạt động cộng đồng. 
- Giải thích được sự cần thiết phải tham gia các hoạt động cộng đồng.
- Nhận biết được trách nhiệm của học sinh trong việc tham gia vào các hoạt động cộng đồng.
- Tham gia tích cực, tự giác các hoạt động chung của cộng đồng phù hợp với lứa tuổi do lớp, trường, địa phương tổ chức.
- Phê phán biểu hiện thờ ơ, thiếu trách nhiệm với các hoạt động cộng đồng.
Khách quan và công bằng
- Nhận biết được những biểu hiện khách quan, công bằng.
- Hiểu được ý nghĩa của khách quan, công bằng; tác hại của sự thiếu khách quan, công bằng.
- Thể hiện được thái độ khách quan, công bằng trong cuộc sống hằng ngày.
- Phê phán những biểu hiện không khách quan, công bằng.
Bảo vệ hoà bình
- Nêu được thế nào là hoà bình và bảo vệ hoà bình; các biểu hiện của hoà bình.
- Giải thích được vì sao cần phải bảo vệ hoà bình.
- Nhận ra được những biện pháp để thúc đẩy và bảo vệ hoà bình.
- Biết lựa chọn và tham gia những hoạt động phù hợp để bảo vệ hoà bình.
- Phê phán xung đột sắc tộc và chiến tranh phi nghĩa.
Quản lí thời gian hiệu quả
- Hiểu được thế nào là quản lí thời gian hiệu quả.
- Nhận biết được sự cần thiết phải quản lí thời gian hiệu quả.
- Nêu được cách quản lí thời gian hiệu quả.
- Thực hiện được kĩ năng quản lí thời gian hiệu quả.
Thích ứng với thay đổi 
- Nêu được một số thay đổi có khả năng xảy ra trong cuộc sống của bản thân và gia đình.
- Nhận biết được ý nghĩa của việc thích ứng trước những thay đổi trong cuộc sống.
- Nêu được các biện pháp để thích ứng với thay đổi trong cuộc sống.
- Thích ứng được với một số thay đổi (nếu có) trong cuộc sống của bản thân. 
Tiêu dùng thông minh
- Nhận biết được thế nào là tiêu dùng thông minh;lợi ích của tiêu dùng thông minh.
- Đánh giá được các hành vi tiêu dùng thông minh và kém thông minh.
- Nêu được các cách tiêu dùng thông minh (nắm bắt thông tin về sản phẩm, sử dụng sản phẩm an toàn, nhận biết những hình thức quảng cáo khác nhau, xác định phương thức thanh toán,...).
- Thực hiện được hành vi tiêu dùng thông minh trong một số tình huống cụ thể.
- Khích lệ, giúp đỡ người thân, bạn bè trở thành người tiêu dùngthông minh.
Vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp 
lí
- Nêu được khái niệm vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lí; các loại vi phạm pháp
luật và trách nhiệm pháp lí.
- Nêu được ý nghĩa của trách nhiệm pháp lí.
- Phân tích, đánh giá được các hành vi vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lí trong một số tình huống cụ thể.
- Nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật; tích cực ngăn ngừa và đấu tranh với các hành vi vi phạm pháp luật.
Quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế 
- Nêu được quy định cơ bản của pháp luật về quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế. 
- Phân tích, đánh giá được hậu quả của hành vi vi phạm pháp luật về quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế.
- Nhận biết được trách nhiệm công dân trong việc thực hiện quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế.
- Vận động gia đình, người thân thực hiện tốt quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế.
5. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC, GIÁO DỤC MÔN GDCD THCS
5.1. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC, GIÁO DỤC
Môn GDCD THCS hình thành, phát triển ở học sinh các phẩm chất và năng lực của người công dân thông qua các bài học về đạo đức, lối sống, pháp luật, kinh tế. Đó là quá trình chuyển các giá trị văn hoá, đạo đức, các kiến thức pháp luật, kinh tế thành ý thức và hành vi của người công dân. Do vậy, giáo viên phải có phương pháp dạy học, giáo dục phù hợp, cụ thể là: 
1. Chú trọng tổ chức, hướng dẫn các hoạt động để học sinh khám phá, phân tích, khai thác thông tin, xử lí tình huống thực tiễn, trường hợp điển hình. Tăng cường sử dụng các thông tin, tình huống, trường hợp của thực tế cuộc sống xung quanh, gần gũi với đời sống học sinh trong việc phân tích, đối chiếu, minh hoạ để các bài học vừa có sức hấp dẫn, vừa nhẹ nhàng, hiệu quả. Coi trọng tổ chức các hoạt động trải nghiệm để học sinh tự phát hiện và chiếm lĩnh kiến thức mới, phát triển kĩ năng và thái độ tích cực, trên cơ sở đó hình thành, phát triển phẩm chất và năng lực của người công dân tương lai.
2. Kết hợp sử dụng các phương pháp dạy học truyền thống với các phương pháp dạy học hiện đại theo hướng tích cực hoá hoạt động của người học; tăng cường sử dụng các phương pháp dạy học đặc thù của môn học, như giải quyết vấn đề, phân tích trường hợp điển hình kết hợp nêu những tấm gương công dân tiêu biểu; xử lí tình huống có tính thời sự về đạo đức, pháp luật và kinh tế trong cuộc sống hằng ngày; thảo luận nhóm; đóng vai; dự án... 
3. Kết hợp các hình thức dạy học theo hướng linh hoạt, phù hợp, hiệu quả: dạy học theo lớp, theo nhóm và cá nhân; dạy học ở trong lớp và ở ngoài lớp, ngoài khuôn viên nhà trường; tăng cường thực hành, rèn luyện kĩ năng trong các tình huống cụ thể của đời sống; tích cực sử dụng các phương tiện dạy học hiện đại nhằm đa dạng, cập nhật thông tin, tạo hứng thú cho học sinh. 
4. Phối hợp giáo dục trong nhà trường với giáo dục ở gia đình và xã hội. 
5.2. VỀ THIẾT BỊ DẠY HỌC 
Trong dạy học, giáo dục môn GDCD cần chú trọng sử dụng các tư liệu, phương tiện, đồ dùng dạy học phù hợp với đặc trưng của môn học và điều kiện thực tế, như tranh, ảnh, băng, đĩa, sách và tài liệu tham khảo có nội dung giáo dục về đạo đức, kĩ năng sống, kinh tế và pháp luật; máy chiếu; tivi...
6. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ DẠY HỌC, GIÁO DỤC MÔN GDCD THCS 
* Đánh giá kết quả giáo dục là đánh giá mức độ đạt được của học sinh về phẩm chất và năng lực so với các yêu cầu cần đạt của mỗi lớp học, cấp học nhằm xác định vị trí và ghi nhận sự tiến bộ của mỗi học sinh tại thời điểm nhất định trong quá trình phát triển của bản thân. Đồng thời, đánh giá kết quả giáo dục cung cấp thông tin để giáo viên điều chỉnh việc dạy học và cơ quan quản lí giáo dục thực hiện phát triển chương trình. 
* Đánh giá kết quả dạy học, giáo dục môn GDCD THCS phải bảo đảm các yêu cầu sau: 
1. Kết hợp đánh giá thông qua các nhiệm vụ học tập (bài kiểm tra dưới dạng trắc nghiệm khách quan, vấn đáp hoặc tự luận, bài tập thực hành, bài tiểu luận, bài thuyết trình, bài tập nghiên cứu, dự án nghiên cứu...) với đánh giá thông qua quan sát biểu hiện về thái độ, hành vi của học sinh trong quá trình tham gia các hoạt động học tập được tổ chức trên lớp học, hoạt động nhóm, tập thể hay cộng đồng và trong sinh hoạt, giao tiếp hằng ngày. Chú trọng sử dụng các bài tập xử lí tình huống được xây dựng trên cơ sở gắn kiến thức của bài học với thực tiễn đời sống, đặc biệt là những tình huống, sự việc, vấn đề, hiện tượng của thực tế cuộc sống xung quanh, gần gũi với học sinh. Tăng cường các câu hỏi mở gắn với thực tiễn trong các bài tập kiểm tra, đánh giá để học sinh được thể hiện phẩm chất và năng lực của mình. 
Việc đánh giá thông qua quan sát biểu hiện về thái độ, hành vi ứng xử của học sinh trong quá trình tham gia vào các hoạt động học tập, sinh hoạt ở trường, ở nhà và ở cộng đồng cần dựa trên phiếu nhận xét của giáo viên, học sinh, gia đình hoặc các tổ chức xã hội. 
2. Kết hợp đánh giá của giáo viên với tự đánh giá của học sinh và đánh giá đồng đẳng của học sinh, đánh giá của phụ huynh học sinh và đánh giá của cộng đồng. Trong đó, đánh giá của giáo viên là quan trọng nhất. Coi trọng đánh giá sự tiến bộ của học sinh. 
3. Kết quả đánh giá sau mỗi học kì và cả năm học đối với mỗi học sinh là kết quả tổng hợp đánh giá quá trình và đánh giá tổng kết theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo.