Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác thanh tra

6HOÏC TAÄP VAØ LAØM THEO TAÁM GÖÔNG ÑAÏO ÑÖÙC HOÀ CHÍ MINH
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁNSố 130 - tháng 8/2018
TÖ TÖÔÛNG HOÀ CHÍ MINH
VEÀ COÂNG TAÙC THANH TRA
PGS.TS. NGUYỄN ĐìNH HòA*
*Q.Giám đốc - Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán, KTNN
Trong bối cảnh thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW, ngày 15-5-2016 của Bộ Chính trị khóa XII về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, việc nghiên cứu và học tập tư tưởng của Người về công tác thanh tra là một nội dung quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong giai đoạn hiện nay. Do đó, bài viết sẽ tập trung 
phân tích những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác thanh tra bao gồm những vấn đề: 
(i) Vai trò của công tác thanh tra; (ii) nội dung của công tác thanh tra; (iii)phương pháp thanh tra; (iv) và 
yêu cầu về đội ngũ cán bộ thanh tra.
Từ khóa: Tư tưởng Hồ Chí Minh về Thanh tra
Ho Chi Minh’s ideology on inspectorate
In the context of implementation of Directive 05-CT/TW, dated May 15, 2016, of the 12th session 
Politburo on “Promote learning and follow Ho Chi Minh’s ideals, ethics and style”, the study of his thoughts 
on the inspection work is an important content of the work of building and rectifying the Party in the 
current period. Therefore, the article focuss on analyzing the basic contents of Ho Chi Minh’s thoughts, 
including: (i) the role of the inspection, (ii) the content of the inspection, (iii) the method of inspection; (iv) 
and the requirements of the contingent of inspectors.
keywords: Ho Chi Minh’s ideology on the Inspectorate
1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của công 
tác thanh tra
Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan 
điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản 
của cách mạng Việt Nam, đó là kết quả của sự vận 
dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin 
vào hoàn cảnh thực tiễn của nước ta, kế thừa và 
phát triển các giá trị truyền thống văn hóa tốt đẹp 
của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hoá của nhân 
loại trong một thể thống nhất có tính biện chứng. 
Trong tư tưởng của Người có nội dung về công tác 
thanh tra. Trong di sản tư tưởng đồ sộ của Người, 
có trên 70 bài viết, bài nói về công tác kiểm tra, 
kiểm soát, huấn thị về công tác thanh tra và giải 
quyết khiếu nại, tố cáo và trên 80 sự kiện hoạt động 
của Người có liên quan đến công việc của ngành 
Thanh tra. Những tư tưởng và lời dạy quý báu của 
Người về công tác thanh tra đã hơn 60 - 70 năm trôi 
qua nhưng nay vẫn còn nguyên giá trị trong công 
cuộc chỉnh đốn Đảng hiện nay và đã trở thành di 
sản tinh thần thiêng liêng, là nền tảng lý luận, kim 
chỉ nam cho mọi hoạt động thanh tra trong suốt 
hơn 70 năm qua của Đảng và Nhà nước ta. 
Nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác thanh 
tra, tại Hội nghị tổng kết công tác thanh tra toàn 
miền Bắc tháng 4 năm 1957, Hồ Chủ tịch chỉ rõ: 
7NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 130 - tháng 8/2018
“Nếu Trung ương Đảng, Chính phủ có Nghị quyết, 
Chỉ thị về các ngành, các địa phương kết quả thế 
nào không có thanh tra khó mà biết được địa 
phương nào làm tốt, làm vừa, làm xấu, có làm hay 
không làm trên không biết; địa phương nhiều khi 
tự mình cũng không biết. Trên không thấu dưới, 
dưới không thấu trên. Thanh tra là để theo dõi 
xem các kế hoạch, Chỉ thị, chính sách đó các địa 
phương đã chấp hành thế nào. Vì vậy, cán bộ thanh 
tra giúp trên hiểu biết tình hình địa phương và 
cấp dưới, đồng thời cũng giúp cho các địa phương 
kịp thời sửa chữa, uốn nắn nếu làm sai, hoặc làm 
chậm. Cho nên trách nhiệm của công tác thanh 
tra là quan trọng. Thanh tra không phải chỉ đi xem 
địa phương thực hiện Nghị quyết, Chỉ thị như thế 
nào. Nếu họ làm sai hay gặp khó khăn còn giúp 
đỡ họ làm cho đúng với Nghị quyết, Chỉ thị của 
trên đưa xuống. Thanh tra cũng không phải điều 
tra, nghiên cứu việc chấp hành Nghị quyết, Chỉ thị 
đã được đến đâu mà phải theo dõi cho đến khi công 
việc được làm xong, làm tốt”[2]. Từ đó, lời dạy của 
Bác “thanh tra là tai mắt của trên, là người bạn của 
dưới” đã trở thành tư tưởng chỉ đạo, phương châm 
hoạt động, mục tiêu phấn đấu của ngành Thanh tra 
trong suốt chiều dài lịch sử kể từ khi hình thành và 
phát triển hơn 70 năm vẻ vang của mình.
Với quan niệm như vậy, Người chỉ ra rằng, hoạt 
động thanh tra không những giúp cho người lãnh 
đạo, quản lý cơ quan, đơn vị thấy được kết quả và 
mức độ thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách 
của Đảng và pháp luật của Nhà nước; mà còn có tác 
dụng giúp cho việc xem xét, đánh giá những chủ 
trương, chính sách và pháp luật đã đề ra có đúng 
và có sát thực tiễn hay không. Từ kết quả thanh tra, 
người lãnh đạo, quản lý cơ quan, đơn vị kịp thời 
xem xét, điều chỉnh và có những biện pháp cụ thể, 
thích hợp, giúp cho công tác quản lý, chỉ đạo, điều 
hành của mình sát thực tiễn và có hiệu quả; đồng 
thời cũng là biện pháp để xây dựng, hoàn thiện 
cơ cấu, tổ chức, bộ máy và kiện toàn đội ngũ cán 
bộ, nhân viên ngày một tốt hơn. Thông qua hoạt 
động thanh tra kiểm tra góp phần phòng, chống 
bệnh quan liêu, tham ô, lãng phí; phòng, chống 
tham nhũng và phòng ngừa, xử lý những hành vi vi 
phạm pháp luật khác; góp phần bảo vệ tài sản của 
Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.
Với cách tiếp cận như vậy cho thấy Thanh tra chính 
là “tai mắt của trên” là “cánh tay nối dài của trên”.
Đối với các cấp lãnh đạo, quản lý, công chức, 
viên chức khi được Thanh tra kết luận sẽ giúp cho 
đối tượng được thanh tra nhận thức đầy đủ về 
8HOÏC TAÄP VAØ LAØM THEO TAÁM GÖÔNG ÑAÏO ÑÖÙC HOÀ CHÍ MINH
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁNSố 130 - tháng 8/2018
ưu điểm và những vi phạm, thiếu sót của mình. 
Thấy được những việc làm đúng, làm tốt để tiếp 
tục phát huy; những việc làm chưa đúng, những sai 
phạm, thiếu sót để khắc phục sửa chữa và nâng cao 
năng lực, trách nhiệm của mình. Như vậy, Thanh 
tra chính là đã giúp đỡ mình trong quá trình thực 
thi nhiệm vụ quản lý nhà nước. Với tinh thần đó, 
Thanh tra trở thành “bạn của dưới”. 
Thực tế cho thấy, những cơ quan, đơn vị nào mà 
người lãnh đạo chú trọng công tác thanh tra và tiến 
hành thường xuyên hoạt động thanh tra thì không 
những kỷ cương, pháp luật trong quản lý được duy 
trì mà còn góp phần quan trọng vào việc nâng cao 
chất lượng, hiệu quả hoạt động quản lý, thúc đẩy 
các hoạt động của các cơ quan nhà nước, nâng 
cao hiệu quả quản lý, kinh doanh của các doanh 
nghiệp. Những nơi không chú trọng công tác thanh 
tra, sẽ dễ dẫn đến những vi phạm, nội bộ mất đoàn 
kết kéo dài, thậm chí là vi phạm nghiệm trọng tới 
mức phạm tội hình sự.
2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung của 
công tác thanh tra
Lê-nin đã từng phê bình những người làm công 
tác thanh tra vì quan liêu nên không mấy thích thú, 
thậm chí không còn biết tự trọng để thảo luận và 
lắng nghe. Năm 1921, trong một bức thư ngắn với 
tiêu đề “Về những nhiệm vụ của Ban Thanh tra 
công nông, về việc nhận thức và chấp hành những 
nhiệm vụ đó” gửi cho I.V.Xta-lin - người đang phụ 
trách Bộ Dân ủy Thanh tra công nông, Người đã 
chỉ đạo cụ thể:
Một là, “sửa chữa một cách chính xác và kịp 
thời, đó là nhiệm vụ chính của Ban Thanh tra công 
nông”[6;44]. Theo Người, Thanh tra “không chỉ có 
nhiệm vụ, thậm chí cũng không phải nhiệm vụ chủ 
yếu “tóm bắt” tình hình và “vạch mặt”[6;157] mà 
đúng hơn là có nhiệm vụ giúp cho những cơ quan, 
tổ chức và cá nhân cán bộ, công chức nơi được 
thanh tra biết sửa chữa và sửa chữa kịp thời những 
sai lầm khuyết điểm nếu có. Muốn giúp người ta 
sửa chữa thì trước tiên người đi thanh tra phải 
là những người tốt, trung thực, đồng thời phải là 
người biết nghiên cứu, có hiểu biết công việc của cơ 
quan, đơn vị được thanh tra. Nắm vững quan điểm, 
đường lối của Đảng, gắn hiểu biết những quy định 
của pháp luật với tinh thần vận dụng sáng tạo của 
quần chúng, biết đối thoại và lắng nghe, lấy kết quả, 
thành tựu của phong trào cách mạng làm thước 
đo. Theo Người, chỉ có như vậy, Thanh tra mới 
làm được nhiệm vụ giúp nơi được kiểm tra “sửa 
chữa chính xác và kịp thời”, “muốn biết sửa chữa, 
trước hết phải nghiên cứu và hiểu biết... phải kịp 
thời tiến hành những thay đổi thực tiễn cần thiết, 
phải thực hiện những thay đổi đó một cách thực 
tế”[6;157]. Như vậy, nhiệm vụ chính của Thanh tra 
là giúp sửa chữa, là tiến hành thay đổi theo hướng 
đúng đắn, tiến bộ một cách thực tế chứ không chỉ 
là “tóm bắt” tình hình một cách chủ quan, phiến 
diện để “vạch mặt”.
Năm 1960, Bác nói chuyện trực tiếp với Hội 
nghị cán bộ thanh tra. Người dặn Ban Thanh tra 
cần tập trung vào những vấn đề chủ yếu đang nổi 
lên cần khắc phục. Cụ thể khi đó và cũng như trong 
tình hình hiện nay là Thanh tra chống lãng phí, 
tham nhũng. Theo Bác, Thanh tra tìm ra sai lầm, 
khuyết điểm không chỉ nhằm để báo cáo cấp trên 
mà quan trọng là phải bàn bạc, thảo luận giúp đỡ 
cho địa phương, cơ sở sửa chữa, khắc phục. 
Chúng ta thấy rằng, ở đây đã có sự gặp nhau 
giữa những tư tưởng lớn: Tư tưởng Hồ Chí Minh 
và tư tưởng Lê Nin. Đây là lời dạy và chỉ dẫn quan 
trọng của Người hoàn toàn phù hợp với tư tưởng 
của V.I.Lê-nin. Bác viết như sau: “Phát hiện ra 
những việc lãng phí, tham ô, chẳng những cần báo 
cáo với Trung ương và Chính phủ giải quyết mà 
còn phải giúp cho cấp lãnh đạo địa phương tìm ra 
những biện pháp để tích cực chống lãng phí, tham 
ô”[xem 2].
Thanh tra là để giúp cấp trên nắm được đầy đủ, 
chính xác tình hình, đồng thời thanh tra cũng xem 
xét xem cấp dưới thực hiện chủ trương, chính sách, 
pháp luật như thế nào, có gì vướng mắc thì tháo gỡ, 
có gì sai trái thì chấn chỉnh. Theo quan điểm của 
Chủ tịch Hồ Chí Minh, với phương pháp đi đến 
tận nơi, xem tận chỗ, thanh tra sẽ góp phần chống 
bệnh quan liêu. Người cho rằng: “Muốn chống 
bệnh quan liêu, bệnh bàn giấy; muốn biết các nghị 
quyết có được thi hành không, thi hành có đúng 
9NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 130 - tháng 8/2018
không; muốn biết ai ra sức làm, ai làm qua chuyện, 
chỉ có một cách là khéo kiểm soát”.[2; 257]
Trong tác phẩm “Một việc mà các cơ quan lãnh 
đạo cần thực hành ngay” đăng trên báo Sự thật số 
103 ngày 30/11/1948, Người viết: “Hiện nay, nhiều 
nơi cán bộ lãnh đạo chỉ lo khai hội và thảo nghị 
quyết, đánh điện và gửi chỉ thị, sau đó thì họ không 
biết gì đến những nghị quyết đó thi hành đến đâu, 
có những khó khăn trở ngại gì, dân chúng có ra sức 
tham gia hay không. Họ quên mất kiểm tra () và 
kiểm tra không nên chỉ căn cứ vào các tờ báo cáo, 
mà phải đi đến tận nơi”[xem 5].
3. Tư tưởng Hồ Chí Minh về phương pháp 
thanh tra
Thanh tra phải đến tận nơi, xem tận chỗ, đây 
là phương thức hoạt động đặc trưng của công tác 
thanh tra, kiểm tra, kiểm soát. Theo quan điểm 
của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã tiến hành thanh 
tra (hay kiểm tra, kiểm soát) phải đi đến tận nơi, 
xem tận chỗ. Người nói: “Thanh tra muốn biết, 
muốn thấy, muốn hiểu rõ sự thật ở cơ quan, địa 
phương nào đấy phải đến tận nơi, nghe ngóng, tìm 
hỏi, chịu khó. Quan liêu sẽ không làm được nhiệm 
vụ”[xem 4]. 
Hoạt động thanh tra phải bảo đảm chính xác, 
khách quan, trung thực, công khai, dân chủ
Khi nói về thái độ của người cán bộ thanh tra, 
Hồ Chủ tịch khẳng định, thái độ của người cán bộ 
thanh tra phải khách quan, cẩn thận, không được 
quan liêu. Người nói:
“Thái độ của người cán bộ thanh tra là kiểm tra 
phải cẩn thận.
- Nghe không được thiên lệch, nghe một bên, 
nên nghe người này, nghe người kia.
- Phải khách quan. Chớ do ý muốn và suy đoán 
chủ quan của mình.
- Chống quan liêu: Thanh tra muốn biết, muốn 
thấy, muốn hiểu rõ sự thật ở cơ quan, ở địa phương 
nào đấy phải đến tận nơi, nghe ngóng, tìm hỏi, chịu 
khó. Quan liêu sẽ không làm được nhiệm vụ.
Phải cẩn thận, khách quan, điều tra, nghiên cứu 
kỹ lưỡng, chịu khó”.
Với vai trò, vị trí “Thanh tra là tai mắt của trên, 
là người bạn của dưới”, Thanh tra là một bộ phận 
cấu thành công tác lãnh đạo, là một bộ phận hợp 
thành công tác quản lý nhà nước, nó đóng vai trò 
như cầu nối giữa cơ quan lãnh đạo, quản lý - nơi 
ban hành và chỉ đạo tổ chức thực hiện chủ trương, 
chính sách và pháp luật... và địa phương, cơ quan, 
đơn vị, cơ sở - nơi thực hiện mọi chủ trương, chính 
sách, pháp luật... trên thực tế. Do đó, những thông 
tin mà Thanh tra cung cấp cho cơ quan cấp trên, 
cho người lãnh đạo đòi hỏi độ chính xác, khách 
quan, trung thực rất cao. Muốn có được những 
thông tin chính xác, trung thực đó, thái độ của 
người cán bộ thanh tra là phải cẩn thận, xem xét 
một cách tỷ mỷ, thấu đáo và có sự phân tích, đánh 
giá một cách khách quan, khoa học, không áp đặt 
theo ý muốn hoặc suy đoán chủ quan của mình.
Hoạt động thanh tra cũng đồng thời bảo đảm 
yêu cầu công khai, dân chủ. Theo đó, việc thanh tra 
phải có quyết định thanh tra và được công bố công 
khai với sự có mặt của đối tượng thanh tra, để đối 
tượng thanh tra biết trước khi tiến hành thanh tra. 
Bằng quyết định thanh tra và công bố, giao quyết 
định đó cho đối tượng thanh tra, hoạt động thanh 
tra đã thực hiện công khai về cả nội dung, thời hạn, 
thời hiệu thanh tra, công khai thành phần Đoàn 
Thanh tra. 
Trong quá trình thanh tra, yêu cầu dân chủ 
được bảo đảm bằng việc các quyền của đối tượng 
và đoàn thanh tra được tôn trọng thực hiện: thanh 
tra có quyền chất vấn, đối tượng thanh tra có 
quyền chứng minh; thanh tra có quyền nhận xét, 
đánh giá tình hình và ưu, khuyết điểm của đơn vị 
được thanh tra; đối tượng thanh tra có quyền giải 
trình; thanh tra có quyền kết luận thanh tra, đối 
tượng thanh tra có quyền giải trình hoặc khiếu nại 
kết luận của Đoàn Thanh tra... Đối tượng thanh 
tra có quyền tố cáo những hành vi mà họ cho là 
trái pháp luật của Đoàn Thanh tra, các thành viên 
đoàn thanh tra. Thanh tra công khai, dân chủ còn 
được thể hiện ở việc trước khi kết luận chính thức, 
trưởng đoàn thanh tra thường dành một thời gian 
nhất định để đối tượng thanh tra nghiên cứu, trao 
đổi, chứng minh, giải trình làm rõ hơn những nội 
dung dự thảo kết luận thanh tra. Yêu cầu công khai, 
10
HOÏC TAÄP VAØ LAØM THEO TAÁM GÖÔNG ÑAÏO ÑÖÙC HOÀ CHÍ MINH
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁNSố 130 - tháng 8/2018
dân chủ còn được thể hiện ở việc, trong quá trình 
thanh tra tất cả các thành viên của đơn vị được 
thanh tra đều có thể gặp gỡ, phản ánh, trao đổi với 
đoàn thanh tra về những vấn đề liên quan đến nội 
dung thanh tra của đơn vị. Yêu cầu công khai, dân 
chủ có vai trò rất quan trọng để đảm bảo thanh tra 
được chính xác, khách quan, trung thực. Yêu cầu 
công khai, dân chủ được thực hiện tốt bao nhiêu, 
thì kết luận thanh tra chính xác, khách quan, trung 
thực bấy nhiêu.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng một trong 
những cách thức bảo đảm dân chủ trong hoạt động 
thanh tra là phê bình và tự phê bình. Đây là yếu tố 
rất quan trọng tạo nên hiệu quả của công tác thanh 
tra. Trong bài “Một việc mà các cơ quan lãnh đạo 
cần thực hành ngay” đăng trên báo Sự thật số 103 
ngày 30/11/1948, Người viết: “kiểm tra phải dùng 
cách thức thật thà tự phê bình và phê bình để tỏ rõ 
hết mọi khuyết điểm và tìm cách sửa chữa những 
khuyết điểm ấy. Như thế thì cán bộ càng thêm 
trọng kỷ luật và lòng phụ trách”[xem 4].
Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tấm gương sáng 
về ý thức đấu tranh phê bình và tự phê bình. Giữa 
năm 1950, khi nhận được báo cáo của Đoàn Thanh 
tra do cụ Hồ Tùng Mậu, Tổng Thanh tra Chính 
phủ làm Trưởng đoàn về những vi phạm của chính 
quyền các tỉnh Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh 
khi huy động nhân tài, vật lực cho kháng chiến 
(vi phạm chính sách tôn giáo, huy động quá sức 
dân, quân phiệt, dọa dẫm, truy bức quần chúng...) 
Người đã viết thư gửi cho đồng bào Liên khu IV. 
Trong thư có đoạn viết “Như các ông thanh tra báo 
cáo lại những việc đó, tôi rất đau lòng. Dù Chính 
phủ đã ra lệnh trừng trị những cán bộ đó, tôi phải 
thật thà xin lỗi đồng bào vì những cán bộ sai lầm 
mà bị oan ức. Tôi thật thà tự phê bình khuyết điểm 
của tôi là giáo dục và lựa chọn cán bộ chưa được 
chu đáo. Các cấp Liên khu và tỉnh cũng phải chịu 
một phần trách nhiệm vì thiếu sự kiểm tra chặt 
chẽ các cán bộ cấp dưới”. Người nhấn mạnh: “Tôi 
mong rằng: từ nay các cán bộ đều biết phê bình và 
tự phê bình, đều cố gắng sửa đổi lối làm việc, theo 
đúng đường lối của Chính phủ và Đoàn thể, hợp 
với lòng dân”.
Phải quan tâm đến việc thực hiện các kết luận, 
kiến nghị của Thanh tra.
Hiệu lực, hiệu quả của công tác thanh tra phụ 
thuộc rất nhiều vào việc các cơ quan lãnh đạo có 
quan tâm đến việc thực hiện các kết luận, kiến nghị 
của Thanh tra hay không. Nếu như các kết luận, 
11NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 130 - tháng 8/2018
kiến nghị của Thanh tra không được các cấp uỷ 
và chính quyền các cấp quan tâm, thực hiện thì ý 
nghĩa, vai trò của công tác thanh tra bị ảnh hưởng, 
uy tín của Thanh tra cũng sẽ giảm sút và nói chung, 
công tác thanh tra sẽ kém hiệu lực và hiệu quả. 
Điều đó cũng có nghĩa là, công tác quản lý nhà 
nước cũng kém hiệu lực; sự chỉ đạo, điều hành của 
lãnh đạo cơ quan hành chính nhà nước cấp trên 
không được chấp hành nghiêm chỉnh.
Tháng 8 năm 1950, Chủ tịch Hồ Chí Minh xem 
xét báo cáo của Đoàn Thanh tra do Phó Tổng Thanh 
tra Chính phủ Trần Tử Bình làm Trưởng đoàn về 
tội trạng của Đại tá Trần Dụ Châu, Cục trưởng Cục 
Quân nhu trong việc nhận hối lộ, biển thủ công 
quỹ gây hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến 
công tác hậu cần quân đội, làm giảm sức chiến đấu 
của quân đội trong kháng chiến. Người đã kịp thời 
chỉ đạo các cơ quan chức năng xử lý nghiêm minh 
vụ việc này, củng cố lòng tin của đồng bào, chiến sĩ 
đối với Đảng và Chính phủ.[xem 2] Trước sự thật 
đau lòng này, Bác Hồ dứt khoát nói: “Một cái ung 
nhọt, dẫu có đau cũng phải cắt bỏ, không để nó lây 
lan, nguy hiểm”. Trần Dụ Châu đã bị Tòa án binh tối 
cao phạt án “tử hình”, đồng thời bị tước quân hàm 
Đại tá. Với tinh thần của Bác “với loài sâu mọt đục 
khoét nhân dân cũng thế, nếu phải giết đi một con 
sâu mà cứu được cả rừng cây thì việc đó là cần thiết, 
hơn nữa còn là một việc làm nhân đạo”.[xem 8]
4. Tư tưởng Hồ Chí Minh về đội ngũ cán bộ 
thanh tra
Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến đội 
ngũ cán bộ làm công tác thanh tra. Người yêu cầu 
cán bộ thanh tra phải có đạo đức cách mạng, phải 
là người gương mẫu; cán bộ thanh tra phải có năng 
lực, có kinh nghiệm và là người có uy tín. Người 
cũng yêu cầu cán bộ thanh tra phải cố gắng học 
tập, trau dồi đạo đức cách mạng, nâng cao trình 
độ lý luận, nghiệp vụ, chuyên môn. Tại hội nghị 
cán bộ thanh tra toàn miền Bắc ngày 5/3/1960, Hồ 
Chí Minh nêu rõ: Cán bộ thanh tra là tai, mắt của 
Đảng và Chính phủ. Tai mắt có sáng suốt thì người 
mới sáng suốt. Cũng theo Người, “cán bộ thanh tra 
như cái gương cho người ta soi mặt. Gương mờ thì 
không soi được”.[xem 4]
Khi đề cập đến đạo đức cách mạng của người 
cán bộ thanh tra, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: 
“Phẩm chất của người cán bộ thanh tra là phải tự 
mình nghiêm chỉnh, phải có đạo đức cách mạng”.
Bàn về tấm gương về đạo đức cách mạng của 
người cán bộ thanh tra, Người chỉ rõ: “Thường vì 
cơ quan, địa phương, bộ phận hay công việc nào 
có chỗ không đúng, chỗ sai lầm mới cần thanh 
tra (cũng có khi thanh tra cái tốt, nơi tốt, nhưng 
thường là như vậy) cho nên phẩm chất của người 
cán bộ thanh tra là phải tự mình nghiêm chỉnh, 
phải có đạo đức cách mạng. Thí dụ: Phái anh tham 
ô đi thanh tra tham ô thì không được, phái người 
lười đi thanh thanh tra công việc người khác thì 
cũng không được. Cán bộ thanh tra phải có đạo 
đức cách mạng, phải hiểu nhân tình thế cố đã 
đành, nhưng tự mình còn phải gương mẫu cho 
người khác”[5; 7-10].
Bác Hồ còn yêu cầu: Người cán bộ thanh tra 
nghe không được thiên lệch, nghe một bên, nên 
nghe người này, nghe người kia. Phải khách quan, 
chớ do ý muốn và suy đoán chủ quan của mình. 
Thanh tra muốn biết, muốn thấy, muốn hiểu rõ sự 
thật ở cơ quan, ở địa phương nào đấy phải tận nơi, 
nghe ngóng tìm hỏi, chịu khó. Quan liêu sẽ không 
làm được nhiệm vụ. Phải cẩn thận, khách quan, 
điều tra, nghiên cứu kỹ lưỡng, chịu khó. 
Công tác thanh tra đặc biệt quan trọng, nên Chủ 
tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ cán bộ thanh tra phải là 
những người thực sự có năng lực, kinh nghiệm và 
uy tín. Năng lực của người cán bộ thanh tra không 
chỉ tinh thông về chuyên môn nghiệp vụ thanh tra, 
mà còn phải nắm vững nghiệp vụ thuộc ngành, 
nghề của cơ quan, đơn vị đang làm việc; đồng thời 
phải hiểu biết sâu sắc về các vấn đề xã hội, am hiểu 
luật pháp, giải quyết các mối quan hệ xã hội một 
cách minh bạch, công tâm theo đúng pháp luật và 
không trái với tập quán, đạo lý truyền thống của 
dân tộc. Bác nói: Người cán bộ thanh tra phải có uy 
tín cao. Điều đó có nghĩa là cán bộ thanh tra phải là 
người trong sáng về đạo đức cách mạng cần, kiệm, 
liêm, chính, chí công vô tư. Có như vậy, thì mới 
làm cho đối tượng thanh tra “tâm phục khẩu phục”. 
Người căn dặn: “Cán bộ thanh tra phải cố gắng 
12
HOÏC TAÄP VAØ LAØM THEO TAÁM GÖÔNG ÑAÏO ÑÖÙC HOÀ CHÍ MINH
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁNSố 130 - tháng 8/2018
học tập, học cái hay, tránh cái dở, trau dồi đạo đức 
cách mạng, nâng cao trình độ lý luận, trình độ 
nghiệp vụ và trình độ chuyên môn để làm việc cho 
tốt”. [xem 5]
kết luận
Trong giai đoạn hiện nay, khi nước ta đang đẩy 
mạnh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá và 
hội nhập quốc tế và công cuộc chỉnh đốn Đảng thì 
việc không ngừng học tập, trau dồi đạo đức cách 
mạng, nâng cao kiến thức chuyên môn nghiệp vụ 
thật sự là yêu cầu mà mọi cán bộ thanh tra phải 
học tập, quán triệt và thấm nhuần tư tưởng của Bác 
về công tác thanh tra. Những lời dạy của Hồ Chủ 
tịch đối với cán bộ, đảng viên nói chung và cán bộ 
thanh tra nói riêng phải trở thành kim chỉ nam cho 
việc rèn luyện đạo đức tác phong của người cán bộ 
thanh tra. Đồng thời cũng rèn luyện cả tác phong 
công tác mà Người đã từng răn dạy cán bộ thanh 
tra: Phải đến tận nơi, xem tận chỗ; phải khách 
quan, tỉ mỉ cẩn thận; phải dân chủ và phát huy tinh 
thần làm chủ của nhân dân, phát huy vũ khí phê 
bình và tự phê bình... Rõ ràng, công tác thanh tra 
trong tổ chức và họat động của bộ máy nhà nước 
chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi có đội ngũ cán 
bộ ngang tầm, có đủ bản lĩnh chính trị, phẩm chất 
cách mạng, năng lực trí tuệ và tổ chức thực tiễn.
Qua nghiên cứu tưởng của các nhà kinh điển 
cũng như tư tưởng Hồ Chí Minh cho ta nhận thức 
rằng, mục đích cơ bản của thanh tra là xây dựng, 
là giúp đỡ, là làm cho cấp lãnh đạo địa phương 
biết khắc phục sai lầm, khuyết điểm để đưa phong 
trào cách mạng ở địa phương tiếp tục tiến lên chứ 
không phải là “tóm bắt” tình hình và “vạch mặt”, là 
vội vàng đưa tin trên các phương tiện truyền thông 
đại chúng gây hoang mang trong dân chúng ở địa 
phương. Điều quan trọng chúng ta cần rút ra là: 
không chỉ học tập tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh 
mà còn học tập cả tác phong làm việc thận trọng, 
sâu sát, cân nhắc trước khi phát ngôn của Bác. 
Giống như mọi văn bản chính trị, pháp luật, kết 
luận của cơ quan Thanh tra cần thể hiện lời dạy của 
Bác: “Mỗi tư tưởng, mỗi câu nói, mỗi chữ viết, phải 
tỏ rõ tư tưởng và lòng ước ao của quần chúng... 
Khi viết, khi nói phải luôn luôn làm thế nào... cho 
quần chúng đều hiểu, đều tin, đều quyết tâm theo 
lời kêu gọi của mình... Chưa điều tra, chưa nghiên 
cứu, chưa biết rõ, chớ nói, chớ viết. Trước khi nói, 
phải nghĩ cho chín... Sau khi viết rồi, phải xem đi, 
xem lại ba, bốn lần. Nếu là một tài liệu quan trọng, 
phải xem đi xem lại chín mười lần”[xem 2]. Thiết 
nghĩ, học tập chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng, đạo 
đức, tác phong Hồ Chí Minh là học để làm người, 
làm việc, làm cán bộ từ trong những công việc cụ 
thể hằng ngày như thế. Làm công tác thanh tra 
phải đi sâu, đi sát không chỉ để “mắt thấy, tai nghe” 
mà còn phải là “người trong cuộc” mới “thấu” và 
mới “hiểu” được vấn đề để kết luận và kiến nghị 
của Thanh tra mới được “tâm phục, khẩu phục” và 
được thực thi có hiệu lực và hiệu quả trong thực 
tiễn. Đảng, Nhà nước, Bác Hồ nghiêm khắc xử lý 
vụ án Trần Dụ Châu hơn nửa thế kỷ trước đây vẫn 
là bài học quý cho việc chống tham nhũng, lãng 
phí hiện nay, coi đây là việc làm nhân đạo để củng 
cố niềm tin của quần chúng đối với Đảng và Nhà 
nước ta.
Ngày nhận bài: 26/7/2018
Ngày duyệt đăng: 8/8/2018
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Chỉ thị 05-CT/TW, ngày 15-5-2016 của Bộ 
Chính trị khóa XII về “Đẩy mạnh học tập 
và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách 
Hồ Chí Minh”;
2. Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc 
gia, H.1995 tập 5;
3. Hồ Chủ tịch Huấn thị về công tác thanh tra 
tại Hội nghị cán bộ thanh tra toàn miền 
Bắc, ngày 19-4-1957;
4. Hồ Chí Minh: “Một việc mà các cơ quan lãnh 
đạo cần thực hành ngay” đăng trên báo Sự 
thật số 103 ngày 30/11/1948;
5. Huấn thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công 
tác thanh tra tại Hội nghị cán bộ thanh tra 
toàn miền Bắc ngày 5/3/1960;
6. Ủy ban Thanh tra của Chính phủ (1977): 
Một số văn kiện chủ yếu của Đảng và Chính 
phủ về công tác thanh tra; 
7. V.I.Lê-nin, toàn tập, NXB Tiến bộ, M.1978;
8. Www.bqllang.gov.vn: Hồ Chủ tịch y án tử 
hình Trần Dụ Châu. Được đăng: 02 Tháng 
10 năm 2012.