Bài giảng Quản trị học - Chương 8: Sự phát triển của tư tưởng quản trị - Nguyễn Đại Lương

SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TƯ TƯỞNG QUẢN TRỊ 
CHƯƠNG 8 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TƯ TƯỞNG QUẢN TRỊ 
1. Bối cảnh lịch sử 
2. Các trường phái quản trị 
2.1 Trường phái quản trị cổ điển 
2.2 Trường phái tâm lý xã hội 
2.3 Trường phái định lượng 
2.4 Trường phái hội nhập 
2.5 Trường phái quản trị hiện đại 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
1. Bối cảnh lịch sử 
Tư tưởng quản trị sơ khai gắn liền với tôn giáo và triết học. 
- Tk 18: cách mạng công nghiệp là tiền đề xuất hiện lý thuyết quản trị. 
- Đầu tk 20: Federick W Taylor đặt nền móng cho quản trị hiện đại. 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
2. Các trường phái quản trị 
Các trường phái quản trị 
Trường phái quản trị cổ điển 
Tường phái tâm lý xã hội trong quản trị 
Trường phái định lượng trong quản trị 
Trường phái hội nhập trong quản trị 
Trường phái quản trị hiện đại 
Trường phái quản trị khoa học 
Trường phái quản trị hành chánh 
Trường phái “Quá trình Quản trị” 
Trường phái ngẫu nhiên 
Trường phái “Quản trị hệ thống” 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
2.1 Trường phái quản trị cổ điển 
2.1.1 Trường phái quản trị khoa học 
Nội dung: 
Tiến hành dựa theo những nguyên tắc khoa học thay cho quản trị theo sự thuận tiện. 
Quan tâm đến năng suất lao động thông qua việc quản lý và hợp lý hóa công việc. 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
2.1.1 Trường phái quản trị khoa học 
Các nhà tiên phong: 
Charles Babbage (1792 - 1871): chuyên môn hóa lao động 
Federic W Taylor (1856 – 1915): 4 nguyên tắc quản trị khoa học 
Frank (1868 – 1924) và Lillian (1878 – 1972): phát triển hệ thống thao tác, loại bỏ động tác dư thừa 
Henry Grant: phát triển sơ đồ Grant 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
Các nguyên tắc Taylor 
Nguyên tắc Taylor: 
1. Xây dựng định mức và phương pháp công việc 
2. Chọn công nhân một cách khoa học, huấn luyện phát triển kỹ năng 
3. Khen thưởng 
4. Phân nhiệm giữa quản trị và sản xuất 
Công tác quản trị tương ứng: 	 
1. Nghiên cứu thời gian và thao tác một cách hợp lý 
2. Dùng mô tả để chọn lựa công nhân, thiết lập hệ thống tiêu chuẩn và huấn luyện chính thức 
3. Trả lương theo năng suất, thưởng theo sản lượng 
4. Thăng tiến trong công việc 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
SƠ ĐỒ GRANT 
CÔNG VIỆC 
THỜI GIAN 
T1 
T2 
T3 
A 
B 
C 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
Đánh giá trường phái quản trị khoa học 
Ưu điểm: 
Phát triển kỹ năng phân công chuyên môn hóa. 
Nêu lên tầm quan trọng của việc tuyển chọn và huấn luyện nhân viên, dùng đãi ngộ để tăng năng suất. 
Nhấn mạnh việc giảm giá thành để tăng hiệu quả. 
Coi quản trị như là một đối tượng nghiên cứu khoa học. 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
Đánh giá trường phái quản trị khoa học 
Khuyết điểm: 
Chỉ áp dụng tốt trong môi trường ổn định. 
Quá đề cao bản chất kinh tế và duy lý của con người, vấn đề nhân bản ít được quan tâm. 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
2.1 Trường phái quản trị cổ điển 
2.1.2 Trường phái quản trị hành chánh 
Trường phái quản trị tổng quát phát triển những nguyên tắc quản trị chung cho cả một tổ chức, còn gọi là tư tưởng quản trị tổ chức cổ điển. 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
2.1.2 Trường phái quản trị hành chánh 
Các nhà tiên phong của trường phái: 
Henry Fayol (1814 – 1925): 14 nguyên tắc quản trị. 
Max Weber (1864 - 1920): phát triển tổ chức quan liêu bàn giấy. 
Chester Barnard (1886 – 1961): 3 yếu tố của một tổ chức và 4 điều kiện của sự chấp nhận quyền hành. 
Herbert Simon: nhà quản trị là con người hành chánh chứ không phải con người kinh tế, quyết định của họ là tương đối. 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
14 nguyên tắc của Henry Fayol 
1.Phân chia công việc 
2.Thẩm quyền và trách nhiệm 
3.Kỷ luật 
4.Thống nhất chỉ huy 
5.Thống nhất điều khiển 
6.Lợi ích cá nhân phụ thuộc lợi ích chung 
7.Thù lao xứng đáng 
8.Tập trung và phân tán 
9.Hệ thống quyền hành 
10.Trật tự 
11.Công bằng 
12.Ổn định nhiệm vụ 
13.Sáng kiến 
14.Tinh thần đoàn kết 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
Đánh giá trường phái quản trị hành chánh 
Chủ trương rằng năng suất lao động sẽ cao trong một tổ chức được sắp đặt hợp lý. 
Giới hạn: các tư tưởng được thiết lập trong một tổ chức ổn định 
Ít chú ý đến con người và xã hội nên dễ dẫn đến việc xa rời thực tế. 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
2.2 Trường phái tâm lý xã hội trong quản trị 
TP TLXH trong QT (Lý thuyết tác phong): nhấn mạnh đến vai trò của yếu tố tâm lý, tình cảm, quan hệ xã hội. 
Hiệu quả của quản trị do năng suất lao động quyết định, không chỉ do yếu tố vật chất quyết định mà còn do sự thỏa mãn nhu cầu tâm lý xã hội của con người. 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
Các nhà tiên phong: 
Elton Mayo: “yếu tố xã hội” là nguyên nhân tăng năng suất lao động. 
Abraham Maslow: “Bậc thang nhu cầu” 
Doulas Mc Gregor: Lý thuyết X, Y 
2.2 Trường phái tâm lý xã hội trong quản trị 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
Bậc thang nhu cầu của Maslow 
Bậc thấp 
Bậc cao 
Tự thể hiện 
Được tôn trọng 
Nhu cầu xã hội 
Nhu cầu an toàn 
Nhu cầu sinh lý 
Maslow 
1) Nhu cầu cơ bản hay nhu cầu sinh học: là những nhu cầu đảm bảo cho con người tồn tại như: ăn, uống, mặc, tồn tại và phát triển nòi giống và các nhu cầu của cơ thể khác. 
(2) Nhu cầu về an ninh và an toàn: là các nhu cầu như ăn ở, sinh sống an toàn, không bị đe đọa, an ninh, chuẩn mực, luật lệ... 
(3) Nhu cầu xã hội hay nhu cầu liên kết và chấp nhận: là các nhu cầu về tình yêu được chấp nhận, bạn bè, xã hội... 
(4) Nhu cầu được tôn trọng: là các nhu cầu về tự trọng, tôn trọng người khác, được người khác tôn trọng, địa vị ... 
(5) Nhu cầu tự thể hiện hay tự thân vận động: là các nhu cầu như chân, thiện, mỹ, tự chủ, sáng tạo, hài hước.. 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
2.2 Trường phái tâm lý xã hội trong quản trị 
Nhận xét về trường phái tác phong trong quản trị 
Ưu điểm: 
Nhấn mạnh nhu cầu xã hội, được quý trọng và tự thể hiện mình của người công nhân. 
Hiểu rõ hơn về sự động viên con người, về ảnh hưởng của tập thể đối với tác phong cũng như các vấn đề tâm lý quản trị. 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
Nhận xét về trường phái tác phong trong quản trị 
Khuyết điểm: 
Khái niệm “con người xã hội” chỉ có thể bổ sung cho khái niệm “con người kinh tế” chứ không thể thay thế. 
Không phải lúc nào những “con người thỏa mãn” đều là những lao động có năng suất cao. 
Xem xét con người là hệ thống khép kín. 
2.2 Trường phái tâm lý xã hội trong quản trị 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
2.3 Trường phái định lượng trong quản trị 
Tất cả các vấn đề đều có thể giải quyết được bằng các mô hình toán, có các đặc tính: 
Chủ yếu tập trung vào quyết định 
Dựa trên lý thuyết quyết định kinh tế 
Dùng quy mô toán học để giải quyết vấn đề 
Coi máy tính là công cụ cơ bản trong việc giải quyết các mô hình và bài toán quản trị 
Tiếp cận trên 3 hướng cơ bản là: 
Quản trị khoa học 
Quản trị tác nghiệp 
Quản trị hệ thống thông tin 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
2.3 Trường phái định lượng trong quản trị 
Nhận xét về trường phái định lượng trong quản trị 
Ưu điểm: 
Thâm nhập hầu hết các tổ chức, các quá trình quản trị hiện đại với những kỹ thuật hiện đại. 
Đóng góp lớn trong công việc hoạch định và kiểm tra hoạt động. 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
Nhận xét về trường phái định lượng trong quản trị 
Khuyết điểm: 
Chưa giải quyết thỏa đáng khía cạnh nhân bản và tác phong con người. 
Các khái niệm và kỹ thuật của lý thuyết này tương đối khó hiểu đối với các nhà quản trị. 
2.3 Trường phái định lượng trong quản trị 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
2.4 Trường phái hội nhập trong quản trị 
2.4.1 Trường phái Quá trình quản trị 
Quản trị là một quá trình liên tục của các chức năng quản trị: hoạch định, tổ chức, điều khiển, kiểm soát. 
Bản chất của quản trị là việc thực hiện đầy đủ các chức năng quản trị. 
HOẠCH ĐỊNH 
TỔ CHỨC 
ĐIỀU KHIỂN 
KIỂM SOÁT 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
2.4 Trường phái hội nhập trong quản trị 
2.4.2 Trường phái ngẫu nhiên 
Kỹ thuật quản trị thích hợp cho một hoàn cảnh nhất định tùy thuộc vào bản chất và hoàn cảnh đó. 
Những nguyên tắc quản trị được xây dựng trên luận đề: “ Nếu có X thì tất có Y nhưng phụ thuộc vào điều kiện Z”. 
X 
Y 
Z 
Nếu có 
Tất có 
Phụ thuộc 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
2.4 Trường phái hội nhập trong quản trị 
2.4.3 Trường phái quản trị hệ thống 
Hệ thống là một cơ cấu định hướng theo mục tiêu, gồm các thành phần liên kết với nhau sao cho toàn bộ hệ thống lớn hơn tổng số các thành phần 
Hệ thống gồm 4 thành phần cơ bản: nhập lượng, quá trình biến đổi, xuất lượng và phản hồi. 
Một hệ thống lớn gồm những hệ thống con, giữa chúng có mối quan hệ tác động hữu cơ với nhau, có ảnh hưởng đến toàn hệ thống và ngược lại. 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
2.4.3 Trường phái quản trị hệ thống 
Doanh nghiệp là một hệ thống hoạt động theo nguyên lý này. 
2.4 Trường phái hội nhập trong quản trị 
BIẾN ĐỔI 
ĐẦU VÀO 
ĐẦU RA 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
2.4 Trường phái hội nhập trong quản trị 
Nhận xét về trường phái hội nhập 
Các nhà quản trị cần hiểu: 
Không có một khuôn mẫu áp dụng cho tất cả các trường hợp 
Cần lưu ý đến tính độc đáo của môi trường 
Sự liên hệ giữa môi trường và đơn vị 
Chính trường phái này đã có công hội nhập các tư tưởng quản trị trước nó vào một tư tưởng chung mang tính toàn vẹn và tổng quát. 
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
2.5 Trường phái quản trị hiện đại 
2.5.1 Lý thuyết Z 
Ra đời năm 1978 
Giáo sư người Mỹ gốc Nhật William Ouchi xây dựng 
Cơ sở xây dựng: áp dụng cách quản lý của Nhật Bản trong các công ty Mỹ 
Nội dung: chú trọng đến quan hệ xã hội và yếu tố con người trong tổ chức 
Đặc điểm: công việc dài hạn, trách nhiệm cá nhân, quan tâm đến tập thể và gia đình nhân viên  
Chương 8 : Sự phát triển của tư tưởng quản trị 
2.5 Trường phái quản trị hiện đại 
2.5.2 Tiếp cận theo 7 yếu tố (7’S) 
Trong quản trị cần phải phối hợp hài hòa 7 yếu tố quản trị có ảnh hưởng lên nhau, khi một yếu tố thay đổi kéo theo các yếu tố khác cũng bị ảnh hưởng. 
7 yếu tố: 
Chiến lược	Nhân viên 
Cơ cấu 	Phong cách 
Hệ thống	Kỹ năng 
Mục tiêu phối hợp 
8.6.1 Lý thuyết Z 
DN Nhật Bản 
DN Âu Mỹ 
Làm việc suốt đời 
Đánh giá và đề bạt chậm 
Không chuyên môn hóa ngành nghề 
Cơ chế kiểm tra mặc nhiên 
Quyết định và trách nhiệm tập thể 
Quan hệ rộng rãi. 
Làm việc trong từng thời hạn. 
Đánh giá và đề bạt nhanh. 
Chuyên môn hóa ngành nghề. 
Cơ chế kiểm tra hiển nhiên. 
Quyết định và trách nhiệm cá nhân. 
Quan hệ cục bộ.