Nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh

20 Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion
NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC KIỂM TRA, GIÁM 
SÁT VÀ THI HÀNH KỶ LUẬT ĐẢNG HIỆN NAY THEO 
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Nguyễn Thị Phương Chi*
Ngày tòa soạn nhận được bài báo: 3/9/2019
Ngày nhận kết quả phản biện đánh giá: 3/3/2020
Ngày bài báo được duyệt đăng: 26/3/2020
Tóm tắt: Công tác kiểm tra, giám sát của Đảng phải luôn song hành với thi hành kỷ 
luật. Thực tiễn lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam từ khi thành lập đến nay đã khẳng 
định kiểm tra, giám sát là những chức năng lãnh đạo của Đảng, lãnh đạo phải có kiểm tra, 
lãnh đạo mà không kiểm tra thì coi như không có lãnh đạo. Trong bối cảnh hiện nay, nghiên 
cứu để học tập và làm theo tư tưởng của Bác về công tác kiểm tra, giám sát sẽ là cơ sở quan 
trọng để nâng cao chất lượng của công tác này, góp phần khắc phục yếu kém, khuyết điểm, 
xây dựng Đảng vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức, ngang tầm yêu cầu, 
nhiệm vụ trong tình hình mới.
Từ khóa: Kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật, Đảng, tư tưởng Hồ Chí Minh.
* Viện Xây dựng Đảng - Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
Tạp chí Khoa học - Trường Đại học Mở Hà Nội 65 (3/2020) 20-25
1. Quan điểm của Hồ Chí Minh 
về kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ 
luật đảng
Thứ nhất, mục đích của công tác 
kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng
Là người sáng lập và rèn luyện 
Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Hồ 
Chí Minh luôn coi trọng công tác kiểm 
tra, kiểm soát gắn liền với hoạt động 
lãnh đạo của Đảng. Theo Chủ tịch Hồ 
Chí Minh, lãnh đạo tất yếu phải có kiểm 
tra; “kiểm tra khéo về sau khuyết điểm 
nhất định bớt đi”, “Kiểm soát khéo, bao 
nhiêu khuyết điểm lòi ra hết”, “Nếu tổ 
chức sự kiểm tra được chu đáo, thì công 
việc của chúng ta nhất định tiến bộ gấp 
mười, gấp trăm”. Tư tưởng đó của Chủ 
tịch Hồ Chí Minh, mãi mãi là kim chỉ 
nam định hướng cho công tác kiểm tra, 
giám sát của Đảng trong suốt quá trình 
hoạt động.
Mục đích của kiểm tra, theo Chủ 
tịch Hồ Chí Minh là để biết rõ cán bộ, 
nhân viên tốt hay xấu, biết rõ khuyết 
điểm, ưu điểm của các cơ quan... và 
đặc biệt, qua kiểm tra sẽ góp phần ngăn 
ngừa, tiêu diệt bệnh quan liêu, bệnh bàn 
giấy. Trong tác phẩm “Một việc mà các 
cơ quan lãnh đạo cần thực hành ngay” 
đăng trên báo Sự Thật số 103 ngày 
21Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion
30/11/1948, Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Hiện 
nay, nhiều nơi cán bộ lãnh đạo chỉ lo 
khai hội và thảo nghị quyết, đánh điện 
và gửi chỉ thị, sau đó, thì họ không biết 
gì đến những nghị quyết đó đã thực hành 
đến đâu, có những sự khó khăn trở ngại 
gì, dân chúng có ra sức tham gia hay 
không. Họ quên mất kiểm tra. Đó là một 
sai lầm rất to. Vì thế mà “đầy túi quần 
thông cáo, đầy túi áo chỉ thị” mà công 
việc vẫn không chạy”. 
Hai là, về nguyên tắc, cách thức 
tiến hành kiểm tra, giám sát và thi hành 
kỷ luật đảng
Theo Người, cần phải đảm bảo tính 
Đảng trong công tác kiểm tra, giám sát 
và thi hành kỷ luật đảng. Trong công tác 
kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật 
cần phải tuân thủ nguyên tắc tính Đảng 
với mục đích góp phần tạo nên sự đoàn 
kết thống nhất trong Đảng, giữ nghiêm 
kỷ cương, kỷ luật, xây dựng Đảng thật 
sự trong sạch vững mạnh về chính trị, tư 
tưởng, tổ chức và đạo đức. Hồ Chí Minh 
nhắc nhở các cơ quan lãnh đạo Đảng, 
Nhà nước: “Phải nghiêm ngặt kiểm tra, 
các địa phương phải kiên quyết thực hành 
những nghị quyết của Đảng. Kiên quyết 
chống lại cái thói nghị quyết một đường, 
thi hành một nẻo”; “Đảng cần phải thi 
hành kỷ luật nghiêm khắc những cán bộ 
mắc sai lầm đó”.
Trong lãnh đạo, Hồ Chí Minh nhấn 
mạnh nguyên tắc cụ thể, khách quan, 
công khai, dân chủ trong kiểm tra, giám 
sát và thi hành kỷ luật đảng. Khi thu nhận 
thông tin trong quá trình kiểm tra, giám 
sát phải đảm bảo trung thực, chính xác, 
khách quan, có sự chọn lọc; phải đến tận 
nơi, xem tận chỗ, không được quan liêu. 
Người chỉ rõ: “Kiểm tra không nên chỉ 
bằng cứ vào các tờ báo cáo, mà phải đi 
đến tận nơi”. Cán bộ làm công tác kiểm 
tra không nên ép buộc, áp đặt ý chí chủ 
quan của mình với các đối tượng được 
kiểm tra. Người nêu rõ: “Tự kiểm thảo 
và kiểm thảo người khác phải thật thà, 
phải dựa vào sự thực, phải đào tận gốc rễ 
những khuyết điểm. Không nên thoa vẽ, 
che giấu. Không nên “ít thít ra nhiều”, 
càng không nên nói việc nhỏ bỏ việc lớn, 
nói việc cũ quên việc mới.” Về thực hiện 
tính dân chủ trong công tác kiểm tra, giám 
sát và thi hành kỷ luật đảng, Hồ Chí Minh 
cho rằng, dân chủ trong Đảng đồng nghĩa 
với “không khi nào được dùng mệnh 
lệnh” và phải chú ý để kiểm tra công tác 
Đảng của tổ chức đảng cấp dưới. Do đó, 
nội dung kiểm tra, đánh giá, kết luận sau 
khi kiểm tra phải được tiến hành công 
khai, minh bạch, trao đổi thẳng thắn, dân 
chủ và khi cấp có thẩm quyền quyết định 
phải được thông báo rộng rãi nhằm tạo 
bầu không khí tin tưởng lẫn nhau.
Để lãnh đạo công tác kiểm tra, 
giám sát và thi hành kỷ luật có hiệu quả 
theo tư tưởng Hồ Chí Minh, việc kiểm 
tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng 
không phải ngồi trong phòng giấy mà 
viết kế hoạch, ra mệnh lệnh mà cần phải 
thực sự biết lấy dân làm gốc, biết dựa vào 
quần chúng; đồng thời giáo dục, động 
viên quần chúng nhân dân phát huy tinh 
thần trách nhiệm tham gia vào hoạt động 
kiểm tra, giám sát, cung cấp các thông 
tin có liên quan đến tổ chức đảng, cán 
bộ, đảng viên. Người tha thiết và mong 
22 Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion
muốn nhân dân giám sát, kiểm tra Đảng 
và Chính phủ: “Chính phủ ta là Chính 
phủ của nhân dân, chỉ có một mục đích 
là ra sức phụng sự lợi ích của nhân dân. 
Chính phủ rất mong đồng bào giúp đỡ, 
đôn đốc, kiểm soát và phê bình để làm 
trọn nhiệm vụ của mình là: người đày tớ 
trung thành tận tụy của nhân dân.”
Để kiểm tra, giám sát có hiệu quả, 
theo quan điểm Hồ Chí Minh thì phải gắn 
liền với thi hành kỷ luật. Chủ tịch Hồ Chí 
Minh phân tích, không phải lúc nào mọi 
tổ chức đảng và đảng viên đều tốt, đều 
hay, đều chấp hành nghiêm kỷ luật, trong 
Đảng vẫn còn những cán bộ mang nặng 
chủ nghĩa cá nhân quan liêu, tham ô, vụ 
lợi... nên việc thực thi kỷ luật trong Đảng 
là tất yếu và rất cần thiết để giữ vững kỷ 
cương của Đảng và “Đảng cần phải thi 
hành kỷ luật nghiêm khắc những cán bộ 
mắc sai lầm đó.”
Ba là, về đội ngũ cán bộ thực hiện 
công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ 
luật đảng
Công tác kiểm tra, giám sát và thi 
thành kỷ luật là bộ phận quan trọng trong 
công tác xây dựng Đảng, là chức năng và 
phương thức lãnh đạo của Đảng nên Hồ 
Chí Minh yêu cầu tiêu chuẩn chính trị, 
đạo đức, tư tưởng lập trường vững vàng, 
có chuyên môn rất cao đối với cán bộ của 
Đảng nhất là đối với cán bộ làm công tác 
kiểm tra Đảng. Người yêu cầu, cán bộ làm 
công tác kiểm tra phải là người có uy tín 
và kinh nghiệm. Người nêu rõ: “Không 
thể gặp ai cũng phái đi kiểm tra. Người 
lãnh đạo phải tự mình làm việc kiểm tra, 
mới đủ kinh nghiệm và oai tín. Nhưng 
người lãnh đạo cần phải có một nhóm cán 
bộ nhiều kinh nghiệm và giàu năng lực 
để giúp mình đi kiểm tra. Ai đi kiểm tra 
việc gì, nơi nào nếu có sơ suất thì người 
ấy phải chịu trách nhiệm.”. Người nhắc 
nhở “Không thể gặp ai cũng phái đi kiểm 
tra” nghĩa là người lãnh đạo phải kiểm tra, 
xem xét phẩm chất, năng lực của từng cán 
bộ làm công tác kiểm tra trước khi giao 
nhiệm vụ cho họ đi kiểm tra người khác, 
kiểm soát việc khác, tìm hiểu xem họ có 
đủ phẩm chất và năng lực hoàn thành 
nhiệm vụ không?
2. Một số giải pháp vận dụng tư 
tưởng Hồ Chí Minh để tiếp tục nâng 
cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát 
và thi hành kỷ luật đảng.
Trong suốt quá trình cách mạng, 
dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí 
Minh và Đảng ta, công tác kiểm tra, giám 
sát và thi hành kỷ luật đảng đã bám sát 
nhiệm vụ chính trị trong từng giai đoạn 
cách mạng. Thông qua việc kiểm tra, 
giám sát và thi hành kỷ luật đảng để giáo 
dục, rèn luyện và sang lọc đội ngũ cán 
bộ, đảng viên hoạt động trong các lĩnh 
vực. Trên thực tế, công tác kiểm tra, giám 
sát, thi hành kỷ luật đảng không chỉ phát 
hiện cái sai, uốn nắn cán bộ, đảng viên, 
đưa những phần tử “thoái hóa biến chất” 
ra khỏi Đảng mà còn phát hiện những 
nhân tố tích cực trong Đảng để tiếp tục 
bồi dưỡng đào tạo nhân tài, biểu dương 
những tập thể và cá nhân xuất sắc. Mặt 
khác, công tác kiểm tra, giám sát và thi 
hành kỷ luật đảng đã góp phần thực hiện 
thắng lợi đường lối, chủ trương, chính 
sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, 
23Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion
nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến 
đấu, giữ vững kỷ luật, kỷ cương, sự đoàn 
kết thống nhất trong Đảng, xây dựng 
Đảng ta thật sự trong sạch, vững mạnh, 
được nhân dân tin yêu. Đại hội đại biểu 
toàn quốc lần thứ XII đánh giá: “Công 
tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng 
được tăng cường, có hiệu lực, hiệu quả 
hơn, góp phần thực hiện nhiệm vụ chính 
trị và công tác xây dựng Đảng”.
Tuy nhiên, bên cạnh những tích 
cực đã đạt được, trong thời gian qua, 
chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, 
giám sát và xử lý tổ chức đảng, đảng 
viên vi phạm chưa cao, chưa đủ sức góp 
phần ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, 
lãng phí, tiêu cực, trong nội bộ Đảng, 
dẫn đến: “Nhiều khuyết điểm, sai phạm 
của tổ chức đảng, đảng viên chậm được 
phát hiện, kiểm tra, xử lý, hoặc xử lý kéo 
dài, nên kỷ cương, kỷ luật ở một số nơi 
chưa nghiêm; chưa phát huy đầy đủ vai 
trò, trách nhiệm của các tổ chức trong 
hệ thống chính trị và của nhân dân trong 
công tác kiểm tra, giám sát”.
Vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh 
và từ thực trạng đó, để công tác kiểm tra, 
giám sát của Đảng trong thời gian tới đạt 
hiệu quả cao, cần thực hiện tốt những giải 
pháp sau:
Thứ nhất, không ngừng nâng cao 
nhận thức cho cấp ủy, Ủy ban kiểm tra các 
cấp về mục đích, ý nghĩa, nguyên tắc của 
công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ 
luật đảng trong giai đoạn mới
Nhận thức đúng đắn công tác kiểm 
tra, giám sát và thi hành kỷ luật có vị trí, 
vai trò, chức năng, nhiệm vụ quan trọng 
hàng đầu của Đảng. Vì thế, tổ chức đảng, 
cấp ủy các cấp cần tăng cường sự lãnh 
đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện toàn 
diện nhiệm vụ theo quy định của Điều 30 
Điều lệ Đảng, Nghị quyết Hội nghị Trung 
ương 5 khóa X về tăng cường công tác 
kiểm tra, giám sát của Đảng, Nghị quyết 
Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây 
dựng chỉnh đốn Đảng, Nghị quyết Trung 
ương 7 khóa XII về tập trung xây dựng 
đội ngũ các cấp, nhất là cấp chiến lược, 
đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang 
tầm nhiệm vụ, Nghị quyết Trung ương 
8 khóa XII của Đảng về quy định trách 
nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên; 
Quy định số 109-QĐ/TW của Ban Chấp 
hành Trung ương năm 2018 về công tác 
kiểm tra của tổ chức đảng dối với việc tu 
dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của 
cán bộ, đảng viên... để tạo chuyển biến 
mạnh mẽ, tích cực về nhận thức và hành 
động đối với công tác xây dựng Đảng, 
công tác kiểm tra, giám sát và thi hành 
kỷ luật đảng.
Thứ hai, tiếp tục rà soát, bổ sung, 
hoàn thiện các văn bản quy định, quy 
trình về công tác kiểm tra, giám sát và thi 
hành kỷ luật đảng. 
Đây là vấn đề quan trọng, đảm bảo 
cho công tác kiểm tra, giám sát phát huy 
tốt hiệu lực, hiệu quả trong hoạt động 
thực tiễn, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ 
xây dựng Đảng hiện nay. Vì vậy, các 
cấp ủy cần rà soát, nghiên cứu, sửa đổi, 
bổ sung, ban hành mới các văn bản quy 
định, quy chế, quy trình, hướng dẫn về 
công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ 
luật; giải quyết đơn thư tố cáo, khiếu nại 
24 Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion
kỷ luật, đảm bảo tính thống nhất, đồng 
bộ theo đúng quy định của Điều lệ Đảng, 
hướng dẫn của Ủy ban Kiểm tra Trung 
ương, phù hợp với đặc điểm, tình hình 
tổ chức, nhiệm vụ Quân đội và các đơn 
vị. Cấp ủy phải vừa là người lãnh đạo, 
vừa là người trực tiếp thực hiện, không 
khoán trắng cho Ủy ban kiểm tra. Đồng 
thời, phải chủ động, tích cực lãnh đạo, 
chỉ đạo, đánh giá, rút kinh nghiệm; xây 
dựng quy trình thực hiện nhiệm vụ kiểm 
tra, giám sát; quy định rõ trách nhiệm 
của cấp ủy và tự kiểm tra, giám sát của 
mỗi cấp ủy viên...
Thứ ba, đề cao trách nhiệm của tổ 
chức đảng và đảng viên, nhất là người 
đứng đầu trong công tác kiểm tra, giám 
sát và thi hành kỷ luật đảng; phát huy vai 
trò, trách nhiệm của các tổ chức đảng 
trong hệ thống chính trị và của nhân dân 
trong công tác kiểm tra, giám sát
Cấp ủy, người đứng đầu cấp ủy, 
tổ chức đảng phải nắm vững đường lối, 
quan điểm, nghị quyết, chỉ thị, quy định 
về công tác xây dựng Đảng, đồng thời cần 
nhận thức đầy đủ tầm quan trọng, mục 
đích, ý nghĩa, nội dung các quy định của 
Đảng về công tác kiểm tra, giám sát và thi 
hành kỷ luật đảng. Từ đó, là cơ sở để thực 
hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn 
của tổ chức đảng, chức trách, nhiệm vụ 
của đảng viên và chấp hành nghiêm chỉnh 
khi được kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ 
luật đảng.
Ðiều lệ Ðảng quy định một trong 
những nguyên tắc cơ bản là Ðảng «gắn bó 
mật thiết với nhân dân», đồng thời Ðảng 
«chịu sự giám sát của nhân dân». Thực 
hiện đúng quan điểm phát huy vai trò, 
trách nhiệm của nhân dân trong công tác 
kiểm tra, giám sát của Ðảng là nhằm thực 
hiện tốt một trong năm phương pháp cơ 
bản của công tác kiểm tra, giám sát của 
Ðảng, góp phần đổi mới phương thức 
kiểm tra, giám sát của Ðảng và nâng cao 
chất lượng, hiệu quả công tác này trong 
tình hình mới.
Thứ tư, thường xuyên kiện toàn tổ 
chức bộ máy cơ quan ủy ban kiểm tra, 
đội ngũ cán bộ kiểm tra các cấp bảo đảm 
tương xứng với chức năng, nhiệm vụ, 
quyền hạn được giao. 
Cần chú trọng kiện toàn ủy ban 
kiểm tra và đội ngũ cán bộ kiểm tra có 
đủ số lượng, chất lượng, cơ cấu phù 
hợp theo đúng hướng dẫn. Coi trọng 
việc lựa chọn, bồi dưỡng, luân chuyển, 
nâng cao bản lĩnh chính trị, năng lực 
chuyên môn nghiệp vụ, phẩm chất đạo 
đức, phương pháp, tác phong công tác 
của đội ngũ cán bộ, nhân viên làm công 
tác kiểm tra, giám sát, nhất là với cán 
bộ chuyên trách. Đầu tư cơ sở vật chất, 
kỹ thuật, phương tiện làm việc cho ủy 
ban kiểm tra và cơ quan ủy ban kiểm 
tra, cũng như nâng cao đời sống của 
đội ngũ cán bộ, nhân viên làm công tác 
kiểm tra, giám sát.
Công tác kiểm tra, giám sát và thi 
hành kỷ luật đảng không chỉ là yêu cầu 
mà còn là nhiệm vụ trước mắt và lâu dài 
của cả hệ thống chính trị. Đồng thời, công 
tác này còn là trách nhiệm của mỗi cán 
bộ, đảng viên dưới sự lãnh đạo của Đảng. 
Những quan điểm của Hồ Chí Minh về 
kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật 
25Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion
đảng là cơ sở lý luận quan trọng cho Đảng 
Cộng sản Việt Nam vận dung nhằm nâng 
cao hơn nữa hiệu quả của công tác này 
vào trong công tác xây dựng và chỉnh đốn 
Đảng trong giai đoạn hiện nay.
Tài liệu tham khảo:
[1]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị 
quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội, 2011, tập 
5;7;9;13;15
[2]. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại 
hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb Chính 
trị quốc gia, Hà Nội, 2016
[3]. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, Nxb 
Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2016
[4]. 
cong-tac-kiem-tra-giam-sat-theo-tu-tuong-
ho-chi-minh/10245.html.
Địa chỉ tác giả: Viện Xây dựng Đảng - Học 
viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; 
Email: nguyenchi283@gmail.com