Bài giảng Thị trường và các định chế tài chính - Chương 5: Thị trường tiền tệ - Nguyễn Phúc Khoa

CHƯƠNG 5: THỊ TRƯỜNG 
TIỀN TỆ 
5.1 Tổng quan về thị trường tiền tệ 
5.2 Cơ cấu tổ chức của TTTT 
5.3 Đầu tư trên thị trường tiền tệ 
NỘI DUNG 
5.4 Một số gợi ý nghiên cứu 
Tổng quan 
Khái niệm 
Chức năng của thị trường 
Các chủ thể tham gia 
5.1 Tổng quan về TTTT 
Công cụ tham gia giao 
dịch trên thị trường 
Là một bộ 
phận của thị 
trường tài 
chính 
Giao dịch 
các công cụ 
tài chính 
ngắn hạn 
dưới một 
năm 
Đáp ứng nhu 
cầu vốn ngắn 
hạn của nền 
kinh tế 
5.1.1 Khái niệm 
5.1.2 Chức năng của TTTT 
Tạo vốn và cung ứng vốn đầu tư tín dụng 2 
Tạo môi trường đầu tư an toàn và hiệu quả 
cho các chủ thể tham gia thị trường 
3 
Tạo vốn và cung ứng vốn ngắn hạn cho nền 
kinh tế 
1 
Làm lành mạnh tình hình lưu thông tiền tệ 
và ổn định đồng tiền 
4 
5.1.3 Các chủ thể tham gia 
Ngân hàng trung ương 
• Điều tiết thị trường 
• Bơm tiền 
• Hút tiền 
Kho bạc nhà nước 
• Huy động vốn ngắn hạn 
Ngân hàng thương mại, tổ chức tài chính 
• Luân chuyển vốn tiền tệ 
Doanh nghiệp, tổ chức kinh tế 
Cá nhân, tổ chức phi lợi nhuận 
Ở Mỹ 
Tín phiếu kho bạc 
Chứng chỉ tiền gửi 
Tín phiếu kho bạc 
Tín phiếu công ty 
5.1.4 Công cụ tham gia giao dịch 
trên thị trường 
Hợp đồng mua lại 
Ký quỹ liên bang 
Chấp nhận của ngân hàng 
Ở Việt Nam 
Tín phiếu NHNN 
Kỳ phiếu ngân hàng 
5.2.1 Thị trường tiền gửi và cho vay 
5.2.2 Thị trường liên ngân hàng 
5.2.3 Thị trường mở 
5.2 Cơ cấu tổ chức của thị trường tiền tệ 
Thị trường tiền gửi 
• Giao dịch giữa NHTM, tổ chức tín dụng - tổ chức, cá 
nhân trong xã hội 
 Huy động vốn ngắn hạn 
• Bộ phận quan trọng và cốt lõi của TTTT 
• Công cụ giao dịch đa dạng, phong phú 
• Phạm vi giao dịch rộng trong nền kinh tế 
• Còn được gọi là TTTT 1 
• Tác dụng 
 Đối với tổ chức kinh tế 
 Đối với cá nhân 
Gửi tiền an toàn và hiệu quả 
Thị trường cho vay 
 Là thị trường cung ứng vốn cho nền kinh tế, có hoàn trả, có điều kiện 
 Giao dịch giữa bên cho vay - đi vay 
• Cho vay 
• NHTM 
• NH chính sách 
• Đi vay 
• Doanh nghiệp 
• Tổ chức kinh tế 
• Cá nhân 
• ... 
 Hoạt động tín dụng 
• Tín dụng ngân hàng 
• Tín dụng thương mại 
• Tín dụng nhà nước 
• Huy động vốn ngắn hạn 
• Tín phiếu kho bạc 
Thị 
trường 
liên 
ngân 
hàng 
Khái 
niệm 
Các giao 
dịch trên 
thị trường 
2.NGHIỆP VỤ CHO VAY NGẮN HẠN CỦA NHTM 
Lãi suất 
Các chủ 
thể tham 
gia 
Thị trường liên ngân hàng 
Khái niệm thị trường liên ngân hàng 
Để giải quyết nhu cầu vốn giữa các NHTM về bù đắp 
thiếu hụt trong thanh toán bù trừ, đáp ứng nhu cầu 
thanh toán khách hàng 
2 
Các ngân hàng chuyên trao đổi khả năng thanh toán 
trên tài khoản ở NHTW thông qua việc mua bán số 
ngân quỹ thừa ra, qua đó đáp ứng nhu cầu ngân quỹ 
trong ngày 
3 
Đây là thị trường vốn ngắn hạn giữa các ngân hàng 
với nhau do ngân hàng trung ương (NHTW) tổ chức 
1 
1 2 3 
Lãi suất hình 
thành trên thị 
trường liên ngân 
hàng là IBOR 
(Interbank 
offered rate) 
được điều chỉnh 
trong phiên giao 
dịch 
Lãi suất tăng 
khi tổng cầu> 
tổng cung về 
vốn trên thị 
trường liên 
ngân hàng tại 
thời điểm giao 
dịch và ngược 
lại 
Thị trường liên 
ngân hàng cũng có 
thể được giao dịch 
tự do giữa các 
ngân hàng với 
nhau, tự thỏa thuận 
lãi suất, không có 
sự điều chỉnh như 
thị trường giao 
dịch tập trung 
Lãi suất trên thị trường liên ngân hàng 
Các chủ thể tham gia 
Các 
chủ thể 
tham 
gia 
Ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng: 
Đi vay hoặc cho vay, tham gia 
để tìm kiếm lợi nhuận 
Tổ chức và điều hành 
hoạt động TTLNH 
Người cho vay cuối cùng để cân 
 bằng cung cầu vốn ngắn hạn 
1 
2 
Ngân 
hàng 
trung 
ương 
NHTW 
Các giao dịch trên thị trường 
Các 
giao 
dịch 
trên thị 
trường 
Vay và cho vay bổ sung vốn ngắn hạn 
Qua đêm 
Thấu chi 
1 
2 
Cho vay 
thanh 
toán 
Thị trường mở 
Đấu thầu và 
xét thầu 
Hàng hóa trên 
thị trường 
Các phương thức 
giao dịch 
Thị 
Trường 
 mở 
Các khái niệm 
Các chủ thể 
tham gia 
Khái niệm thị trường mở 
Ở Việt Nam, nghiệp vụ thị trường mở chỉ là việc mua 
bán giấy tờ có giá ngắn hạn như tín phiếu kho bạc, 
chứng chỉ tiền gửi, tín phiếu Ngân hàng Nhà nước và 
các giấy tờ có giá ngắn hạn khác 
2 
Điều tiết tiền tệ trong lưu thông, là bộ phận quan trọng 
nhất của thị trường tiền tệ, tác động lớn đến toàn thị 
trường tiền tệ và nền kinh tế 
3 
Nghiệp vụ thị trường mở là nghiệp vụ mua bán ngắn 
hạn các giấy tờ có giá do Ngân hàng nhà nước thực 
hiện trên thị trường tiền tệ nhằm thực hiện chính sách 
tiền tệ quốc gia 
1 
Nghiệp vụ thị trường mở - OMO 
Open Market Operations 
Lạm phát cao, giảm cung tiền NHTW bán giấy tờ 
có giá. NHTM và các tổ chức tài chính mua giấy tờ có giá 
sẽ có lợi hơn cho vay vốn khả dụng của NHTM giảm 
 khả năng cho vay giảm giảm khối tiền cho nền kinh 
tế 
2 
Suy thoái kinh tế NHTW mua trái phiếu với giá hấp dẫn 
 bơm tiền vào hệ thống NHTM cho vay cung ứng 
tiền cho nền kinh tế 
3 
Là nghiệp vụ của NHTW để mua bán ngắn hạn các giấy tờ 
có giá với các NHTM và các tổ chức tín dụng khác nhằm 
điều chỉnh cung tiền cho nền kinh tế, góp phần ổn định 
tiền tệ và thúc đẩy kinh tế phát triển 
1 
Hoạt động phi lợi nhuận 4 
Ngắn hạn 
Trái phiếu chính phủ 
Tín phiếu kho bạc 
Tín phiếu NHTW 
Hàng hóa trên thị trường 
Trung và 
dài hạn 
Trái phiếu đô thị 
Chủ thể 
 tham gia 
Ngân hàng trung ương 
NHTM, các tổ chức tài chính 
Các chủ thể tham gia trên thị trường 
Phương 
thức 
giao 
dịch 
Giao dịch 
mua hẳn 
Giao 
dịch bán 
kỳ hạn 
2.NGHIỆP VỤ CHO VAY NGẮN HẠN CỦA NHTM 
Giao dịch 
bán hẳn 
Giao dịch 
mua kỳ 
hạn 
Các phương thức giao dịch
Các 
phương 
thức 
giao 
dịch 
Giao dịch song phương: NHTW trực tiếp 
giao dịch với người mua, người bán thực hiện 
việc mua bán hẳn chứng từ có giá 
Giao dịch qua thị trường chứng khoán: 
Thông qua TTCK, qua các đại lý chứng 
khoán mà NHTW tiếp cận với người mua, 
người bán để tiến hành mua hoặc bán 
Các phương thức giao dịch 
Giao dịch qua đấu thầu: 
Đấu thầu khối lượng hoặc đấu thầu lãi suất 
Đấu 
 thầu 
Đấu thầu khối lượng: NHTW công bố KL tiền cần mua 
hoặc cần bán bằng phương thức đấu thầu và ấn định mức 
lãi suất thực hiện, NHTW công bố điều kiện đặt thầu để tổ 
 chức mua bán phải chấp hành, các TCTD cần mua hoặc bán 
tiến hành nộp thầu theo qui định. Sau khi mở thầu NHTW 
sẽ xác định tỷ lệ giá trị đạt thầu và phân bổ cho từng tổ 
chức tham gia đặt thầu. 
Đấu thầu lãi suất: Các đơn vị đặt thầu đăng ký 
 lãi suất đặt thầu và đi kèm là lượng tiền mua theo lãi suất 
đăng ký. NHTW sẽ quan tâm tới lãi suất đặt thầu và sẽ lấy 
từ lãi suất cao tới lãi suất thấp cho đến khi nào đạt được 
lượng tiền mà NHTW cần cung ứng vào lưu thông. 
Đấu thầu và xét thầu 
5.3 Đầu tư trên thị trường tiền tệ 
Đầu tư 
trên thị 
trường 
tiền tệ 
Công cụ khác 
Có rủi ro, khó dự đoán nhất là rủi ro tín dụng 
Tính toán lợi suất của các công cụ 
Xác định cơ hội đầu tư 
Phi rủi ro: Không rủi ro trả nợ, 
lãi suất, hối đoái 
Định giá 
1 
2 
Tín 
phiếu 
kho 
bạc 
(phi 
rủi ro) Quyết định đầu tư 
Rủi ro rất thấp, lợi nhuận thấp, chỉ phù hợp khi 
thời gian chiếm dụng vốn để đầu tư ngắn hạn 
5.4 Gợi ý nghiên cứu 
• Vị trí của TTTT trong TTTC ? 
• Có mấy loại TTTT? 
• Các chủ thể tham gia trên TTTT? Hoạt động của các 
chủ thể này? 
• Hàng hóa trên TTTT? Ở VN hiện nay có những hàng 
hóa nào đang giao dịch trên TTTT? 
• Thị trường tiền tệ ở VN 
• Sự hình thành? 
• Thực trạng hiện nay? 
• Nguyên nhân? 
• Sự cần thiết phát triển thị trường? 
• Giải pháp?