Bài giảng Kinh tế nông nghiệp - Chương 3: Thị trường và phân tích thị trường nông nghiệp - Nguyễn Hà Hưng

LOGO www.neu.edu.vn
Chương 3
Thị trường và phân tích thị trường nông nghiệp
Bộ môn: Kinh tế nông nghiệp&Phát triển nông thôn
Ths. Nguyễn Hà Hưng
www.themegallery.com
Nội dung
1 Bản chất SXHH và Thị trường nông sản
2 Những nhân tố ảnh hưởng đến SXHH và TTNS
3 Phân tích đặc điểm thị trường nông sản
4 Biện pháp hoàn thiện thị trường nông sản Việt Nam
www.themegallery.com
Bản chất sản xuất hàng hoá
SXHH giản đơn
SXHH lớn
Tự cung tự cấp
- Trình độ thấp, 
rất thấp
- Tự cung tự cấp
- Không có SPHH
- Trình độ kỹ thuật 
thấp, rất thấp
- Trình độ phân 
công lao động 
thấp
- Quy mô nhỏ
- Trình độ thấp
- Tự cung tự cấp
- SPHH ngẫu 
nhiên
- Trình độ kỹ thuật 
thấp
- Trình độ phân 
công lao động 
thấp
- Quy mô nhỏ
- Trình độ cao
- SX để bán
- SPHH xác định 
trước
- Trình độ kỹ thuật 
cao
- Trình độ phân 
công lao động 
cao
- Quy mô lớn
là quá trình sản xuất ra sản phẩm để trao đổi, để bán, không 
phải để tự tiêu dùng bởi chính người sản xuất ra sản phẩm đó
www.themegallery.com
Điều kiện ra đời và tồn tại của SXHH
1
Có sự phân công lao động xã hội
2
Có nhiều người sở hữu khác 
nhau về TLSX và SP làm ra
www.themegallery.com
Chỉ tiêu phản ánh trình độ của SXHH
1 Tỷ suất sản phẩm hàng hoá
2 Tỷ suất giá trị sản phẩm hàng hoá
3 Quy mô giá trị sản phẩm hàng hoá
4 Cơ cấu giá trị sản phẩm hàng hoá
5 Trình độ công nghệ sản xuất
www.themegallery.com
Kinh tế hàng hoá – Kinh tế thị trường
Kinh tế hàng hoá
- là nền kinh tế 
mà ở đó SXHH đã 
trở thành kiểu sx 
phổ biến
Kinh tế thị trường
-là nền kinh tế 
hàng hoá
-  được vận hành 
chủ yếu theo cơ 
chế thị trường 
(dưới sự điều tiết 
của các quy luật thị 
trường)
www.themegallery.com
Ưu thế của SXHH
1
Cạnh tranhhạ thấp chi phíđổi mới 
công nghệthúc đẩy lực lượng sx xã 
hội phát triển
2
Lợi nhuậnthúc đẩy lực lượng sản 
xuất xã hội phát triển
3
Tạo ra cho xã hội ngày càng nhiều 
sản phẩm chất lượng cao, giá ngày 
càng hạ
www.themegallery.com
Bản chất của thị trường nông nghiệp
Thị trường
E
B
D
C
ANhà quy hoạch
Nhà kinh tế
Quản trị
Nhà quản lý thị 
trường
Marketing
Địa điểm
Người bán
Người 
mua
Thoả 
thuận
www.themegallery.com
Chức năng của thị trường nông nghiệp
- Tổng cung, tổng cầu
- Chất lượng, giá cả
- Thị hiếu, cách thức, 
phong tục tiêu dùng
Thừa 
nhận
Thực 
Hiện
Điều tiết
Kích thích
Thông tin
- Thực hiện hành vi trao đổi
- Thực hiện cân bằng cung cầu, 
hình thành giá cả
- Thực hiện giá trị của NS
- Phân bổ sử dụng 
hợp lý các nguồn lực
- Thừa nhận các 
hoạt động SX 
nông sản hàng 
hoá
- Mua bán NS theo 
yêu cầu các quy 
luật thị trường
www.themegallery.com
- Đất đai/LĐ
- Thị trường
- Giao thông
- CN chế biến
- Loại SP
- Cơ chế quản 
lý
- Đất đai
- Khí hậu
- Nguồn 
nước
Cơ sở tự 
nhiên của 
phân công 
lao động
- Giống 
- Quy trình 
kỹ thuật
- Công 
nghệ CB, 
bảo quản
Những nhân tố ảnh hưởng đến SXHH trong nông nghiệp
ĐK 
tự nhiên
ĐK
KT-XH
ĐK
Kỹ thuật
www.themegallery.com
Những nhân tố ảnh hưởng đến thị trường nông sản
Những nhân tố ảnh hưởng đến cung nông sản
Giá của bản thân nông sản hàng hoá
Giá của sản phẩm cạnh tranh, sản phẩm thay thế
Giá của sản phẩm song đôi
Giá của các yếu tố đầu vào
Trình độ kỹ thuật sản xuất
Các yếu tố môi trường tự nhiên
Các chính sách kinh tế của Nhà nước
www.themegallery.com
Những nhân tố ảnh hưởng đến thị trường nông sản
 Những nhân tố ảnh hưởng đến cầu nông sản TDCC
Giá của bản thân nông sản hàng hoá
Những nhân tố ảnh hưởng đến Ei
Tính sẵn có của hàng hoá thay thế
Tính đa công dụng của nông sản
Tỷ trọng thu nhập mà người tiêu dùng dành để mua NSTP
Tính phổ biến trong tiêu dùng của NS
Hệ số co giãn 
của cầu theo 
giá (Ei)
Tỷ lệ phần trăm thay đổi lượng cầu (Qi)
Tỷ lệ phần trăm thay đổi giá (Pi)
=
www.themegallery.com
Những nhân tố ảnh hưởng đến thị trường nông sản
 Những nhân tố ảnh hưởng đến cầu nông sản TDCC
Giá của nông sản thay thế
Tình hình phân phối thu nhập và mức thu nhập của các 
nhóm dân cư
Thị hiếu và tập quán tiêu dùng của dân cư và phong 
tục địa phương
Quy mô và tốc độ tăng dân số
Kỳ vọng của người mua
www.themegallery.com
Phân tích đặc điểm của thị trường NS
Trang 
trại Th. lái
Nhà 
máy 
CB
Bán 
buôn
Bán 
lẻ
Người 
TD
P1 P2 P3 P4 P5
Độ cận biên thị trường : Chênh lệch giữa giá ở cấp 
thị trường sau và cấp thị trường trước đó 
Độ cận biên thị trường và giá nông sản
Giá nông sản thô Giá các dịch vụ Giá TD cuối cùng+ =
www.themegallery.com
Phân tích đặc điểm của thị trường NS
Độ cận biên thị trường và giá nông sản
Q*
dnst + dv
Snst
Snst + dv
Pnst
Pnst+dv
dnst 
www.themegallery.com
Phân tích đặc điểm của thị trường NS
Sự hình thành giá cả theo thời vụ
Q2
Qs lúc trái vụ
Qd lúc mùa vụ
Qs lúc mùa vụ
Q1 Q3
P1
P2
P3
Q
Qd lúc trái vụ
Qs quá độ lúc 
mùa vụ
www.themegallery.com
Phân tích đặc điểm của thị trường NS
Tình trạng độc quyền tương đối phổ biến trên thị trường nông nghiệp
Độc quyền bán
Độc quyền mua
Công ty thương mại cung cấp phần lớn phân 
bón, thuốc trừ sâu và các vật tư nông nghiệp 
khác
- Nhà máy chế biến mua nguyên liệu do nông 
dân sản xuất ra
- Công ty xuất khẩu nông sản
www.themegallery.com
Phân tích đặc điểm của thị trường NS
Tình trạng độc quyền tương đối phổ biến trên thị trường nông nghiệp
Độc quyền nhất 
thời
Độc quyền lâu 
dài
Thiếu đk cho thị trường cạnh tranh hoàn hảo:
- Trình độ công nghệ, quản lý không đều
- Kiến thức tiếp thị còn thiếu.v.v..
Gắn với những yếu tố phi kinh tế:
- Ngăn sông cấm chợ giữa các vùng
- Đặc điểm kinh tế, kỹ thuật của chế biến SP
- Không có SP thay thế gần gũi
www.themegallery.com
Phân tích đặc điểm của thị trường NS
Tình trạng độc quyền tương đối phổ biến trên thị trường nông nghiệp
Tác động 
của độc 
quyền
- Sản lượng cung 
giảm
- Giá bán tăng
- Nhà kinh doanh thu 
được lợi nhuận độc 
quyền
- Gây ra tín hiệu sai 
lệch về giá cả, 
hiệu quả sản suất
- Phân bổ và sử 
dụng kém hiệu 
quả các nguồn 
lực
www.themegallery.com
Phân tích đặc điểm của thị trường NS
 Biện pháp khống chế độc quyền của Nhà nước
Tình trạng độc quyền tương đối phổ biến trên thị trường nông nghiệp
Kiểm soát giá đối 
với DN độc quyền
- Quy định giá trần đối với đầu vào sx : 
điện, xăng dầu, phân bón
- Quy định giá sàn nông sản các DN phải 
trả cho người bán
- Trợ giá
Đánh thuế trọn gói 
đối với lợi nhuận 
độc quyền cao
(Kết hợp phụ cấp 
theo chi phí cận 
biên)
- Tăng thu ngân sách
- Ổn định giá cả, sản lượng của DN
www.themegallery.com
Phân tích đặc điểm của thị trường NS
 Chính phủ đã cam kết trong các hiệp định quốc tế
 AFTA (ASEAN Free Trade Area)
• 2006, thuế suất nhập khẩu < 5%
• 2013, nông sản chưa chế biến (danh mục SEL) <5%, bãi bỏ hàng rào phi 
thuế
Thị trường nông nghiệp VN đang trong quá trình hội nhập vào thị trường 
khu vực và thế giới
www.themegallery.com
Phân tích đặc điểm của thị trường NS
 Chính phủ đã cam kết trong các hiệp định quốc tế
 Hiệp định thương mại Việt – Mỹ
• Ký kết 07/2000 – thực hiện đến 2006
• quy chế tối huệ quốc cho hàng hóa của Mỹ
•  đỗi xử hàng hóa nhập khẩu như hàng hóa trong nước
• loại bỏ hạn ngạch (thời hạn 3- 7 năm)
•  DN Mỹ được nhập khẩu hầu hết các sp (3 – 6 năm)
• cam kết giảm thuế cho 250 sp (4/5 nông sản)
•  mức cắt giảm thuế từ 33 – 50% (trong 3 năm sau khi có hiệu lực)
• .v.v
Thị trường nông nghiệp VN đang trong quá trình hội nhập vào thị trường 
khu vực và thế giới
www.themegallery.com
Phân tích đặc điểm của thị trường NS
 Chính phủ đã cam kết trong các hiệp định quốc tế
 Chấp nhận tự do hoá thương mại theo yêu cầu của IMF và WB
• Lộ trình giảm thuế quan
• Thực hiện các biện pháp phi thuế
Thị trường nông nghiệp VN đang trong quá trình hội nhập vào thị trường 
khu vực và thế giới
www.themegallery.com
Phân tích đặc điểm của thị trường NS
 Chính phủ đã cam kết trong các hiệp định quốc tế
 WTO
• Giảm 23% so với thuế suất NK bình quân hiện hành
• Nông nghiệp, thuế suất bq giảm 25,2% so với khi gia nhập
Thị trường nông nghiệp VN đang trong quá trình hội nhập vào thị trường 
khu vực và thế giới
Sản phẩm Thuế khi gia nhập 
(%)
Thuế suất cuối 
cùng (%)
Thời hạn thực hiện
Thịt bò 20 14 5 năm
Thịt lợn 30 15 5 năm
Sữa nguyên liệu 20 18 2 năm
Sữa thành phầm 30 25 5 năm
Thịt chế biến 40 22 5 năm
Bánh kẹo 34,4 25,3 3-5 năm
Thức ăn gs 10 7 2 năm
www.themegallery.com
Những biện pháp chủ yếu hoàn thiện thị trường 
nông nghiệp Việt Nam
 Nhanh chóng xây dựng hệ thống thị trường đồng bộ 
cho nông nghiệp nông thôn
 Thị trường vốn
Ưu điểm
• Hình thành đa dạng các loại hình ngân hàng
• Các quỹ TDND ở nông thôn từng bước được hình thành
• Nạn cho vay nặng lãi từng bước bị khống chế
• Ngành ngân hàng thực hiện tốt nhiệm vụ cho vay đối với hộ nông dân
• Lãi suất đang dần vận hành theo cung cầu thị trường
Hạn chế
• Nông dân khó hoặc không vay được vốn lớn, dài hạn
• Thủ tục vay còn phức tạp
www.themegallery.com
Những biện pháp chủ yếu hoàn thiện thị trường 
nông nghiệp Việt Nam
 Nhanh chóng xây dựng hệ thống thị trường đồng bộ 
cho nông nghiệp nông thôn
 Thị trường dịch vụ kỹ thuật
Ưu điểm
• Đáp ứng được nhu cầu vật tư kỹ thuật (phân bón hoá học, thuốc trừ sâu, 
thức ăn chăn nuôi, máy móc công cụ.v.v..)
• Đáp ứng được nhu cầu tư vấn, phổ biến, áp dụng tiến bộ kỹ thuật
• Hình thành đa dạng các loại hình cung ứng
Hạn chế
• Công tác quản lý thị trường còn yếu kém
• Tiến bộ kỹ thuật không đến được với các hộ nông dân ở vùng sâu, vùng 
xa
www.themegallery.com
Những biện pháp chủ yếu hoàn thiện thị trường 
nông nghiệp Việt Nam
 Nhanh chóng xây dựng hệ thống thị trường đồng bộ 
cho nông nghiệp nông thôn
 Thị trường tiêu thụ nông sản
Ưu điểm
• Đã tháo gỡ được những chướng ngại của thị trường tiêu thụ (cát cứ địa 
phương, HT giao thông yếu kém .v.v..)
• Thị trường một số nông sản chủ yếu đã hình thành thống nhất trong cả 
nước
• Hội nhập ngày càng sâu rộng với thị trường khu vực và thế giới
Hạn chế
• Quản lý chưa tốt tính thời vụ của thị trường nông sản
• Giá cả thị trường không ổn định
www.themegallery.com
Những biện pháp chủ yếu hoàn thiện thị trường 
nông nghiệp Việt Nam
 Thực hiện những quyết định điều chỉnh tiết giá cả nông 
nghiệp linh hoạt và phù hợp
 Đặc điểm của giá cả trong nông nghiệp:
 Đối với nông nghiệp, các mức giá của đầu vào và đầu ra 
không được coi trọng bằng giá cả tương đối của chúng
 Giá cả nông sản có biên độ giao động lớn khi so với các sản 
phẩm công nghiệp
www.themegallery.com
Những biện pháp chủ yếu hoàn thiện thị trường 
nông nghiệp Việt Nam
 Thực hiện những quyết định điều chỉnh tiết giá cả nông 
nghiệp linh hoạt và phù hợp
 Các biện pháp điều tiết giá cả trên thị trường độc quyền:
 Quy định giá chuẩn  giá trần, giá sàn
 Khuyến khích mở rộng hợp tác, liên doanh, liên kết, khuyến 
khích cạnh tranh lành mạnh trong toàn bộ hệ thống thị trường 
nông nghiệp
 Trên thị trường cạnh tranh
 Quy định khung giá cho nhập khẩu xăng dầu, phân bón, cước 
vận tải. Quy định giá xuất khẩu tối thiểu nông sản.
 Quy định giá tối thiểu mua thóc, tối đa bán gạo
 Tổ chức đăng ký giá, hiệp thương giá, niêm yết giá
 Lập quỹ dự trữ bắt buộc và quỹ quốc gia bình ổn thị trường
 Kiểm tra, kiểm soát các yếu tố hình thành giá, tồn kho, dự trữ
 Thực hiện chính sách trợ giá khi cần thiết
www.themegallery.com
Những biện pháp chủ yếu hoàn thiện thị trường 
nông nghiệp Việt Nam
 Khuyến khích thúc đẩy cạnh tranh, chống độc quyền
 Có biện pháp phù hợp chống độc quyền ở cả thị trường cung 
ứng đầu vào và thị trường đầu ra
 Thúc đẩy cạnh tranh trong cung ứng đầu vào và tiêu thụ sản 
phẩm
 Phát hiện và kiên quyết ngăn chặn những vấn đề nổi cộm, bất 
thường nảy sinh trên thị trường 
www.themegallery.com
Những biện pháp chủ yếu hoàn thiện thị trường 
nông nghiệp Việt Nam
 Thực hiện tốt chiến lược hội nhập vào thị trường nông 
nghiệp thế giới
 Củng cố và tăng cường vị thế ở thị trường quen thuộc
 Tích cực mở rộng và tạo thế đứng trên thị trường mới
 Tham gia nhiều hơn vào các hiệp định và công ước quốc tế 
liên quan đến kinh tế và thương mại
 Sử dụng linh hoạt và có hiệu quả các công cụ kinh tế trong 
quan hệ ngoại thương:
• Quota xuất nhập khẩu
• Công cụ phi thuế quan
• Thuế xuất nhập khẩu
• Tỷ giá hối đoái
 Thực hiện kiểm soát buôn bán tiểu ngạch và chống buôn lậu 
có hiệu quả
LOGO www.themegallery.com
Add your company slogan