Hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam
TÓM TẮT
Thời gian qua, hoạt động kiểm tra kiểm, soát nội bộ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát
triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) đã có những thành tựu nhất định làm gia tăng hiệu lực,
hiệu quả của hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt
được thì hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Agribank vẫn còn có những hạn chế, yếu kém
cần phải được hoàn thiện để làm gia tăng hơn nữa hiệu lực, hiệu quả của công tác kiểm tra, kiểm
soát nội bộ, từ đó sẽ giảm thiểu được rủi ro trong hoạt động kinh doanh, cũng như gia tăng vị thế,
uy tín của Agribank ở trong và ngoài nước. Mục tiêu của nghiên cứu này là đánh giá khái quát
thực trạng hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Agribank trong thời gian qua, đồng thời đề
xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Agribank trong
thời gian tới.
10 trang
4900
Bạn đang xem tài liệu "Hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
Tóm tắt nội dung tài liệu: Hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam
61 Hoạt động kiểm tra . . . HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM Vũ Văn Thực* TÓM TẮT Thời gian qua, hoạt động kiểm tra kiểm, soát nội bộ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) đã có những thành tựu nhất định làm gia tăng hiệu lực, hiệu quả của hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được thì hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Agribank vẫn còn có những hạn chế, yếu kém cần phải được hoàn thiện để làm gia tăng hơn nữa hiệu lực, hiệu quả của công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ, từ đó sẽ giảm thiểu được rủi ro trong hoạt động kinh doanh, cũng như gia tăng vị thế, uy tín của Agribank ở trong và ngoài nước. Mục tiêu của nghiên cứu này là đánh giá khái quát thực trạng hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Agribank trong thời gian qua, đồng thời đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Agribank trong thời gian tới. Từ khóa: kiểm tra, kiểm soát nội bộ, Agribank INTERNAL CONTROL AT VIETNAM BANK FOR AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT ABSTRACT Recently, internal control at VietNam bank for Agriculture and rural development (Agribank) has made certain achievements which help to increase the effectiveness and efficiency of internal audit operations. However, exclude these achieved performances there are limitations and weaknesses existing within the internal controls at Agribank that must be improved to increase the potency of internal control. Those enhancement, on one hand will minimize the operation risk endanger bank’s performance, on the other hand it will boost Agribank‘s position and prestige. The objective of this study is to assess internal control operations at Agribank in recent years, and to propose certain solutions in oder to improve internal controls at Agribank in the future. Keywords: inspection, internal control, Agribank * TS. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn thành phố Hồ Chí Minh, Chi nhánh Tân Bình 62 Taïp chí Kinh teá - Kyõ thuaät 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Khách quan mà nói, thời gian qua, công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Agribank đã từng bước được đổi mới và đi vào hoạt động nề nếp, ổn định, từ đó đã có tác động tích cực đến hoạt động kinh doanh, giúp cho nhà quản trị của Agribank có hướng điều chỉnh kịp thời các mặt hoạt động, từng bước nâng cao được hiệu quả kinh doanh, cũng như giảm thiểu được rủi ro trong hoạt động. Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Agribank cũng đang bộc lộ một số hạn chế, yếu kém như đôi khi còn xem nhẹ công tác tự kiểm tra, kiểm soát, dẫn đến việc chưa tuân thủ đúng quy định của pháp luật, cơ chế chính sách của Nhà nước và Ngân hàng Nhà nước; chưa chấp hành tốt quy chế, quy trình nghiệp vụ; công tác kiểm tra, kiểm soát của cán bộ cấp trên, đặc biệt là cấp trên trực tiếp đối với công việc của cấp dưới chưa đầy đủ thường xuyên; trách nhiệm tự kiểm soát của cán bộ đối với công việc chưa cao, việc kiểm tra, kiểm soát công việc lẫn nhau của cán bộ chưa được chú trọngdẫn đến xảy ra không ít các vi phạm trong hoạt động làm ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình tài chính, uy tín và vị thế của Agribank. Do đó, tìm ra giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ là vấn đề có tính cấp thiết đối với Agribank trong giai đoạn hiện nay. 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT Kiểm tra, kiểm soát nội bộ thực chất là các hoạt động, biện pháp, kế hoạch, quan điểm, nội quy chính sách và nỗ lực của mọi thành viên trong tổ chức nhằm đảm bảo cho tổ chức đó hoạt động hiệu quả và đạt được mục tiêu đặt ra một cách hợp lý. Nói cách khác, đây là tập hợp tất cả những việc mà một doanh nghiệp cần làm để có được những điều muốn có và tránh những điều muốn tránh. Hệ thống này không đo đếm kết quả dựa trên các con số tăng trưởng, mà chỉ giám sát nhân viên, chính sách, hệ thống, phòng ban của công ty đang vận hành ra sao và nếu vẫn giữ nguyên cách làm đó, thì có khả năng hoàn thành kế hoạch không. Ngoài ra, thiết lập được một hệ thống kiểm tra, soát nội bộ hữu hiệu sẽ hạn chế đến mức thấp nhất việc thất thoát tài sản của doanh nghiệp [8]. Kiểm tra, kiểm soát nội bộ là một qui trình chịu ảnh hưởng bởi hội đồng quản trị và các nhà điều hành, được thiết kế để cung cấp mọi sự đảm bảo hợp lý trong việc thực hiện các mục tiêu mà hội đồng quản trị mong muốn là: - Hiệu lực và hiệu quả của các hoạt động. - Tính chất đáng tin cậy của báo cáo tài chính. - Sự tuân thủ các luật lệ và qui định hiện hành [1]. Kiểm tra, kiểm soát nội bộ là việc rà soát, đánh giá độc lập, khách quan đối với hệ thống kiểm soát nội bộ; đánh giá độc lập về tính thích hợp và tuân thủ qui định, chính sách nội bộ, thủ tục, qui trình đã được thiết lập trong Agribank; đưa ra kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả của các hệ thống, qui trình, qui định, góp phần đảm bảo Agribank hoạt động an toàn, hiệu quả, đúng pháp luật [4]. 3. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI AGRIBANK TRONG THỜI GIAN QUA Cơ cấu tổ chức của bộ phận kiểm tra, kiểm soát nội bộ: bộ phận kiểm tra, kiểm soát nội bộ được thành lập từ hội sở Agribank đến các chi nhánh; tại Hội sở của Agribank là 63 Hoạt động kiểm tra . . . ban kiểm tra, kiểm soát nội bộ và dưới các chi nhánh loại 1, loại 2 là phòng kiểm tra, kiểm soát nội bộ; người đứng đầu ban kiểm tra kiểm soát nội bộ là Trưởng ban kiểm tra, kiểm soát nội bộ do Chủ tịch Hội đồng thành viên Agribank bổ nhiệm và quản lý; tại chi nhánh là Trưởng phòng kiểm tra kiểm soát nội bộ do Tổng giám đốc bổ nhiệm và quản lý. Thời gian qua, dưới sự chỉ đạo sâu sát của Hội đồng thành viên, Tổng giám đốc, công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Agribank đã có nhiều đổi mới, qua đó đã phát hiện, ngăn ngừa nhiều sai sót phát sinh, từ đó góp phần giảm thiểu, cũng như ngăn ngừa được không ít rủi ro trong hoạt động kinh doanh của Agribank. Giai đoạn 2011-2013, Agribank đã tổ chức nhiều cuộc kiểm tra, kiểm soát, qua công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ cho thấy, các đơn vị trong toàn hệ thống Agribank đã tuân thủ nghiêm túc các qui định của pháp luật, của ngành, cũng như của Agribank; song bên cạnh đó, trong quá trình hoạt động vẫn còn để xảy ra một số sai sót phát sinh. Dưới đây là một số sai sót chủ yếu của một số nghiệp vụ chính tại Agribank, cụ thể [5], [6].: Thứ nhất, về tín dụng: qua kiểm tra, kiểm soát cho thấy, đa số các khoản cho vay tại Agribank đã chấp hành tốt qui chế của ngành, pháp luật của nhà nước. Tuy nhiên, qua kiểm tra, kiểm soát cũng đã phát hiện một số sai sót phát sinh như: còn một số món vay tại một số chi nhánh chưa tuân thủ các điều kiện cho vay theo qui định của Agribank: hồ sơ pháp lý như điều lệ doanh nghiệp, quyết định bổ nhiệm giám đốc, kế toán trưởng, biên bản góp vốn, biên bản họp hội đồng quản trị (hội đồng thành viên) về việc vay vốn ngân hàng còn thiếu; thiếu báo cáo tài chính hoặc báo cáo tài chính chưa chính xác; giải ngân vượt quyền không tuân thủ các qui định của hội sở; cho vay ngành nghề không đăng ký kinh doanh; xác định vốn tự có tham gia vào dự án, phương án chưa chính xác; thiếu hóa đơn chứng từ chứng minh mục đích sử dụng vốn vay; giải ngân bằng tiền mặt chưa tuân thủ theo thông tư 09 của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; hóa đơn chứng từ không đóng dấu đã cho vay, thiếu thông tin CIC; thiếu xếp loại khách hàng; gia hạn hạn mức tín dụng chưa đúng qui định, phân kỳ hạn nợ không khớp đúng giữa giấy tờ giấy và IPCAS, biên bản kiểm tra sau khi cho vay còn mang tính chung chung; chưa mua bảo hiểm hoặc bảo hiểm hết hạn chưa mua lại, thiếu báo cáo thẩm định giá tài sản đảm bảo, thiếu đơn yêu cầu đăng ký giao dịch đảm bảo Thứ hai, về nghiệp vụ bảo lãnh: tương tự như nghiệp vụ tín dụng, hồ sơ nghiệp vụ bảo lãnh của một số món tại một số chi nhánh còn thiếu hồ sơ pháp lý như điều lệ doanh nghiệp, quyết định bổ nhiệm giám đốc, kế toán trưởng, biên bản góp vốn, thiếu giấy đề nghị bảo lãnh, biên bản kiểm tra sau khi bảo lãnh; thẩm định bảo lãnh không qua bộ phận thẩm định độc lập, sử dụng mẫu thư bảo lãnh không đúng qui định, áp dụng mức phí bảo lãnh không đúng qui định Thứ ba, về nghiệp vụ tài chính, kế toán ngân quĩ: nhìn chung, các đơn vị trong toàn hệ thống Agribank đã chấp hành tốt về chế độ hạch toán kế toán và báo cáo thống kê, tuân thủ nghiêm túc các qui định của pháp luật và của ngành, song bên cạnh đó vẫn còn để xảy ra một số sai sót như: một số thông tin trên chứng từ chưa thực sự đầy đủ; đóng hoặc lưu trữ chứng từ của một số chi nhánh còn chưa đúng với qui định; sắp xếp giao dịch viên chưa thực sự hợp lý để mang lại hiệu quả kinh 64 Taïp chí Kinh teá - Kyõ thuaät doanh một cách tốt nhất; giao nhận chứng từ còn chậm, còn thiếu chữ ký của giao nhận chứng từ; không có bảng kê chi tiết về các khoản thu nhập bất thường, còn xảy ra tính toán thuế khấu trừ đầu vào sai; một số chi nhánh còn hạch toán sai tài khoản; chi công tác phí thiếu bảng quyết toán công việc Thứ tư, về công tác phòng ngừa xử lý rủi ro: còn có chi nhánh để xảy ra tình trạng một khách hàng có 2 mã khách hàng, thông tin chứng minh nhân dân thiếu hoặc chưa chính xác; số hợp đồng, đăng ký kinh doanh chưa khớp giữa hồ sơ giấy và hồ sơ trên mạng vi tính; hồ sơ xử lý rủi ro không có xác nhận số dư xử lý rủi ro, cơ cấu lại thời gian trả nợ không có hồ sơ giấy; chưa có biên bản đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng Thứ năm, về các mặt hoạt động khác: một số đơn vị tính, trích khấu hao chưa đúng qui định, thiếu phiếu và thông báo nhập tài sản cố định; một số chi nhánh ghi chép nhật ký ra vào kho chưa đầy đủ; chưa ghi tên đầy đủ cán bộ vận chuyền tiền mặt và các giấy tờ có giá trên lệnh điều chuyển; thiếu chữ ký của thành viên ban quản lý kho Qua quá trình kiểm tra, kiểm soát nội bộ đã phát hiện ra nhiều sai sót phát sinh, tuy nhiên công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ vẫn chưa thực sự phát huy hết hiệu lực, hiệu quả của nó, điều đó được thể hiện rất rõ là khi các cơ quan ngoại ngành vào thanh tra, kiểm toán hoạt động tại Agribank thì vẫn phát hiện ra sai sót, trong đó có những sai sót lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín, con người và tài sản của Agribank. Theo báo cáo kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước đã công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng trong năm 2014, đa số các mặt hoạt động của Agribank đã tuân thủ các qui định của pháp luật, của ngành góp phần vào đảm bảo an ninh tiền tệ của quốc gia, cũng như góp phần vào công cuộc phát triển kinh tế của đất nước, đảm bảo trật tự an toàn xã hội. Tuy nhiên, Kiểm toán Nhà nước cũng đã chỉ ra một số tồn tại của Agribank, dưới đây là một số tồn tại nổi lên mà Kiểm toán Nhà nước đã chỉ ra đối với Agribank, cụ thể: - Về hoạt động cho vay: Agribank còn để xảy ra một số sai phạm, tiềm ẩn rủi ro, có khả năng khó thu hồi vốn vay đối với một số khách hàng tại một số chi nhánh được kiểm toán như Agribank Chi nhánh TP Hồ Chí Minh là dự nợ của Công ty TNHH Bất động sản Diệp Bạch Dương, tính đến 31/12/2012 là 3.700 tỷ đồng (trong đó tiền gốc là 2.967,7 tỷ đồng, tiền lãi là 732,3 tỷ đồng); Agribank chi nhánh Tân Bình, đến 30/6/2013, tổng dư nợ của nhóm khách hàng Đông Á là 200,5 tỷ đồng (trong đó, gốc là 148,1 tỷ đồng, lãi là 52,4 tỷ đồng) và nhóm khách hàng là cán bộ tín dụng 24,2 tỷ đồng (nợ gốc 20,88 tỷ đồng, lãi 3,36 tỷ đồng). - Về hoạt động bảo lãnh: Agribank Chi nhánh Tây Hà Nội đã ký phát hành bảo lãnh 389 tỷ đồng, nhưng không lưu hồ sơ và chứng thư bảo lãnh, không hạch toán bút toán bảo lãnh và hiện có 2 đơn vị đã khởi kiện yêu cầu Agribank thực hiện trách nhiệm thanh toán; Agribank chi nhánh Tràng An cũng không hạch toán trong thời gian dài khoản bảo lãnh 518,56 tỷ đồng cho Công ty ReVN vay ngân hàng nước ngoài là Landesbank; phê duyệt vay và bảo lãnh vay vượt thẩm quyền, vi phạm nguyên tắc quản lý an toàn vốn vay nhưng không báo cáo cấp trên là 134,9 tỷ đồng. - Về phân loại nợ, trích lập dự phòng để xử lý rủi ro trong hoạt động tín dụng: Agribank còn có 965,94 tỷ đồng sai phạm trong hoạt 65 Hoạt động kiểm tra . . . động phân loại nợ; do sai sót trong việc phân loại nợ, xác định tài sản bảo đảm là 238,96 tỷ đồng. Bên cạnh đó, Agribank cũng là ngân hàng vượt giới hạn cho phép trong quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về góp vốn, mua cổ phần với tỷ lệ là 12,66% vốn điều lệ và quỹ dự phòng bổ sung vốn điều lệ [3]. Sau khi thanh tra, Thanh tra Chính phủ cũng đã phát hiện ra những sai sót tại Agribank, dưới đây là một số sai sót như: - Về huy động vốn: Agribank còn có một số vi phạm trong huy động vốn và cho vay, từ năm 2009 đến 31/12/2011, Agribank đã chi tiền môi giới huy động vốn cho đối tượng không phải là các tổ chức tín dụng được cấp phép hoạt động môi giới; chi môi giới huy động vốn với lãi suất vượt mức trần quy định của Ngân hàng Nhà nước (14%/năm), trong đó chi môi giới làm cho lãi suất vượt 14% năm là 283,18 tỷ đồng; một số trường hợp môi giới có dấu hiệu lập chứng từ chi tiền không đúng nhằm hợp thức hồ sơ hoặc tẩy xóa, sửa chữa tài liệu, chứng từ; huy động và cho vay vàng trên thị trường liên ngân hàng nói riêng và khách hàng nói chung với số lượng lớn, kéo dài, kể cả khi có lệnh cấm của Ngân hàng Nhà nước. - Về cho vay và bảo lãnh: Agribank đã vi phạm quy định về thẩm quyền phê duyệt cấp tín dụng, có 189 khách hàng được phê duyệt cấp tín dụng nhưng không có văn bản ủy quyền của Tổng Giám đốc theo quy định, dư nợ của khách hàng trên tại thời điểm 31/12/2011 là 13.816 tỷ đồng, nợ xấu là 1.046,09 tỷ đồng. Quy trình cho vay, bảo lãnh của Agribank đã xảy ra một số sai sót, kết quả kiểm tra chọn mẫu gần 180 hồ sơ các loại cho thấy vi phạm xảy ra ở tất cả các khâu của hoạt động tín dụng, từ thẩm định, phê duyệt cho vay, giải ngân, tài sản đảm bảo, quản lý và thu hồi vốn vay cho đến xử lý rủi ro. Nhiều việc có dấu hiệu cố ý làm trái hoặc thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng cần được xử lý theo quy định của pháp luật. Thanh tra Chính phủ cũng có kết luận hoạt động đầu tư tài chính của Agribank chưa thực sự có hiệu quả, còn có vi phạm, một số có khả năng mất vốn [7]. Những sai sót mà các cơ quan ngoại ngành có kết luận như trên, nếu hoạt động kiểm tra, kiểm soát hoạt động có hiệu quả thì sẽ phát hiện ra nhiều hơn các sai sót phát sinh trong quá trình hoạt động, từ đó ... qui trình kiểm soát nội bộ, chưa đưa ra được phương thức kiểm soát thực sự hữu hiệu làm cho hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ chưa thực sự phát huy được hết hiệu quả của nó. Thứ ba, hệ thống công nghệ: những năm gần đây, hệ thống công nghệ của Agribank đã có những bước phát triển đáng kể, là ngân hàng tiên phong trong việc đổi mới công nghệ, từ đó đã góp phần tạo ra nhiều sản phẩm dịch vụ ngân hàng, cũng như đã nâng cao tính bảo mật và an toàn cho hoạt động ngân hàng. Tuy nhiên, so với các ngân hàng thương mại nước ngoài, đặc biệt là những nước có nền kinh tế phát triển thì hệ thống công nghệ thông tin của Agribank vẫn còn có khoảng cách nhất định, đặc biệt là tính an toàn và hệ thống kiểm soát nghiệp vụ kinh tế phát sinh còn chưa thực sự hiệu quả. Thứ tư, mô hình tổ chức bộ phận kiểm tra, kiểm soát nội bộ chưa thực sự hợp lý dẫn đến chưa phát huy được hết hiệu lực, hiểu quả của công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ: mô hình tổ chức của bộ phận kiểm tra, kiểm soát nội bộ của Agribank được xây dựng tại hội sở là ban kiểm tra, kiểm soát nội bộ và tại các chi nhánh là phòng kiểm tra, kiểm soát nội bộ; các cán bộ kiểm tra kiểm soát tại các chi nhánh do giám đốc chi nhánh bố trí, điều động và bổ nhiệm (trừ trưởng phòng kiểm tra, kiểm soát nội bộ). Do đó, trong quá trình kiểm tra, kiểm soát phần nào vẫn ảnh hưởng bởi ý kiến chủ quan của lãnh đạo các chi nhánh, nhiều khi phát hiện ra những sai sót phát sinh nhưng lãnh đạo các chi nhánh không muốn chỉnh sửa hoặc cố tình dấu sai sót ở chi nhánh mình, bởi vì kết luận sai sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chính người đứng đầu của đơn vị đó. Do đó, những sai sót phát hiện nếu không được sửa chữa kịp thời, ảnh hưởng đến chất lượng của cuộc kiểm tra, kiểm soát nội bộ. Thứ năm, trình độ cán bộ, cũng như đạo đức nghề nghiệp của một bộ phận cán bộ còn bất cập: thực tế cho thấy trình độ của đội ngũ cán bộ đã được cải thiện đáng kể, nhiều cán bộ ngân hàng có trình độ chuyên môn cao, có đạo đức nghề nghiệp tốt. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng còn một bộ phận cán bộ chưa đáp ứng được yêu cầu chuyên môn trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế; mặt khác vẫn còn một bộ phận cán bộ suy thoái về đạo đức nghề nghiệp dẫn đến tham ô, tham nhũng, vay ké của khách hànglàm giảm đi uy tín của ngân hàng . Thứ sáu, đội ngũ cán bộ kiểm tra kiểm soát nội bộ còn khá mỏng, chưa có chính sách đãi ngộ đối với cán bộ làm nghiệp vụ kiểm tra, kiểm soát nội bộ: có những chi nhánh chỉ bố trí 2 cán bộ làm công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ, như vậy sẽ khó lòng kiểm tra, kiểm soát được hết các mặt hoạt động của chi nhánh. Bên cạnh đó, chế độ tiền lương, thưởng và các chế độ đãi ngộ khác đối với cán bộ kiểm tra, kiểm soát nội bộ cũng giống như các bộ phận khác, nên chưa thực sự khuyến khích, động viên được các cán bộ kiểm tra, kiểm soát nội bộ làm việc hết mình vì công việc. 5. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI AGRIBANK Một là, xây dựng chiến lược phát triển cho bộ phận kiểm tra, kiểm soát nội bộ: có thể 67 Hoạt động kiểm tra . . . nói, bộ phận kiểm tra, kiểm soát nội bộ hoạt động có hiệu quả hơn nếu bộ phận này được xây dựng và hoạt động trong một khuôn khổ chiến lược rõ ràng. Chiến lược này được xây dựng trên cơ sở mô tả những việc cần phải làm dựa trên điều lệ ngân hàng, qui chế, qui định và qui trình kiểm soát để xây dựng một chiến lược cho hoạt động kiểm tra, kiểm soát. Thông thường, khung chiến lược được xây dựng trên một số khía cạnh quan trọng như: mô hình tổ chức của bộ phận kiểm tra, kiểm soát nội bộ, xây dựng và dự báo nguồn nhân lực của bộ phận kiểm tra, kiểm soát nội bộ cho thời gian hiện tại và tương lai; xây dựng các chỉ tiêu đánh giá về kết quả thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, kiểm soát nội bộ như: số biên bản và các kết luận được công bố, số sai phạm được phát hiện, hay số lượng kiến nghị trong từng cuộc kiểm tra...Để hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ thực sự có hiệu quả, thiết nghĩ Agribank nên xây dựng các tiêu chí cụ thể để đánh giá về mức độ thực hiện trong một bảng chấm điểm, chỉ số đánh giá thực hiện công việc. Thông thường mỗi chức danh sẽ có bản kế hoạch làm việc hàng tháng và người quản lý sẽ áp dụng các chỉ số để đánh giá hiệu quả của chức danh đó. Bên cạnh đó, để giảm thiểu rủi ro chính là việc ý thức rủi ro và quản lý nó của người lãnh đạo đơn vị (Tổng Giám đốc, Giám đốc các chi nhánh) và người đại diện vốn của nhà nước (Hội đồng thành viên). Để thực hiện được điều này, những vấn đề sau cần được thực hiện: các nhà lãnh đạo Agribank cần đưa vấn đề quản lý rủi ro là vấn đề ưu tiên hàng đầu khi xây dựng các bộ phận của hệ thống kiểm tra, kiểm soát nội bộ và luôn luôn tôn trọng nguyên tắc thận trọng khi ra các quyết định. Hai là, hoàn thiện qui trình và phương pháp kiểm tra, kiểm soát nội bộ: hiện nay, tại Agribank, các cuộc kiểm tra của kiểm tra, kiểm soát nội bộ chủ yếu đi vào hoạt động tuân thủ của các hoạt động, cũng như sự đầy đủ của các hồ sơ, chứng từ mà chưa quan tâm đến việc dự báo và đánh giá những rủi ro có thể hoặc đang xảy ra đối với đơn vị và sự phù hợp của các thủ tục kiểm soát của đơn vị. Do đó, để nâng cao hiệu quả của hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ, Agribank nên nghiên cứu để hoàn thiện quy trình và phương pháp kiểm tra, kiểm soát nội bộ, từ đó sẽ xác định rõ vị trí, chức năng, quyền hạn, trách nhiệm của bộ phận kiểm tra, kiểm soát, cán bộ kiểm tra, kiểm soát và nâng cao chất lượng các cuộc kiểm tra trong toàn hệ thống Agribank. Ba là, tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ định kỳ và đột xuất: mục đích là nhằm phát hiện kịp thời và ngăn chặn các biểu hiện tiêu cực, rủi ro có thể xảy ra đảm bảo cho toàn hệ thống hoạt động an toàn, hiệu quả, tuân thủ đúng các quy định của Nhà nước, của ngân hàng. Công tác kiểm tra, kiểm soát cần phải được thực hiện thường xuyên, liên tục và đột xuất đối với tất cả các mảng nghiệp vụ, đặc biệt là những mảng nghiệp vụ có tính nhạy cảm như: tín dụng, chi tiêu, xây dựng cơ bản, mua sắm tài sản, chuyển tiền, quĩ, thẻ qua quá trình kiểm tra nếu phát hiện sai sót phát sinh cần chỉnh sửa ngay những sai sót, kiên quyết xử lý những cán bộ cố tình làm trái các qui định của pháp luật, của Agribank dẫn đến thiệt hại về tài sản, cũng như ảnh hưởng đến uy tín và hình ảnh của Agribank. Sau các đợt kiểm tra, các đoàn kiểm tra nên rút ra những điểm cần được quan tâm để phổ biến tới toàn thể cán bộ công nhân viên và các nhà quản trị để có hướng phòng ngừa sai sót tương tự. 68 Taïp chí Kinh teá - Kyõ thuaät Bốn là, tách phòng kiểm tra, kiểm soát nội bộ thành bộ phận độc lập trực thuộc Agribank quản lý: hiện nay, bộ máy kiểm tra, kiểm soát nội bộ vẫn được đặt tại các chi nhánh và trực tiếp chịu sự điều hành của giám đốc các chi nhánh; tiền lương, thưởng phụ thuộc vào kết quả hoạt động và xếp loại lao động của chi nhánh. Do đó, rất nhiều sai sót, tiêu cực phát sinh nhưng bộ phận kiểm tra, kiểm soát nội bộ không đưa vào biên bản kiểm tra, vì nếu đưa vào biên bản kiểm tra sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi, nghĩa vụ của người đứng đầu đơn vị và khi ảnh hưởng thì người đứng đầu sẽ tìm mọi cách: như hạ bậc xếp loại lao động, chuyển công tác khácđối với người đã chỉ ra những sai phạm, như vậy thì chất lượng của hoạt động kiểm tra, kiểm soát sẽ không thực sự hiệu quả nữa. Để nâng cao hiệu quả của hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Agribank, thiết nghĩ Hội đồng thành viên Agribank nên nghiên cứu tách phòng kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại các chi nhánh trở thành bộ phận độc lập trực thuộc Agribank, bộ phận này được đặt ở 3 miền Bắc, Trung, Nam, không để như mô hình hiện nay, từ đó sẽ giúp cho công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ sẽ được trung thực, khách quan hơn và những kiến nghị của kiểm tra sẽ có hiệu lực, hiệu quả hơn, từ đó sẽ giúp cho nhà quản trị có những những cơ sở quan trọng để chấn chỉnh, hoàn thiện các hoạt động kinh doanh, từng bước nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh, cũng như lấy lại vị thế, niềm tin của xã hội đối với Agribank. Năm là, xây dựng đội ngũ nhân sự kiểm tra, kiểm soát nội bộ có năng lực: nhân sự là một yếu tố vô cùng quan trọng đối với công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ; một đội ngũ cán bộ giỏi về chuyên môn, có đạo đức nghề nghiệp thì sẽ nâng cao được chất lượng kiểm tra, kiểm soát, từ đó giảm thiểu được rủi ro trong hoạt động kinh doanh của Agribank. Chính vì vậy, Agribank cần quan tâm nhiều hơn nữa đến công tác cán bộ, điều đó cần được thực hiện ngay từ khâu tuyển dụng, đào tạo đến khâu đào tạo lại, qui hoạch và bổ nhiệm cán bộ, làm sao phải tạo ra một đội ngũ cán bộ “vừa hồng, vừa chuyên”. Để thực hiện được điều đó, về tuyển dụng cần được thực hiện một cách công khai, minh bạch để tuyển dụng được những cán bộ có thực sự có năng lực, có tư cách đạo đức và bản lĩnh nghề nghiệp vào làm việc; về đào tạo và đào tạo lại thì cán bộ yếu về nghiệp vụ nào thì chú trọng đào tạo về nghiệp vụ đó, cần đào tạo những nghiệp vụ bổ trợ như kiến thức về pháp luật, ngoại ngữ, tin học cho cán bộ làm công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ. Bên cạnh đó, chú trọng đến khâu qui hoạch, bổ nhiệm cán bộ, công tác này cần thực hiện một cách khách quan, trung thực, để tìm ra một đội ngũ cán bộ kiểm tra, kiểm soát nội bộ thực sự có phẩm chất đạo đức tốt, có năng lực chuyên môn cao, yêu ngành, yêu nghề. Sáu là, bố trí cán bộ đủ và có chính sách đãi ngộ với đội ngũ cán bộ làm kiểm tra, kiểm soát nội bộ: để đảm bảo công tác kiểm tra, kiểm soát thực sự hữu hiệu, Agribank cần bố trí đủ cán bộ để kiểm tra, kiểm soát tất cả các khâu, các qui trình hoạt động của Agribank, đặc biệt chú trọng các mảng nghiệp vụ mang tính nhạy cảm như: tín dụng, xây dựng cơ bản, mua sắm công cụ tài sản, chi tiêu, hoa hồng môi giới, chuyển tiềnNgoài ra, để khuyến khích, động viên đối với đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ, Agribank nên nghiên cứu đưa ra chính sách đãi ngộ đối với cán bộ kiểm tra, kiểm soát nội bộ như: chính sách về lương, thưởng, cử đi tham quan 69 Hoạt động kiểm tra . . . du lịch, cơ hội thăng tiếnbên cạnh đó, cần nghiên cứu đưa ra chính sách thưởng đột xuất cho cán bộ kiểm tra, kiểm soát nội bộ trong quá trình kiểm tra, kiểm soát phát hiện ra nhiều sai sót phát sinh, giúp cho nhà quản trị thấy được và sửa chữa. Bảy là, hoàn thiện hệ thống thông tin: đẩy mạnh việc áp dụng công nghệ thông tin, nghiên cứu mua phần mềm có tính bảo mật cao, có qui trình kiểm soát chặt chẽ thì sẽ giảm thiểu được các tiêu cực phát sinh trong quá trình vận hành nghiệp vụ. Ngoài ra, Agribank nên nghiên cứu áp dụng phần mềm quản lý nguồn nhân lực ERP (Enterprise Resource Planning- Quản lý nguồn lực doanh nghiệp), để giúp cho Agribank quản lý các nguồn lực và điều hành tác nghiệp như: khả năng quản lý và điều hành tài chính, kế toán, tín dụng, quản lý sản phẩm dịch vụ ngân hàng khác, quản lý khách hàng, quản lý nhân sự, dự báo và lập kế hoạch, báo cáo thống kêỨng dụng công nghệ thông tin hiện đại vào xử lý thông tin phục vụ cho nhu cầu kiểm soát và quản trị nội bộ sẽ mang lại những lợi ích thiết thực cho Agribank. Tám là, giáo dục nâng cao đạo đức nghề nghiệp cho toàn thể cán bộ Agribank: thực tế cho thấy, thời gian qua có rất nhiều cán bộ sai phạm do yếu tố về đạo đức nghề nghiệp; nhằm nâng cao đạo đức nghề nghiệp, thiết nghĩ Agribank nên có chính sách đào tạo đạo đức nghề nghiệp nơi làm việc, việc đào tạo đạo đức cần được thực hiện từ cấp Hội đồng thành viên đến toàn thể cán bộ công nhân viên cấp dưới. Tuyên truyền cho nhân viên biết những tấm gương điển hình tiến tiến, học tập và làm việc theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, cũng như chính sách của Agribank đến các nhân viên. Trước hết, để làm được điều này thì người lãnh đạo các cấp phải là tấm gương sáng cho cán bộ công nhân viên noi theo, nếu nhà lãnh đạo có những hành vi vi phạm pháp luật, thiếu tư cách đạo đức thì các nhân viên rất dễ học theo, hoặc có những hành vi coi thường các vị lãnh đạo. Do đó, các nhà lãnh đạo trong toàn hệ thống Agribank cần đề cao đạo đức nghề nghiệp, thực hiện lối sống văn minh, hiện đại, nghĩa tình, trung thực, ngay thẳng. Bên cạnh đó, có chính sách thưởng cho những nhân viên đã và đang phát huy tốt đạo đức nơi làm việc và ngược lại. Thảo luận và tranh luận chủ đề đạo đức nơi công sở và văn hóa Agribank, từ đó giúp cho cán bộ Agribank hiểu được tầm quan trọng của đạo đức trong kinh doanh và trong cuộc sống đời thường; khuyến khích nhân viên tham gia các tình huống thực tế đời sống để tìm hiểu về đạo đức, lối sống trong kinh doanh ngân hàng. 6. KẾT LUẬN Để giảm thiểu rủi ro trong hoạt động của Agribank thì hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ có một vai trò đặc biệt quan trọng. Nếu xây dựng được hệ thống kiểm tra, kiểm soát nội bộ mạnh, có hiệu quả sẽ góp phần làm giảm thiểu rủi ro trong hoạt động kinh doanh cho Agribank, từ đó sẽ nâng cao được vị thế, uy tín của mình ở trong và ngoài nước. Trong khuôn khổ bài báo này, tác giả trình bày cô đọng về thực trạng hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Agribank, đồng thời đề ra giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Agribank. Hy vọng rằng, những giải pháp được đề xuất trên đây, nếu được triển khai áp dụng sẽ góp phần hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại Agribank trong thời gian tới. 70 Taïp chí Kinh teá - Kyõ thuaät TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Nguyễn Ngọc Diễm (2013). Hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng tại Ngân hàng phát triển nhà Đồng bằng sông Cửu Long. Luận văn Thạc sỹ kinh tế. [2]. Lại Thị Thu Thủy (2012). Xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ hướng đến quản lý rủi ro trong doanh nghiệp. Tạp chí kiểm toán. [3]. Ngân Giang (2014). Nợ xấu “siêu khủng” của Agribank: Rốt ráo tái cơ cấu. Thời Báo kinh doanh. [4]. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (2014). Quyết định về ban hành qui chế kiểm soát nội bộ của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam. [5]. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (2011-2013). Báo cáo tổng kết hoạt động kiểm tra kiểm soát nội bộ Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam. [6]. Văn phòng đại diện khu vực miền Nam-Agribank (2013). Tổng hợp kết quả kiểm tra. [7]. agribank.html [8]. noi-bo-o-NHTM.
File đính kèm:
- hoat_dong_kiem_tra_kiem_soat_noi_bo_tai_ngan_hang_nong_nghie.pdf
