Bài giảng Kế toán tài chính - Chương 4: Kế toán tài sản cố định - Đại học Mở thành phố Hồ Chí Minh

1TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TPHCM, KHOA KẾ TOÁN- KIỂM TOÁN 
Chương 4
Kế toán tài sản cố định
2016
2
• Sau khi học xong chương này, người học có thể:
– Giải thích được những yêu cầu cơ bản của
chuẩn mực kế toán liên quan đến TSCĐ.
– Nhận diện và vận dụng các tài khoản kế toán
thích hợp trong xử lý các giao dịch liên quan đến
TSCĐ.
Mục tiêu
3
Nội dung
• TSCĐ hữu hình
• TSCĐ vô hình
Những khái niệm và nguyên tắc cơ bản
Ứng dụng vào hệ thống tài khoản kế toán
Những khái 
niệm và 
nguyên tắc 
cơ bản
Các văn bản và quy định liên quan
Định nghĩa
Phân loại
Ghi nhận
Xác định nguyên giá
Chi phí phát sinh sau ghi nhận ban đầu
Khấu hao TSCĐ và các PP khấu hao
Thanh lý, nhượng bán TSCĐ
TÀI SẢN CỐ ĐỊNH HỮU HÌNH
25
Các Văn bản và quy định liên quan
• Chuẩn mực chung – VAS 01
• Chuẩn mực kế toán TSCĐ hữu hình – VAS 03
• Thông tư 200/2014/TT-BTC
• Kế toán tài sản cố định thuê tài chính sẽ được
trình bày trong học phần Kế toán tài chính 2.
6
Định nghĩa TSCĐ hữu hình
• TSCĐ hữu hình là những tài sản có hình thái vật
chất do doanh nghiệp nắm giữ để sử dụng cho
hoạt động sản xuất, kinh doanh phù hợp với tiêu
chuẩn ghi nhận TSCĐ hữu hình
– Khái niệm tài sản không yêu cầu quyền sở hữu
– TSCĐHH có hình thái vật chất
– TSCĐHH sử dụng vào mục đích SXKD, không bao
gồm các tài sản giữ để bán hay đầu tư
– Phải thỏa mãn các tiêu chuẩn
7
Phân loại TSCĐ hữu hình
• Nhà cửa, vật kiến trúc;
• Máy móc, thiết bị;
• Phương tiện vận tải, thiết bị truyền dẫn;
• Thiết bị, dụng cụ quản lý;
• Vườn cây lâu năm, súc vật làm việc và cho sản
phẩm;
• TSCĐ hữu hình khác.
8
Ghi nhận TSCĐ hữu hình
• Tài sản được ghi nhận là TSCĐ hữu hình phải thỏa
mãn đồng thời tất cả bốn tiêu chuẩn (4) ghi nhận là:
(a) Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương
lai từ việc sử dụng tài sản đó;
(b) Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách
đáng tin cậy;
(c) Thời gian sử dụng từ 1 năm trở lên;
(d) Có đủ giá trị theo quy định hiện hành”. *
* Theo Thông tư 45/2013/TT-BTC là từ 30 triệu đồng trở lên.
39
• Các vấn đề cần lưu ý:
– Lợi ích kinh tế tương lai
• Phân biệt giữa chi phí và TSCĐ hữu hình
– Nguyên giá xác định một cách đáng tin cậy
• Trường hợp TSCĐ là hệ thống gồm nhiều bộ
phận tài sản riêng lẻ liên kết với nhau.
Ghi nhận TSCĐ hữu hình (tiếp)
10
Ví dụ 1
Công ty ABC đã xây dựng hoàn thành tòa nhà văn
phòng làm việc. Tòa nhà có 6 tầng, 2 thang máy.
-Giá trị quyết toán của tòa nhà là 2.400 triệu
đồng
-Giá trị thang máy 120 triệu đồng/cái
Kế toán công ty ABC sẽ nhận tòa nhà và hệ thống
thang máy như thế nào?
11
Xác định nguyên giá
Mua sắm
Tự chế, tự xây dựng
Được biếu tặng
Trao đổi TSCĐ
12
Nguyên giá bao gồm:
– Giá mua (theo giá trả ngay)
• Đã trừ chiết khấu thương mại/giảm giá
– Các khoản thuế không được hoàn lại
– Chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào
trạng thái sẵn sàng sử dụng
• Trường hợp mua TSCĐ được kèm thêm thiết bị,
phụ tùng thay thế:
– Nguyên giá = Tổng các chi phí liên quan trực tiếp tới
việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng trừ đi
giá trị thiết bị, phụ tùng thay thế.
Mua ngoài Mua ngoài
413
Ví dụ 2
• Công ty AMA nhập khẩu máy khoan từ Hàn Quốc với các
dữ liệu sau:
– Giá mua là 6.000usd, TGGD là 20.000đ/usd,
– Thuế nhập khẩu là 6 triệu đồng,
– Thuế GTGT được khấu trừ là 12,6 triệu đồng.
– Bộ phụ tùng tặng kèm là bộ mũi khoan với giá trị hợp
lý là 800usd.
– Chi phí nhập khẩu, vận chuyển là 1,2 triệu đồng đã trả
bằng tiền mặt.
Yêu cầu: Hãy xác định nguyên giá của máy khoan
Nguyên giá máy khoan = 6.000 x 20.000 + 6.000.000 +
1.200.000 – 800 x 20.000 = 111.200.000đ
14
Bài tập thực hành 1
• Nhật ký đầu tư thiết bị sản xuất nhựa C-02 như sau:
– Ngày 2/3 ký hợp đồng mua với tổng giá thanh
toán 870 triệu (bao gồm thuế GTGT 70 triệu, lãi
do trả chậm 100 triệu)
– Ngày 5/3 chi xây dựng, lắp đặt bệ máy và hệ
thống điện, nước phục vụ sẵn sàng cho lắp đặt
thiết bị 15 triệu.
– Ngày 7/3 nhận bàn giao
– Ngày 8/3 thi công lắp đặt dưới sự hướng dẫn của
chuyên gia tư vấn độc lập, chi phí chuyên gia là
44 triệu (bao gồm thuế GTGT 10%)
15
– Ngày 12/3 cho máy hoạt động thử, số nguyên
liệu nhựa sử dụng 10 triệu xuất từ kho nhà máy,
tiền công lao động khoán 2 triệu, máy vận hành
đạt yêu cầu và đã ký nghiệm thu. Phế liệu nhựa
thu hồi đánh giá 1 triệu.
– Ngày 15/3 bắt đầu sản xuất lô hàng đầu tiên với
số lượng nhựa 200 triệu, nhân công 5 triệu
nhưng sản phẩm chưa đạt yêu cầu khách hàng
nên đưa vào tái chế. Giá trị sản phẩm hỏng đưa
vào tái chế được đánh giá là 20 triệu đồng.
Yêu cầu: Xác định nguyên giá thiết bị.
Bài tập thực hành 1 (tiếp)
16
Do đầu tư xây dựng cơ bản hoàn thành
• Theo phương thức giao thầu:
NG = Giá quyết toán + Chi phí khác có liên quan
trực tiếp + Lệ phí trước bạ.
• Tự xây dựng:
NG = Giá trị quyết toán công trình khi đưa vào sử
dụng
• Tự sản xuất
NG = Giá thành thực tế của TSCĐ hữu hình + Chi
phí trực tiếp liên quan đến việc đưa TSCĐ vào
trạng thái sẵn sàng sử dụng.
517
Ví dụ 3
• DN A xây dựng một nhà kho theo phương thức giao
thầu nhân công cho công ty B, thông tin chi tiết như
sau:
– Nguyên vật liệu cho xây dựng 400 trđ
– Chi phí công cụ dụng cụ: 10 trđ
– Tiền thanh toán cho công ty B 132 trđ, trong đó có thuế GTGT
10%.
– Chi phí khác phục vụ cho xây dựng nhà kho chi bằng tiền mặt
12 trđ.
– Phế liệu thu hồi từ xây dựng bán thu bằng tiền mặt 3 trđ.
– Công trình hoàn thành sau 4 tháng thi công.
Yêu cầu: Xác định giá trị xây dựng của nhà kho, biết thuế GTGT
khấu trừ.
18
Do trao đổi
 Không tương tự:
Nguyên giá TSCĐ nhận về = Giá trị hợp lý của
TSCĐ hữu hình nhận về (hoặc giá trị hợp lý của
tài sản đem trao đổi) +/- Các khoản tiền hoặc
tương đương tiền trả thêm/ thu về + Chi phí liên
quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào trạng thái
sẵn sàng sử dụng.
 Tương tự:
Nguyên giá TSCĐ nhận = Giá trị còn lại của TSCĐ
đem trao đổi.
19
Ví dụ 4A
• Ngày 24.03.20X0, công ty Hoàng Gia đổi một
máy cắt vải với công ty C để lấy một máy sấy
và trả thêm 10 triệu đồng cho C. Máy cắt vải có
nguyên giá 220 triệu đồng, đã khấu hao 60
triệu đồng. Giá trị hợp lý của máy sấy là 80
triệu đồng, chi phí vận chuyển và lắp đặt là 10
triệu đồng. Các khoản chi trên đều trả bằng
tiền gửi ngân hàng.
• Tính nguyên giá TSCĐ nhận về (giả sử không
xét đến thuế GTGT)
20
• Công ty Hoàng Gia cần điều chuyển một thiết bị chống nhăn
vải từ Hà Nội vào TPHCM. Cùng lúc, công ty B lại có nhu cầu
ngược lại, muốn mang thiết bị chống nhăn vải của mình từ
TPHCM ra Hà Nội. Để tiết kiệm chi phí vận chuyển, hai bên
thống nhất sẽ trao đổi ngang giá, nghĩa là Công ty Hoàng Gia
giao thiết bị của mình cho chi nhánh của công ty B ở Hà Nội;
đồng thời công ty B chuyển giao máy tại TPHCM cho nhà máy
của Hoàng Gia tại TPHCM. Được biết thiết bị chống nhăn vải
của Hoàng Gia có nguyên giá là 180 triệu đồng, đã khấu hao
80 triệu đồng. Công ty trả tiền vận chuyển về nhà máy bằng
tiền mặt là 5 triệu đồng.
Nguồn: Tìm hiểu chuẩn mực kế toán Việt Nam
Ví dụ 4B
621
Nhận góp vốn, nhận lại vốn góp
 Nguyên giá
 Giá trị do các thành viên, cổ đông sáng lập
định giá nhất trí hoặc,
 Doanh nghiệp và người góp vốn thỏa thuận
hoặc
 Tổ chức chuyên nghiệp định giá theo quy định
của pháp luật và được các thành viên, cổ đông
sáng lập chấp thuận.
22
Được tài trợ, biếu, tặng, do phát hiện thừa
 Nguyên giá = Giá trị theo đánh giá thực tế của Hội
đồng giao nhận hoặc tổ chức định giá chuyên
nghiệp + Các chi phí mà bên nhận phải chi ra tính
đến thời điểm đưa TSCĐ vào trạng thái sẵn sàng
sử dụng.
23
Vốn hóa 
hay không 
vốn hóa?
Tùy thuộc vào bản chất của 
chi phí là có làm tăng lợi ích 
kinh tế trong tương lai hay 
không?
Chi phí sau ghi nhận ban đầu
24
• Tăng lợi ích kinh tế:
– Thay đổi TSCĐ hữu hình và làm tăng thời gian sử
dụng hữu ích, hoặc làm tăng công suất sử dụng.
– Cải tiến TSCĐ hữu hình làm tăng đáng kể chất
lượng sản phẩm
– Áp dụng quy trình công nghệ sản xuất mới làm
giảm chi phí hoạt động của tài sản so với trước đó.
• Không tăng lợi ích kinh tế:
– Các chi phí nhằm phục hồi hay duy trì hoạt động
của tài sản như sửa chữa, bảo trì, bảo dưỡng...
Chi phí sau ghi nhận ban đầu (tiếp)
725
• Công ty chi 20 triệu đồng để tân trang lại thùng
xe và sửa thắng, xe này dùng để chuyên chở
hàng hóa.
• Công ty tiến hành sửa chữa một xe vận tải
dùng để bán hàng. Công ty đã thay mới các
phụ tùng của xe có trị giá 90 triệu đồng. Việc
nâng cấp sẽ làm tăng thời gian sử dụng TSCĐ
là 3 năm và bớt tiêu hao nhiên liệu 15%.
Yêu cầu: Hãy cho biết trong mỗi trường hợp trên,
khoản chi nào sẽ làm tăng nguyên giá của TSCĐ
và cách ghi nhận vào sổ sách kế toán.
Nguồn: Tìm hiểu chuẩn mực kế toán Việt Nam
Ví dụ 5
26
• Khấu hao là sự phân bổ một cách có hệ thống giá
trị phải khấu hao của TSCĐ hữu hình trong suốt
thời gian sử dụng hữu ích của tài sản đó.
• Khấu hao là một khoản ước tính kế toán
• Các khái niệm cần lưu ý:
Giá trị phải 
khấu hao
Thời gian sử 
dụng hữu ích
Phương pháp 
khấu hao
Khấu hao TSCĐ
27
• Là nguyên giá của TSCĐ hữu hình ghi trên báo
cáo tài chính, trừ (-) giá trị thanh lý ước tính của
tài sản đó.
• Giá trị thanh lý là giá trị ước tính thu được khi hết
thời gian sử dụng hữu ích của tài sản, sau khi trừ
(–) chi phí thanh lý ước tính.
• Các vấn đề cần lưu ý:
– Quan hệ giữa thời gian hữu dụng và giá trị
thanh lý ước tính
– Trường hợp giá trị thanh lý nhỏ hoặc âm
Giá trị phải khấu hao
28
• Là thời gian mà tài sản mang lại lợi ích kinh tế cho
chủ sở hữu hiện tại, khác với thời gian sử dụng là
thời gian tài sản có thể sử dụng được và mang lại
lợi ích kinh tế đối với một hay nhiều chủ sở hữu.
CÔNG TY ABC
CHUYÊN CHO THUÊ 
XE DU LỊCH CAO CẤP
Thời gian sử dụng hữu ích
829
• Các yếu tố cần xem xét khi xác định thời
gian sử dụng hữu ích:
– Mức độ sử dụng ước tính của doanh nghiệp đối
với tài sản đó.
– Mức độ hao mòn phụ thuộc vào các nhân tố liên
quan trong quá trình sử dụng tài sản
– Hao mòn vô hình
– Giới hạn có tính pháp lý trong việc sử dụng tài
sản.
Thời gian sử dụng hữu ích (tiếp)
30
– Khấu hao đường thẳng
– Khấu hao theo số dư giảm dần
– Khấu hao theo sản lượng
Phương pháp khấu hao
31
• Là phương pháp đơn giản nhất và được sử dụng
phổ biến nhất.
• Mức khấu hao hàng năm được xác định bằng giá
trị phải khấu hao chia cho thời gian sử dụng hữu
ích ước tính của TSCĐ. Phương pháp này chỉ dựa
trên nhân tố thời gian mà không quan tâm đến
công suất hay mức độ sử dụng tài sản.
Khấu hao đường thẳng
32
Mức trích khấu 
hao hàng năm của 
TSCĐ
= Giá trị TSCĐ tính khấu hao x
Tỷ lệ khấu hao 
TSCĐ 
Tỷ lệ khấu hao 
TSCĐ (%) =
1
x 100%
Thời gian sử dụng hữu ích
Khấu hao đường thẳng (tiếp)
933
• Có các thông tin về một TSCĐ như sau:
– Nguyên giá của TSCĐ 95.000.000 đ
– Giá trị thanh lý ước tính 5.000.000 đ
– Thời gian sử dụng hữu ích ước tính 5 năm
– Tổng số lượng sản phẩm SX ước tính
1.000.000 đv
Yêu cầu
 Tính tỷ lệ khấu hao theo phương pháp đường
thẳng
 Tính mức khấu hao hàng năm theo phương
pháp đường thẳng
Nguồn: Tìm hiểu chuẩn mực kế toán Việt Nam
Ví dụ 6
34
• Phương pháp này dựa trên các cơ sở sau:
– Một số tài sản chỉ mang lại hiệu quả cao trong
những năm đầu và giảm dần hiệu quả theo thời
gian.
– Chi phí sửa chữa bảo trì ngày càng tăng theo
thời gian sử dụng tài sản.
• Mức khấu hao được xác định bằng tỷ lệ khấu hao
cố định nhân với giá trị còn lại phải tính khấu hao.
Tỷ lệ khấu hao cố định được xác định bằng tỷ
lệ khấu hao theo phương pháp đường thẳng
nhân cho một hệ số điều chỉnh.
Khấu hao theo số dư giảm dần
35
Mức trích khấu 
hao hàng năm 
của TSCĐ
= Giá trị còn lại của 
TSCĐ phải khấu hao
x Tỷ lệ khấu 
hao TSCĐ
Tỷ lệ khấu 
hao TSCĐ =
Tỷ lệ khấu hao TSCĐ theo 
phương pháp đường thẳng x
Hệ số điều 
chỉnh
Khấu hao theo số dư giảm dần
Thời gian trích khấu hao của tài sản cố định Hệ số điều chỉnh (lần)
Đến 4 năm ( t 4 năm) 1,5
Trên 4 đến 6 năm (4 năm < t 6 năm) 2,0
Trên 6 năm (t > 6 năm) 2,5
36
Thời điểm chuyển sang PP đường thẳng
• Những năm cuối, khi mức khấu hao năm xác định theo
phương pháp số dư giảm dần nói trên bằng (hoặc
thấp hơn) mức khấu hao tính bình quân giữa giá trị
còn lại và số năm sử dụng còn lại của tài sản cố định,
thì kể từ năm đó mức khấu hao được tính bằng giá trị
còn lại của tài sản cố định chia cho số năm sử dụng
còn lại của tài sản cố định.
10
37
• Sử dụng dữ liệu của ví dụ 6, tính mức khấu hao
hàng năm theo phương pháp số dư giảm dần.
Nguồn: Tìm hiểu chuẩn mực kế toán Việt Nam
Ví dụ 7
38
• Áp dụng cho các tài sản mà mức độ sử dụng
không đều giữa các năm.
• Thời gian sử dụng hữu ích của tài sản được tính
bằng số lượng sản phẩm như: số lượng sản
phẩm sản xuất, số giờ máy chạy, số km xe
chạy
• Mức khấu hao hàng năm được tính bằng tỷ lệ
khấu hao cho từng đơn vị sản phẩm nhân với số
lượng sản phẩm sản xuất trong năm.
Khấu hao theo sản lượng
39
Mức trích khấu hao bình quân 
tính cho một đơn vị sản phẩm
=
Giá trị phải khấu hao
Sản lượng theo công suất thiết kế
Mức trích khấu 
hao năm của 
TSCĐ
=
Số lượng sản 
phẩm sản xuất 
trong năm
x
Mức trích khấu hao 
bình quân tính cho 
một đơn vị sản 
phẩm
Khấu hao theo sản lượng (tiếp)
40
• Sử dụng dữ liệu ở ví dụ 6, giả định sản lượng
sản phẩm theo công suất thiết kế của tài sản này
là 1.000.000 đơn vị.
• Tính khấu hao của năm thứ 1 với sản lượng thực
tế là 189.000 đơn vị.
Ví dụ 8
11
41
• Tùy thuộc vào đặc điểm của TSCĐ
• Quan hệ giữa thời gian sử dụng hữu ích của tài
sản với lợi ích mà tài sản mang lại.
• Phương pháp khấu hao có thể ảnh hưởng đáng kể
đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Lựa chọn phương pháp khấu hao
42
• Khi một tài sản không còn hữu ích đối với DN do
hư hỏng, lỗi thời hoặc khai thác kém hiệu quả,
DN sẽ thanh lý hay nhượng bán tài sản đó.
• Hoạt động thanh lý, nhượng bán tài sản cố định
được xem như hoạt động khác của DN.
Thanh lý, nhượng bán
Những 
khái niệm 
và nguyên 
tắc cơ 
bản
Các chuẩn mực liên quan
Định nghĩa
Phân loại
Ghi nhận
Xác định nguyên giá
Chi phí phát sinh sau ghi nhận ban đầu
Khấu hao TSCĐ và các PP khấu hao
TÀI SẢN CỐ ĐỊNH VÔ HÌNH
44
• Chuẩn mực chung– VAS 01
• Chuẩn mực kế toán TSCĐ vô hình– VAS 04
• Thông tư 200/2014/TT-BTC
Các chuẩn mực liên quan
12
45
• TSCĐ vô hình là tài sản không có hình thái vật chất
nhưng xác định được giá trị và do doanh nghiệp
nắm giữ, sử dụng trong sản xuất, kinh doanh, cung
cấp dịch vụ hoặc cho các đối tượng khác thuê phù
hợp với tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ vô hình.
Định nghĩa
46
• Một nguồn lực vô hình sẽ là TSCĐ vô hình
nếu thỏa mãn các tiêu chuẩn:
– Có thể xác định được,
– Khả năng kiểm soát nguồn lực và
– Tính chắc chắn của lợi ích kinh tế trong
tương lai.
Các tiêu chuẩn 
47
– Quyền sử dụng đất;
– Nhãn hiệu hàng hoá (do mua);
– Quyền phát hành;
– Phần mềm máy vi tính;
– Giấy phép và giấy phép nhượng quyền;
– Bản quyền, bằng sáng chế;
– Công thức và cách thức pha chế, kiểu mẫu,
thiết kế và vật mẫu;
– TSCĐ vô hình đang triển khai.
Phân loại TSCĐ vô hình
48
 Theo VAS 04: Một tài sản vô hình được ghi
nhận là TSCĐ vô hình phải thỏa mãn đồng thời
định nghĩa về TSCĐ vô hình và bốn (4) tiêu chuẩn
ghi nhận như sau:
 Chắc chắn thu được lợi  ... ược ghi nhận là chi phí sản xuất, kinh
doanh trong kỳ:
Chi phí thành lập doanh nghiệp.
Chi phí đào tạo nhân viên.
Chi phí quảng cáo phát sinh trong giai đoạn trước
hoạt động của doanh nghiệp mới thành lập.
Chi phí chuyển dịch địa điểm, chi phí mở ra các chi
nhánh mới.
 Các khoản chi trên được ghi nhận là chi phí sản xuất,
kinh doanh trong kỳ hoặc được phân bổ dần vào chi phí
sản xuất, kinh doanh với thời gian tối đa 3 năm.
Ghi nhận chi phí
55
Có tình huống sau đây tại công ty Cát Tường :
1. Chi tiền mặt trả tiền quảng cáo và đăng bố cáo
thành lập chi nhánh của công ty 33.000.000đ
(trong đó thuế GTGT là 3.000.000đ).
2. Chi vẽ bảng hiệu bằng tiền mặt 22.000.000đ (trong
đó thuế GTGT là 2.000.000đ).
3. Chi đào tạo nhân viên đã trả bằng tiền gửi ngân
hàng là 15.000.000đ.
4. Chi tiếp khách và các khoản chi khác nhân ngày
khai trương và đã trả bằng tiền mặt là 15.000.000đ.
Yêu cầu: Xác định các khoản chi được vốn hóa để ghi
nhận vào TSCĐ vô hình
Ví dụ 10
56
• Cách thức xử lý chi phí sau ghi nhận ban đầu
tương tự như TSCĐ hữu hình.
Chi phí sau ghi nhận ban đầu
15
57
Trong các năm 20X0, 20X1 và 20X2, Công ty Huy Hoàng tiến
hành nghiên cứu để phát triển sản phẩm mới, các khoản chi
phát sinh là:
1. Chi phí nghiên cứu năm 20X0 là 50 triệu đồng.
2. Ngày 01.01.20X1 doanh nghiệp đủ điều kiện vốn hóa chi
phí triển khai, chi phí triển khai trong năm 20X1 là 80 triệu
đồng và công ty xác định công trình nghiên cứu đã đạt kết
quả là tạo ra được một quy trình sản xuất sản phẩm mới.
Để được cấp bằng sáng chế cho công trình này, công ty
đã chi thêm 30 triệu đồng để đăng ký quyền sở hữu trí
tuệ.
3. Năm 20X2, chi 30 triệu đồng trả thù lao cho luật sư để
bảo vệ bằng sáng chế trong một vụ kiện.
Yêu cầu: Hãy cho biết các khoản chi trên có được vốn hóa để
ghi nhận là TSCĐ vô hình hay không? Giải thích.
Ví dụ 11 A
58
• Khấu hao là việc phân bổ có hệ thống giá trị phải
khấu hao của TSCĐ vô hình trong suốt thời gian
sử dụng hữu ích của tài sản đó.
• Khấu hao TSCĐ vô hình tương tự như TSCĐHH
nhưng cần lưu ý về:
– Giá trị thanh lý ước tính
– Thời gian sử dụng hữu ích
– Phương pháp khấu hao
Khấu hao
59
Khi xác định thời gian sử dụng hữu ích của TSCĐ vô
hình cần phải xem xét :
• Khả năng sử dụng dự tính của tài sản;
• Sự lạc hậu về kỹ thuật, công nghệ;
• Thời gian kiểm soát tài sản, những hạn chế về
mặt pháp lý và những hạn chế khác về quá trình
sử dụng tài sản;
• Trong một số trường hợp do rất khó xác định thời
gian dự tính sử dụng tài sản, do đó, VAS 04 quy
định thời gian tính khấu hao của TSCĐ vô hình
tối đa là 20 năm (ngoại trừ quyền sử dụng đất).
• 
Thời gian sử dụng hữu ích
60
Có các nghiệp vụ sau đây tại công ty Huy Hoàng:
1. Mua lại một giấy phép nhượng quyền kinh doanh với giá 50
triệu đồng. Giấy phép có thời gian hiệu lực là 5 năm và theo
thỏa thuận khi thời gian hiệu lực kết thúc công ty sẽ được tiếp
tục gia hạn thêm 10 năm nữa nếu đáp ứng được yêu cầu của
bên nhượng quyền.
2. Mua một bằng sáng chế với giá 80 triệu đồng. Chi phí đăng ký
bằng sáng chế 10 triệu đồng. Thời gian có hiệu lực về pháp lý
là 8 năm.
3. Được nhà nước cấp quyền sử dụng 30 ha đất trong thời gian
50 năm. Các chi phí bỏ ra để có quyền sử dụng đất là 800 triệu
đồng.
Hãy xác định thời gian tính khấu hao của các loại TSCĐ nêu trên
Ví dụ 11 B
16
61
• VAS 04 cho phép chọn 3 phương pháp tương
tự như TSCĐ hữu hình. Tuy nhiên, thường
TSCĐ vô hình được khấu hao đường thẳng.
Phương pháp khấu hao
62
Ứng dụng vào hệ thống tài khoản
 Tài khoản sử dụng
 Nguyên tắc kế toán
 Sơ đồ kế toán các nghiệp vụ kinh tế cơ bản
Nợ Có
• Nguyên giá TSCĐ tăng 
trong kỳ (do mua sắm, 
xây dựng, nhận vốn 
góp, được cấp )
• Điều chỉnh tăng nguyên 
giá
• Nguyên giá TSCĐ 
giảm trong kỳ (do 
nhượng bán, thanh lý, 
kiểm kê phát hiện thiếu,
góp vốn)
• Điều chỉnh giảm 
nguyên giá
Dư Nợ: 
– Nguyên giá TSCĐ hiện 
có ở doanh nghiệp
TK 211 / 213
Tài khoản sử dụng
Tài khoản chi tiết 
TK 211
• TK 2111- Nhà cửa, vật kiến trúc
• TK 2112- Máy móc, thiết bị
• TK 2113- Phương tiện vận tải,
truyền dẫn
• TK 2114- Thiết bị, dụng cụ quản lý
• TK 2115- Cây lâu năm, súc vật
làm việc và cho sản phẩm
• TK 2118- TSCĐ khác
TK 213
• TK 2131- Quyền sử dụng đất
• TK 2132- Quyền phát hành
• TK 2133- Bản quyền, bằng sang
chế
• TK 2134- Nhãn hiệu, tên thương
mại
• TK 2135- Chương trình phần mềm
• TK 2136- Giấy phép và giấy phép
nhượng quyền
• TK 2138- TSCĐ vô hình khác
64
17
65
Nguyên tắc hạch toán 
• TK này dùng để theo dõi TSCĐ hữu hình,
TSCĐ vô hình theo nguyên giá.
• Mọi trường hợp tăng, giảm TSCĐ đều phải lập
biên bản giao nhận, biên bản thanh lý TSCĐ
và phải thực hiện các thủ tục quy định. Kế toán
có nhiệm vụ lập và hoàn chỉnh hồ sơ TSCĐ về
mặt kế toán.
• TSCĐ phải được theo dõi chi tiết cho từng đối
tượng ghi TSCĐ, theo từng loại TSCĐ và địa
điểm bảo quản, sử dụng, quản lý TSCĐ.
65
Nợ Có
• Giá trị hao mòn của
TSCĐ giảm do thanh
lý, nhượng bán, góp
vốn liên doanh, ...
• Giá trị hao mòn của 
TSCĐ tăng do trích 
khấu hao
Dư Có:
• Giá trị hao mòn lũy kế 
của TSCĐ hiện có tại đơn 
vị
TK 214
Tài khoản sử dụng
67
Tài khoản chi tiết 
• TK 2141- Hao mòn TSCĐ hữu hình
• TK 2142- Hao mòn TSCĐ thuê tài chính
• TK 2143- Hao mòn TSCĐ vô hình
• TK 2147- Hao mòn BĐS đầu tư
67
68
Nguyên tắc hạch toán
• Tài khoản này dùng để phản ánh tình hình
tăng, giảm giá trị hao mòn và giá trị hao mòn
luỹ kế của các loại TSCĐ và BĐSĐT trong quá
trình sử dụng do trích khấu hao TSCĐ, BĐSĐT
và những khoản tăng, giảm hao mòn khác của
TSCĐ, BĐSĐT.
• Trường hợp BĐSĐT nắm giữ chờ tăng giá,
doanh nghiệp không trích khấu hao mà xác
định tổn thất do giảm giá trị.
18
69
Các NVKT PS cơ bản
• Nghiệp vụ tăng TSCĐ
– Tăng do mua ngoài
– Tăng do xây dựng đưa vào sử dụng
– Tăng do nhận biếu tặng
– Tăng do trao đổi
• Nghiệp vụ giảm TSCĐ
– Thanh lý nhượng bán
70
TK 211, 213 
TK 1332
TK 
111, 331.. 
TK 333 Lệ phí trước bạ
Giá mua
Chi phí trước khi sử dụngTK 
111, 331.. 
Mua tài sản cố định
71
TK 331 TK 242 TK 635
TK 1332
TK 111, 331
Trị giá mua trả ngay
Lãi trả chậm Phân bổ lãi
Chi phí trước khi sử dụng
TK 211, 213 
Tài sản cố định mua trả chậm
72
Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh sau:
1. Vay dài hạn ngân hàng để thanh toán tiền mua một thiết bị sử dụng ở
phân xưởng trị giá 40.000.000 đ, thuế GTGT 10%, chi phí lắp đặt,
chạy thử trước khi sử dụng là 5.000.000 đ, thuế GTGT 10%, đã trả
bằng tiền mặt
2. Mua một cửa hàng giới thiệu sản phẩm có giá mua chưa có thuế là
5.000.000.000 đ, thuế GTGT 10% trên giá không bao gồm quyền sử
dụng đất, thanh toán bằng TGNH. Giá mua cửa hàng được phân tích
gồm giá của cửa hàng là 3.200.000.000 đ, quyền sử dụng đất là
1.800.000.000 đ.
3. Mua một thiết bị sử dụng ngay tại phân xưởng dưới hình thức trả góp
trong 24 tháng với số tiền thanh toán 10 triệu đồng/tháng. Giá mua trả
ngay của thiết bị là 200 triệu đồng (giá chưa thuế, thuế suất 10%).
Ví dụ 12
19
73
TK 211, 213 
TK 1332
TK 
111, 331.. 
Giá mua (đã trừ giá 
trị phụ tùng thay thế
Giá trị phụ tùng thay thế
Mua tài sản cố định kèm phụ tùng thay thế
TK 153, 211 (PT)
74
Cty thương mại Anpha mua 1 xe nâng nhãn hiệu
T, giá mua chưa có thuế GTGT được khấu trừ là
56 triệu đồng, thuế suất thuế GTGT là 10%, đã
thanh toán bằng chuyển khoản. Phụ tùng kèm
theo xe là 1 bộ xích nâng với giá trị hợp lý là 3
triệu đồng.
Yêu cầu: Định khoản nghiệp vụ kinh tế phát sinh.
Ví dụ 13
75
TK 211, 213 
TK 111, 331.. 
TK 3333, 
3332, 3339 
Thuế nhập khẩu, lệ phí
Trị giá mua
Chi phí trước khi sử dụng
TK 33312 Thuế GTGT
hàng NK
TK 1332
Nhập khẩu Tài sản cố định
76
TK 241
TK 111, 112, 
152, 331,
TK 1332
TK 211, 213 
Tài sản cố định hình thành từ XDCB
Tập hợp chi 
phí XDCB Giá thành XDCB
20
77
1. Công ty đầu tư xây dựng một nhà xưởng, tổng
chi phí đầu tư tập hợp đến ngày bàn giao đưa
vào sử dụng là 1.200.000.000đ.
2. Nhập khẩu một TSCĐ từ nước ngoài phục vụ
ngay tại phân xưởng. Giá mua 12.000 USD, tỷ
giá thực tế 20.815đ/USD. Thuế NK phải nộp theo
thuế suất 5%, thuế GTGT hàng nhập khẩu là
10% giá có thuế nhập khẩu. Chi phí vận chuyển,
lắp đặt, chạy thử tổng cộng là 19.800.000đ, gồm
cả 10% thuế GTGT, doanh nghiệp đã thanh toán
bằng tiền mặt.
Yêu cầu: Thực hiện định khoản
Ví dụ 14
78
TK 211, 213 
TK 711
TK 1332
TK 111, 331 
Giá trị hợp lý TSCĐ được biếu tặng
Chi phí trước khi sử dụng
Tài sản cố định được biếu tặng
79
TK 211/213 (nhận về)TK 211/213 (đem đi)
TK 214 (đem đi) 
Tài sản cố định trao đổi tương tự
NG
HMLK
GTCL 
của TS 
đem đi
80
TK 131
TK 214 – đem đi 
TK 1332
TK 211, 
213 –
đem đi 
TK 711
TK 33311
TK 811
TK 211, 
213
TK 111, 
112
TK 111, 
112
Tài sản cố định trao đổi không tương tự
1
2 3
21
81
Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh sau:
1. Nhận biếu tặng 1 máy vi tính chưa qua sử dụng, trị giá 45
trđ, doanh nghiệp nhận về sử dụng ở bộ phận bán hàng. Chi
phí vận chuyển máy tính về đến doanh nghiệp là 660.000đ
(đã có thuế GTGT 60.000), đã chi bằng tiền mặt.
2. Đem một TSCĐHH đưa đi trao đổi để lấy một TSCĐHH khác
không tương tự. Nguyên giá của TSCĐHH đưa đi trao đổi
50.000.000đ, giá trị hao mòn của nó là 20 trđ, giá trị hợp lý
của TSCĐ đưa đi trao đổi là 30 trđ. Doanh nghiệp nhận lại
một TSCĐ HH khác, với số tiền bù thêm là 5,5 trđ. Doanh
nghiệp đã chi TGNH để trả thêm cho bên trao đổi chênh lệch
giữa giá trị tài sản đưa và giá trị tài sản nhận về. Biết trong
giao dịch trên thuế GTGT là 10%.
Ví dụ 15
82
TK 211/213 TK 214 
TK 811 
TK 111
TK 133
TK 711 TK 111
TK 3331
Thanh lý/Nhượng bán Tài sản cố định
1
2
3
83
1. Thanh lý một TSCĐ HH nguyên giá 50.000.000đ đã khấu
hao 45.000.000đ. Chi phí nhượng bán trả bằng TM
4.500.000đ. Tiền thu về nhượng bán TSCĐ bằng TGNH
giá bán 4.000.000đ, thuế GTGT phải nộp 10%.
2. Nhượng bán một thiết bị sản xuất ở phân xưởng sản xuất
số 1 cho Công ty X:
– Nguyên giá 380.000.000đ, đã khấu hao 190.000.000đ
– Giá bán chưa có thuế GTGT: 180.300.000đ
– Thuế GTGT phải nộp : 18.030.000đ
– Nhận giấy báo Có của Ngân hàng Công ty X đã thanh
toán.
– Chi tiền mặt thanh toán cho việc tân trang sửa chữa
trước khi bán thiết bị là 20.000.000đ.
– Hoa hồng môi giới 1.000.000đ trả bằng TM.
Ví dụ 16 
84
TK 214
TK 627
TK 641
TK 642
TK 
211, 213
Ghi giảm hao mòn
TSCĐ
Trích KH TSCĐ dùng
trong sản xuất
Trích KH TSCĐ dùng
trong bán hàng
Trích KH TSCĐ dùng
trong QLDN
Khấu hao Tài sản cố định
22
85
Thực hiện trích khấu hao hay giảm trích khấu hao TSCĐ (theo
phương pháp đường thẳng) cho các trường hợp sau:
1. Ngày 5/4: mua trả chậm một thiết bị sản xuất dùng cho
hoạt động sản xuất, giá mua trả ngay đã bao gồm thuế
GTGT 10% là 330 triệu đồng, lãi trả chậm 20 tháng là 20
triệu đồng. Thời gian sử dụng là 60 tháng.
2. Ngày 10/4, nhượng bán một thiết bị sử dụng ở văn phòng,
nguyên giá 30 triệu đồng, thời gian sử dụng 30 tháng, đến
cuối tháng 3 đã khấu hao được 20 tháng.
Ví dụ 17
86
TK 111, 152, 
334,
TK 627, 641, 642
DN tự thực hiện
TK 331
DN thuê ngoài
thực hiện
TK 133
Sửa chữa thường xuyên Tài sản cố định
87
Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh sau:
1. Sửa chữa nhỏ TSCĐ tại bộ phận sản xuất
3.000.000đ, thanh toán bằng tiền mặt.
2. Thuê ngoài bảo trì máy lạnh, máy photo với chi phí
phát sinh là 6.200.000đ, thuế suất thuế GTGT 10%,
thanh toán bằng tiền mặt. Kế toán phân bổ chi phí này
trong 3 tháng, kể từ tháng này.
Ví dụ 18
88
TK111, 152, 
334,
Tập hợp chi 
phí SCL
TK 2413
TK 242
TK 133 TK 627, 
641, 642
Kết chuyển
chi phí SCL
Định kỳ phân
bổ chi phí SCL
Sửa chữa lớn Tài sản cố định
23
89
Kết chuyển chi 
phí thực tế
Định kỳ, 
trích chi phí 
SCL
TK 241, 627, 
641, 642
TK 2413 TK 352
Phần trích trước < thực tế
Trích trước chi phí sửa chữa lớn TSCĐ
90
Ví dụ 19
1. Thuê ngoài sửa chữa lớn đột xuất một tài sản cố định đang sử
dụng ở bộ phận quản lý, thời gian sửa chữa kéo dài 2 tháng. Chi
phí sửa chữa lớn thanh toán bằng TGNH 88 trđ, trong đó có thuế
GTGT 10%. Kế toán thực hiện phân bổ chi phí sửa chữa này 20
tháng, kể từ tháng này.
2. DN đã có kế hoạch sửa chữa lớn TSCĐ X đang dùng ở bộ phận
sản xuất nên từ đầu năm DN đã lập dự phòng vào chi phí mỗi
tháng 40 trđ. Đến tháng này, tổng số dự phòng đã lập là 200 trđ.
Chi phí sửa chữa lớn tập hợp:
– Chi phí vật liệu xuất dùng: 40 trđ
– Chi phí thiết bị thay thế xuất dùng: 120 trđ
– Chi phí nhân công phải trả: 42 trđ
– Chi phí khác bằng tiền: 3 trđ.
Việc sửa chữa lớn TSCĐ đã hoàn thành. Kế toán quyết toán với số liệu
trích trước của TSCĐ X.
91
TK 242
Trả tiền thuê nhiều kỳ
TK 133
TK 111, 
112, 331
TK 627, 641, 
642
Định kỳ phân bổ
Trả tiền thuê 
từng kỳ
TK 111, 
112, 331
TK 627, 
641, 642
Đi thuê TSCĐ (thuê hoạt động)
92
1. Thuê hoạt động xe chở nhân viên văn phòng với giá thuê
trả hàng tháng là 5.000.000đ (chưa có thuế GTGT 10%).
Tiền thuê trả 6 tháng 1 lần. Giá trị của tài sản này theo hợp
đồng là 500.000.000đ, thời gian sử dụng hữu ích 10 năm.
Doanh nghiệp đã chuyển khoản thanh toán tiền thuê của 6
tháng.
2. Thuê hoạt động một căn nhà để làm cửa hàng giới thiệu
sản phẩm với giá thuê là 16.000.000 đ/tháng (chưa có
thuế GTGT 10%). Tiền đặt cọc là 6 tháng tiền thuê. Doanh
nghiệp đã chuyển khoản thanh toán tiền đặt cọc và 1 tháng
tiền thuê. Căn nhà có NG 3.000 trđ, thời gian sử dụng hữu
ích 20 năm.
Yêu cầu: Thực hiện các bút toán cần thiết ở bên Đi thuê và
bên Cho thuê.
Ví dụ 20
24
93
Trong báo cáo tài chính, doanh nghiệp phải trình
bày theo từng loại TSCĐ hữu hình về những
thông tin sau:
– Phương pháp xác định nguyên giá TSCĐ
hữu hình;
– Phương pháp khấu hao; thời gian sử dụng
hữu ích hoặc tỷ lệ khấu hao;
– Nguyên giá, khấu hao lũy kế và giá trị còn lại
vào đầu năm và cuối kỳ.
Trình bày báo cáo tài chính
94
Trong Bản Thuyết minh báo cáo tài chính (Phần TSCĐ hữu hình)
phải trình bày các thông tin:
• Nguyên giá TSCĐ hữu hình tăng, giảm trong kỳ;
• Số khấu hao trong kỳ, tăng, giảm và lũy kế đến cuối kỳ;
• Giá trị còn lại của TSCĐ hữu hình đã dùng để thế chấp, cầm
cố;
• Chi phí đầu tư xây dựng cơ bản dở dang;
• Các cam kết về việc mua, bán TSCĐ hữu hình có giá trị lớn
trong tương lai;
• Giá trị còn lại của TSCĐ hữu hình tạm thời không được sử
dụng;
• Nguyên giá của TSCĐ hữu hình đã khấu hao hết nhưng vẫn
còn sử dụng;
• Giá trị còn lại của TSCĐ hữu hình đang chờ thanh lý;
• Các thay đổi khác về TSCĐ hữu hình.
Trình bày báo cáo tài chính (tiếp)
95
• Ngoài những vấn đề trình bày tương tự như TSCĐ hữu
hình, đối với TSCĐ vô hình phải thuyết minh thêm:
– Lý do một TSCĐ vô hình được khấu hao trên 20 năm
(Khi đưa ra các lý do này, doanh nghiệp phải chỉ ra các
nhân tố đóng vai trò quan trọng trong việc xác định thời
gian sử dụng hữu ích của tài sản);
– Giá trị hợp lý của TSCĐ vô hình do Nhà nước cấp,
trong đó ghi rõ: Giá trị hợp lý khi ghi nhận ban đầu; Giá
trị khấu hao lũy kế; Giá trị còn lại của tài sản.
– Giải trình khoản chi phí trong giai đoạn nghiên cứu và
chi phí trong giai đoạn triển khai đã được ghi nhận là
chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ.
– Các thay đổi khác về TSCĐ vô hình.
Trình bày báo cáo tài chính
96
Xem BCTC của VNM 2015